The article addressed the issue of reading the testimony of an absent witness at the trial (Art. 391, para. 1 Code of Criminal Procedure) in the light of the implementation of a fair trial standard. The basis of the deliberations was the opinion expressed in the Supreme Court’s decision of 23 August 2018, in case V KK 243/18, which stated that, in deciding to read witness’s testimonies pursuant to Art. 391, para. 1 of Code of Criminal Procedure, “the court should keep in mind not only the significance of the witness’s depositions given in the preparatory proceedings for the outcome of the case, but also the degree of probability that the testimony of the witness filed in the course of the jurisdictional proceedings will be materially different from the depositions made at the earlier stages of the process, and the degree of probability that the defender’s and the defendant’s questions might influence the content of the witness’s testimony, thus being relevant to the settlement of the case.” The title issue was examined from the perspective of the principle of material truth and the principle of directness, as well as the adversarial principle and the principle of equality of arms, in the case of the latter two referring to the case-law of the European Court of Human Rights. The reflections have led the author to the conclusion that, contrary to what prima facie could give, the position expressed in the title judicate is consistent with the views expressed by the ECHR. The author’s conclusion is that both the Supreme Court and the ECHR emphasise the utmost importance of the principle of directness, of contradiction and of the rights of the defence for the implementation of the standard of fair trial, and any derogations from them should be thoroughly investigated and considered justified only in exceptional situations. This implies that procedural authorities should pay particular attention to respecting of these principles as early as at the stage of the preparatory procedure.
PL
Artykuł poświęcono problematyce odczytania zeznań nieobecnego świadka na rozprawie – na podstawie art. 391 k.p.k. – zgodnie ze standardem rzetelnego procesu. Kanwą rozważań uczyniono stanowisko wyrażone w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 2018 r., w sprawie V KK 243/18, zgodnie z którym przy podejmowaniu decyzji o odczytaniu zeznań świadka na podstawie art. 391 § 1 k.p.k. „sąd powinien mieć na uwadze nie tylko to, jakie znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy mają depozycje świadka złożone w postępowaniu przygotowawczym, ale i to, jak wysoki jest stopień prawdopodobieństwa, że zeznania świadka złożone w toku postępowania jurysdykcyjnego będą istotnie odmienne od depozycji złożonych na wcześniejszych etapach procesu i jaki jest stopień prawdopodobieństwa, że na ich odmienną, a przy tym istotną dla rozstrzygnięcia sprawy treść, mogą mieć wpływ w szczególności pytania obrońcy i oskarżonego”. Tytułowe zagadnienie przeanalizowano z perspektywy zasady prawdy materialnej i zasady bezpośredniości, a także zasady kontradyktoryjności oraz równości broni, przy czym w przypadku dwóch ostatnio wymienionych zasad odwołano się przede wszystkim do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Rozważania doprowadziły Autorkę do wniosku, że wbrew temu, co mogłoby się prima facie wydawać, stanowisko wyrażone w tytułowym judykacie jest spójne z poglądami wyrażanym przez ETPCz. Wywód kończy się konkluzją, że zarówno Sąd Najwyższy, jak i ETPCz podkreślają ogromne znaczenie zasady bezpośredniości, kontradyktoryjności i prawa do obrony dla realizacji standardu rzetelnego procesu, a wszelkie odstępstwa od nich nakazują wnikliwie badać i uznawać za usprawiedliwione tylko w wyjątkowych sytuacjach. Oznacza to, że organy procesowe powinny przywiązywać szczególną wagę do respektowania tychże zasad i to już na etapie postępowania przygotowawczego.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.