Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl

Ograniczanie wyników

2 2011

Znaleziono wyników: 2

Liczba wyników na stronie

Wyniki wyszukiwania

Sortuj według:

Ogranicz wyniki do:

Znaleziska ceramiki z wykopalisk archeologicznych jako przedmiot badań inżynierii materiałowej

100%

Konopka K. , Riegert D. , Kobylińksa U. , Kobyliński Z.

tom Vol. 32, nr 3

163-167

Naczynia ceramiczne są podstawową kategorią znalezisk archeologicznych z większości stanowisk badanych wykopaliskowo. Złożone determinanty procesu wytwarzania tych naczyń nie są jednak nadal w pełni rozpoznane przez archeologów. Dlatego też konieczne jest stosowanie analiz laboratoryjnych i obserwacji mikroskopowych w badaniach ceramiki zabytkowej. Ta dziedzina badań transdyscyplinarnych zwana jest archeoceramologią lub archeometrią ceramiki. Wykorzystuje ona wiedzę geologów, petrografów, mineralogów, fizyków i chemików, a także inżynierów materiałoznawców. Uzyskane wyniki badań pozwalają na odtworzenie dawnych technologii wytwarzania wyrobów ceramicznych, a dzięki temu możliwe jest wnioskowanie o różnych aspektach kulturowych warunkujących wytwarzanie, używanie i dystrybucję naczyń. Jednym z ważnych zagadnień badanych przez archeoceramologów jest proweniencja wytworów ceramicznych oraz mechanizmy przekazywania innowacji technologicznych i stylistycznych. Artykuł prezentuje niektóre wyniki badań prowadzonych w ramach współpracy naukowej pomiędzy Instytutem Archeologii i Etnologii PAN a Wydziałem Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej. Przedmiotem badań były fragmenty naczyń glinianych, pochodzące z grodziska w miejscowości Starosiedle, woj. lubuskie, datowane na X-XI wiek n.e. Do badanych znalezisk archeologicznych - fragmentów naczyń ceramicznych - można wykorzystać metodykę badawczą i techniki badawcze stosowane dla współcześnie wytwarzanych materiałów. W artykule przedstawiono przykładowe wyniki badań z wykorzystaniem obserwacji pod mikroskopem stereoskopowym i skaningowym, badania składu chemicznego i fazowego, a także badania nasiąkliwości. Potwierdzają one możliwość wnioskowania na podstawie opisu mikrostruktury o ważnych elementach wczesnośredniowiecznych receptur garncarskich: składzie mas ceramicznych i stosowanych domieszkach pochodzenia mineralnego, a także o temperaturze i atmosferze wypału.

Pottery is one of the historic materials which is most resistant to degradation and fragments of pottery are found abundantly on archaeological sites from the Neolithic epoch onwards. The complex determinants of manufacturing process involved in its production are still not fully understood by archaeologists. Precise knowledge of the structure and properties of ceramics from archaeological sites is therefore an important objective. The investigation of pottery (archaeometry) in Poland, despite its long history is still in the phase of searching for and optimization of methods and tools of cognition. The study of archaeological finds, including pottery, is also a research area for materials science with its research techniques. This research was done in collaboration between material scientists from the Faculty of Materials Science and Engineering of Warsaw University of Technology and archaeologists from the Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Science (PAN). The results of investigations are used for reconstruction of Early Medieval pottery recipes, which - as we know from ethnographic parallels - were not only composed for technological and environmental reasons but also reflect social and cultural factors. The work presented in this article describes the use of stereoscopy microscope, scanning electron microscopy (SEM) with EDS attachment, and X-ray phase analysis as well as soaking measurements in studying Early Medieval ceramic vessels from archaeological sites. These studies have allowed to observe the ceramic clay as well as admixture particles, analyzing the chemical composition of mineral admixtures and estimate the temperature and atmosphere of sintering process. The analyzed material consisted of fragments of the Menkendorf-Szczecin type clay vessels from the stronghold at Starosiedle, Lubuskie Province, dated at the 10-11th centuries AD.

Using scanning electron microscopy for identification of admixtures in archeological pottery

100%

Riegert D. , Konopka K. , Kobylińska U.

tom R. 11, nr 2

163-167

The work presented in this articie describes the use of scanning electron microscopy (SEM) with an EDS attachment in studying Early Medieval ceramic vessels from archaeological sites. These studies have allowed us to observe the shape and size of temper particies as well as analyze the chemicaI composition of mineral admixtures. The analyzed material consisted of fragments of Menkendorf-Szczecin type clay vessels from Polish and German archaeological sites of the 9th-11th centuries. Studies using scanning eleetron microscopy at various magnifications allow for the observation of mineral admixtures of different fractions, large temper particles which were added intentionally, as weil as small particles which are a normal fraction of natural clay. Scanning e microscopy studies also made it possible to classify minerals on the basis of their shapes. A group of admixtures of spherical shape and a group of polygons were identified. Point ana of their chemical composition (SEM-EDS) allowed us to separate the minerals into groups containing quartz and those made up of other minerals containing titanium or barium in their chemical composition.

Głównym celem prac przedstawionych w artykule było wykorzystanie skaningowej mikroskopii elektronowej (SEM) z przystawką EDS do badania wczesnośredniowiecznych ceramicznych naczyń pochodzących z wykopalisk archeologicznych. Badania te pozwoliły na obserwację kształtu i rozmiaru domieszek, a także analizę składu chemicznego mineralnych domieszek. Materiał do badań stanowiły fragmenty glinianych naczyń typu Menkendorf-Szczecin pochodzących z terenów Polski i Niemiec z IX-XI wieku. Badania z użyciem skaningowej mikroskopii elektronowej pozwalają przy różnych powiększeniach na obserwację domieszek pochodzenia mineralnego o różnej frakcji, grubej - która była dodawana celowo, a także frakcji drobnej, która mogła stanowić naturalny składnik gliny. Badania SEM pozwoliły także na sklasyfikowanie minerałów na podstawie kryterium ich kształtów. Wyróżniono grupę ziaren domieszki o kształcie kulistym oraz grupę o kształcie wieloboków. Badania punktowej analizy składu chemicznego (SEM-EDS) pozwoliły na podział grup minerałów na kwarce oraz minerały zawierające w swoim składzie chemicznym tytan lub bar.