The article presents the life and activity of Aleksandra Pietrov née Pogodin (1815–1883). It was an extremely difficult period for the Polish people in the Russian partition – a period of the awakening of national consciousness and increasing resistance against the Russian rule before the January Uprising, followed by severe post-uprising reprisals, persecutions and intensified Russification of the Polish nation. Although Petrov was Russian by origin, the wife of a high official of the tsarist administration, above all she was a true friend of the oppressed Polish nation, among whom she spent most of her life and devotedly worked in many domains: charity, education, journalism, editorial and publishing, and even political one.
PL
Artykuł prezentuje życie i działalność Aleksandry z Pogodinów Pietrowej (1815– 1883). Czasy, w których żyła bohaterka tego szkicu, były niezwykle trudne dla społeczności polskiej zaboru rosyjskiego. Przed powstaniem styczniowym budziła się świadomość narodowa i wzrastały oczekiwania wystąpienia zbrojnego przeciwko carskiemu zaborcy, a po nim nastąpiły represje, prześladowania i wzmożona rusyfikacja narodu polskiego. Choć Pietrowa była Rosjanką, żoną wysokiego rangą urzędnika carskiej administracji, została prawdziwą przyjaciółką uciemiężonego narodu polskiego, wśród którego przyszło jej spędzić większą część życia i ofiarnie pracować na wielu płaszczyznach: charytatywnej, oświatowej, publicystycznej, redakcyjno-wydawniczej, a nawet politycznej.
Celem artykułu jest zaprezentowanie druków związanych z Sandomierzem treścią lub miejscem wydania, które w tytule, podtytule lub treści zawierały słowo: jednodniówka. Zasięg chronologiczny wyznacza data pierwszej z nich, wydanej w 1918 r., oraz ostatniej, znanej autorom, z 2002 r., a zasięg językowy został ograniczony do języka polskiego. Jak się udało ustalić, w tym okresie opublikowano 34 jednodniówki, z czego 10 w okresie przedwojennym i 24 w okresie powojennym. 10 należy do kategorii polityczno‑społecznych, 8 to jednodniówki związków i grup zawodowych, 12 można zaliczyć do kategorii młodzieżowych, a 4 do grupy pozostałych (wojskowa, historyczna, religijna i literacko-‑artystyczna). W artykule wszystkie jednodniówki omówiono zarówno pod względem formalno-‑wydawniczym, jak i pod kątem ich zawartości treściowej.
EN
The aim of this article is to present the ephemera related to Sandomierz - either by content or place of the publication - whose distinctive trait was the use of the word 'jednodniówka', or single issue, in the title, the subtitle or the contents. Chronologically, this survey ranges from 1918, the date of the first print of this kind to be published, to the last one (known to the au-thors) dated 2002 and does not cover publications in languages other than Polish. The source material gathered in accordance with these criteria comprises a total of 34 single issues, of which ten appeared in the pre-war period and twenty-four after World War II. Themati-cally, ten of them can be classified as political or concerned with social issues; eight are products of trade unions or other professional associations; twelve are aimed at the younger generation; and each of the remaining four has a focus of its own (i.e. military, historical, religious, literary-artistic). In this article all of the single issues are discussed both with regard to their in format (layout) and their content.
Between 1832 and 1870, the Central Welfare Council operated in the Kingdom of Poland and edited its own periodical (annal) entitled Zdanie Sprawy z Czynności Rady Głównej Opiekuńczej Instytutów Dobroczynnych w Roku…. It sometimes appeared irregularly and often changed its title. The first issue dated 1833 left the printing presses in 1834, and the last one of 1870 was published in 1872, that is, after the abolition of the Central Welfare Council. The periodical analysed in the article was edited in Warsaw and had an official and normative-legal character. It was published in Polish, and – after the January Uprising – in Polish and Russian; only the last volume was published in Russian. The periodical was issued at a time of bolstered changes taking place in the operation of health care and public charity. It was at that time that today’s type of hospitals treating the sick was formed. Due to the supervision of medical and charitable institutions (religious, secular, private), the reports received from them formed the basis for presenting detailed data on their activities in 1833–1870 in the pages of the analysed annal. The purpose of the article is to present the periodical as a reliable source for research on the multifaceted functioning and financing of Christian and Old Jewish hospitals, as well as public charity institutions operating in the Kingdom of Poland and under the administration of the Central Welfare Council. Owing to the systematically published lists of the members of the Central Welfare Council and the District and Executive Welfare Councils in the reporting year, we are provided with a list of people active in this field in all governorates of the Kingdom of Poland in the years 1833–1870. In summary, in the analysed annals one can find the history of charitable institutions operating in the Kingdom of Poland, the composition of the boards of directors of health institutions, the systems of operation of hospitals, their equipment, the organization of work, a list of medical personnel, as well as confraternities, religious congregations and various associations involved in charity and treatment.
PL
W latach 1832-1870 w Królestwie Polskim funkcjonowała Rada Główna Opiekuńcza (Rada Główna Opiekuńcza Szpitali), która edytowała własny periodyk (rocznik) pt. „Zdanie Sprawy z Czynności Rady Głównej Opiekuńczej Instytutów Dobroczynnych w Roku…”. Czasem ukazywał się on nieregularnie i często zmieniał tytuł. Pierwszy rocznik datowany na 1833 rok opuścił prasy drukarskie w 1834 roku, a ostatni z 1870 roku ukazał się w 1872 roku, czyli już po likwidacji Rady Głównej Opiekuńczej. Analizowany w artykule periodyk edytowany był w Warszawie i miał charakter urzędowy oraz normatywno-prawny. Publikowany był w języku polskim, a po powstaniu styczniowym w wersji polskiej i rosyjskiej; tylko ostatni tom wydano w języku rosyjskim. Periodyk wychodził w okresie wzmożonych przemian zachodzących w zakresie funkcjonowania opieki zdrowotnej i dobroczynności publicznej. Wówczas bowiem ukształtował się dzisiejszy typ szpitali zajmujących się lecznictwem. Z racji nadzoru nad placówkami leczniczymi i dobroczynnymi (religijnymi, świeckimi, prywatnymi), otrzymywane od nich sprawozdania stanowiły podstawę do prezentowana na łamach analizowanego rocznika szczegółowych danych dotyczących ich działalności w latach 1833-1870.Celem artykułu jest ukazanie periodyku jako wiarygodnego źródła do badań nad wieloaspektowym funkcjonowaniem oraz finansowaniem chrześcijańskich i starozakonnych szpitali, a także zakładów dobroczynności publicznej działających w Królestwie Polskim i będących pod zarządem Rady Głównej Opiekuńczej. Dzięki systematycznie publikowanym listom osób należących do Rady Głównej Opiekuńczej oraz Rad Opiekuńczych Powiatowych i Szczegółowych w roku sprawozdawczym, mamy przegląd osób aktywnych na tym polu we wszystkich guberniach Królestwa Polskiego w latach 1833-1870.Reasumując, w analizowanych rocznikach odnaleźć można historię zakładów dobroczynnych funkcjonujących w Królestwie Polskim, składy osobowe zarządów instytucji zajmujących się ochroną zdrowia, systemy funkcjonowania szpitali, ich wyposażenie, organizację pracy, listę personelu medycznego oraz bractw, zgromadzeń zakonnych i różnych stowarzyszeń biorących udział w dobroczynności oraz lecznictwie.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.