Nie ma religii bez edukacji. Wszystkie religie, zarówno te z przeszłości, jak i z doby współczesnej wychowują swoich wiernych. Proces edukacji przebiega zarówno w rodzinie, jak i w szkole. Islam podkreśla znaczenie edukacji jako sposobu doskonalenia człowieka. Chcąc poznać dzisiejszy świat islamu należałoby zastanowić się nad jego przeszłością. Pierwsze wieki istnienia islamu przypadały na czas określany przez kulturę Zachodu jako średniowiecze. Ukształtowane wówczas dziedzictwo kulturowe, w tym edukacja, na stałe wpisało się w dzieje tej religii. I chociaż edukacja nie miała charakteru powszechnego, to jednak zawsze podkreślano jej rangę i znaczenie. Wiedza była u muzułmanów w dużej cenie. Warto było – jak mówi tradycja tej religii – przemierzać świat, docierając do rożnych miejsc, by spotkać tam nauczycieli posiadających autorytet. Znany jest wśród muzułmanów imperatyw, powtarzany od średniowiecza po dzień dzisiejszy: „Szukajcie wiedzy, chociażby w Chinach!” Muzułmanie cenili nauczycieli jako tych, którzy uczyli życia, postępowania i w ogóle myślenia zgodnie z literą Koranu. Święta księga islamu była zawsze najważniejszym podręcznikiem zdobywania mądrości i poddawania się woli Allaha. Ważną funkcję w kulturze islamu odgrywały szkoły, w tym madrasy (medresy) nauczające dzieci i młodzież prawd wiary i w ogóle religii.
EN
There is no religion without education. Educating the faithful has been an integral part of all religions in the past as well as in modern times. The education process takes place both in families and at school. Islam emphasises the importance of education as a method of man’s development. In order to understand the world of Islam today, one has to examine its past. The first centuries of the existence of Islam coincided with the mediaeval period in Western culture. The cultural heritage developed in that period, including education, became an integral part of Islam. Although education was not universal, its role and importance were always emphasised. Knowledge was valued by Muslims. According to Islamic tradition, it was worth travelling to various places across the world to meet renowned teachers. An injunction known among Muslims since the Middle Ages until today says: „Seek knowledge, even in China!” Muslims held teachers in high regard in that they taught people how to live, behave and think in accordance with the Koran. The holy book of Islam was the most important guide to attaining knowledge and submitting to the will of Allah. Schools, including madrasahs, were important places teaching the articles of faith, and religion in general, to children and youth.
The text recognizes dialogue as a complex reality. It provides a general description of dialogue, its nature, forms and essential conditions. It calls for understanding of dialogue in personalistic categories bringing attention to the necessity of affirming the subjectivity of the other and stressing the importance of respect of one’s own identity and the identity of the other. It also refers to forgiveness, reconciliation and tolerance as the cornerstones of dialogue. Finally, it recognizes that the fate of the world depends on dialogue seeing it as the surest means of solving conflicts, and building peace and unity among people.
PL
Tekst uznaje dialog za rzeczywistość złożoną. Przedstawia ogólny opis dialogu, jego charakter, formy i zasadnicze warunki. Wzywa do rozumienia dialogu w kategoriach personalistycznych, zwracając uwagę na konieczność afirmacji podmiotowości drugiego i podkreślając ważność poszanowania własnej tożsamości i tożsamości partnera dialogu. Tekst odnosi się także do przebaczenia, pojednania i tolerancji jako fundamentów dialogu. Wreszcie uznaje, że los świata zależy od dialogu, który jest postrzegany jako najpewniejszy sposób rozwiązywania konfliktów oraz budowania pokoju i jedności między ludźmi.
Indie (ich języki, kultury i religie, w tym hinduizm) od XIX wieku stanowią przedmiot zainteresowania środowisk naukowych Europy Zachodniej. W Polsce zagadnienia te stały się przedmiotami akademickimi po odzyskaniu w 1918 roku suwerenności. W tym roku przedmiotem wykładanym na Uniwersytecie Warszawskim stał się sanskryt. W 30. latach XX wieku wyróżnił się Instytut Orientalistyczny Uniwersytetu Warszawskiego. Obecnie prace naukowo-badawcze z zakresu indologii prowadzone są w Katedrze Azji Południowej Wydziału Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego, w Instytucie Orientalistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Katalog polskich badaczy Indii i hinduizmu jest imponujący. Jednym z najwybitniejszych indologów jest Maria Krzysztof Byrski. Aktywni są nadto badacze spoza środowisk akademickich.
EN
India (its languages, cultures and religions, including Hinduism) from the nineteenth century is the object of interest to the scientific communities of Western Europe. In Poland, these issues became academic subjects after the regaining of sovereignty in 1918. That year, for the first time, Sanskrit was taught at the University of Warsaw. In the 1930s, the Oriental Institute of the University of Warsaw was distinguished for its interest in Hinduism. Currently, scientific research in the field of Indology is conducted at the South Asian Department of the Warsaw University Faculty of Oriental Studies, at the Oriental Institute of the Jagiellonian University in Kraków and at the Adam Mickiewicz University in Poznań. The catalog of Polish researchers of India and Hinduism – professionals, people of science is impressive. One of the most prominent indologists is Maria Krzysztof Byrski. Also, researchers from outside the academic world are active.
Autor stawia tezę, że w ewangelizacyjnej misji Kościoła nie ma sprzeczności pomiędzy misjami a dialogiem. Pismo Święte – najważniejsza księga misjonarza i vademecum misyjne – stanowi księgę dialogu. W soborowym aggiornamento dialog okazał się ważnym faktorem, „kluczem” do otwierania ludzkich umysłów i woli na wartości reprezentowane przez innych. W ujęciu autora misje i dialog to pojęcia „bliskoznaczne”, gdyż wyrażają jedną misję Kościoła: głoszenie ludziom zbawienia w Jezusie Chrystusie (zob. RM 1-2,4,11). W doktrynie ukazującej istotę, sens i przesłanie misji wyróżnia się aspekty: trynitarny, chrystologiczny, pneumatologiczny oraz eklezjologiczny. Każdy z nich wyraża i realizuje misję we właściwym sobie klimacie dialogu. Autor akcentuje rolę dialogu w procesie preewangelizacji – przygotowania do głoszenia Ewangelii. Misjonarze oraz promotorzy dialogu nie mogą ukrywać motywów swojego zaangażowania w przestrzeni pozachrześcijańskiej. Kamuflowanie argumentów generuje dualistyczną interpretację tych dwu sprzężonych ze sobą działań – misji i dialogu.
EN
The author puts forward a premise that there is no contradiction between ”mission” and ”dialogue” in the evangelisation activities of the Church. The Holy Bible, the most important book of the missionary, his vademecum, is the book of dialogue. Dialogue was a key factor for the aggiornamento of the Second Vatican Council, opening up minds and hearts to see valuable things in various worldviews. Mission and dialogue are almost synonymous, since both terms express the one and same mission of the Church: the proclamation of salvation through Jesus Christ to all people (see RM 1-2,4,11). The essential meaning and purpose of the doctrine of mission communicates itself in four ways: trinitarian, Christological, pneumatological and ecclesiological. Each of these ways expresses and fulfils mission in its own, proper climate of dialogue. The author stresses the role of dialogue in ”pre-evangelisation”, that is, preparation for the proclamation of the Gospel. Missionaries and advocates of dialogue cannot conceal their motivations in their involvement in the non-Christian sphere. Camouflaged ”mission intentions” generate the dualistic interpretation of those two intertwined activities: mission and dialogue.
Cywilizacja chińska szczyci się dostojną historią i bezprecedensowym wkładem w dzieje świata. Katalog wynalazków made in China jest imponujący. Jaki jest wkład polskich badaczy w opisywanie Chin? Autor opracowania koncentruje się na drugiej połowie XX wieku i na przełomie XX i XXI wieku. Celem prezentacji jest zwrócenie uwagi na Chiny będące przedmiotem prac naukowo-badawczych, działalności dydaktyczno-pedagogicznej w polskich uniwersytetach oraz przez wybranych uczonych. W punkcie pierwszym, który ma charakter wprowadzenia, autor uzasadnia, na jaki sposób „dzisiaj Chiny są wszędzie”. W drugim punkcie omawia zinstytucjonalizowane (uniwersyteckie) badania nad chińską cywilizacją, kulturą, historią, językiem. W trzecim punkcie prezentuje syntetycznie polskie studia nad konfucjanizmem i taoizmem. Punkt czwarty stanowi podsumowanie opracowania; autor wskazuje też kolejne pola badawcze. Opracowanie – oparte na aktualnych danych (do lipca 2013 roku) – uświadamia niebanalny wkład polskich naukowców w badania sinologiczne. Dzięki nim możemy interpretować obecność Kraju Środka w globalnej przestrzeni kulturowej według kryteriów wolnych od banalnych stereotypów marketingowych.
EN
The Chinese civilisation takes pride in a dignified history and unprecedented contribution to the history of the world. The catalogue of inventions labelled made in China is impressive. What is the contribution of Polish researchers in describing China? The present author focuses on the second half of the 20th century and on the turn of the 21st century. The aim of the presentation is to draw the readers’ attention to China as a subject of scientific research, to the teaching and educational activities in Polish universities and by some scholars. In the first part, which is an introduction, the author justifies on how “China is everywhere today.” The second part discusses the formal (university-connected) studies of Chinese civilisation, culture, history, and language. In the third part, the author synthetically presents Polish studies of Confucianism and Taoism. The fourth part is a summary of the article; the author also points out to other research fields. The article – based on current data (till July 2013) – makes the readers aware of Polish scientists’ remarkable contribution in sinological research. Due to them, we can interpret the presence of the Middle Kingdom in the global cultural space according to the criteria that are free from banal marketing stereotypes.
W religiach niechrześcijańskich nie ma „ostrego” rozdzielenia tego, co stanowi sacrum („święte”) i tego, co jest profanum („świeckie”). Jedna sfera przenika drugą. Rozumienie objawień prywatnych w religiach niechrześcijańskich z tej racji jest diametralnie inne od pojmowania ich przez katolicyzm. O ile chrześcijaństwo jest religią teocentryczną, sytuującą w centrum (zgodnie z nazwą) Boga, o tyle religie niechrześcijańskie mają wymiar kosmocentryczny. W religiach kosmocentrycznych (np. w religiach ludów pierwotnych) dojść może do „nałożenia się” na siebie tego, co immanentne i transcendentne. Skoro człowiek i Bóg jeszcze za życia istoty ludzkiej stanowić mogą jedno (jak chce hinduizm czy sufizm – mistycyzm islamski), to przekonanie o istnieniu „objawień prywatnych” może być w tych przypadkach wątpliwe. W buddyzmie pierwotnym brak jest przekazów o tzw. objawieniach prywatnych, których miałby doświadczać Budda. Budda nie tęsknił za żadnym objawieniem. Nie wypowiadał się ani o istnieniu, ani o nieistnieniu bóstw. Wraz z ekspansją misyjną buddyzmu pojawiły się nurty tzw. buddyzmu ludowego, w którym jego adepci jednakże zaczęli doświadczać zjawień samego Buddy oraz bodhisattwów, czyli postaci historycznych, które zrezygnowawszy z osiągnięcia swojego wyzwolenia służyły innym ludziom na ich drodze ku nirwanie. W islamie „prywatne objawienia” wiążą się z Mahometem. Najwyższy Prorok islamu otrzymał od Allaha ostateczne objawienie. Zamykały one cykl objawień znanych w judaizmie a sięgających Abrahama. O ile w Kościele katolickim „objawienia prywatne” nastąpiły i następować będą po zakończeniu objawienia publicznego (do którego niczego nowego nie wniosły i nie wniosą), o tyle np. w islamie „objawienia prywatne” Mahometa zainicjowały nowe rozumienie monoteizmu, wnoszące dużo nowego do wcześniejszych systemów jedynobóstwa
EN
In non-Christian religions, there is no clear-cut division between the sacred and the profane; one sphere permeates the other. Therefore, private revelations are construed and perceived in non-Christian religions in a totally different way than in Catholicism. While Christianity is a theocentric religion and situates God in the centre, non-Christian religions have a cosmocentric dimension. In cosmocentric religions (e.g. religions of indigenous peoples), the immanent and the transcendent can be superimposed on each other. Since man and God can be one already during the lifetime of a human being (according to Hinduism or Sufism – Islamic mysticism), the belief in the existence of “private revelations” can be doubted in these cases. In original Buddhism, there is no mention of private revelations that Buddha would have experienced. Buddha did not yearn for any revelation. He spoke neither about the existence nor the non-existence of deities. Along with Buddhism’s missionary expansion, there appeared trends of the so-called popular Buddhism whose proselytes began to experience the revelations of Buddha himself and of bodhisattvas, i.e. historical figures who, out of compassion, forgo nirvana in order to save others. In Islam, “private revelations” are linked with Muhammad. The highest Prophet of Islam received the ultimate revelation from Allah. They ended the cycle of revelations known in Judaism and reaching back to Abraham. While in the Catholic Church, “private revelations” have occurred and will be occurring after the completion of the public revelation (to which they have not and will not contribute anything new), Muhammad’s “private revelation” initiated a new understanding of monotheism in Islam, making a major new contribution to earlier monotheistic systems.
Niniejszy artykuł nie jest jedynie akademicką odpowiedzią na postawione w tytule pytanie. To przede wszystkim opis Boga, Jezusa, także Matki Bożej, w kontekście islamu i przez pryzmat nauki Koranu. Autor zaczyna od etymologii słowa Allah, którym Boga określają nie tylko muzułmanie. Następnie przechodzi do kwestii prawdy o jednym i jedynym Bogu, która jest punktem wyjścia wszystkich podejmowanych w ciągu wieków wypowiedzi muzułmanów na temat przymiotów Boga, w tym przede wszystkim jego wszechmocy. Również los człowieka oraz opis i analiza jego wolnej woli ma swoje ostatecznie źródła w prawdzie o Bogu. Autor dotyka też problemu grzechu – sirk, którego istota polega na przekonaniu, że oprócz Boga prawdziwego istnieją inne bóstwa. Następnie pisze o postaci Jezusa w tradycji muzułmańskiej, która postrzega Go jako posłańca Allaha, natomiast nigdy nie określa tytułami przyjętymi przez chrześcijaństwo, w tym najbardziej powszechnym – Jezus Chrystus. Koran odmawia Jezusowi tytułu Syna Bożego, który oznaczałby podważenie i zakwestionowanie czystego monoteizmu, i postrzega w Jezusie Sługę Bożego, utrzymując ponadto, iż Jezus był muzułmaninem. Dużo uwagi poświęca autor wydarzeniu ukrzyżowania Jezusa i jego muzułmańskiej interpretacji, która zdaje się nie rozumieć Krzyża; wreszcie pisze o tradycji muzułmańskiej dotyczącej Jezusa w kontekście drugiej osoby Trójcy Świętej. Pisząc o Jezusie w interpretacji islamu autor wiele uwagi poświęca także Matce Bożej w muzułmańskiej tradycji.
EN
The present article is not only an academic answer to the question put in the title. It is most of all a description of God, Jesus, Mary Mother of God – all in the Islamic context and in terms of Qur’anic teachings. The author begins with the etymology of the word Allah, with which not only the Muslims call God. Then, the author proceeds to the issue of the truth about the one and only God – which is a starting point to all the Muslims’ statements through the centuries on God’s qualities, most of all including His omnipotence. Also the fate of human beings with the description and analysis of their free will has its ultimate origins in the truth about God. The present author also tackles upon the problem of a sin – sirk, the nature of which manifests itself in a conviction that there are other gods except for the one and only God. Next, the author writes about Jesus in the Muslim tradition which perceives Him as Allah’s Harold and never titles Him with the names so characteristic for Christianity, including the most common one: Jesus Christ. Qur’an denies Jesus’ title of God’s Son, which would discredit and question the pure monotheism, and sees Jesus as God’s Servant stating additionally that He was a Muslim. The present author pays much attention to the event of Jesus’ crucifixion and a Muslim interpretation to that which seem to not understand the Cross; finally, he writes about the Muslim tradition concerning Jesus as the second person in the Holy Trinity. While pondering upon the Islamic interpretation of Jesus – the present author also discusses the issue of Mary Mother of God in Muslim tradition.
Addressing Kenya’s bishops in Nairobi in 1980, John Paul II said: “Thus not only is Christianity relevant to Africa, but Christ, in the members of his Body is himself African!”. The dialogue between the Catholic Church and African traditional religions is a manifestation of interreligious dialogue which is not merely a project but a reality, and the truth of Jesus Christ is its cornerstone. This article discusses the difficulties associated with the use of terms important for African traditional religions such as Ancestor, Healer and King. The content scope of the titles referring to Jesus is inadequate or incomprehensible to some African peoples and it does not reflect the full Humanity and Divinity of Jesus Christ. Based on this observation, the “benefits” and “risks” of interreligious dialogue in Africa are discussed. Jesus Christ as the God-human is unknown to African traditional religions. His mystery is very difficult to express in terms of the African way of thinking and the religious concepts they use. African Christian theologians regard the idea of triumphant Jesus Christ as important in the context of mission and dialogue. The universalism of the truth of Jesus-the African encounters the specific beliefs of the particular African peoples, which gives rise to a number of difficulties (“risks”) in the dialogue.
Niniejszy artykuł zwraca uwagę na fenomen dialogu międzyreligijnego, dla którego nie ma alternatywy. Zbiegające się drogi chrześcijan i muzułmanów są wyzwaniem dla inicjowania spotkań motywowanych wiarą w Boga. Na szlakach koegzystencji „dzieci Abrahama” sytuuje się wyraźnie Jerozolima – Miasto Pokoju, wyzwalające ku odpowiedzialności za losy świata. Ważne jest, by odwracać się od złej pamięci, pragnień zemsty za doznane krzywdy i kierować swoją myśl ku prawdzie. Domaga się tego dialog – odpowiedź na wolę Boga wobec ludzkości, w tym chrześcijan i muzułmanów. Wielką przeszkodę w spotkaniu wyznawców tych dwóch religii stanowi fundamentalizm. Konieczna jest jego reinterpretacja (zdemaskowanie). Mimo „czasu apokaliptycznej trwogi”, przypadającej na przełom II i III tysiąclecia, nie można rezygnować z dialogu. Dla katolików zawsze aktualna jest ogłoszona w 1965 roku przez Sobór Watykański II deklaracja o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich Nostra aetate.
EN
The parallel paths of Christians and Muslims call for organising meetings where the participants are driven by their faith in God. There is no alternative to interreligious dialogue. ”Children of Abraham” can discern one clear point on their road to coexistence: Jerusalem, that City of Peace, making man free to take responsibility for the world. It is important to turn away from bad memories, abandon the urge for revenge for the wrong once done and direct one’s thoughts to the truth. It is the dialogue that calls for it – the answer to God’s plan towards humanity, including Christians and Muslims. Fundamentalism is one of the greatest obstacles in their relationships. What is needed is its reinterpretation (tearing off its mask). Despite the ”apocalyptic fears” at the turn of the second and third millennium, one cannot give up the dialogue. ”Declaration on the Relation of the Church to Non-Christian Religions Nostra aetate”, proclaimed by the Second Vatican Council in 1965, remains relevant to all Catholics.
Omówienie książki: Grzegorz Jacek Pelica, Lampady naszych ścieżek. Bibliograficzny katalog świętych, Lublin 2016, ss. 191. Sprawozdanie z konferencji naukowej pt. Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich. Sąsiedztwo (Olsztynek, 15 listopada 2016 r.)
XX
Book overview: Grzegorz Jacek Pelica, Lampady of our paths. Bibliographic catalog of saints, Lublin 2016, pp. 191. Report of the research conference: Daily life in the former Prussian lands. Neighborhood (Olsztynek, 15 November 2016)