The paper presents a concept of simplified valuation models and tests their usefulness in application by individual investors at the Polish stock market over 2000–2013. It is discussed whether it would be rational to combine common fundamental valuation methods of multiples and DCF, preserving the relative simplicity of multiples as well as complexity and consistency of discounted cash flows to provide useful hybrid tool even when individual investors follow behavioral heuristics and simplifications while making investment decisions. Results of experiments indicate that use of proposed valuation methods wouldn’t have an unequivocal impact on investment strategy of irrational individual investors with quite low average improvements of annual returns (from 5.2% to 10.3% extra return) only in about half of all 415 analyzed stocks.
PL
W artykule przedstawiono koncepcję modeli uproszczonej wyceny aktywów finansowych i sprawdzono możliwość ich wykorzystania w warunkach polskiego rynku giełdowego w latach 2000–2013. Dyskusji została poddana możliwość racjonalnego połączenia dwóch powszechnie wykorzystywanych podejść do wyceny akcji stosowanych w praktyce – metody mnożnikowej i metody DCF – w taki sposób, aby udało się zachować względną prostotę pierwszej z nich oraz jednocześnie spójność i złożoność drugiej, zapewniając wiarygodne wykorzystanie modeli nawet wtedy, gdy inwestorzy ulegają behawioralnym heurystykom i uproszczeniom przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Wyniki eksperymentów zaproponowanych modeli wskazują, że w zależności od wycenianego instrumentu możliwości wykorzystania modelu są różne, dając dodatkowo od 5,2% do 10,3% dodatkowego zwrotu dla połowy z 415 analizowanych spółek.
The article presents analysis of priming effect on distribution of income among impulsive consumption, short-term savings and long-term pension savings declared by young adults. Students of economics and management (N=212; 152 women; mean age=21.33 M [0.931]) were asked to split hypothetical income of PLN 1.000 among the four objectives, retirement savings among them. An excerpt from newspaper article noting that pensions in Poland in 2060 were expected to be very low, had been presented to experimental group (N=96) prior to decision task. Differences in distribution of amounts between experimental and control group were analysed. Current expenses for participants’ pleasure as well as their close ones were cut in the experimental group and average amount declared as pension savings increased from PLN 80.69 (control group) to PLN 211.10. However, savings to current bank account remained unchanged. Age, gender, employment experience and the way participants received income (either earned or won/found) did not moderate distributions. Logistic regression analysis revealed that 2.4-fold increase of likelihood of saving amount declarations above the average (PLN 139.75) was caused by appearance of persuasive information only. Circumstances of decision-making suggested that in the analysed case, priming effect led to impulsive rather than rational saving.
PL
Celem artykułu jest analiza eksperymentalna wpływu efektu torowania w wyniku ekspozycji informacji o potrzebie gromadzenia oszczędności emerytalnych na decyzje osób młodych o podziale hipotetycznej dodatkowej kwoty pieniędzy pomiędzy konsumpcję spontaniczną, oszczędności krótkoterminowe i oszczędności długoterminowe. Grupa studentów kierunków ekonomicznych (N=212; 152 kobiety; średni wiek M=21,33 [0,931]) została poproszona o deklarację podziału hipotetycznej kwoty 1000 zł pomiędzy cztery cele, wśród nich także gromadzenie oszczędności emerytalnych. Grupie eksperymentalnej (N=96) przedstawiono przed podjęciem decyzji fragment tekstu opisującego niskie prognozowane emerytury w 2060 r. Analizie poddano sposób podziału deklarowanej kwoty w grupie eksperymentalnej i kontrolnej przy braku różnic kontrolowanych cech pomiędzy grupami. W grupie eksperymentalnej zmniejszyły się deklaracje kwot przeznaczanych na bieżące wydatki dla siebie i osoby bliskiej, zaś wzrosła kwota deklarowana na oszczędności emerytalne do 211,10 zł (w grupie kontrolnej 80,69 zł). Kwoty oszczędzane na rachunku bieżącym nie różniły się natomiast między grupami. Nie stwierdzono też różnic pomiędzy osobami w różnym wieku, płci, doświadczeniu w zatrudnieniu i sposobie otrzymania kwoty (zarobiona lub wygrana/znaleziona). Ustalono, że samo pojawienie się perswazyjnej informacji zwiększało 2,4-krotnie prawdopodobieństwo deklaracji oszczędzania kwoty większej niż średnia (139,75 zł). Warunki podejmowania decyzji wskazują, że w analizowanym przypadku torowanie prowadziło do impulsywnych, a nie racjonalnych deklaracji o oszczędzaniu (impulse saving).
In consequence of the 2014 reform of the Polish pension system, Poles were faced with a necessity of declaration regarding the way they wanted to continue saving for retirement. Although the conditions of this natural experiment were considered controversial, from the scientific point of view it was interesting to analyse how decisions were made. The article presents the results of an analysis of factors that influenced following expert’s opinions or self-reliance in that case. Based on the results of the survey provided in February 2014 among the employees of the Maria Curie-Skłodowska University it was proved that those who voluntarily saved for retirement were most likely to follow experts in making their choice but declared high self-assessment of one’s knowledge on financial market, calculation of one’s pension needs and declared positive vision of one’s retirement were more often connected with self-reliance of decision. These mechanisms seem to confirm overconfidence and the Duning-Kruger effect.
PL
W artykule przeprowadzono analizę czynników, które wpływały na sposób podjęcia decyzji o dalszym sposobie gromadzenia oszczędności emerytalnych w związku z przeprowadzanymi zmianami w systemie emerytalnym w 2014 r., które można traktować jako naturalny eksperyment. Dane zgromadzono za pomocą badania ankietowego przeprowadzonego w okresie 5–19 lutego 2014 r. wśród pracowników Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. W badaniu wzięło udział 248 pracowników naukowych, administracji i technicznych, przy czym analizy oparto na 123 osobach, które w momencie badania zadeklarowały, że podjęły już decyzję o wyborze pomiędzy oszczędzaniem w wariancie dotychczasowym (ZUS i OFE) lub wyłącznie w ramach filara publicznego (ZUS). Badanie wykazało, że osoby, które korzystają z dobrowolnych instrumentów gromadzenia oszczędności emerytalnych częściej korzystały z pomocy ekspertów, ale jednocześnie deklarowały wyższą samoocenę wiedzy na temat mechanizmów rynku finansowego, przeprowadzały kalkulację własnych potrzeb emerytalnych i lepiej postrzegały swoją sytuację jako przyszłych emerytów. Mechanizmy te mogą potwierdzać występowanie efektu nadmiernej pewności siebie i efektu Duninga-Krugera w badanej grupie.
Celem badania była analiza zmian w standardach obsługi klientów detalicznych doradztwa inwestycyjnego pod kątem wypełniania zaleceń dyrektywy MiFID II. Badanie przeprowadzono w schemacie tajemniczego klienta z wykorzystaniem procedury stosowanej w badaniu przeprowadzonym przez Synovate (2011). W 2016 i 2017 zebrano dane z odpowiednio 51 i 58 wizyt w instytucjach finansowych. Nie stwierdzono statystycznych różnic w procedurach przeprowadzania wywiadu o sytuacji klienta i jego potrzebach. Klienci generalnie postrzegali doradców jako osoby, które jasno komunikują swoje rekomendacje i przedstawiają różne możliwości inwestycyjne. Około 90% klientów było zadowolonych z obsługi. Wyniki przedstawiają ogólny profil zadowolonego klienta jako osoby poszukującej przejrzystych i jasnych informacji o alternatywach inwestycyjnych, przekazanych przez doradcę, który zachowuje się profesjonalnie, przeprowadzając wywiad i poszukuje szczegółowych, ale tylko niezbędnych informacji o kliencie.
EN
The aim of the study was to investigate whether investment advisors’ procedures of servicing evolve to meet MiFID II Directive requirements. Using a mystery client procedure adopted from the Synovate (2011) research, 51 datasets and 58 datasets were collected in 2016 and 2017. No statistical differences between annual results were found in procedures of collecting necessary information. Advisors were generally perceived to be clear in providing recommendations. Almost all clients were satisfied with such service. The results provide a general profile of a satisfied client as a person looking for transparent and clear information on investment alternatives provided by a professional in terms of collecting detailed but only necessary data.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.