Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Ogolnopolskie Seminarium nt. Biologia i ekologia populacji roslin: skad przychodzimy - dokad zmierzamy? [Zwierzyniec, 23-26 czerwca 2008]

100%

Franczak M.

|

nr 3-4

119-123

2

Temporal changes of meadow and peatbog vegetation in the landscape of a small-scale river valley in Central Roztocze

63%

Czarnecka B. , Franczak M.

|

nr 2

EN

The Szum is a right-side tributary of the Tanew River crossing the southern escarpment zone of the Central Roztocze region (SE Poland). Downstream of the strict river break in a section between the 10th and 12th km of the river course in the Szum valley, meadow and peatbog complexes have developed, associated with semi-hydrogenic and marshy soils. In an area of approx. 13 ha of the most valuable non-forest habitats, a variety of plant communities have been identified, including habitats of the Natura 2000 network and habitats that are protected under the Regulation of the Minister of the Environment (2001). These are, for instance, meadow associations Lysimachio vulgaris-Filipenduletum, Lythro-Filipenduletum, Filipendulo ulmariae-Menthetum longifoliae, Angelico-Cirsietum oleracei, and Cirsietum rivularis. The moss–sedge and sphagnum bog communities comprise noteworthy associations Caricetum limosae, Rhynchosporetum albae, Caricetum lasiocarpae, Caricetum paniceo-lepidocarpae, Caricetum davallianae, and Sphagnetum magellanici. These communities are composed of ca. 160 vascular plant species and 40 moss and liverwort species. In 1999–2014, the greatest changes occurred within macroforb meadows, i.e. small Angelico-Cirsietum oleracei and Cirsietum rivularis patches have been transformed into Lysimachio vulgaris-Filipenduletum, while some patches of the latter association have been transformed into a Caricetum acutiformis rush. Several patches of bog-spring associations Caricetum paniceo-lepidocarpae and Carici canescentis-Agrostietum caninae have been irretrievably destroyed. Sphagnetum magellanici appears to be the least stable community among the preserved peatbogs. The changes of meadow and peatbog vegetation observed for the last 15 years are a consequence of natural processes that take place in the river valley and to a large extent human activity connected with the so-called small-scale water retention as well as the presence of a beaver colony in the area and later the abandonment of this area by beavers. Despite the multidirectional changes, the peatbogs of the Szum valley have retained their high species and phytocoenotic diversity, which indicates a substantial degree of naturalness.

PL

Szum, rzeka IV rzędu, jest prawobrzeżnym dopływem Tanwi, przecinającym strefę południowej krawędzi Roztocza Środkowego (SE Polska). Poniżej ścisłego przełomu rzeki, na odcinku między 10. a 12. kilometrem biegu rzeki, w dolinie Szumu wykształciły się kompleksy łąkowo-torfowiskowe związane z glebami semihydrogenicznymi i bagiennymi o zróżnicowanej trofii, od siedlisk oligo- po eutroficzne. Na powierzchni ok. 13 hektarów najcenniejszych siedlisk nieleśnych zidentyfikowano szereg zbiorowisk roślinnych, wśród których są siedliska sieci Natura 2000 oraz podlegające ochronie na mocy Rozporządzenia Ministra Środowiska z 2001 roku. Są to m.in. zespoły łąkowe: Lysimachio vulgaris-Filipenduletum, Lythro-Filipenduletum, Filipendulo ulmariae-Menthetum longifoliae, Angelico-Cirsietum oleracei, Cirsietum rivularis. Wśród zbiorowisk mszysto-turzycowych i mszarów na uwagę zasługują zespoły: Caricetum limosae, Rhynchosporetum albae, Caricetum lasiocarpae, Caricetum paniceo-lepidocarpae, Caricetum davallianae i Sphagnetum magellanici. Zbiorowiska te buduje ok. 160 gatunków roślin naczyniowych i 40 gatunków mchów i wątrobowców. W latach 1999–2014 największe zmiany nastąpiły w obrębie łąk ziołoroślowych: niewielkie płaty Angelico-Cirsietum oleracei i Cirsietum rivularis przekształciły się w Lysimachio vulgaris-Filipenduletum, a część płatów tego ostatniego zespołu przekształciła się w szuwar Caricetum acutiformis. Zniszczonych zostało bezpowrotnie kilka płatów młak Caricetum paniceo- -lepidocarpae i Carici canescentis-Agrostietum caninae. Wśród zachowanych torfowisk najmniej stabilnym okazało się zbiorowisko Sphagnetum magellanici. Obserwowane w ciągu ostatnich 15 lat przemiany roślinności łąk i torfowisk są wynikiem naturalnych procesów zachodzących w dolinie rzecznej, ale w znacznym stopniu również działań człowieka w zakresie tzw. małej retencji oraz bytowania, a następnie wycofania się kolonii bobrów. Pomimo różnokierunkowych przemian, torfowiska w dolinie Szumu ciągle jeszcze zachowują wysoką różnorodność fitocenotyczną i gatunkową, co świadczy o znacznym stopniu ich naturalności.

3

Zróżnicowanie szaty roślinnej zagłębienia bezodpływowego w zależności od warunków wilgotnościowych

63%

Franczak M. , Franczak Ł.

Inżynieria Ekologiczna

|

2015

|

tom Nr 41

19--25

PL

Zmiany stopnia uwilgotnienia siedliska są jednym z najważniejszych czynników oddziałujących na zmienność zbiorowisk roślinnych oraz tworzących je populacji gatunków. Celem badań była próba odpowiedzi na pytanie: czy struktura ilościowa i jakościowa pokrywy roślinnej wykazuje zróżnicowanie na tle stopnia uwilgotnienia podłoża? Badaniami objęto zagłębienie bezodpływowe, niewielki izolowany obiekt hydrogeniczny, usytuowany w krajobrazie rolniczym Wyżyny Lubelskiej. W analizowanym zagłębieniu wytyczono transekt, wzdłuż którego wydzielono płaty roślinności, w których na stałych powierzchniach badawczych wykonano spisy florystyczne. W latach 2006–2013 prowadzono obserwacje zalegania poziomu wód powierzchniowych. Na tej podstawie wyróżniono cztery strefy wilgotności siedliska. Otrzymane wyniki wskazują, że flora analizowanych obiektów charakteryzuje się bardzo szerokim spektrum tolerancji ekologicznej. Szata roślinna badanego obiektu kształtowana jest przez wilgotność siedliska, której gradient zmienności warunkuje zasięg występowania wielu gatunków.

EN

Changes in the degree of habitat moisture are one of the major factors affecting the variability of plant communities and their constituent species populations. The aim of the study was to find if the quantitative and qualitative structure of the vegetation cover exhibits variability in relation to the degree of habitat moisture. The investigations were carried out in basin without outlets, i.e. small isolated hydrogenic object located in the agricultural landscape of the Lublin Upland. In basin, a transect was established, along which floristic inventories were made. In the years 2006–2013, the level of surface water were monitored. On this basis, four areas of habitat moisture were identified. The results indicate that the flora of the analysed object is characterised by a very broad spectrum of ecological tolerance. The vegetation cover is influenced by habitat moisture whose gradient determines the occurrence range of many species.

4

Necromass as seed reservoir in macroforb meadows with varied moisture conditions

63%

Franczak M. , Czarnecka B.

|

tom 69

|

nr 4

EN

Necromass, i.e., dead plant parts, has a great impact on the spatial patterns of populations and communities. Depending on its thickness and the degree of decomposition, it may constitute a space-blocking physical barrier and impede recruitment of individuals due to, e.g., autotoxication. The aim of the study was to determine the role of the necromass layer in formation of the soil seed bank of variously moist meadow communities and its influence on the efficiency of generative reproduction. The authors paid special attention to the possibility of capture and storage of seeds of species occurring in the vegetation cover by necromass. Additionally, selected features of seeds of species present on the necromass were analyzed in order to identify species that can potentially contribute to formation of the necromass seed bank. The plant cover comprised 52 species in total. Seedlings of 21 taxa appeared on the necromass and their number ranged from 10 to 13, depending on the patch. The density of the seedlings ranged from 339 to 4923 m−2. In all patches, Lythrum salicaria and Lysimachia vulgaris seedlings were most numerous. These two species were characterized by the highest frequency as well. The low values of Jaccard’s index (0.28–0.36) imply a low share of taxa that are common for the necromass and the vegetation cover. This result should be explained by the occurrence of large disproportions in the number of all species identified on the necromass and among the vegetation. The seeds are typically characterized by small sizes and usually have smooth or finely striated and/or ribbed surface texture. The presence of additional structures, e.g., pappus and hairs, in the largest and heaviest seeds (Crepis paludosa, Geum rivale, and Cirsium spp.) may help seeds capture in the necromass.

PL

Nekromasa, czyli obumarłe części roślin, wywiera duży wpływ na kształtowanie się wzorców przestrzennych populacji i zbiorowisk. W zależności od miąższości i stopnia dekompozycji może stanowić barierę fizyczną blokującą przestrzeń i utrudniającą rekrutację osobników, także na drodze autotoksykacji. Celem badań było określenie roli warstwy nekromasy w kształtowaniu się zasobów glebowego banku nasion zmiennowilgotnych łąk ziołoroślowych oraz jej wpływu na efektywność reprodukcji generatywnej. Autorki szczególną uwagę zwróciły na możliwość przechwytywania i zatrzymywania przez nekromasę nasion gatunków występujących w pokrywie roślinnej. W pokrywie roślinnej zidentyfikowano w sumie 52 gatunki roślin naczyniowych. Na nekromasie pojawiło się, w zależności od płatu, od 10 do 13 taksonów. Zagęszczenie siewek wahało się w granicach od 339 do 4923 m−2. Gatunkami, których siewki dominowały we wszystkich płatach były Lythrum salicaria i Lysimachia vulgaris. Te dwa gatunki charakteryzowały się także najwyższą frekwencją. Niskie wartości wskaźnika Jaccarda (0.28–0.36) wskazują na niewielki udział gatunków wspólnych dla nekromasy i pokrywy roślinnej. Taki wynik można tłumaczyć występowaniem dużych dysproporcji w liczbie wszystkich taksonów oznaczonych na nekromasie i w pokrywie roślinnej. Nasiona z reguły charakteryzują się niewielkimi rozmiarami i w większości posiadają gładką powierzchnię lub są delikatnie prążkowane i/lub żebrowane. U nasion największych i najcięższych taksonów (Crepis paludosa, Geum rivale i Cirsium spp.) obecność dodatkowych struktur, takich jak pappus i włoski, może sprzyjać zatrzymywaniu się ich na nekromasie.

5

Przemiany zmiennowilgotnych łąk ziołoroślowych na poziomie fitocenotycznym i populacyjnym

63%

Franczak M. , Czarnecka B.

|

tom Nr 29

38-47

PL

Celem badań było określenie wpływu wahań poziomu wód gruntowych, spowodowanych działalnością bobrów, na kształtowanie się składu florystycznego roślinności łąkowej na przykładzie bezleśnego fragmentu małej doliny rzecznej (rzeka Szum na Roztoczu Środkowym). Analizie poddane zostały również wybrane cechy populacji dwóch gatunków wieloletnich charakterystycznych dla zmiennowilgotnych łąk ziołoroślowych: Filipendula ulmaria i Cirsium oleraceum. Na stałych powierzchniach badawczych u znakowanych osobników odnotowywano liczbę pędów nadziemnych. Równolegle śledzono zmiany poziomu wód gruntowych w piezometrach. W płatach roślinności łąkowej w największym stopniu narażonych na podtopienie stwierdzono spadek różnorodności biologicznej oraz zmniejszenie się udziału gatunków charakterystycznych klasy Molinio-Arrhenatheretea. Reakcją populacji badanych gatunków na długotrwały stres wodny był spadek liczebności osobników i ramet oraz obniżenie się ich skupiskowości.

EN

The aim of the study was to determine the effect of fluctuation of the ground water level, caused by beaver activity, on the floristic composition of meadow vegetation in the fragment of small river valley (the Szum river, Central Roztocze). We analyzed selected traits of the populations of two perennial species characteristic of variously moist meadows: Filipendula ulmaria and Cirsium oleraceum. On permanent plots we noted the number of shoots (ramets) of marked individuals. Simultaneously, changes in the ground water levels were monitored in piezometres. In the patches of meadow vegetation under the greatest risk of flooding a decrease of biological diversity and reduce the share of species characteristic for the class Molinio-Arrhenatheretea was observed. The response of the populations of the species tested for long-term water stress was the decrease in the number of individuals and ramets, and reducing the degree of their clustering.

6

Reproductive effort as an element of life strategy of Lythrum salicaria L. populations

51%

Czarnecka B. , Franczak M. , Nowak K.

|

nr 2

EN

The aim of the study was to compare some life strategy traits of individuals of Purple Loosestrife Lythrum salicaria within three meadow populations existing under various habitat conditions. The study attempted to answer the following questions: Do different habitat conditions affect the biomass allocation between particular organs of individuals? Can the individuals belonging to different populations of the same species realise their own unique reproductive strategy, in other words, can their reproductive effort represent various levels? In the case of L. salicaria the reproductive effort, measured by the participation of inflorescence biomass in the biomass of aboveground parts of genets, exhibits similar values (14.2-15.1%) in all the study populations, despite their habitat conditions. This fact proves that at the population level, the reproductive effort is relatively stable. Great differences are visible in the case of particular individuals within each of the populations. Specific genets in a population, depending on the habitat microstructure and the biotic relations with other individuals both of their own and other species, may realise their own reproductive strategies, being a part of their life strategies.

PL

Celem badań było porównanie wybranych cech strategii życiowej osobników krwawnicy pospolitej Lythrum salicaria w trzech populacjach łąkowych, bytujących w zróżnicowanych warunkach siedliskowych. Poszukiwano odpowiedzi na następujące pytania: Czy odmienne warunki środowiskowe wpływają na sposób podziału materii między poszczególne organy? Czy osobniki różnych populacji tego samego gatunku mogą realizować własną strategię reprodukcyjną tzn., czy ich wysiłek reprodukcyjny może kształtować się na zróżnicowanym poziomie? U L. salicaria wysiłek reprodukcyjny mierzony udziałem biomasy kwiatostanów w biomasie części nadziemnych genetów przyjmuje zbliżone wartości (14,2-15,1%) we wszystkich badanych populacjach, niezależnie od warunków środowiskowych. Dowodzi to, że wysiłek reprodukcyjny na poziomie populacji jest wartością względnie stałą. Natomiast poszczególne osobniki w każdej z badanych populacji, w zależności od mikrostruktury siedliska i oddziaływań biotycznych z innymi osobnikami własnego, jak i innych gatunków, mogą realizować własną strategię reprodukcyjną będącą częścią ich strategii życiowej.

7

Wpływ warunków socjoekonomicznych na sposób żywienia i zwyczaje żywieniowe młodzieży 13–15-letniej z Wrocławia i okolic

38%

Piotrowska E. , Broniecka A. , Franczak M. , Bronkowska M. , Wyka J. , Biernat J.

|

nr 2