Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 14

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
PL
Przedstawiono autorską koncepcję sposobu oceny pojemności asymilacyjnej ekosystemów wodnych, będących odbiornikami zanieczyszczeń antropogenicznych ze źródeł punktowych i rozproszonych. Może ona stanowić podstawę do ustalania maksymalnej wartości ładunku zanieczyszczeń, dopuszczalnej z uwagi na bezpieczeństwo ekologiczne wód. Obecne metody ustalania warunków wprowadzania zanieczyszczeń do wód powierzchniowych opierają się na granicznych wartościach zanieczyszczeń w ściekach, ustalanych z uwzględnieniem możliwości technologicznych. Takie podejście nie zapewnia bezpieczeństwa ekologicznego wód powierzchniowych, ponieważ nie uwzględnia mechanizmów ekologicznych funkcjonowania oddzielnych ekosystemów wodnych. Mając to na uwadze sformułowano definicję pojemności asymilacyjnej wód powierzchniowych, rozumianej jako ilość zanieczyszczeń, która może ulec akumulacji, transformacjom biochemicznym, a także zostać odprowadzona poza ekosystem bez zaburzenia jego funkcjonowania. Przedstawiono przykłady obliczeń pojemności asymilacyjnej wybranych akwenów Morza Bałtyckiego z uwagi na różne zanieczyszczenia antropogeniczne (metale śladowe, benzopiren, polichlorowane bifenyle oraz substancje biogenne). Analiza wyników obliczeń pozwoliła stwierdzić, że pojemność asymilacyjna różnych basenów Morza Bałtyckiego zależy od ich właściwości hydromorfologicznych i hydrobiologicznych i jest już wyczerpana z uwagi na ładunki związków miedzi i ołowiu oraz polichlorowanych bifenyli. Pozostaje natomiast jeszcze znacząca rezerwa ekologiczna w jego poszczególnych akwenach z uwagi na ładunki związków cynku, kadmu i rtęci oraz mineralnych substancji biogennych.
EN
The proprietary concept is presented of assimilative capacity assessment of aquatic ecosystems, which are pollution recipients from both point and diffuse sources. The assimilative capacity may serve as a basis for determining the maximum ecologically permissible pollutant loads. Existing methods of setting the conditions of pollutant discharge into surface water recipients are predominantly based on pollutant limit values in wastewater. These are established on the basis of technological capabilities. Such an approach, however, does not ensure the ecological safety of surface waters as it does not take into account the ecological functioning mechanisms of separate aquatic ecosystems. Considering the above, the assimilative capacity of surface waters was defined as the amount of pollution that might be accumulated, transformed in biochemical processes and discharged to the outside of the ecosystem without disturbing its ecological equilibrium. Examples of assimilative capacity calculations for selected marine areas of the Baltic Sea were presented in terms of various anthropogenic pollutants, e.g. trace metals, benzopyrene, polychlorinated biphenyls and nutrients. Analysis of calculation results revealed that assimilative capacity of the Baltic Sea in its various areas depended on local hydromorphological and hydrobiological properties and was getting exhausted due to the loads of copper and lead compounds as well as polychlorinated biphenyls. In contrast, there are still significant ecological reserves present in the individual areas of the Sea with respect to the loads of zinc, cadmium, mercury and mineral nutrients.
2
Content available remote Możliwości oceny pojemności ekologicznej zbiorników wodnych
100%
EN
The concept of sustainable development expects the development of socio-economical systems in the frames of ecological capacity of natural systems. In the light of such understanding of sustainable development it is necessary to elaborate the methodology of ecological capacity estimation for natural systems that in its turn is connected with the estimation of permissible loads of anthropogenic impact on ecosystems. Establishment of permissible loads not exceeding dangerous levels is a necessary condition to achieve reasonable compromise between ecological and economical development. The standardization of environmental quality is the main task of nature protection. The environmental quality standards have to reflect the consumer demands and preserve the ecological equilibrium of natural systems in the limits of self-regulation. The limits of self-regulation are determined by ecological capacity of ecosystems. So, the estimation of ecological capacity of natural systems is the base for the elaboration of permissible anthropogenic loads. One of the most important and most exploited natural resources are water basins. Undoubtedly, that water will be one of the main critical elements determinating the ecological capacity of local and regional ecosystems. The article makes an attempt to estimate the ecological capacity of water basins on the base of integral ecological state criterion. This criterion was elaborated with the consideration of the main properties of ecosystems and reflects the trophic state of water basins. The trophic state integral criterion makes it possible to determine the state of production-destruction balance then the ecological equilibrium state of water ecosystem. On the base of this criterion it is possible to calculate the permissible loads of contaminations, the exceeding of which can bring to the ecological equilibrium disturbance of water ecosystems. Ecological capacity may be determined as the possibility of ecosystems to preserve their ecological equilibrium in the limits of homeostasis. Ecological equilibrium of any natural system is defined by the balance of the processes of production and destruction, that is the base of biotic cycle in the nature. In water ecosystems the biotic balance is characterized by the trophic level, which is negative in distrophic waters, zero in oligotrophic waters and positive in eutrophic waters. The conducted researches allowed to choose the trophic level criterion - the value of pH index under 100% oxygen saturation of water, which takes definite values in water basins with different production-destruction balance. On the base of the proposed criterion it is possible to calculate the permissible loads of the substances limiting the eutrophication process the exceeding of which can bring to the violation of existing ecological equilibrium. Estimating the permissible loads of contaminations we estimate the permissible loads of anthropogenic impact on water systems in the limits of their self-regulation. The ecological standards calculated on the base of proposed method are directed towards the elaboration of ecological capacity methodology estimation.
EN
The calculation of the assimilating capacity (or ecological capacity) of water body is considered to be a new method for assessing ecological quality of coastal and marine ecosystems. It can also serve as the foundation for the system approach to surface water protection, prevention of eutrophication as well as for the management and the choice of ecologically efficient and economically profitable water protection measures.
PL
Obliczanie pojemności ekologicznej wód powierzchniowych, w tym przybrzeżnych wód morskich, stanowi nową metodę oceny ich stanu ekologicznego. Opracowana metoda może służyć za naukową podstawę systemowego podejścia w rozwiązywaniu problemów ochrony wód powierzchniowych i zapobieganiu procesom eutrofizacji. Może być także stosowana do zarządzania zasobami wodnymi oraz do wyboru ekologicznie efektywnych i ekonomicznie uzasadnionych rozwiązań w zakresie ochrony wód.
EN
Transformations occurring in the aquatic environment as a result of anthropogenic discharge of nutrients lead to intensification of eutrophication processes and secondary pollution of surface waters. An effect of this phenomenon is the deterioration of physical, chemical and biological characteristics of water. The increasing intensity of eutrophication processes and the specificity of their course in various types of water bodies require the development of specific control methods and ways to protect aquatic ecosystems. In view of the fact that eutrophication is a process that is characterized by high dynamism and depends on many interacting factors such as: morphological, hydrological, hydrobiological, climatic and other conditions, the assessment of trophic status of water is a very complicated task. In particular, it concerns the rivers and streams, because the symptoms of this process and its course vary according to the type of the river. Traditionally eutrophication is assessed on the basis of the boundary values of indicators or indices developed by various authors mostly for stagnant waters or estuaries. Among the various ways of trophic status assessment it is definitely a strong lack of a reliable and simple assessment methods for running waters. The paper presents the results of research concerning the course of eutrophication and evaluation of trophic state in selected rivers and streams in the upland and lowland areas of Poland on the base of the author's methodology. The method used is fundamentally different from traditional approach and based on the definition of trophic status as the existing state of the biotic balance in waters. It is characterized by easy interpretation of results and low costs. Comparative analysis of different methods for assessing the trophic status of running waters is also presented. Long-term dynamics of trophic state changes in the investigated upland and lowland rivers is also described.
PL
Transformacje zachodzące w środowisku wodnym w wyniku antropogenicznego dostarczania związków biogennych prowadzą do intensyfikacji procesów eutrofizacji i wtórnego zanieczyszczenia wód powierzchniowych. Skutkami tego zjawiska jest pogorszenie ich właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych. Nasilającą się intensywność procesów eutrofizacji oraz specyfika ich przebiegu w wodach różnego typu wymagają opracowania specjalnych metod kontroli i sposobów ochrony ekosystemów wodnych. W związku z tym, że eutrofizacja jest procesem, który charakteryzuje się dużą dynamicznością i zależy od zespołu wielu współdziałających między sobą czynników morfologicznych, hydrologicznych, hydrobiologicznych, klimatycznych i innych, ocena stanu troficznego wód jest zadaniem bardzo skomplikowanym. Zwłaszcza dotyczy to rzek i strumieni, ponieważ objawy tego procesu i jego przebieg różnią się w zależności od typu rzeki. Tradycyjnie eutrofizację wód przyjęto oceniać na podstawie granicznych wartości zespołu wskaźników lub indeksów opracowanych przez różnych autorów przeważnie dla wód stojących lub estuariów. Wśród rozmaitych sposobów oceny stanu troficznego zdecydowanie brakuje wiarygodnych i prostych sposobów jego oceny w wodach płynących. W pracy przedstawiono wyniki badań nad przebiegiem procesu eutrofizacji i oceny statusu troficznego w wybranych ciekach na obszarach wyżynnych i nizinnych Polski na podstawie autorskiej metody. Zastosowana metoda zasadniczo różni się od metod tradycyjnych i opiera się na definicji stanu troficznego jako stanu istniejącego bilansu biotycznego w wodach. Charakteryzuje się ona łatwą interpretacją wyników oraz niskimi kosztami. Przedstawiono analizę porównawczą różnych metod oceny stanu troficznego wód rzecznych. Opisano wieloletnią dynamikę zmian stanu troficznego badanych rzek wyżynnych i nizinnych.
PL
Ze względu na wysokie obciążenie antropogeniczne obszarów morskich i jego prognozowany wzrost w przyszłości, aktualnym problemem jest systematyczna ocena ich aktualnego stanu troficznego, analiza roli rozmaitych czynników eutrofizacji i opracowanie na tej postawie modeli symulacyjnych możliwego rozwoju tego procesu. To wszystko stanowi podstawę opracowania strategii zapobiegania negatywnym skutkom eutrofizacji i ma wielkie znaczenie w zarządzaniu przybrzeżnymi ekosystemami. Celem przeprowadzonych badań był poszukiwanie szybkiego i taniego sposobu oceny stanu troficznego wód przejściowych i przybrzeżnych w celu optymalizacji prowadzenia monitoringu procesów eutrofizacji i gromadzenia danych służących podstawą do formułowania matematycznych modeli prognostycznych na przykładzie słonawych wód Zalewu Szczecińskiego. Analiza porównawcza możliwości zastosowania trzech liczbowych wskaźników troficzności – TSI, TRIX i ITS – pozwoliła potwierdzić wysoką wiarygodność każdego z nich do oceny intensywności procesu eutrofizacji w badanym akwenie i zaliczyć go do wód zeutrofizowanych. Wykonana kalkulacja kosztów oceny stanu troficznego dla pojedynczego punktu pomiarowo-kontrolnego na podstawie każdego z indeksów pozwoliła zaproponować zastosowanie wskaźnika ITS jako podstawę ekspresowego monitoringu procesu eutrofizacji ze względu na niskie koszty oceny, małą pracochłonność i łatwą interpretację wyników oceny. Zastosowanie tak taniej metody pozwoliłoby na poszerzenie sieci punktów pomiarowo-kontrolnych, zwiększenie częstotliwości pomiarów i dokonywania ocen oraz nadawałoby się do gromadzenie zasobów danych niezbędnych do formułowania modeli matematycznych.
EN
Rapid population growth, a high degree of urbanization and economic development in sea catchment areas led to a very significant anthropogenic pressure on marine ecosystems. The measures of prevention of escalation of these processes and the mechanisms of management of highly eutrophic coastal zones are not sufficiently developed, and it concerns especially the inland seas, which receive high loads of biogenic matter with rivers’ water. Due to high anthropogenic load on marine areas and its predicted increase in future, the following tasks seem to be very important: current assessment of water trophic state, analysis of the factors affecting the process of eutrophication and elaboration of simulation models for the prediction of its possible development. All this constitutes a basis for developing of the strategies to prevent the negative effects of eutrophication and is of great importance in the management of coastal ecosystems. The aim of the study was the search for a quick and low-cost method for brackish water trophic status assessing, which allows obtaining numerous statistical data series in order to optimize the monitoring of eutrophication process and formulation of predictive models. The research was based on the example of Szczecin Lagoon trophic status assessment realized on the base of comparison analyses of three different indexes used: TSI, TRIX and ITS. The degree of assessment similarity and comparison of unit costs of monitoring are presented.
EN
The problem of eutrophication has, since the 1970s, reached a global scale and become a problem of principal importance due to its negative consequences, which could result in the total loss of biospheric functions of aquatic ecosystems, and also their economic role. The increasing intensity of eutrophication processes and their specificity in various types of waters requires the development of special methods of control and protection of aquatic ecosystems. As a result of the high dynamism of eutrophication and its dependence on different factors (hydrological, hydrodynamic, hydrobiological, morphological, edaphic and climatic conditions), the assessment of trophic status in order to control and manage this process is very complicated. The evaluation of the consequences of anthropogenic eutrophication and the scale of its development can be provided only on the basis of systematic observation during a multi-annual period. Careful analysis of the state of knowledge on the issues related to eutrophication, especially the methods of trophic status assessment, have allowed us to conclude that at present there is no universal methodology for the assessment of the surface water trophic level, while the existing methods have various shortcomings, which reduce the reliability of the results and complicate the development of appropriate technical, organizational and legal protection measures. A critical analysis of trophic status assessment approaches for different categories of waters has also allowed us to state that there is no an appropriate method for the assessment of the trophic status of running waters, since almost all existing assessment methods are developed for lakes and coastal areas. This paper presents an original approach elaborated for the assessment of the trophic state of running waters based on the statistical analysis of long-term monitoring data and numerical criterion ITS, which allows for a simple and low-cost monitoring of eutrophication suitable for the solving of different application tasks in the field of surface water protection.
PL
Celem badań było ustalenie wpływu ilości i zakresu parametrów jakości ścieków surowych na wiarygodność wyników symulacji, co umożliwiłoby ustalenie optymalnej częstotliwości ich monitoringu, niezbędnego do pozyskiwania danych do modelowania w programach ASM. W artykule przedstawiono metodykę prowadzenia symulacji komputerowej procesu oczyszczania ścieków komunalnych w reaktorach biologicznych z osadem czynnym. Zaprezentowano sposób przygotowania i przetwarzania danych wejściowych do modelu oraz sposoby oceny i weryfikacji wyników symulacji za pomocą testów statystycznych. Modelowanie było wykonane w programie BioWin na przykładzie oczyszczalni ścieków komunalnych „Kujawy” w Krakowie. W oparciu o wstępne wyniki niniejszych badań można wnioskować, że w celu uzyskania wiarygodnych wyników symulacji pracy bioreaktora w modelu ASM niezbędne jest prowadzenie monitoringu podstawowych paramentów jakości ścieków online.
EN
The aim of the research, the results of which are presented in this paper, was to determine the influence of the number and scope of raw sewage quality parameters on the reliability of the simulation results, that would allow to determine the optimal frequency of monitoring required to obtain data for ASM simulation programs. The article presents the methodology of computer simulation of the process of municipal wastewater treatment in bioreactors with activated sludge. The method of data preparation and processing of its input into the model as well as the methods of assessment and verification of simulation results by means of statistical tests are presented The modeling was done in the BioWIN software on the example of sewage treatment plant "Kujawy" in Krakow. On the basis of preliminary results of the study it can be concluded that in order to obtain the reliable results of bioreactor simulation in ASM model it is necessary to conduct the online monitoring of the main wastewater quality parameters.
EN
The problem of eutrophication has, since the 1970s, reached a global scale and become a problem of principal importance due to its negative consequences, which could result in the total loss of biospheric functions of aquatic ecosystems, and also their economic role. The increasing intensity of eutrophication processes and their specificity in various types of waters requires the development of special methods of control and protection of aquatic ecosystems. As a result of the high dynamism of eutrophication and its dependence on different factors (hydrological, hydrodynamic, hydrobiological, morphological, edaphic and climatic conditions), the assessment of trophic status in order to control and manage this process is very complicated. The evaluation of the consequences of anthropogenic eutrophication and the scale of its development can be provided only on the basis of systematic observation during a multi-annual period. Careful analysis of the state of knowledge on the issues related to eutrophication, especially the methods of trophic status assessment, have allowed us to conclude that at present there is no universal methodology for the assessment of the surface water trophic level, while the existing methods have various shortcomings, which reduce the reliability of the results and complicate the development of appropriate technical, organizational and legal protection measures. A critical analysis of trophic status assessment approaches for different categories of waters has also allowed us to state that there is no an appropriate method for the assessment of the trophic status of running waters, since almost all existing assessment methods are developed for lakes and coastal areas. This paper presents an original approach elaborated for the assessment of the trophic state of running waters based on the statistical analysis of long-term monitoring data and numerical criterion ITS, which allows for a simple and low-cost monitoring of eutrophication suitable for the solving of different application tasks in the field of surface water protection.
11
Content available Modelling of chlorophyll-a content in running waters
63%
EN
Chlorophyll-a is one of the key parameters for assessment of trophic status of surface waters. However, Polish standard environmental monitoring procedures assume a low frequency of chlorophyll measurements in running waters, which does not provide the possibility of permanent control of eutrophication process and taking the appropriate preventive and protective measures sufficiently in advance. The article is focusing on constructing of predicting model of chlorophyll-a content based on data obtained within monitoring realized by Regional Inspectorates for Environmental Protection. Multivariate linear regression (MLR) model for chlorophyll-a content prediction was formulated on the base of chosen parameters like: pH, oxygen saturation, different forms of nitrogen and phosphorus. Formulation of the model was followed by a test of the applicability of each of the individual components of the regression equation. The main purpose was to develop an algorithm allowing for quick adaptation of model to local conditions in the rivers in order to make a reliable prediction of chlorophyll content.
PL
Chlorofil-a jest jednym z kluczowych parametrów służących do oceny stanu troficznego wód. W Polsce w ramach standardowego monitoringu rzek jest jednak badany rzadko. Artykuł skupia się na skonstruowaniu modelu predykcji zawartości chlorofilu-a w oparciu o dane pochodzące z rutynowego monitoringu realizowanego przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska. W tym celu na podstawie parametrów jakości wód, takich jak pH, nasycenie tlenem oraz różne formy azotu i fosforu, został sformułowany model regresyjny, a następnie przeprowadzono test zasadności zastosowania w nim poszczególnych składników równania regresji. Ostatnim etapem było opracowanie algorytmu pozwalającego na szybkie dostosowywanie modelu do lokalnych warunków w rzekach w celu dokonania wiarygodnej prognozy zawartości chlorofilu.
PL
Po 15 latach wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej, której podstawowym celem było osiągniecie w 2015 r. dobrego stanu wszystkich wód w państwach unijnych, okazało się, że tylko 53% wód powierzchniowych w Europie osiągnęło ten cel, a nadmiar substancji biogennych występuje w około 30% wód w 17 państwach członkowskich, w tym także w Polsce. Taki stan powoduje dalszy rozwój eutrofizacji i związane z tym poważne komplikacje w zakresie wszystkich kategorii użytkowania wód. Fakty te wskazują na niekorzystny bilans poniesionych kosztów i uzyskanych korzyści w zakresie zapobiegania negatywnym skutkom eutrofizacji poprzez ograniczanie wprowadzania do wód powierzchniowych substancji biogennych z oczyszczalni ścieków, a także na brak osiągnięcia założonych efektów ekologicznych przy ogromnych nakładach inwestycyjnych i eksploatacyjnych. Oznacza to, że nadal występują luki w zakresie ustalania warunków wprowadzenia ścieków do wód, które nie uwzględniają wiedzy na temat postaci substancji biogennych potęgujących proces eutrofizacji. W środowisku wodnym takimi formami biogenów są ich formy bioprzyswajalne (mineralne), bezpośrednio dostępne dla autotroficznych organizmów roślinnych. Wyniki przeprowadzonych badań symulacyjnych, nakierowanych na poszukiwanie prostszych i tańszych technologii biologicznego usuwania substancji biogennych i odprowadzanie do odbiornika ścieków oczyszczonych o niskim potencjale eutrofizującym, potwierdziły możliwość doboru skutecznych technologii usuwania substancji biogennych, które jednocześnie pozwolą na ograniczenie kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych oczyszczania ścieków i bardziej skuteczną ochronę odbiorników przed eutrofizacją.
EN
15 years from starting the implementation of Water Framework Directive, primary objective of which was to achieve good status of all waters in the EU countries by 2015, only 53% of surface waters in Europe have reached the set goal, and excessive amounts of nutrients are observed in about 30% of water bodies in 17 member states, including Poland. Consequently, the eutrophication progresses causing serious complications with regard to all the water use categories. These facts indicate an unfavorable cost-benefit balance in terms of preventing adverse effects of eutrophication by reducing nutrient discharge from wastewater treatment plants and failure to achieve the set ecological goals despite huge capital expenditures and operating costs. This means that gaps in respect of determining the conditions of wastewater discharge into the receivers still exist, which prevent taking into account the knowledge on nutrient forms accelerating eutrophication. In the aquatic environment such forms of nutrients are their bioavailable mineral forms, immediately assimilable by autotrophic plant organisms. The results of computer simulations, aimed at identification of simpler and cheaper technologies of biological nutrient removal and discharge of an effluent of low eutrophication potential, confirmed feasibility of selecting effective nutrient removal technologies that would also limit the investment and operational costs of sludge wastewater treatment and provide more effective protection of receivers against eutrophication.
EN
This paper deals with the problem of environmental impact of metallurgical enterprises on ecological state and water quality of the Kalchyk and Kalmius rivers and the coastal zone of the Sea of Azov (Ukraine). These metallurgical enterprises Azovstal Iron & Steel Works and Ilyich Iron and Steel Works are situated in Mariupol city within the catchment area of the examined water bodies.
PL
W artykule przedstawiono analizę wpływu zakładów hutniczych na stan ekologiczny i jakość wody rzek Kalczyk i Kalmius oraz strefy przybrzeżnej Morza Azowskiego. Zakłady hutnicze Azovstal Iron & Steel Works oraz Ilyich Iron and Steel Works znajdują się w Mariupolu i są usytuowane w zlewisku badanych akwenów wodnych.
14
Content available remote Ocena stanu troficznego zbiornika zaporowego Solina
51%
PL
W pracy dokonano oceny stanu troficznego zbiornika zaporowego Solina, zlokalizowanego w zlewni górnego Sanu. W badaniach wykorzystano dostępne w literaturze kryteria pozwalające ustalić stan troficzny na podstawie stężeń związków azotu, fosforu i Chl-a w wodach, jak również zintegrowanych indeksów troficzności TSl oraz ITS. Oceny dokonane na podstawie wskaźników tradycyjnych oraz dwóch zastosowanych kryteriów pozwoliły scharakteryzować wody zbiornika Solina jako wody mezotroficzne z tendencją przejścia na początkowe stadium eutrofii.
EN
In the paper was assessed the trophic status of the Solina Reservoir situated in the upper catchment of the San river. For the trophic state identification were used both, the literature criteria based on the concentrations of nitrogen and phosphorus in the water, and integrated trophic state indexes TSI and ITS. On the basis of the traditional indicators and two of the criteria, reservoir was have classified as mesotrophic but exist a clear trend towards the reservoir becoming eutrophic.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.