Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Petrograficzne podstawy stratygrafii glin morenowych Polski północno-wschodniej

100%

Kenig K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

1998

|

tom nr 380

3-99

PL

W pracy zawarto regionalną syntezę litostratygraficzną glin morenowych na obszarze Polski północno-wschodniej. Syntezę wykonano na podstawie badań petrograficznych i wynikających z nich wartości współczynników petrograficznych: O/K (skały osadowe do krystalicznych + kwarc), K/W (skały krystaliczne do węglanowych) oraz A/B (skały nieodporne do odpornych na wietrzenie). Za punkt wyjścia przyjęto sytuację geologiczną badanych warstw glin morenowych w stosunku do jednoznacznie palinologicznie określonych osadów organicznych pięter interglacjalnych: augustowskiego, ferdynandowskiego, mazowieckiego i eemskiego. Założenie takie nie zawsze mogło być stosowane, ponieważ nie we wszystkich profilach wiertniczych zawierających osady interglacjalne występuje glina morenowa o zbadanym składzie petrograficznym. W takich przypadkach zastosowano więc do korelacji glin inne kryteria paleomorfologiczno-sekwencyjne. Pomocne było też w wielu przypadkach przeanalizowanie położenia badanych profili wiertniczych w stosunku do ważniejszych elementów budowy powierzchni podczwartorzędowej. W pracy wykorzystano 155 profili wiertniczych, w których scharakteryzowano około 600 warstw glin morenowych, traktując warstwę jako jednostkę litostratygraficzną niższego rzędu. Wyróżniono 16 poziomów glin morenowych zgrupowanych w pięć pięter litostratygraficznych: piętro A- zawiera gliny starsze od interglacjału augustowskiego, piętro B- zawarte między interglacjałem ferdynandowskim a augustowskim, piętro C- zawarte między interglacjałem mazowieckim a ferdynandowskim, piętro D- zawarte między interglacjałem eemskim a mazowieekim, piętro E- zawiera gliny młodsze od interglacjału eemskiego. W Polsce północno-wschodniej obserwuje się wyraźną tendencję zmniejszania się ilości poziomów glin morenowych z północy na południe, od trzynastu poziomów na Pojezierzu Mrągowskim do siedmiu poziomów na Nizinie Południowo-podlaskiej. Tylko cztery poziomy reprezentowane są we wszystkich wyróżnionych regionach Polski północno-wschodniej. Korelacja tych 16 poziomów litostratygraficznych glin morenowych z podziałem chronostratygraficznym ma różne stopnie pewności. Najbardziej oczywista jest korelacja piętra A ze zlodowaceniem narwi i piętra E ze zlodowaceniem Wisły. Trzy dolne poziomy piętra B mogą odpowiadać zlodowaceniu nidy, a trzy kolejne, wyższe, zlodowaceniu sanu 1. Piętro C odpowiada zlodowaceniu Sanu 2, a piętro D - zlodowaceniu s.I. odry (+ warta).

EN

Regional lithostratigraphy of tills in northeastern Poland is presented. It is based on petrographic studies and calculated petrographic coefficients: O/K (ratio of sedimentary rocks to crystalline rocks and quartz), K/W (crystalline to carbonate rocks) and A/B (non-resistant to resistant rocks). A starting point was geological setting of tills against univocal organic sediments (with palynologic evidence) of the Augustów, Ferdynandów, Mazovian and Eemian Interglacials. Such assumption could not be commonly applied because only some borehole sections with interglacial sediments were supplied with petrographic analysis of tills. In such cases, other palaeomorphologic-sequential criteria could be applied for correlation. Location of examined borehole sections against selected features of the sub-Quaternary substrate could be helpful occasionally. The analysis was based on 155 borehole sections, in which about 600 till beds were described. Each bed was considered for a lower-rank stratigraphic unit. They formed 16 till horizons, grouped in 5 lithostratigraphic stages. The stage A comprises tills - older than the Augustów Interglacial, the stage B- tills between the Ferdynandów and Aagattów Interglacials, the stage C- between the Mazovian and Ferdynandów Interglacials, the stage D- between the Eemian and Mazovian Interglacials, and the stage E- tills younger than the Eemian Interglacial. In northeastern Poland there is a distinct southward trend to more limited number of till horizons, from 13 horizons in the Mrągowo Lakeland to 7 horizons in the South Podlasie Lowland. Only four horizons are present in every region of northeastern Poland. In correlation with a chronostratigraphic subdivision, the most obvious is reference of the stage A to the Narew Glaciation and of the stage E to the Wisła Glaciation. Three lower horizons of the stage B correspond presumably to the Nida Glaciation, and the three successive ones - to the San 1 Glaciation. The stage C corresponds to the San 2 Glaciation and the stage D- to the Odra Glaciation sensu lato.

2

Zróżnicowanie petrograficzne i mineralne równowiekowych glinmorenowych z wybranych obszarów Niżu Polskiego

100%

Kenig K.

Przegląd Geologiczny

|

2004

|

tom Vol. 52, nr 4

325-330

EN

Petrographic and mineralogical parameters of tills were studied in the region of Piła (NW Poland), Olsztyn (NE Poland) and Siedlce (E Poland). Lithostratigraphic zonation is introduced, based on values of petrographic coefficients. Petrographic parameters and heavy mineral com position of the tills differ between studied areas. Tills from the Piła region contain more resistant minerals (49.60–1.2%), then non-resistant ones (21.9–46.2), while similar characteristics are typical only for the lower strata in the Olsztyn area. Also the glauconite content var ies marekedly, from 0.6 % near Piła to 6 % near Olsztyn. The carbonate minerals are more abundant in the Olsztyn region (2.2–23.2%) than in the Piła area (1.3–7.1%). In all lithostratigraphic horizons of the Olsztyn region, the transparent minerals predomiate over the opaque minerals. This tendency is less obvious in the Piła region (except for two horizons). Lower and upper lithostratigraphic zones, equivalent to Pleistocene chronostratigraphic stages, were recognized in borecore sections from the study areas.

3

Osady eoliczne (wydmowe) w suchym i półsuchym regionie płaskowyżu Alashan (MongoliaWewnętrzna, Chiny)

100%

Kenig K.

Przegląd Geologiczny

|

2012

|

tom Vol. 60, nr 5

267--272

EN

In northern China, sandy and rocky deserts are located in arid regions west of the Helan Mountains (Helan Shan), while the areas of fixed sand dunes stretch in semi-arid regions east of the Helan Mountains. Helan Mountains, trending nearly NS in the northern part of China's Inner Mongolia Autonomous Region, are a natural border between the dry climate to the west and the semi-dry climate to the east. In the Badain Jaran Desert (part of the Alashan Desert), there are the largest dunes in China, and possibly the largest in the world. They attain a height of up to 460 m in the southeastern part of the desert. Due to their size, they are called megadunes by the Chinese researchers. They are accompanied by numerous smaller dunes, developed in various forms, which cover their slopes. As a result, megadune complexes form, reaching 10 km in length. The general direction of the dunes is NE-SW. In their lower parts, they are covered with sparse xerophytic vegetation, mainly Artemisia and Ephedra. In interdunal depressions of the Badain Jaran Desert, there are numerous (140) permanent, relatively shallow and drying-up lakes, overgrowing with vegetation. Their average depths are 2 m, rarely reaching 16 m mainly in the northern part. The water in the lakes is highly alkaline, with pH values of up to 10.5. Sometimes, the accumulation of salt is so substantial that allows it to be extracted. The groundwater in the immediate surroundings of dunes shows a much lower alkalinity and the average pH is 7.8. To the east of the Helan Mountains, there are several deserts of generally smaller areas and specific environmental nature. This is a sandy land of Hunshandake. Dunes and dune fields are lower and less well developed morphologically, reaching an average of 5-10 m in height. They are mostly stabilized completely or partially by vegetation. The main trend of dunes here is WNW-ESE. Locally, shallow lakes occur in interdunal areas. Studies of mineral and chemical composition of silt material are important for the considerations of the source and direction of silt transport in Asia. One of the diagnostic components of detrital minerals is dolomite. The newest studies of silts recently deposited in Beijing provide information about the wind-transportation direction. It appears that there is a fundamental difference in the mineral composition of silts originating from the dust storm (in 2006) and silts from the entire spring period. Such conclusions are also confirmed by the content of rare earths elements in the 2006 dust storm sediments from Beijing and, comparatively, from other deserts as potential source areas of silts (Yang et al., 2007b). Isotopic investigations of Nd and Sr in aeolian sediments of northern China confirm such a possibility. An important problem for the areas located in northern China is the process of desertification. Noticeable differences have occurred already during the last three decades. They consist in changes in the distribution of movable dunes, which is relative to the humidity and temperature. It is believed that the climate may be the main factor causing desertification in Hunsheandake. In other regions of China, there is another significant factor: human activity, especially shepherding that causes the process of desertification and environmental degradation.

4

Litologia glin morenowych na Niżu Polskim - podstawowe metody badawcze

100%

Kenig K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

tom nr 437

1-57

PL

Gliny morenowe, jako najważniejszy osad glacjalny, odgrywają podstawową rolę w badaniach osadów czwartorzędu. Cechy litologiczne tego osadu pozwalają na rozpoznanie geologiczne, geomorfologiczne i sedymentacyjne środowiska depozycji i późniejszych zmian postsedymentacyjnych. Dlatego tak ważna jest znajomość wszystkich cech tego osadu oraz możliwości interpretacyjnych omawianych badań. W pracy przedstawiono wyniki analiz uziarnienia oraz składu petrograficznego frakcji żwirowej i głazowej z obróbką klastów żwirowych. Badania obejmują analizy składu mineralno-petrograficznego frakcji piaszczystej, w tym zawartości skaleni. Szczegółowe badania ziaren kwarcu dotyczą obtoczenia, obróbki i mikrorzeźby jego powierzchni w mikroskopie elektronowym. Badano także zawartość minerałów ciężkich oraz minerałów ilastych. Badania składu geochemicznego i chemicznego obejmują składniki główne, mikroelementy, a także zawartość wapnia i odczyn pH. Dodatkowo przedstawiono wyniki badań cech mikrostrukturalnych osadu gliny morenowej, prowadzonych w mikroskopie optycznym i elektronowym. Omawiana charakterystyka dotyczy różnych regionów występowania glin morenowych na Niżu Polskim. Dostępność i ilość podstawowych danych wynika głównie z liczby opracowań litologicznych glin morenowych wykonywanych dla poszczególnych arkuszy Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000. Pozostałe dane dostępne są w publikacjach. Omówienie poszczególnych wyników przedstawione jest chronologicznie i w miarę możliwości regionalnie, jednocześnie stanowi historię rozwoju tych metod w Polsce na tle światowych dokonań w tej dziedzinie.

EN

Till is the prominent glacial deposit playing a principle role in Quaternary research. Its lithological features allow geological, geomorphological and sedimentological investigations of depositional environments and subsequent postsedimentary alterations. Therefore, the knowledge on all features of the deposit and on interpretational possibilities of the investigations is so important. The paper presents the results of analyses of granulation and petrographical composition of the gravel and boulder fractions with reworking of gravel clasts. The investigations involved analyses of mineral-petrographic composition of the sand fraction, including feldspar content. Contents of heavy minerals and clay minerals were also analysed. Detailed studies of quartz grains refer to roundness, reworking and microtexture features analysed in the electron microscope. Geochemical and chemical investigations include the main components, microelements, Ca content and pH value. An additional contribution is the results of microstructural investigations of lodgement till, performed with the use of optical and electronic microscopes. The discussed characteristics refer to various regions of till occurrence in the Polish Lowlands. The availability and amount of geological data are dependent on the number of lithological descriptions of tills, performed during the construction of the Detailed Geological Map of Poland, scale 1: 50, 000. Other data are available from publications. The discussion of individual research results is given in a chronological order for particular regions, providing a relatively complete history of development of the research methods in Poland against the background of world achievements.

5

Depositional environments of loesses from the Sandomierz section, SE Poland, based on lithological and SEM studies

100%

Kenig K.

Geological Quarterly

|

2008

|

tom Vol. 52, No 2

169-169

EN

The litology of the Sandomierz section deposits have been examined, with SEM analysis performed on 4 quartz grain-size classes. All of the Sandomierz deposits contain predominant quartz grains with signs of aeolian transport. This refers both to morainic till and muds underlying the loess section as well to loesses them selves along with soil complexes. A much smaller, although significant contribution comprises redeposited grains with features of a high energy beach environment. Their content in creases up section. During sedimentation of the LMg (younger upper loess) deposits (later part of the Vistulian Glaciation) wind strength was in creasing. This is indicated by the upwards increasing content of coarser fractions within the interval, with simultaneously improved sorting, as well as by the increased contribution of garnets and the greater content of zircon and rutile at the top. The increasing contribution of aeolian quartz grains, the considerable content of grains redeposited from a beach environment and the decreasing amount of post-sedimentary features all suggest increased wind speed. Low variability in the shape of the 1–0.5 mm quartz grains from the LMg horizon indicates short transport and a similar nearby source of material. Alimentary areas for this horizon were composed of young Pleistocene muds and tills. A change in depositional conditions is observed at the LMs/LMg boundary (upper part of the Vistulian Glaciation). During deposition of the LMs (younger middle loess) horizon, wind strength decreased, as shown by the content of heavy minerals and the smaller mean grain-size along with the reduced content of aeolized quartz grains.

6

Ocena wartości interpretacyjnej współczynnika obtoczenia ziarn kwarcu z osadów czwartorzędowych (metoda fotograficzna)

100%

Kenig K.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

tom Vol. 48, nr 4

360-363

PL

Metoda fotograficzna analizy obtoczenia ziarn kwarcu stosowana do określenia genezy osadów czwartorzędowych nie spełnia oczekiwanych wyników. Dlatego niezbędne jest wykorzystanie w interpretacji genetycznej osadów oprócz zawartości procentowej ziarn w poszczególnych klasach obtoczenia również innych wyników analiz litologicznych i obserwacji mikroskopowych.

EN

Photographic method of quartz grains roundness analysis used in evaluation of Quaternary sediments genesis does not supply expected results. Therefore in the genetical sediment interpretation is necessery to utilise not only percentage quantitive contents of grains in specific roundness categories but also other results of lithological and microscope analysis.

7

Litogeneza i sedymentacja osadów kenozoiku w profilu otworu wiertniczego Suchostruga (niecka warszawska)

100%

Kenig K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

tom nr 453

81--95

PL

Otwór wiertniczy Suchostruga znajduje się około 15 km na wschód od Mszczonowa i z geologicznego punktu widzenia leży w niecce warszawskiej, stanowiącej część jednostki tektonicznej – synklinorium brzeżnego. Jest jednym z sześciu otworów badawczych na arkuszu Mszczonów Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski (SMGP) w skali 1:50 000, ale jako jedyny udokumentował pełen profil osadów kenozoiku o łącznej miąższości 284,6 m. Na podstawie wyników analiz uziarnienia, składu mineralnego frakcji ciężkiej i lekkiej oraz składu petrograficznego żwirów wykazano różnice litologiczne i facjalne w osadach powstających w odmiennych basenach sedymentacyjnych nawet tego samego wieku, rozpatrywanych na podstawie osadów graniczących ze sobą w tym jednym profilu wiertniczym. Dodatkowym potwierdzeniem tego wnioskowania są wyniki analiz palinologicznych i mikropaleontologicznych. Badane osady powstawały w środowisku morskim i lądowym. Odniesiono je do jednostek chronostratygraficznych paleocenu, eocenu, miocenu (pliocenu) oraz czwartorzędu. Profil Suchostruga można uznać za profil odniesienia – hipostratotyp o zasięgu regionalnym na obszarze środkowej Polski, a przynajmniej dla niecki warszawskiej.

EN

The Suchostruga borehole was drilled approximately 15 km east of Mszczonów. From the geologic point of view, it lies in the Warsaw Trough that is part of a tectonic unit called the Marginal Trough. The borehole is one of six reconnaissance wells drilled in the Mszczonów Sheet of the SMGP (Detailed Geological Map of Poland), scale 1:50 000. However, this is the only borehole that has documented a complete Cainozoic section, 284.6 m thick. Lithological and facies differences between deposits that accumulated in different sedimentary basins of the same age, considered based on adjacent sediments in this single section have been proved based on the grain-size analysis, composition of heavy and light minerals and petrographic composition of gravels. Additional confirmation of the inference is the results of palynological and micropaleontological investigations. The sediments were deposited in marine and terrestrial environments. Finally, they have been correlated to the chronostratigraphic units of the Paleocene, Eocene, Miocene (Pliocene) and Quaternary. That is why the Suchostruga section can be considered a reference section for central Poland – a regional-scale hypostratotype, at least for the Warsaw Trough.

8

Profile wiertnicze osadów czwartorzędowych na Ornaku oraz ich znaczenie w badaniach nad ostatnim zlodowaceniem w Tatrach Zachodnich

63%

Kenig K. , Lindner L.

Przegląd Geologiczny

|

2001

|

tom Vol. 49 nr 12

1180-1185

PL

Przedstawiono wyniki badań litogenetycznych osadów czwartorzędowych pobranych przy pomocy trzech, pierwszych na obszarze Tatr, otworów wiertniczych zlokalizowanych na Polanie Ornak w górnej części Doliny Kościeliskiej. Z uzyskanych tą drogą materiałów wynika, że zachowane są tu trzy warstwy (poziomy) gliny morenowej, przedzielone nieglacjalnymi osadami różnej genezy. Na podstawie charakterystyki granulometrycznej oraz mineralogiczno-petrograficznej wykazano, że wymienione warstwy gliny morenowej mogą reprezentować trzy fazowe nasunięcia lodowców, a osady dzielące mogą reprezentować dwie interfazy w obrębie stadiału Białki ostatniego (würm, vistulian) zlodowacenia tatrzańskiego.

EN

The this paper presents the results of lithogenetic investigations of Quaternary deposits discovered for the first time bv three boreholes located at the Polana Ornak in the upper part of the Kościeliska Valley. Three till horizons separated by non-glacial deposits of different origin were recognized in the material obtained. Granulometric and mineralogical-petrographic analysis suggests that these till horizons may be ascribed to three phases of glacier advance, whereas the interbeds to two interphases within the Białka stadia! of the last (Wiirm, Vistulian) glaciation in the Tatra region

9

Lithology of the Late Pleistocene sands for stratigraphic and palaeogeographic correlation in Muszaki area, southwestern Mazury Lakeland

63%

Morawski W. , Kenig K.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

tom Vol. 43, Nr 1

69-78

EN

Detailed geologic studies in the Muszaki region enabled testing of lithologic analysis of sandy series for stratigraphic and palaeogeographic correlation. Significant variation in grain size, content of heavy minerals and roundness of quartz grains was found for sands of the plateau, erosive outliers and erosive terraces of the Middle Polish Glaciations (Saalian), as well as for outwash terraces of the Vistulian Glaciation.

PL

W trakcie prac geologiczno-zdjęciowych dla opracowania arkusza Muszaki Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, rozpoznano ostańce erozyjne wyodrębnione z Wysoczyzny Nidzickiej z okresu zlodowaceń środkowopolskich. Pomiędzy ostańcami a wysoczyzną oraz wokół ostańców wyróżniono 6 poziomów tarasów sandrowych z deglacjacji ostatniego zlodowacenia. Tarasy I-III i VI są tarasami akumulacyjnymi, natomiast tarasy IV i V stanowią cokoły erozyjne, przykryte jedynie cienką i nieciągłą pokrywą sandrową. Zarówno ostańce erozyjne, jak i tarasy sandrowe są zbudowane z jednakowych makroskopowo piasków ze żwirami, o miąższości do ok. 80 m w ostańcach i do ponad 30 m na tarasach. Osady te zostały rozpoznane w profilach 7 wierceń badawczych (2 na ostańcach, 4 na tarasach i 1 na wysoczyźnie), gdzie zostały opróbowane, a próbki poddano badaniom laboratoryjnym. Dodatkowo wykonano kilkadziesiąt sond mechanicznych do głębokości 10-25 m, z których pobrano próbki piasków co 1 m. Duża różnorodność genetyczna i stratygraficzna osadów piaszczystych w bezpośrednio ze sobą sąsiadujących bardzo dobrze czytelnych formach przy szczegółowym rozpoznaniu stratygraficznym dawała wyjątkową szansę przetestowania przydatności badań litologicznych osadów piaszczystych dla wnioskowania stratygraficznego i paleogeograficznego. Dla 655 próbek z rozpoznanych serii piaszczystych zostały wykonane analizy uziarnienia, składu minerałów ciężkich, stopnia obtoczenia ziarn kwarcu oraz zawartości węglanu wapnia, Na podstawie badań litologicznych przeprowadzono analizę porównawczą serii piaszczystych w celu odróżnienia osadów budujących sąsiadujące ze sobą różne genetycznie i stratygraficznie formy. Celem tych badań było danie odpowiedzi na pytanie czy przy ogromnym zróżnicowaniu piaszczystych osadów plejstoceńskich jest możliwe uchwycenie przekonywających różnic lub podobieństwa. Badania te dały wyniki pozytywne. Porównanie zespołu cech litologicznym w ujęciu ilościowym pozwoliło z jednej strony stwierdzić podobieństwo serii piaszczystych budujących wysoczyznę, ostańce erozyjne z niej wyodrębnione oraz cokoły erozyjne im towarzyszące. Z drugiej strony stwierdzono pokrewieństwo serii piasków sandrowych budujących poszczególne tarasy akumulacyjne. W szczególności analizy składu minerałów ciężkich i stopnia obtoczenia ziarn kwarcu pozwoliły odróżnić osady wodnolodowcowe, o krótszym transporcie i bliższym związku z lądolodem, budujące ostańce i cokoły erozyjne, od osadów sandrowych, które podlegały droższemu transportowi. Odmienność ta jest czytelna mimo zróżnicowania facjalnego w obrębie osadów budujących ostańce i cokoły erozyjne, mimo zróżnicowania osadów budujących poszczególne tarasy sandrowe, jak również zróżnicowania w obrębie tych samych tarasów, co pozwoliło na wyróżnienie kilku stref przepływu wód sandrowych. Wyniki badań dostarczyły dodatkowych argumentów, które potwierdziły dokonane wcześniej ustalenia stratygraficzne i paleogeograficzne (W. Morawski, w druku a). Masyw Jastrzębiej Góry, dotychczas uważany za morene czołową z okresu ostatniego zlodowacenia (A. Mańkowska, W. Słowański, 1978), został zinterpretowany jako ostaniec erozyjny, podobnie jak ostaniec Złotych Gór. Ostańce te to prawdopodobnie moreny czołowe powstałe w stadiale mławy zlodowacenia warty. Tarasy IV i V wokół ostańców, uważane dotychczas za tarasy akumulacyjne z recesji ostatniego zlodowacenia (op. cit.), są cokołami erozyjnymi wyciętymi w osadach ostańców, jedynie z cienką pokrywą sandrową. Przedstawione wyniki badań mogą posłużyć do porównań ułatwiających interpretację paleogeograficzną i stratygraficzną piaszczystych poziomów międzymorenowych badanych w profilach wiertniczych.

10

Antyferroelektryczne ciekle kryształy z fluorowanymi fragmentami łańcuchów terminalnych. Cz. 2, Badanie faz ciekłokrystalicznych metodami mieszalności , termomikroskopii polaryzacyjnej i różnicowej mikrokalorymetrii (DSC)

51%

Drzewiński W. , Czupryński K. , Dąbrowski R. , Kenig K.

Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej

|

1998

|

tom Vol. 47, nr 7-8

69-88

PL

Przejścia fazowe w związkach należących do siedmiu serii homologicznych: 4-(alkanoiloksyalkoksy)-(1) lub 4-(perfluoroalkanoiloksyalkoksy)-(2) lub 4-(alkoksyalkokay)-(3), lub 4-(2,2,2-trifluoroetoksyalkoksy)-4(4) lub 4'(1H,1H,2H,2H-perfluorooktyloksy)bifenylo-4-karboksylanów 4-(oktyl-2-karbonylo)bifeny-4-ylu (7) wyznaczono metodę DSC i termomiksoskopową. Fazy smektyczne zidentyfikowano metodą mieszalności ze wzorcami i na podstawie tekstur. W seriach homologicznych 1, 2, 3 i 4 stwierdzono istnienie faz skosnych IA*, CA* i C*. Związki serii 2 maja faze antyferroelektryczną CA* zarówno dla krótkich jak i długiczh grup perfluoroacylowych.

EN

Using the DSC and thermomicroscopic methods phase transitions have been measured of compounds belonging to seven homologous series: 4'-(octyl -2-oxycarbony)phenyl 4-(alkanoyloxyalkoxy)-(2) or 4-(ethoxyalkoxy)-(3) or 4-(2,2,2-trifluoroethoxyalkoxy)-(4) or 4'-(1H,1H,2H,2H-perfuorooctyloxy)-(5) biphenyl-4-carboxylate or 4'-(octyl-2-oxycarbony)biphenyl-4-yl 4'(1H,1H,2H,2H-perfuoroooctyloxy)-(6) or 4-(ethoxyalkoxy)-(7) benzoates. The smectic phases heve been identified by microscopic textures and miscibility studies with standard compounds. The presence of tilted thases IA*, CA* and C* was obserwed in the series 1, 2, 3 and 4. The compounds of series 2 show antiferroelectric CA* thase for short as well as long perfluoroacyl groups.

11

Zmiany kształtu ziaren kwarcowych oraz składu mineralnego piaszczystych osadów miocenu, pliocenu i niższego czwartorzędu w rowie Kleszczowa

51%

Goździk J. , Kenig K. , Skórzak A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

tom nr 438

33--50

PL

W osadach pobranych z kopalni węgla brunatnego Bełchatów zbadano skład minerałów ciężkich i lekkich oraz kształt ziaren kwarcu osadów należących do miocenu, pliocenu i przykrywających je osadów niższego czwartorzędu. Badane osady miocenu–pliocenu należą do jednostek litostratygraficznych nazwanych kompleksami: podwęglowym, węglowym, ilasto-węglowym oraz najmłodszym ilasto-piaszczystym. Osady niższego czwartorzędu wykształcone są w postaci serii aluwialnych. W składzie mineralnym trzech dolnych kompleksów osadów mioceńskich dominują przezroczyste minerały odporne: turmalin i dysten, czasem występujące przemiennie, oraz staurolit. Znacznie mniejsze zawartości osiąga rutyl i cyrkon. Charakterystyczną cechą tego zespołu mineralnego jest minimalny udział granatów oraz brak minerałów nieodpornych. Natomiast odmienny skład minerałów ciężkich obserwuje się w osadach należących do kompleksu ilasto-piaszczystego, gdzie następuje nagły wzrost udziału granatów, przy dalszej dominacji turmalinu i większej niż poprzednio, ilości staurolitu. Wśród minerałów nieprzezroczystych w osadach mioceńsko-plioceńskich powszechny jest ilmenit i hematyt. Skład minerałów ciężkich w osadach czwartorzędowych zalegających powyżej utworów plioceńskich jest podobny do obserwowanego w tych ostatnich, przy większej zawartości granatów. We frakcji lekkiej wszystkich badanych kompleksów osadów miocenu–pliocenu przeważają ziarna kwarcu ze zmienną zawartością minerałów siarczanowych, agregatów ilasto-żelazistych oraz okruchów węgla brunatnego. Kompleksy osadów wykazują wyraźną odrębność mineralną. Minerały siarczanowe licznie obecne są jedynie w dwóch dolnych kompleksach. Kształt ziaren kwarcowych z osadów miocenu–pliocenu jest mało zróżnicowany w profilu pionowym, o czym świadczy niski stopień ich zaokrąglenia wyrażony w skali Krumbeina. Natomiast mikrorzeźba powierzchni ziaren kwarcu z tych osadów odznacza się wyraźną zmiennością. W dolnej i górnej części zbadanych osadów występują w ogromnej przewadze ziarna typu EL (obtoczone błyszczące). W części środkowej następuje spadek zawartości ziaren EL a wzrost udziału ziaren ET (przejściowe). Można sądzić, że pierwotna powierzchnia ziaren zaokrąglonych błyszczących w wyniku trawienia chemicznego uległa znacznemu zniszczeniu. W osadach preglacjalnych należących do najniższego czwartorzędu i spoczywających bezpośrednio na utworach plioceńskich, pojawia się wyraźna domieszka ziaren RM (okrągłych matowych), których liczba wzrasta systematycznie, aż do wyraźnej ich dominacji w części stropowej. Jest to ważne kryterium ułatwiające postawienie granicy pomiędzy osadami górnego neogenu (pliocenu) a sedymentacją plejstoceńską. Natomiast skład mineralny aluwiów preglacjalnych oraz najniższej części aluwiów wyżej leżących jest podobny do obserwowanego w osadach plioceńskich. Dopiero powyżej pojawiają się skalenie, a ich udział zwiększa się ku stropowi aluwiów. Źródłem tego minerału były osady glacjalne.

EN

Samples of Miocene, Pliocene and overlying Lower Pleistocene deposits collected from the Bełchatów brown coal mine were analysed for the composition of heavy and light minerals and the shape of quartz grains. The Miocene–Pliocene deposits represent lithostratigraphic units called the subcoal unit, coal unit, clayey-coal unit and the youngest clayey-sandy unit. The Lower Pleistocene deposits are represented by alluvial series. Mineral composition of the three lowest Miocene units is dominated by transparent resistant minerals. They are represented by tourmaline and disthene, which occasionally occur alternately, and staurolite. Rutile and zircon contents are much lower. The characteristic feature of this mineral assemblage is a very low content of garnets and lack of non-resistant minerals. However, a different composition of heavy minerals is observed in deposits representing the clayey-sandy unit. An abrupt increase in the amount of garnets is observed here, again with the dominance of tourmaline and a greater content of staurolite. Opaque minerals are represented in the Miocene-Pliocene deposits by common ilmenite and hematite. The heavy minerals composition of the Pleistocene deposits is similar to that observed in the underlying Pliocene series, however the content of garnets is higher. The light fraction of all the Miocene–Pliocene units is dominated by variable amounts of quartz grains, proportional to the contents of the remaining constituents represented by sulphate minerals, clayey-ferruginous aggregates and lignite fragments. The individual lithological units exhibit distinct, specific mineral characteristics. Sulphate minerals are abundant in the lower two units. Quartz grains from the Miocene-Pliocene deposits show low shape variability in the vertical section. Microrelief of quartz grains from these deposits is conspicuous by pronounced variability. In the lower and upper parts of the deposits, EL-type (blunt shining) grains are definitely prevalent. In the middle part, the amount of EL grains decreases with the increase in ET grains (transitional). It allows suggesting that the original surface of rounded polished grains was largely destroyed by chemical etching. The preglacial deposits, included in the lowermost Quaternary and immediately overlying the Pliocene series, contain a considerable admixture of RM grains (round matt). Their amount constantly increases to become dominant at the top. This is a very important criterion facilitating placing the boundary between the Upper Neogene deposits (Pliocene) and the Pleistocene succession. Mineral composition of the preglacial alluvial deposits and the overlying alluvial series is similar to that observed in the Pliocene deposits. Feldspars appear only above and their content increases upwards in the alluvial deposits. They were derived from glacial deposits.

12

Litogeneza piaszczystych osadów międzymorenowych w środkowej części Pojezierza Chełmińskiego

51%

Kenig K. , Jochemczyk L. , Trzepla M.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

tom Vol. 54, nr 9

807-814

EN

Intertills sand deposits of the Augustovian, Great and Eemian Interglacials were recognized in eight borehole sections of the Chełmno Lakeland. Wartanian glaciofluvial sediments were also studied. All these deposits are well defined in the area by lithological analyses of granulation, mineral composition of light and heavy fractions, roundness of quartz grains and calcium carbonate content. Their Great and Eemian Interglacial age is evidenced by palynological analyses. Among various lithological features distinguishing the interglacial deposits from glaciofluvial ones the most important are mineral characteristics such as contribution of light and heavy fractions. Quantitative lithological features of the interglacial and glaciofluvial sand deposits resulted from many geologic and sedimentologic factors.

13

Stratigraphy and palaeoenvironment of Stajna Cave (southern Poland) with regard to habitation of the site by Neanderthals

26%

Żarski M. , Winter H. , Nadachowski A. , Urbanowski M. , Socha P. , Kenig K. , Marcinkowski B. , Krzemińska E. , Stefaniak K. , Nowaczewska W. , Marciszak A.

Geological Quarterly

|

2017

|

tom Vol. 61, No. 2

350--369

EN

The Stajnia Cave is one of the most important archaeological sites due to the finds of the first remains of Neanderthals in Poland, and several tens of thousands of flint artefacts from the Middle Palaeolithic. Based on geological, geochemical, palaeobotanical, palaeozoological, archaeological and isotope analyses, coupled with absolute age determinations (OSL, U-Th and C14), 15 lithostratigraphic layers were distinguished and palaeoenvironmental conditions during the sedimentation of these beds were determined. The cave loams accumulated through weathering, aeolian and fluvial processes. Their age may be correlated with an interval from the Early Glacial to the Late Pleniglacial of the Visulian (Weichselian) Glaciation. Archaeological relics related to the Neanderthals have been discovered in layer D with an absolute age of about 52,000–45,000 years BP and correlated with MIS 3 – the Middle Plenivistulian (Interplenivistulian). Climate oscillations in the Vistulian are reflected by the type of the sediments and their physical-chemical features, allowing determining warmer interstadial and colder stadial periods. Generally, the climate was cold, characteristic of tundra areas with a typical vegetation and fauna, and with the mean temperature of the warmest month not exceeding 12°C. Based on multi-proxy studies it can be concluded that from layer E1 upwards, the climate conditions became progressively drier. At that time, the climate was cold with continental features enhancing tundra domination. This conclusion is confirmed by palaeontological investigations and the record of stable oxygen isotopes in the teeth of reindeer. The studies have also indicated seasonal migration of reindeer on the tundra that surrounded the cave. Probably, short-term slight climate warmings occurred during the Middle Plenivistulian (Interplenivistulian).