Artykuł opisuje przemiany modelu przedsiębiorstwa w kontekście warunków jego funkcjonowania w systemie polityczno-gospodarczym. Dominacja celów politycznych w życiu gospodarczym i społecznym oraz cechy stworzonego po wojnie modelu organizacji społecznej znalazły swoje odbicie w założonym modelu przedsiębiorstwa. Stanowiło ono filię centralnie zarządzanego "państwa-przedsiębiorstwa", a przedsiębiorczość, samofinansowanie i samodzielność były przypisane Centrum polityczno-gospodarczemu. Pozbawione swoich definicyjnych atrybutów, poddane ścisłej kontroli politycznej i administracyjnej, było zmuszone realizować, obok produkcji, narzucone funkcje pozaprodukcyjne (w tym - polityczne). Pełniły one ważną rolę w założonej strategii indoktrynacji ideologicznej i politycznej pracowników i społeczeństwa. Założona wielofunkcyjność rodziła dylematy optymalizacji poszczególnych funkcji (sprzeczność rachunku politycznego i ekonomicznego), wynikające nie tylko z odmiennych logik racjonalności, ale także z negatywnych konsekwencji w postawach i strategiach działań pracowniczych (działania pozorne, partykularyzm, grupy interesu). Racjonalność założonego modelu przedsiębiorstwa jest zastępowana racjonalnością adaptacji w działaniach, zabezpieczającej organizacyjne i grupowe interesy. Niezmienność warunków działania przedsiębiorstwa (gospodarki) wpływała na dużą skuteczność wyuczonych sposobów działań chroniących różne interesy. Stwarzało to poczucie bezpieczeństwa uczestnikom systemu społecznego przedsiębiorstwa (gospodarki), ale jednocześnie hamowało próby wprowadzania zmian. Wszystkie dotychczasowe zmiany, nie zmieniając zasad systemu polityczno-gospodarczego, nie mogły wpłynąć na większą efektywność ekonomiczną przedsiębiorstwa. Istotne bariery reformy gospodarki z 1981 r. stanowią, założone przez centrum, granice identyfikacji socjalistycznego systemu (atrybut centralizacji władzy politycznej i gospodarczej) oraz zakres gotowości ponoszenia kosztów reformy przez pracowników. Wzajemne samoograniczanie interesów stwarza szansę na nowy model przedsiębiorstwa w Polsce (menedżersko-samorządowy).
Development of the national economy produces growing demand for qualified personnel. The school system is no longer able to satisfy the needs of the economy with the biggest deficit appearing in category of qualified workers. Thus an important role will be played here by the system of education and training of professionally active people. Non-school system of acquiring and improving professional qualifications by workers is based on ,,on-the-job” training, courses and practical training conducted in enterprises (traineeship, probation engagement) constituting an element of continuous education. Growing requirements as regards qualifications, increase of the general level of education of the society, and growing role played by qualifications in promotion processes account for increasing interest taken by workers in learning and improving their professional qualifications. There can be observed a growing number of attitudes characterized with autonomous drive to knowledge among workers. Training in the place of work encompasses annually about 300 thousand persons (including 19.1 per cent people obtaining education of secondary-school level). However, maintaining workers’ activity in the sphere of education and complementary training at the unchanged level makes it necessary for the industry to attribute a bigger, than it is the case sometimes now, importance to employee’s qualifications in the personnel policy (promotions). That is due to the fact that expectations of workers, reflecting improvement of their qualifications and education, are linked, in most cases, with promotion to higher posts and increased pay. Fulfilment of these expectations by the enterprise encourages others to supplement their education. This leads to improvement in qualifications of the working personnel and thus paves the way for positive attitudes in relation to work and place of work.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.