Zespół młynów na Wieczystej, do 1943 roku przysiółku wsi Rakowice, dziś przedmieściu Krakowa, zbudowała u progu lat 20. XX wieku spółka należąca do rodziny Wasserbergerów. Architektura przemysłowa obiektu nie niosła najwyższych wartości, była ściśle podporządkowana funkcjonowaniu jednego z największych młynów w II RP. Zakłady kilkakrotnie płonęły, były przebudowywane pod dyktando zmieniających się wymogów technologicznych. W roku 2002 produkcję przeniesiono do nowego zakładu. Stary młyn sprzedano spółce zamierzającej przekształcić teren w strefę budownictwa mieszkalnego, z wykorzystaniem i zachowaniem murów starszej części młyna. Młyna, który mimo swoich nie najwyższych walorów zabytkowych wrósł przez lata w pejzaż wschodniej strony miasta, stając się powszechnie rozpoznawanym znakiem tożsamości Wieczystej. Część niniejszego tekstu autor poświęcił niesłusznie zapomnianej rodzinie żydowskich przedsiębiorców i filantropów, których młyn był własnością.
EN
The complex of mills in the Wieczysta district, up to 1943 a hamlet of Rakowice village, currently the outskirts of Krakow, was built in the early 1920s by a company belonging to the Wasserberger family. Industrial architecture of the facility did not convey any outstanding values, as it was strictly subordinated to the operation of one of the largest mills in the Second Republic of Poland. The plant suffered from several fires and was redeveloped to suit changing technological requirements. In 2002, the production was transferred to a new plant. The old mill was sold to a company intending to transform this area into a residential complex, however preserving and using the walls of older parts of the mill. Although its historical values do not measure up to top ranks, the mill has rooted in the landscape of the eastern part of the city over the years, thus becoming a widely recognised symbol of Wieczysta’s identity. Parts of this text are devoted to the undeservedly forgotten family of Jewish entrepreneurs and philanthropists who once owned the mill.
Tężnie i warzelnia soli wraz z parkami Tężniowym i Zdrojowym w Ciechocinku to unikatowy zespół zabytkowych budowli i urządzeń przemysłowych. Najdawniejszy w Polsce czynny zakład przemysłowy oraz największa w Europie czynna fabryka o technologii przedindustrialnej jest artefaktem o szczególnym znaczeniu historycznym i naukowym. Wartości zabytkowego zespołu przejawiają się w autentyczności i integralności elementów, zachowaniu oryginalnej konstrukcji i formy, kontynuacji funkcji oraz harmonii z krajobrazem. Specyfiką zespołu jest harmonijna przemiana dominującej funkcji: z przemysłowej na przemysłowo-uzdrowiskową. Kiedy w latach siedemdziesiątych XIX wieku pojawiły się głosy wzywające do zamknięcia warzelni, nie zrobiono tego już tylko ze względu na funkcjonowanie uzdrowiska. Tężnie ciechocińskie tworzą jeden z największych tego typu kompleksów w Europie. Zespół nie tylko dokumentuje przeszłe procesy przemysłowe, lecz także świadczy o tendencjach modernizacyjnych gospodarki Królestwa Polskiego.
EN
The graduation towers and saltworks along with Tężniowy and Zdrojowy parks in Ciechocinek together form a unique ensemble of heritage structures and industrial machinery. As the oldest active industrial plant in Poland and the largest actively operating factory based on preindustrial technology in Europe, they are an artifact of immense historical and academic significance. The value of the heritage site manifests itself in the authenticity and integrality of elements, the survival of the original structure and form, the continuity of function and harmony with the landscape. The complex’s specificity lies in the harmonious transformation of the predominant function: from an industrial to an industrial and resort function. When in the 1870s there appeared demands to close the saltworks, they were ignored just because of the operation of the resort. Ciechocinek’s graduation towers form one of the largest complexes of this type in Europe. The complex not only documents past industrial processes, but also presents modernization tendencies of the Kingdom of Poland’s economy.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.