PL
 |
EN
Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 17

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
1
Content available Ludowe kalendarze jako narzędzie organizacji czasu i kultury: Marina Michajlovna Valencova, Narodnyj kalendar’ čechov i slovakov. Ètnolingvističeskij aspekt, Moskva Izdatel’stvo „Indrik”, 2016, 615 s.
100%
Szadura J.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2017
|
tom 29
2
Content available Z prac Sekcji Etnolingwistycznej Komitetu Językoznawstwa PAN
100%
Szadura J.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2017
|
tom 29
3
Content available Sposoby nazywania przedmiotu jako narzędzie profilowania jego wyobrażenia bazowego. Na przykładzie polskich nazw śniegu
100%
Szadura J.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2015
|
tom 27
EN
Jerzy Bartmiński and Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska’s conception of profiling is tested for its usefuleness in describing the profiling of the base image of a mental object. This specific case study concerns the Polish names for snow. The data come from dictionaries of standard Polish, from contemporary specialist publications in meteorology, climate engineering, crystalography, communication, winter sports, as well as from folk dialects. The base image of snow consists of its physical features. The basic term (śnieg) reflects the similarity of snow and rain (deszcz). The precise and systemic scientific terms refer to objective features of snow; specialist practitioners (road menders, skiers, hunters) perceive and name it both in objective and functional terms. Colloquial names are objectively and subjectively motivated: through analogy they relate to known objects (puch ‘down, fluff’, krupy ‘groats’, kasza ‘groats, grits, cereals’). Folk names are subjective and reflect the system of beliefs within a specific mythological worldview. For a name to be considered a profiling tool, it must be based on a subjective understanding of the object on the part of the subject, which is especially conspicuous in the case of synonyms.
PL
Autorka przyjmuje definicję profilowania pojęć zaproponowaną przez Jerzego Bartmińskiego i Stanisławę Niebrzegowską-Bartmińską i sprawdza, w jakim stopniu za narzędzie profilowania bazowego wyobrażenia śniegu można uznać nazwy przedmiotu. Podstawą materiałową dla analiz są nazwy śniegu notowane w słownikach polszczyzny ogólnej, we współczesnych publikacjach specjalistycznych z zakresu meteorologii, inżynierii pogodowej, krystalografii, komunikacji, sportów zimowych, a także utrwalone w gwarach ludowych. Autorka ustaliła, że na bazowe wyobrażenie śniegu składają się cechy fizykalne. Nazwa podstawowa (śnieg) utrwala podobieństwo tego zimowego opadu do deszczu. Nazwy naukowe odwołują się do obiektywnych cech śniegu, są precyzyjne i systemowe; specjaliści-praktycy (drogowcy, narciarze, myśliwi) także postrzegają go w kategoriach obiektywnych, ale reprezentują podejście funkcjonalne – eksponują w nazwach śniegu określone sposoby postępowania z nim. Nazwy potoczne mają motywację obiektywną i subiektywną – na zasadzie analogii nawiązują do znanych obiektów (puch, krupy, kasza). Nazwy ludowe są subiektywne – wpisują się w system wierzeń i funkcjonują w ramach określonej mitologicznej wizji świata. Nazwa, by mogła być uznana za narzędzie profilowania, powinna być oparta na subiektywnym doświadczeniu podmiotu, co szczególnie wyraźnie ujawniają synonimy.
4
Content available O ludowej etiologii wrodzonego kalectwa
100%
Szadura J.
|
2018
|
tom 62
|
nr 6
EN
The article discusses the problem of beliefs established in folk culture concerning the causes of inborn disability. On the basis of the analysis of the words "a cripple", "handicapped", “a cliché”, "an invalid" and "a disabled person", the author reconstructs the conceptualization of disability preserved  in these linguistic data. Relying on the 19th- and 20th-century ethnographic and folklore materials and records collected in the vicinity of Zawady (Lubelskie Voivodeship, Łęczyński District, Puchaczów Commune), she discusses disability as a result of 1) the fetus’s contact with the sacrum, 2) the disturbance of the paradisaical order by a pregnant woman 3) the taking away of a child's health by another conceived child, and 4) practices performed to the detriment of the unborn child by unfriendly individuals.
PL
W artykule poruszono problem utrwalonych w kulturze ludowej przekonań dotyczących przyczyn powstania wrodzonego kalectwa. Na podstawie analizy nazw kaleka, ułomny, krypel, kliszowy, a także inwalida, niepełnosprawny, osoba z niepełnosprawnością Autorka dokonuje rekonstrukcji utrwalonej w tych danych językowych konceptualizacji kalectwa. W kolejności przedstawia, korzystając z XIX- i XX-wiecznych materiałów etnograficznych i folklorystycznych oraz zapisów zebranych w okolicach miejscowości Zawadów (woj. lubelskie, pow. łęczyński, gm. Puchaczów), omawia kalectwo jako skutek: 1) styczności płodu z sacrum, 2) zakłócenia przez ciężarną rajskiego porządku, 3) odebrania dziecku zdrowia przez inne poczęte dziecko oraz 4) jako skutek praktyk wykonywanych na szkodę nienarodzonego jeszcze dziecka przez osoby nieżyczliwe.
5
Content available Magiczne działanie słowem
100%
Szadura J.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2015
|
tom 27
6
Content available Z prac Sekcji Etnolingwistycznej Komitetu Językoznawstwa PAN i Komisji Etnolingwistycznej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów (1 VI 2018 – 1 VI 2019)
100%
Szadura J.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2019
|
tom 31
7
Przyśpiewka ludowa — cechy konstytutywne gatunku
100%
Szadura J.
Język a Kultura
|
2012
|
tom 23
383 – 395
EN
The presented analysis is aimed at determining constitutive features of ditty as a genre of Polish folklore. The study is based on a collection of about 1500 ditties published in a volume Polska pieśń i muzyka ludowa. Źródła i materiały, part 4. Lubelskie (Lublin 2011). The material has been juxtaposed with similar collections so. Nowego Kolberga?, and also with the nineteenth-century collections of Oskar Kolberg. The comparison resulted in establishing several features that are essential for the genre: relation to the music culture of a region and the kind of music popular in the area, which reflects the geography of ditty. The constitutive features of the genre were established by a textological analysis conducted according to the eight-point model of genre description by J. Bartmiński and S. Niebrzegowska-Bartmińska. Ditty as a genre of Polish folklore is characterised by: resulting from intentions (making humorous/malicious/instructional comments) addressativity and dialogism; cyclical nature; describing the real everyday life both from a perspective of “here and now” and in the omnitemporal perception; thematic and melodic easiness for adapting to a situation (adaptive potential); multiple variability (at both text and music planes); diversity of stylistic registers (occurrence both in the high and low style); formulism; loose assigning of text to melody and short form.
8
Content available Rec.: Dorota Filar, "Narracyjne aspekty językowego obrazu świata. Interpretacja 'marzenia' we współczesnej polszczyźnie", Wydawnictwo UMCS, Lublin 2013, 224 ss.
100%
Szadura J.
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
|
2019
|
tom 54
EN
Review: Dorota Filar, Narracyjne aspekty językowego obrazu świata. Interpretacja marzenia we współczesnej polszczyźnie, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2013, 224 pp.This article is a review of Dorota Filar’s study entitled Narracyjne aspekty językowego obrazu świata. Interpretacja marzenia we współczesnej polszczyźnie (Narrative Aspects of Linguistic Worldview: An Interpretation of marzenie ‘a dream’ in Contemporary Polish), in which she attempts to capture the meaning of a word in “an expanded, dynamic form with a narrative structure”. Her volume includes both general theoretical considerations and results of detailed semantic analyses.Rec.: Dorota Filar, Narracyjne aspekty językowego obrazu świata. Interpretacja marzenia we współczesnej polszczyźnie, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2013, 224 ss.Artykuł stanowi recenzję monografii będącej próbą ujęcia znaczenia słowa w „rozbudowaną, dynamiczną formę o strukturze narracyjnej”. Praca autorstwa Doroty Filar zawiera zarówno ogólne rozważania teoretyczne, jak i wyniki szczegółowych badań semantycznych.
9
Content available Segmentacja tygodnia w świadomości współczesnych Polaków
100%
Szadura J.
|
|
tom 25
EN
The study concerns contemporary changes in the Polish conceptualization of the week. They result from the socio-cultural transformations in the country. Analyzed are lexicographic definitions of the names of tydzień (the week) and the results of the questionnaire administered in the years 2010--2012 to a hundred inhabitants of the Lublin region, aged 18--85. The question asked was: “Which day is the beginning of the week?”. Both the lexicographic data and the subjects’ responses point to two days: Sunday or Monday. These correspond to two attitudes: religious and secular, respectively, of which the latter currently predominates. The treatment of Sunday as the final, seventh day of the week results from the loosening of the ties between many people and the Catholic Church, as well as from a more liberal social lifestyle.
PL
Autorka omawia zmiany w konceptualizacji tygodnia, jakie dokonują się współcześnie w świadomości Polaków i są świadectwem istotnych przemian społecznokulturowych. Poddaje analizie definicje leksykograficzne nazw tygodnia oraz wyniki ankiety, jaką przeprowadzono w okresie 2010--2012 wśród 100 mieszkańców Lubelszczyzny w wieku od 18--85 lat. Przedmiotem analizy były odpowiedzi na pytanie: Który dzień jest początkiem tygodnia? Zarówno dane leksykograficzne, jak wypowiedzi respondentów potwierdziły istnienie dwóch sposobów liczenia początku tygodnia – od niedzieli albo od poniedziałku. Odpowiadają one dwóm postawom: religijnej oraz obecnie dominującej – świeckiej. Traktowanie niedzieli jako dnia siódmego, finalnego, jest współcześnie skutkiem rozluźnienia związków z Kościołem i liberalizacji życia społecznego.
10
Content available Z prac sekcji etnolingwistycznej Komitetu Językoznawstwa PAN (1 VI 2017–1 VI 2018)
100%
Szadura J.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2018
|
tom 30
11
Content available Nowa publikacja polskich kognitywistów: Dociekania kognitywne, red. Agnieszka Libura, Daria Bębeniec, Hubert Kowalewski, Kraków: Universitas, 2018, 245 s.
100%
Szadura J.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2018
|
tom 30
12
Content available Sylwetka naukowa Profesora Jerzego Bartmińskiego
63%
Piekarczyk D. , Szadura J.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2015
|
tom 27
13
Content available Miejsce i funkcja pieśni oraz przyśpiewek korowajowych w obrzędzie weselnym na Podlasiu
63%
Maksymiuk-Pacek B. , Szadura J.
Roczniki Humanistyczne
|
2022
|
tom 70
|
nr 12
87-104
EN
The aim of this article is to discuss the function and place of korovai songs and couplets in the traditional wedding rituals of Podlachia. This analysis is based on the songs and couplets accompanying the preparation and sharing of the korovai ([wedding-cake]; Pol. korowaj; Ukr. коровай [korovai], Russ. before the 1956: коровай [korovai], modern: каравай [karavai], Old East Slavic: караваи [karavai]), and which were taken from the volumes entitled Podlasie [Podlachia] and Lubelskie [Lublin Region] that were published in the series “Polska pieśń i muzyka ludowa” [Polish Folk Songs and Music], from selected volumes of Oskar Kolberg’s Dzieła wszystkie [The Complete Works] and the works of various documentalists and researchers of the eastern cultural borderland. The repertoire of songs was arranged according to the scenario of the traditional wedding ceremony. When choosing the sample texts, the authors took their subjects into consideration and analysed them in terms of language and culture, but not that of music. On this basis, they attempted to determine the function of the korovai songs and couplets. The analysis undertaken confirms that not only is the korovai one of the cultural phenomena of Podlachia, but also an important component of the identity of its inhabitants. The songs related to the specific role of the korovai in the wedding ritual are characterised by both an archaic and unique character, and a rich symbolic content. They fulfil magical, scenario and instructional functions.
PL
Celem artykułu jest omówienie funkcji i miejsca pieśni i przyśpiewek korowajowych w tradycyjnym obrzędzie weselnym Podlasia. Podstawą analizy są pieśni i przyśpiewki towarzyszące przygotowaniu i dzieleniu korowaja weselnego, zaczerpnięte z tomów Podlasie i Lubelskie, wydanych w serii „Polska pieśń i muzyka ludowa” PAN, z wybranych tomów Dzieł wszystkich Oskara Kolberga oraz z prac dokumentalistów i badaczy wschodniego pogranicza kulturowego. Repertuar pieśniowy uporządkowano zgodnie ze scenariuszem wesela tradycyjnego. Autorki w wyborze przykładowych ilustracji kierowały się tematyką prezentowanych tekstów i analizowały je pod względem językowym i kulturowym, a nie muzycznym. Na tej podstawie podjęły próbę ustalenia funkcji pieśni i przyśpiewek korowajowych. Analiza potwierdziła, że korowaj był i jest jednym z fenomenów kulturowych Podlasia, ważnym składnikiem samoidentyfikacji jego mieszkańców. Pieśni związane z jego rolą w obrzędzie weselnym mają charakter archaiczny i unikatowy, są bogate w symboliczne treści. Pełniły trzy funkcje: magiczną, scenariuszową i instruktażową. 
14
Content available Sprawozdanie z działalności Komisji Etnolingwistycznej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów w III kadencji w latach 2013–2018
63%
Bartmiński J. , Szadura J.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2018
|
tom 30
15
Content available Z życia naukowego
38%
Tolstaja S. , Trefilova O. V. , Kożinova A. , Bielińska-Gardziel I. , Szadura J. , Gocół D.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2014
|
tom 26
16
Content available Recenzje i omówienia
32%
Bartmiński J. , Mleczko J. , Abramowicz M. , Shubin R. , Niewiara A. , Przerembski Z. J. , Szadura J. , Zawisza R. , Maciupa O.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2014
|
tom 26
17
Content available Z życia naukowego
32%
Niebrzegowska-Bartmińska S. , Bartmiński J. , Bielińska-Gardziel I. , Filar D. , Piekarczyk D. , Szadura J. , Lappo I. , Majer-Baranowska U.
|
|
tom 25
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.