Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Ocena poziomu wymycia azotanów do wód podziemnych na podstawie badań w małych zlewniach rolniczych

100%

Żurek A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

tom nr 436, z. 9/2

589-595

PL

Obszarami badawczymi były: mała zlewnia rolnicza i zlewnie drenarskie położone w rejonie Brzeska, na obszarze Pogórza Karpackiego. Do oceny poziomu wymycia, dla obszarów poszczególnych zlewni, sporządzono szczegółowy bilans ładunku azotu, który wnoszony jest przede wszystkim z nawożeniem organicznym i mineralnym oraz z opadem, a wynoszony głównie z plonem. Uzyskane saldo bilansowe porównano z ładunkiem azotanów odpływających ze zlewni ciekiem lub systemem drenarskim. Uzyskano zróżnicowane poziomy wymycia dla różnych form zagospodarowania rolniczego.

EN

Two research area: small agricultural catchment and tile-drained ones are localized near Brzesko in Carpathian Foreland. The nitrate inflow index has been evaluated on the basic of mass balance method. The nitrogen input was N-load from mineral or organic fertilizers and from precipitation. The nitrogen output was N-load in yield. The N- balance was compared to NO3 concentration in watercourse and drains. The diversified values of the nitrate inflow index for each land use form were assessed.

2

Możliwości wykorzystania wybranych modeli bilansowych z projektu EUROHARP do oceny poziomu wymycia azotanów w warunkach polskich

100%

Żurek A.

|

tom nr 431, Hydrogeologia

305--317

PL

Projekt EUROHARP (Towards European Harmonized Procedures for Quantification of Nutrient Losses from Diffuse Source) miał na celu ocenę poziomu wymycia składników pokarmowych (azotu i fosforu) do wód z obszarowych ognisk zanieczyszczeń (głównie terenów rolniczych).W ramach projektu, realizowanego w latach 2001–2006, starano się wypracować jednolitą metodykę tej oceny, umożliwiającą korzystanie z niej przez wszystkie kraje Unii Europejskiej. Konieczność oceny poziomu wymycia azotu i fosforu wynika z zaleceń dyrektywy azotanowej i Ramowej Dyrektywy Wodnej. Jest to szczególnie istotne przy wyznaczaniu obszarów szczególnie wrażliwych na wymycie azotanów do wód podziemnych i powierzchniowych, a także kontrolowaniu efektywności projektowanych Programów Działań i ocenie trendów zmian zanieczyszczenia związkami azotu.W ramach projektu EUROHARP realizowano 9 modeli oceny poziomu wymycia azotu i fosforu w 17 obszarach badawczych zlokalizowanych w 8 krajach UE.W artykule przedstawiono skrócony opis wybranych modeli, które mogłyby zostać zastosowane w warunkach polskich, oraz przedstawiono uzyskane w efekcie modelowania wielkości wymywanych ładunków zanieczyszczenia w obszarach testowych o warunkach klimatycznych i glebowych zbliżonych do polskich.

EN

The EUROHARP project (Towards European Harmonized Procedures for Quantification of Nutrient Losses from Diffuse Source) aimed at providing results of nutrient losses (nitrogen, phosphorus) from diffuse sources (agricultural land) to surface water. The project was executed in 2001–2006. Within the EUROHARP, different methodologies (quantification tools) for estimating nutrient looses were tested in European catchments. Quantification of nutrient looses is necessary for the Nitrates Directive and the Water Framework Directive implementation, especially for Nitrate Vulnerable Zone delimitation. EUROHARP includes nine different methodologies which have been applied in 17 study catchments from 8 European countries. The summarized description of select balance models, which could be used for nitrate leaching are presented. The paper shows modelling results from the catchments with Polish agricultural and hydrological conditions similar to those in Poland.

3

Możliwości wykorzystania danych o składzie izotopowym azotanów dla potrzeb wskazań ochronnych w obszarach spływu wód do ujęć

63%

Żurek A. , Wątor K.

|

tom Nr 10

5-9

PL

Selektywne działania ochronne skierowane na największe ogniska zanieczyszczeń. Wykorzystanie metod izotopowych do identyfikacji pochodzenia azotanów w wodach podziemnych. Schemat procedury określania składu izotopowego azotanów rozpuszczonych w wodzie.

EN

Selective protection actions aimed at the biggest pollution sources. Application of isotopic methods for identification of nitrates' origin in underground waters. Diagram of defining procedure for isotopic nitrates' contents dissolved in water.

4

Lokalizacja uszkodzeń powłoki ekranu linii kablowej

63%

Tarczyński W. , Żurek A.

|

2013

|

tom R. 81, nr 7

38--42

PL

Przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych wpływu otoczenia kabla na warunki propagacji impulsów w ekranie linii współosiowej.

EN

The paper presents results of laboratory research on influence of cable environment on conditions of pulse propagation in shield of coaxial line.

5

Wykorzystanie metody chromatografii gazowej do oceny procesu denitryfikacji w wodach triasowego zbiornika wód podziemnych rejonu Opola

63%

Żurek A. , Mochalski P.

|

tom T. 36, z. 1

135-148

PL

Badany zbiornik triasowy to Główny Zbiornik Wód Podziemnych (GZWP) 333, zlokalizowany w utworach węglanowych wapienia muszlowego w rejonie Opola. Warunki hydrogeologiczne w obszarze badań są zdeterminowane monoklinalnym układem warstw geologicznych. W obszarze wychodni utworów wapienia muszlowego panują warunki swobodne, a średni moduł zasilania, podobnie jak współczynnik filtracji, jest wysoki. W części północnej zbiornika, przykrytej izolującymi osadami kajpru, obserwuje się niższe wartości współczynnika filtracji i prędkości przepływu. Głównym wskaźnikiem zanieczyszczenia wód podziemnych są azotany. Wysokie stężenia azotanów, stwierdzone w obszarze wychodni, gwałtownie spadają w strefie przejściowej na granicy zasięgu kajpru. Głównymi przyczynami tego spadku są denitryfikacja i wiek wody. Do identyfikacji procesu denitryfikacji wykorzystano dane o stężeniach rozpuszczonych gazów, zmierzonych metodą chromatografii gazowej. Zarejestrowano oczekiwany efekt denitryfikacji w strefie przejściowej pomiędzy odkrytą i zakrytą częścią GZWP 333.

EN

The studied aquifer - Major Groundwater Basin (MGWB) 333 is located near Opole in Muschelkalk carbonate rocks. The hydrological conditions of the investigated area are determined by monoclinal structure of the geological formations. On the outcrop of the Muschelkalk formation, the aquifer is unconfined and the recharge rate and conductivity are relatively high. In the northern part of the aquifer, which is covered with a confining unit of the Keuper formation, the average hydraulic conductivity and the flow velocity decrease. Nitrates have been the main indicator of groundwater contamination. The high NO3 concentrations which are observed in the outcrop area decrease significantly in the zone near the border of the Kauper extent. There are two main reasons of the nitrate concentration decline: denitrification process and groundwater age. Denitrification was identified using data on dissolved gas concentrations which were detected and quantified by gas chromatographic method. The expected denitrification effects have been observed in the samples from transitional zone of the Triassic aquifer.

6

Propozycja oceny zasobów eksploatacyjnych źródeł naturalnych z uwzględnieniem kryteriów środowiskowych

63%

Krawczyk J. , Żurek A.

|

tom Nr 6 (38)

60--63

PL

Według definicji zawartej w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2011 r. [Dz.U. Nr 291, poz. 1714] zasoby eksploatacyjne, to ilość wód podziemnych możliwa do pobrania z ujęcia w danych warunkach hydrogeologicznych i techniczno-ekonomicznych, z uwzględnieniem zapotrzebowania na wodę i przy zachowaniu wymogow ochrony środowiska. Źródła stanowią ekosystemy zależne od wód podziemnych i z tego tytułu, zgodnie z zaleceniami Ramowej Dyrektywy Wodnej, ich eksploatacja nie powinna prowadzić do pogorszenia ich stanu ekologicznego. Autorzy proponują, aby zasoby eksploatacyjne oceniać na podstawie wieloletnich obserwacji naturalnych wahań wydajności źródeł, z uwzględnieniem tzw. wydatku nienaruszalnego, rówmego, przez analogię do przepływu nienaruszalnego w rzekach, średniej z najniższych wydatków rocznych. Wielkość zasobów eksploatacyjnych powinna być podawana jako zasoby gwarantowane dla założonej gwarancji uzyskania, określanej na podstawie rozkładu prawdopodobieństwa.

EN

According to the definition given in the Regulation of the Minister of the Environment on 23 December 2011 [Journal of Laws No. 291, item 1714] the admissible water resources is the amount of groundwater available for extraction under specific hydrogeological and techno-economic conditions, including water requirements and the environmental protection. The springs are groundwater dependent ecosystems (GDE), and, in accord¬ance with the recommendations of the Water Framework Directive, their extraction should not lead to the deterioration of their ecological status. The authors propose to evaluate the admissible water resources on the basis of multiannual observations of natural fluctuations in spring discharge, taking into account so-called environmental discharge which is derived, by analogy to the river environmental flow, as the mean annual low discharge. The value of the admissible water resources should be given as guaranteed resources determined on the basis of the probability distribution for the fixed guarantee.

7

Automatyczna kompensacja prądów pojemnościowych oraz lokalizacja zwarć doziemnych w sieciach SN

63%

Tarczyński W. , Żurek A.

|

2004

|

tom R.LXXII, nr 5

2-6

PL

Przedstawiono wyniki eksploatacji układu przeznaczonego do automatycznej kompensacji prądów pojemnościowych oraz wykrywania zwarć doziemnych wysokooporowych. Podano sposób zainstalowania układu w rozdzielni SN, sposób wykonywania pomiarów potrzebnych do określenia wartości pojemności sieci oraz rezystancji doziemienia w poszczególnych liniach odpływowych.

EN

Results of operation of a system designed for automatic compensation of capacitiye currents and high resistance earth faults detection are presented. Method of installation of the system in MV switchgear and measurement method needed for determination of network capacitance and earth fault resistance in each external line - are given.

8

Modelowanie warunków przepływu i przekształceń składu chemicznego wód opadowych w trakcie procesu infiltracji, na przykładzie doświadczenia lizymetrycznego

63%

Żurek A. , Czop M.

|

tom nr 442 Hydrogeologia z. 11

181--188

PL

W pracy zaprezentowano wstępne wyniki modelowania prędkości przepływu i przekształceń składu chemicznego wód infiltrujących przez grunty wypełniające 4 lizymetry z poletka badawczego zlokalizowanego na terenie AGH w Krakowie. Czas przepływu wody przez strefę aeracji, której modelem fizycznym są lizymetry, oceniono przy użyciu programu obliczeniowego MODFLOW-SURFACT, z zastosowaniem modelu obliczeniowego opartego na równaniu van Genuchtena. Modelowanie hydrogeochemiczne zrealizowano przy użyciu programu PHREEQCI, zaimplementowanego do programu AquaChem 2010.1. Obliczono indeksy nasycenia minerałów stwierdzonych szczegółowym badaniem mineralogicznym. Zobrazowano przeobrażenia składu chemicznego wód opadowych w trakcie procesu infiltracji przez grunty wypełniające lizymetry.

EN

The initial results of waterflow modelling and chemistry transformation during infiltration process in 4 lysimeter station are presented. The research station is localized in Cracow at AGH area. The vertical flow velocity in lysimeters – physical models of vadose zone – was estimated by MODFLOW-SURFACT model. The van Genuchten equation was used for application. The hydrogeochemical modelling was realized with PHREEQCI model which was implemented to AquaChem 2010.1 program. The saturation indexes (SI) for the minerals identified by mineralogical analyses of lysimeter soils were calculated. The main transformations of the rain water chemistry during infiltration process were illustrated.

9

Azotany w wodach jurajskiego piętra wodonośnego w rejonie Olkusza

51%

Żurek A. , Czop M. , Motyka J.

|

tom T. 36, z. 1

109-134

PL

Jurajskie piętro wodonośne stanowi w rejonie badań Główny Zbiornik Wód Podziemnych (GZWP) 326. Jest on zlokalizowany w utworach węglanowych jury górnej. Z analizy warunków przepływu wód podziemnych w GZWP 326 w rejonie Olkusza wynika, że jakość wód jurajskiego piętra wodonośnego wpływa na kształtowanie się chemizmu wód w pozostałych piętrach wodonośnych. Wody GZWP 326 są drenowane licznymi źródłami i eksploatowane ujęciami. Analizy składu chemicznego wód wskazują, że głównym wskaźnikiem degradacji jakości są jony azotanowe. Reżim źródeł (wahania wydajności i temperatury) świadczy o lokalnym drenażu, a jakość wód ze źródeł odzwierciedla zmienny charakter zagospodarowania terenu. Chemizm wód podziemnych eksploatowanych ujęciami obrazuje jakość wód głębszego krążenia i zmienność w skali regionalnej. Na podstawie analizy zmienności stężeń azotanów w czasie, zarówno w źródłach jak i ujęciach, oceniono tendencje tych zmian.

EN

Jurassic aquifer represents the Major Groundwater Basin (MGWB) 326 which is located in Upper Jurassic carbonate rocks. The hydrodynamic conditions in the Jurassic aquifer are very complex, with different types of hydraulic connections with neighbouring aquifers. Therefore the quality of the Jurassic aquifer has affected groundwater quality in Quaternary and Triassic rocks. Nitrates have been the main indicator of groundwater contamination. The regime of springs located in the study area (high fluctuation of discharge and temperature) indicates local drainage. The quality of spring-water has reflected the land use of spring recharge area. The chemistry of deep well-water has shown the quality variation of regional flow system water. Nitrate variability in spring-water (period 2001-2008) and in well-water (1995-2007) has indicated the regional trends of groundwater quality changes in the Jurassic aquifer near Olkusz.

10

Sezonowa zmienność ładunku azotu w wodach opadowych na terenie Krakowa

51%

Żurek A. , Kasprzak A. , Motyka J.

|

2013

|

tom nr 456 Hydrogeologia z. 14/2

693--699

PL

W artykule autorzy prezentują wyniki kilkuletnich badań jakości wód opadowych prowadzonych w dwóch punktach Krakowa. Szczegółowej analizie poddano zmienność stężeń związków azotu. Na wykresach zobrazowano zmienność sezonową ich zawartości oraz wahania rocznych ładunków azotu wnoszonego z wodami opadowymi. Wskazano korelacje między stężeniami jonów amonowych, azotanowych i jonów chlorkowych a przewodnością elektrolityczna właściwą w okresach zimowym i letnim.

XX

The results of the precipitation quality measurements which have been realized for a few years in two locations in Kraków are presented. Nitrogen compounds are analyzed in details. The seasonal changes in nitrate, ammonium and total nitrogen concentrations are discussed. Variations of annual load of nitrogen in precipitation are presented together with correlations between EC, nitrogen compounds and chlorides for summer and winter seasons.

11

Rozpoznanie udziału wód podziemnych w odpływie ze zlewni rzecznej średniej wielkości

38%

Zięba D. , Michalczyk T. , Bar-Michalczyk D. , Jaszczur M. , Żurek A. , Wachniew P.

|

tom Vol. 63, nr 10/2

1161--1165

EN

Interactions between the groundwater and surface water affect the qualitative and quantitative status of water resources. Estimation of the fluxes and the associated loadings of contaminants exchanged between the aquifers and river reaches is an important but still not well recognized component of water resources management. Such estimates are available from the numerical models of flow and transport, however, coupling of the groundwater and surface water model domains is difficult. Calibration of the coupled models relies on the knowledge of the exchanged water fluxes, hydraulic conductivities of riverbed sediments and of other parameters. Preliminary application methods allowing for identification and quantification of the groundwater – surface water exchange is presented for the Kocinka catchment in Southern Poland.

12

Problemy z jednoznaczną oceną stanu ilościowego i chemicznego w szczelinowo-krasowym zbiorniku wód podziemnych o znacznej miąższości

38%

Żurek A. , Witczak S. , Kania J. , Duliński M. , Różański K. , Wachniew P. , Mizera J.

|

tom Nr 3

139--144

PL

W artykule przedstawiono problemy z jednoznaczną oceną stanu ilościowego i chemicznego wynikające ze zmienności pionowej wybranych parametrów fizykochemicznych wody podziemnej. Badania zrealizowano w otworze Rybna 57 o głębokości 260 m ujmującego wody szczelinowo-krasowego GZWP 326 Częstochowa E. Otwór ten jest orurowany tylko do głębokości 80 m ppt. Wykonane na różnych głębokościach pomiary ciśnienia wykazały możliwość przepływów pionowych. Zmienność w pionie stężeń trytu pozwoliła na interpretację wieku wody podziemnej dopływającej do otworu. Zauważono także zmienność pionową stężeń azotanów i chromu, będących głównymi zanieczyszczeniami w obszarze badań.

EN

On ехаmрlе of investigations in Rybna no.57 well are shown the problem with precise determination of quantitative and chemical status. The well with depth of 260 m is located in the upper Jurassic Major Groundwater Basin No.326 north of Częstochowa. In the section from 80 m below land surface to the bottom the well is unscreened. The measurement of vertical hydrostatic pressure variability shows possibility of water flow inside the well. The vertical variability of tritium concentration created the possibility of water age interpretation. Nitrate and chromium which are the most important pollution indicators in that region, shows also vertical changeability.

13

Groundwater dependent ecosystems and man : conflicting groundwater uses

38%

Wachniew P. , Witczak S. , Postawa A. , Kania J. , Żurek A. , Różański K. , Dulliński M.

Geological Quarterly

|

2014

|

tom Vol. 58, No. 4

695--706

EN

Groundwater Dependent Ecosystems (GDE) are important elements of biodiversity and providers of valuable goods and services to society. Preservation of their environmental functions in the face of increasing anthropogenic pressures on groundwater resources and progressive climate change depends on appropriate environmental policies and water resources management. A brief overview of current knowledge of the functioning of GDE and their relations with groundwater is given in the first part of the article. Effective incorporation of GDE into the policy and practice of water resources management depends on thorough understanding of how hydrogeological processes and human impacts influence the quantity and quality of groundwater available to ecosystems. Major scientific challenges in this regard are related to adequate representation of GDE in the conceptual and re lated numeri cal models of groundwater systems. An example of a GDE (Wielkie Błoto fen in southern Poland) is discussed in some detail in the second part of the article. It illustrates some of the pressures and threats which GDE located in densely populated regions of the European continent are experiencing nowadays. Selected research tools used to quantify those pressures and threats are described and discussed.

14

Nowe wyzwania w hydrogeologii – europejski projekt FP7 GENESIS

32%

Witczak S. , Kania J. , Malina G. , Postawa A. , Żurek A. , Duliński M. , Różański K. , Wachniew P. , Nikiel G.

|

2013

|

tom nr 456 Hydrogeologia z. 14/2

633--643

PL

W artykule krótko przedstawiono charakterystykę europejskiego projektu FP-7 GENESIS oraz doświadczenia wynikające z badania polskich obszarów testowych włączonych do projektu. W zrozumieniu systemu krążenia wód podziemnych najważniejsza jest rola skali czasowej oraz ocena środowiskowej roli wody. W prezentacji skali czasowej bardzo ważne są proste modele konceptualne. Bardziej zaawansowane modelowanie numeryczne wymaga nowych metod ograniczających niepewność prognoz. Jedną z przedstawionych w artykule metod jest kalibracja modeli przepływu i transportu przy pomocy znaczników środowiskowych w kolejnych krokach zależnych od dostępnych danych oraz przedziałów wieków wody.

EN

The paper briefly describes the European FP7 project GENESIS and lessons learned from the Polish case studies involved into the project. The most important are the role of time scales in understanding the groundwater flow system and environmental water requirements. Simple conceptual models are very important for time scale presentation. More sophisticated numerical modeling needs new methods of uncertainty control. One of them shown in the paper is calibration of flow and transport models with the aid of tracers in steps related to available data and age ranges.