Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Bactericidal activity of haemolymph and cecropin-like proteins in pesticide poisoned insects

100%

Pasztaleniec A.

Acta Poloniae Toxicologica

|

1997

|

tom 05

|

nr 2

149-158

2

The ecological status of lakes in national and landscape parks: Does the location of a lake and its catchment within a protected area matter?

63%

Pasztaleniec A. , Kutyla S.

Polish Journal of Environmental Studies

|

2015

|

tom 24

|

nr 1

EN

This study identifies the ecological status of lakes which are significant water bodies located within Polish national and landscape parks. The assessment carried out on the basis of data from the National Environmental Monitoring System coming from 2010-12 took into account the requirements of the Water Framework Directive (WFD). Half of the lakes analyzed were characterized by at least good status, while the others were in moderate or even poor or bad status, although they were situated in protected areas. The study shows multi-aspect (morphometric, hydrological, and catchment-related) factors that determine the water quality and the status of the lake ecosystem. A strong correlation was found between eutrophication indicators (chlorophyll a concentration, water transparency, nutrient concentrations in water) and the majority of limnological parameters of lakes. There was no direct relationship between the percentage shares of the major land uses of lake catchments and the ecological status of lakes, but the nitrogen and phosphorus load theoretically emerging in the catchment correlated with the nutrient concentrations in water, as well as with chlorophyll a and water transparency. On the basis of data available, it proved impossible to identify a positive impact of covering lakes with protection within a national or landscape park on their ecological status.

3

Distribution of benthic diatoms in the Świnka River (Polesie Region) in relation to salinity

63%

Pasztaleniec A. , Połeć A.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2006

|

tom Vol. 35, No.3

227-236

EN

The River Świnka (Polesie Region, southeastern Poland) receives salty mine waters from the “Bogdanka“ SA coal mine. In April, July and October of 2005, investigations of benthic diatoms were conducted at four stations, two of which were located downstream of the entry point for canal mine waters, with the remaining two stations free from the influence of mine waters. Studies showed differentiation of diatom community species structure and relative abundance, as well as conductivity and Cl- concentrations at particular stations. Higher salinity (Cl- concentration reached 338.8 mg cm-3) and the appearance of saltwater diatom species (e.g. Navicula halophila, N. salinarum, Nitzschia commutata, N. constricta or Thalassiosira weissflogii) were observed in the part of the river influenced by mine waters.

4

Phytoplankton metric of ecological status assessment for Polish Lakes and its performance along nutrient gradients

63%

Hutorowicz A. , Pasztaleniec A.

Polish Journal of Ecology

|

2014

|

tom 62

|

nr 3

EN

This paper outlines the Phytoplankton Multimetric for Polish Lakes (PMPL) – an ecological status assessment method which can be used to implement the European Water Framework Directive (EC, 2000). The PMPL includes abundance parameters of phytoplankton: the metrics: “chlorophyll a”, “total biomass” while the taxonomic composition is partly evaluated by the metric “biomass of cyanobacteria”. All of these three single metrics as well as the final PMPL index values are the same scale and range from 0 to 5. The PMPL can be transformed to a normalized Ecological Quality Ratio (EQR) range from 0 (the worst status) to 1 (the best status). The PMPL method differentiates “stratified” and “unstratified” lake types as well as subdivisions into lakes characterized by a high (>2) or low (<2) lake volume-to-catchment area ratio (VQ). The metrics used and the PMPL index respond to eutrophication pressure expressed by total phosphorus and total nitrogen concentration, the significance of the relationships depends on the tested parameter and the abiotic type of lake. From among the single metrics, the metric “chlorophyll a” was usually found to reveal the strongest significant correlation to both total phosphorus and total nitrogen (Spearman`s coefficient varied from –0.41 to –0.75 and from –0.34 to –0.56, respectively). The weakest correlation with nutrients was noted for metric “biomass of cyanobacteria” (R=–0.13 to –0.62). The PMPL correlated best with TP and TN in unstratified lakes (R=–0.49 to –0.70). The testing of the PMPL index shows a statistically important distinction between Good/Moderate ecological status and confirmed designated boundaries of High/Good and Good/Moderate states.

5

Phytoplankton Metric of ecological status assessment for Polish Lakes and its performance along nutrient gradients

63%

Hutorowicz A. , Pasztaleniec A.

Polish Journal of Ecology

|

2014

|

tom Vol. 62, nr 3

525--542

EN

This paper outlines the Phytoplankton Multimetric for Polish Lakes (PMPL) – an ecological status assessment method which can be used to implement the European Water Framework Directive (EC, 2000). The PMPL includes abundance parameters of phytoplankton: the metrics: “chlorophyll a”, “total biomass” while the taxonomic composition is partly evaluated by the metric “biomass of cyanobacteria”. All of these three single metrics as well as the final PMPL index values are the same scale and range from 0 to 5. The PMPL can be transformed to a normalized Ecological Quality Ratio (EQR) range from 0 (the worst status) to 1 (the best status). The PMPL method differentiates “stratified” and “unstratified” lake types as well as subdivisions into lakes characterized by a high (>2) or low (<2) lake volume-to-catchment area ratio (VQ). The metrics used and the PMPL index respond to eutrophication pressure expressed by total phosphorus and total nitrogen concentration, the significance of the relationships depends on the tested parameter and the abiotic type of lake. From among the single metrics, the metric “chlorophyll a” was usually found to reveal the strongest significant correlation to both total phosphorus and total nitrogen (Spearman`s coefficient varied from –0.41 to –0.75 and from –0.34 to –0.56, respectively). The weakest correlation with nutrients was noted for metric “biomass of cyanobacteria” (R=–0.13 to –0.62). The PMPL correlated best with TP and TN in unstratified lakes (R=–0.49 to –0.70). The testing of the PMPL index shows a statistically important distinction between Good/Moderate ecological status and confirmed designated boundaries of High/Good and Good/Moderate states.

6

Rozwój bazy danych środowiskowych jezior Polski

63%

Kutyła S. , Pasztaleniec A.

Roczniki Geomatyki

|

2013

|

tom T. 11, z. 5(62)

63--73

PL

W ramach państwowego monitoringu jezior prowadzone są przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska badania parametrów fizyko-chemicznych wody oraz zbiorowisk organizmów wodnych (fitoplankton, fitobentos, makrofity, makrobezkregowce, ryby). Wyniki prowadzonych badań są podstawą oceny stanu ekologicznego jezior Polski zgodnej z wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej. Corocznie gromadzone dane wymagają weryfikacji oraz niezawodnego ich przechowywania, umożliwiającego przeprowadzenie analiz statystycznych i przestrzennych. Aby usprawnić zarządzanie ogromnym zestawami danych o zróżnicowanej strukturze, w Zakładzie Metod Oceny i Monitoringu Wód (IOŚ-PIB) opracowano bazę, pochodzących z monitoringu jezior danych, z zastosowaniem oprogramowania bazodanowego - MS Access 2007 oraz oprogramowania z rodziny Geograficznych Systemów Informacyjnych - ArcGIS 10.1. Baza zawiera dane dotyczące jezior badanych od roku 2007, zgrupowane w bloki tematyczne zawierające: podstawowe informacje na temat jezior (dane morfometryczne jeziora i jego zlewni, nazwa inspektoratu prowadzącego badania, lokalizację geograficzną, przynależność do województwa, dorzecza, regionu wodnego), wyniki badań terenowych i laboratoryjnych oraz ocenę stanu ekologicznego przeprowadzoną w oparciu o badane elementy biologiczne. Wszystkie opisane w bazie jeziora zostały przedstawione na poligonowej warstwie odwzorowanej na państwowym układzie współrzędnych geodezyjnych 1992. Dane zostały powiązane z jeziorami przy pomocy oprogramowania firmy ESRI. W zależności od potrzeb użytkownika, możliwa jest wielowariantowa wizualizacja wprowadzonych parametrów, z uwzględnieniem różnych okresów pomiarowych. Baza umożliwia wizualizację w przestrzeni geograficznej interesujących użytkownika jezior z określeniem zakresu prezentowanych atrybutów.

EN

Examination of water quality in Polish lakes is conducted within the state environmental monitoring by Voivodeship Inspectors of Environmental Protection. The analysis includes physical-chemical properties of water as well as water organisms groups (phytoplankton, phytobenthos, macrophytes, macroinvertebrates, fish). Based on the results of the lake monitoring program the ecological assessment status of lakes is evaluated according to the Framework Water Directive. Annually gathered data have to be verified in terms of their quality, then reliably stored and statistically as well as spatially analyzed. Environmental datasets for lakes contain many variables with different structure. Therefore, the monitoring database was designed in the Department of Water Assessment and Monitoring (IEP-NRI) to organize these information properly. Database software - MS Access 2007 and sofware ArcGIS 10.1 belonging to the family of Geographic Information Systems were used. The environmental spatial database for Polish lakes comprises lakes surveyed since 2007. The data are grouped in thematic sections including: basic information about the lake (morphometry, the catchment characteristics, name of inspectorate, geographic location, voivodeship, basin, water region), results of fieldwork and laboratory analysis, assessment of ecological status based on different biological elements. All lakes described in the database are presented as mapped polygon layer on the national geodetic coordinate system 1992. The data are linked with the lakes using ESRI software. Depending on the user’s needs, multi-variant visualization of entered parameters is possible, considering different measurement periods. The database allows the user to visualize lakes in geographical space with selected attributes in a customized way. Unification and collection of environmental data for Polish lakes in one consistent database should improve our understanding of water quality changes. This will enable a more accurate assessment of the ecological status and facilitate the recognition of long-term trends.

7

Characteristics of the winter phytoplankton in Rogozno Lake

63%

Mencfel R. , Pasztaleniec A.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska. Sectio C, Biologia

|

2004

|

tom 59

8

Distribution of benthic diatoms in the Swinka River [Polesie Region] in relation to salinity

63%

Pasztaleniec A. , Polec A.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2006

|

tom 35

|

nr 3

9

Some abiotic and biotic factors of the six lakes of Leczna-Wlodawa Lakeland [Lublin Polesie Region] in summer period

63%

Pasztaleniec A. , Mencfel R.

Acta Agrophysica

|

2002

|

tom 67

10

Vertical distribution of dominant cyanobacteria species in three lakes - evidence of tolerance to different turbulence and oxygen conditions

51%

Wojciechowska W. , Poniewozik M. , Pasztaleniec A.

Polish Journal of Ecology

|

2004

|

tom Vol. 52, nr 3

347-351

EN

The composition and abundance of cyanobacteria in three lakes of the Polesie Lubelskie (East Poland) were studied in summer periods. Vertical distribution of these algae was analysed in two depths - in epilimnion and deoxygenated metalimnion. Species composition and domination was similar for these two sites. It means that the species like: Limnothrix planctonica (Wołosz.) Meffert, Limnothrix redekei (Van Goor) Meffert, Planktothrixs agardhii (Gom.) Anagn. et Kom., Woronichinianaegeliana (Unger) Elenk. and Microcystis viridis (A. Braun in Rabenhorst) Lemm. are not affected by turbulence of water as well as by oxygen conditions.

11

Wybrane działania ukierunkowane na ochronę jezior w aktualizacji Planów gospodarowania wodami w Polsce

51%

Soszka H. , Kolada A. , Pasztaleniec A. , Kutyła S.

Technologia Wody

|

2015

|

tom Nr 3 (41)

14--17

PL

Ramowa Dyrektywa Wodna [RDW, 2000/60/WE] nakłada na państwa członkowskie obowiązek osiągnięcia lub utrzymania dobrego stanu/potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego wszystkich typów wód, Obecnie w Polsce trwają prace nad aktualizacją Programu wodno-środowiskowego (PWSK) i Planów gospo-darowania wodami (aPGW) na lata 2016-2021 - podstawowych dokumentów planistycznych, określających zakres działań niezbędnych do wprowadzenia dla osiągnięcia celów środowiskowych. W projekcje aPWSK zaproponowano działania dedykowane specyficznie dla jezior, których wdrożenie może mieć istotne znaczenie dla poprawy stanu wód stojących w Polsce. W sytuacji presji generowanych w bezpośrednim otoczeniu jeziora, przede wszystkim ze strony rolnictwa oraz turystyki i rekreacji, duże znaczenie może mieć ustanowienie obszaru ochronnego zbiornika wód śródlądowych. Ustanowienie takiego obszaru musi być poprzedzone opracowaniem odpowiedniej dokumentacji, która będzie określała niezbędne do wprowadzenia zakazy, nakazy i ograniczenia. Na podstawie dokumentacji Dyrektor RZGW ustanawia obszar na drodze wydania odpowiedniego rozporządzenia. W ramach tego działania, podstawowym zabiegiem chroniącym wody przed zanieczyszczeniami obszarowymi z rolniczo zagospodarowanej zlewni powinna być ochrona/odtworzenie tzw. stref buforowych wokół jezior, rozumianych jako obszary wyłączone z użytkowania rolniczego lub o ograniczonym użytkowaniu rekreacyjnym, w których zachowana jest lub odtworzona naturalna okrywa roślinna. W zakresie tego działania mieści się również szereg wskazań, zawartych w kodeksie dobrej praktyki rolniczej oraz ograniczenia zabudowy rekreacyjnej w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora. W jeziorach, w których zasoby pierwiastków biogennych zdeponowane w osadach dennych w przeszłości wzmagają proces eutrofizacji, a presja ze strony zlewni jest ograniczona, uzasadnione jest podjęcie działań rekultywacyjnych. Działania takie muszą być poprzedzone wykonaniem badań wód i osadów, a ich efekty powinny być poddane monitoringowi skuteczności. W przypadku tzw. jezior miejskich, do wód których dostają się zanieczyszczenia spłukiwane przez opad z terenów o utwardzonej powierzchni, uzasadnione jest wprowadzenie wymogu oczyszczania wód opadowych lub roztopowych, przed ich wprowadzeniem do jezior, nie tylko z substancji niebezpiecznych, ale również z biogenów. W projekcie PWSK zaproponowano także działania związane z gospodarka rybacką, polegające na opracowaniu kodeksu dobrej praktyki wędkarskiej, regulującej m.in. kwestie stosowania zanęt w jeziorach. W odniesieniu do spustu wody ze stawów hodowlanych do jeziora, niosącej często ogromne ilości materii organicznej, również niezbędne jest wprowadzenie wymogu realizacji przedsięwzięć, ograniczających negatywne oddziaływanie na środowisko wodne. Program wodno-środowiskowy kraju oraz Plany gospodarowania wodami w dorzeczu są obecnie aktualizowane i znajdują się w fazie konsultacji społecznych. Celem zawartych w artykule rozważań jest zwiększenie zainteresowania problematyką programów działań dla jezior i sprowokowanie do dyskusji, z której wnioski mogą przyczynić się do udoskonalenia programów działań i ich efektywniejszego wdrażania.

EN

The Water Framework Directive (WFD, 2000/60/EC), obliges each Member State to achieve or maintain good ecological status/potential and good chemical status of all surface waters. Currently, the updating basic planning documents: the River Basin Management Plans and the National Water and Environment Programme for the period 2016-2021 are under development. In the draft of the National Water and Environment Programme several activities addressing specifically lake protection are included. They comprise, among others, establishing of the protective areas for lakes, introduction of restoration (recultivation) measures, tightening the requirements for rain- and wastewater treatment in the field of removal of nutrients from storm waters, elaboration of the code of good angling practice regulating, e.g. the problem of excessive use of bait, setting legal limitations for the water discharge from fish ponds located next to lakes. The proposed measures are considered to contribute significantly to the achievement of environmental objectives set for lakes.

12

Wieloletnie zmiany fitoplanktonu letniego jako wskaznik trofii wybranych jezior

51%

Wojciechowska W. , Poniewozik M. , Pasztaleniec A.

Acta Agrophysica

|

2002

|

tom 68

255-265

13

Phytoplankton - element in ecological status assessment for lakes of the Wel River catchment area

51%

Napiorkowska-Krzebietke A. , Pasztaleniec A. , Hutorowicz A.

Teka Komisji Ochrony i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego

|

2009

|

tom 06

14

Phytoplankton metrics response to the increasing phosphorus and nitrogen gradient in shallow lakes

51%

Napiorkowska-Krzebietke A. , Pasztaleniec A. , Hutorowicz A.

Journal of Elementology

|

2012

|

tom 17

|

nr 2

EN

A new phytoplankton-based method (the Phytoplankton Metric for Polish Lakes – PMPL) for the ecological status assessment of lakes has been developed in Poland. This method has not been validated and tested on independent data, hence the aim of the study was to check the applicability of this method and the sensitivity of different phytoplankton metrics along pressure gradient. Phytoplankton data were collected from 33 Polish lowland lakes (20 stratified, 13 non-stratified), during the growth season in the period from 2005 to 2009. The biomass of phytoplankton was calculated from cell volume measurements and chlorophyll a concentration was determined spectrophotometrically by the alcohol method. Total nitrogen and total phosphorus concentrations were determined by standard methods (PN-EN ISO 6878:2006p.7 and PN-EN 25663:2001, respectively) and water transparency was measured using a Secchi disk. For comparability, an ecological status was determined according to three phytoplankton- based methods: Polish, German and Hungarian. Polish metrics showed a strong correlation with the other metrics (German, Hungarian), which are broadly and successfully used for assessment in Europe. However, a statistically significant correlation was found between all the metric values and the main parameters: total phosphorus, total nitrogen and Secchi disk visibility. The metrics based on quantitative phytoplankton features were more sensitive to the growth of eutrophication than others, based on indicator taxa. Total phosphorus demonstrated a stronger relationship with the tested metrics than total nitro gen. Phytoplankton metrics reacted quite well to pressure gradients because of the decreasing tendency of metric values along the TP and TN gradient and an increasing tendency along the Secchi disk visibility gradient. The multimetric PMPL may be recommended as useful for the assessment of the ecological status of Polish lakes.

PL

W Polsce opracowano nową metodę do oceny stanu ekologicznego jezior na podstawie fitoplanktonu (polski multimetriks fitoplanktonowy – PMPL). Metoda ta nie została zwalidowana i przetestowana na niezależnych danych. Celem badań było sprawdzenie możliwości zastosowania tej metody oraz wrażliwości różnych metriksów fitoplanktonowych na gradient presji. Dane fitoplanktonowe zebrano z 33 polskich jezior nizinnych (w tym 20 stratyfikowanych i 13 niestratyfikowanych), w sezonie wegetacyjnym w latach 2005-2009. Biomasę fitoplanktonu oszacowano metodą pomiaru objętości komórek, stężenie chlorofilu a w wodzie określono spektrofotometryczną metodą alkoholową. Zawartość fosforu i azotu ogólnego oznaczono standardowymi metodami (odpowiednio PN-EN ISO 6878:2006p.7 i PN- -EN 25663:2001), natomiast widzialność wyznaczono z użyciem krążka Secchi’ego. Ocenę stanu ekologicznego określono według trzech metod fitoplanktonowych: polskiej, niemieckiej i węgierskiej. Polskie metriksy wykazywały silną korelację z innymi metriksami (niemieckimi i węgierskim), które są szeroko stosowane do oceny stanu ekologicznego w Europie. Statystycznie istotne korelacje wykazano również między wartościami metriksów a głównymi parametrami presji, fosforem i azotem ogólnym oraz widzialnością krążka Secchi’ego. Metriksy oparte na cechach ilościowych fitoplanktonu były bardziej wrażliwe na wzrost stopnia eutrofizacji niż inne, oparte na taksonach wskaźnikowych. Fosfor ogólny wykazywał silniejszy związek z testowanymi metriksami niż azot ogólny. Zaobserwowano tendencję do zmniejszania się wartości metriksów wzdłuż gradientu fosforu i azotu ogólnego oraz tendencję do wzrostu wzdłuż gradientu widzialności. świadczą one o tym, że metriksy fitoplanktonowe dobrze reagują na presję, a multimetriks PMPL może być rekomendowany jako przydatny do oceny stanu ekologicznego polskich jezior.

15

Constitutive allelochemicals from Stratiotes aloides L.affect both biomass and community structure of phytoplankton

51%

Kufel L. , Pasztaleniec A. , Czapla G. , Strzalek M.

Polish Journal of Ecology

|

2007

|

tom 55

|

nr 2

EN

The paper presents the results of a study on allelopathic effect of extracts from Stratiotes aloides on natural lake phytoplankton communities grown outdoor in 40 l containers under natural light conditions. The water and plants were taken from an oxbow lake in spring (when S. aloides plants were submerged) and in summer (when plants were floating on lake water surface). Water extracts were prepared from fresh healthy leaves obtained on both sampling occasions. Control containers were supplemented with N and P in amounts similar to those introduced to experimental containers with macrophyte extracts. That way the experimental set up excluded the possibility of phytoplankton limitation by nutrients. Under such conditions the extracts from S. aloides strongly reduced phytoplankton biomass measured as the concentration of chlorophyll a (from 370 to 141 mg chl. a m⁻³ in spring and from 266 to 50 mg chl. a m⁻³ in summer). The inhibition of phytoplankton growth was indirectly confirmed by higher concentrations of available nutrients in experimental versus control containers. The extracts affected also the spring phytoplankton community structure by selective inhibition of diatoms and, to a less extent, of green algae and Cryptophyceae. Similar response of phytoplankton biomass to extracts obtained from submerged and floating S. aloides might suggest that allelochemicals were the constitutive part of macrophyte tissue and their production was not induced by competition between macrophyte and algae.

16

Diversity and dynamics of phytoplankton in floodplain lakes [Bug River, Eastern Poland]

51%

Wojciechowska W. , Pasztaleniec A. , Solis M.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2007

|

tom 36

|

nr Suppl.1

17

Summer phytoplankton composition in 26 lakes of Leczna-Wlodawa Lakeland

51%

Wojciechowska W. , Solis M. , Pasztaleniec A. , Poniewozik M.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska. Sectio C, Biologia

|

2002

|

tom 57

18

Wpływ przekształceń hydromorfologicznych jezior na zespoły organizmów wodnych - przegląd piśmiennictwa

45%

Soszka H. , Pasztaleniec A. , Koprowska K. , Kolada A. , Ochocka A.

Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych

|

2012

|

nr 51

19

Phytoplankton of two river lakes in relation to flooding period (River Bug, Eastern Poland)

45%

Wojciechowska W. , Pasztaleniec A. , Solis M. , Turczyński M. , Dawidek J.

Polish Journal of Ecology

|

2005

|

tom Vol. 53, nr 3

419-425

EN

Studies were carrying out in two shallow (mean depth ≈ 0.3 m) and small (area 2.7-8.2 ha) river lakes, which were flooded by water of River Bug (Eastern Poland) once a year (in spring). The species composition, biomass of phytoplankton and concentration of chlorophyll a were studied. Samples were taken in June (after flooding) and in August (after three months of isolation from river water). About 150 species of phytoplankton were determined. After the flood period phytoplankton biomass was dominated by nannoplankton belonging to Cryptophyceae and Chrysophyceae (strategy-r) and in the stabilization period by microplanktonic green and blue-green algae (strategy-K). The higher biomass and concentration of chlorophyll a values were noted in August than in June. The differentiation of phytoplankton was also stated between near-by stations in both lakes.

20

Phytoplankton of two river lakes in relation to flooding period [River Bug, Eastern Poland]

45%

Wojciechowska W. , Pasztaleniec A. , Solis M. , Turczynski M. , Dawidek J.

Polish Journal of Ecology

|

2005

|

tom 53

|

nr 3

EN

Studies were carrying out in two shallow (mean depth ≈ 0.3 m) and small (area 2.7–8.2 ha) river lakes, which were flooded by water of River Bug (Eastern Poland) once a year (in spring). The species composition, biomass of phytoplankton and concentration of chlorophyll awere studied. Samples were taken in June (after flooding) and in August (after three months of isolation from river water). About 150 species of phytoplankton were determined. After the flood period phytoplankton biomass was dominated by nannoplankton belonging to Cryptophyceae and Chrysophyceae (strategy-r) and in the stabilization period by microplanktonic green and blue–green algae (strategy-K). The higher biomass and concentration of chlorophyll a values were noted in August than in June. The differentiation of phytoplankton was also stated between near-by stations in both lakes.