Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Six theorems of the social disintegration theory

100%

Stempień J. R.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica

|

2023

|

nr 87

89-99

PL

Artykuł prezentuje własną propozycję teoretyczną autora, stanowiącą próbę opisu specyﬁki i kondycji współczesnego społeczeństwa. Prezentowane w pracy podejście nawiązuje do tradycji myśli funkcjonalnej w socjologii, akcentując systemiczny charakter takich całości społecznych, jak społeczeństwo. Zarazem konwencjonalna przesłanka funkcjonalizmu dotycząca zbornego charakteru systemów społecznych jest tu odrzucana. W związku z tym, proponowane podejście teoretyczne jest tu nazywane teorią dezintegracji społecznej. W artykule wprowadzonych i omówionych zostało sześć twierdzeń tej teorii.

EN

In the article the author’s own theoretical view, intended to describe the speciﬁcity and condition of contemporary society, is presented. The approach discussed in the paper refers to the functionalist tradition in sociology, emphasizing the systemic nature of such social entities as society. At the same time, the conventional premise of functionalism regarding the cohesive nature of social systems is rejected here. Accordingly, the theoretical approach proposed is called social disintegration theory. Six theorems of this theory are introduced and discussed in the paper.

2

Wokół pytań o polską socjologię sportu

100%

Stempień J. R.

Studia Socjologiczne

|

2018

|

nr 1(228)

171-193

PL

Artykuł podejmuje problem konstytucji, kondycji i dorobku polskiej socjologii sportu. Wskazane są istotne kontrowersje dotyczące samego przedmiotu i nazwy subdyscypliny (socjologia sportu versus socjologia kultury fizycznej). Omówiono, identyfikowane w literaturze przedmiotu, problemy polskiej socjologii sportu (między inny- mi wąskie spektrum poruszanych zagadnień, niedobór oryginalnych prac badawczych, niska naukowa jakość studiów). Celem artykułu jest empiryczna weryfikacja katalogu tych problemów. Podstawę analizy stanowi wykonana własna kwerenda polskiego czasopiśmiennictwa socjologicznego z lat 2001–2015. Objęła ona wszystkie numery (łącznie 280 woluminów), ze wskazanego wyżej okresu, następujących pięciu polskich periodyków socjologicznych: „Studia Socjologiczne”, „Przegląd Socjologiczny”, „Polish Sociological Review”, „Kultura i Społeczeństwo” oraz „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”. Na podstawie zebranego materiału zidentyfikowano 29 prac przynależnych do subdyscypliny, potwierdzono faktyczną monokulturę tematyczną polskiej socjologii sportu (głównie świat futbolu i patologiczne zachowania kibiców piłkarskich) z wyraźną nadreprezentacją prac teoretycznych i przeglądowych. Artykuł kończą wnioski, wskazujące zaniedbywane obszary i formy debaty socjologicznej, w odniesieniu do sfery kultury fizycznej (zwłaszcza brak recenzji książek z obszaru socjologii sportu).

EN

The article analyzes the condition and achievements of the sociology of sport in Poland. It discusses some vital controversies related to the subject and the name of the sub-discipline (sociology of sport versus sociology of physical culture). The article also scrutinizes the list of the weaknesses of the sociology of sport in Poland (among them: narrow spectrum of issues, lack of original studies and poor quality of studies), that the literature had hitherto provided. The aim of the article is to carry out an empirical veriﬁcation of the catalogue of these problems. The veriﬁcation is conducted by means of the analysis of ﬁve Polish sociological journals (Studia Socjologiczne, Przegląd Socjologiczny, Polish Sociological Review, Kultura i Społeczeństwo and Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny) from the period of 2001-2015, covering a total number of 280 volumes. Twenty-nine papers belonging to the subdiscipline are identiﬁed. The ﬁndings conﬁrm that the study themes undertaken by the sociology of sport in Poland are not diverse (mainly: football and hooligan groups’ activities) and that theoretical studies are visibly overrepresented. In the conclusions, the neglected ﬁelds and forms of sociological debate on the sphere of physical culture are listed (particularly, the lack of book reviews).

3

Aktywność stowarzyszeń biegaczy–amatorów w Polsce. Kilka uwag o generowaniu zasobów kapitału społecznego

100%

Stempień J. R.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica

|

2017

|

nr 61

113-127

EN

The paper presents results of a research focused on Polish running clubs (NGOs for runners and running volunteers). The research method was desk research on-line and the study refers to all 99 identified running clubs in Poland, including their activity in 2014 and 2015. Collected data includes location, number of members and activities undertaken by running clubs (in the perspective of collaboration with local authorities, other NGOs and business). Results of the study may be useful when analyzing the running boom in the perspective of the theory of social capital by Robert D. Putnam.

PL

W artykule zostały przedstawione wyniki badania własnego dotyczącego działalności stowarzyszeń biegaczy-amatorów (tzw. klubów biegacza) w Polsce. Badanie zostało wykonane z wykorzystaniem analizy danych zastanych on-line (ang. desk research), obejmując 99 zidentyfikowanych organizacji tego typu. Pomiar uwzględniał aktywność badanych podmiotów w 2014 i 2015 roku. Zebrane dane dotyczą lokalizacji (województwo, wielkość miejscowości), liczby członków oraz rodzajów działań podejmowanych przez kluby biegacza, w układzie ich współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego, innymi organizacjami pozarządowymi oraz firmami komercyjnymi. Uzyskane wyniki mogą być interpretowane w perspektywie teorii kapitału społecznego, w ujęciu proponowanym przez Roberta D. Putnama.

4

Dialog obywatelski w Polsce jako przykład działań pozornych

100%

Stempień J. R.

Przegląd Socjologiczny

|

2009

|

tom 58

|

nr 1

107-128

PL

W artykule zostanie zaprezentowana analiza jakości dialogu obywatelskiego w Polsce z perspektywy koncepcji działań pozornych. Dialog ten – prowadzony między przedstawicielami administracji publicznej a organizacjami społeczeństwa cywilnego – służyć ma poprawie jakości demokratycznych rządów w krajach Unii Europejskiej (UE boryka się z problemem „deficytu demokracji”). Prowadzone w kraju rozliczne badania wskazują jednak, że proces konsultowania decyzji publicznych (będący głównym narzędziem dialogu obywatelskiego) w wielu przypadkach nabiera charakteru fasadowego; nie służy w istocie wypracowywaniu decyzji, lecz jedynie markowaniu współudziału partnera społecznego w procesie decyzyjnym. Ten stan rzeczy może zostać objaśniony przy wykorzystaniu opracowanej przez Jana Lutyńskiego koncepcji działań pozornych i typologii mechanizmów wywołujących działania pozorne [Lutyński 1977; Lutyński 1990a]. Zebrane dane wskazują, że fikcyjny charakter dialogu obywatelskiego w Polsce może się utrzymywać w dłuższym okresie czasu.

EN

The study investigates the quality of civic dialogue in Poland. Its analysis is based on the theoretical principle of the concept of ‘apparent actions’. Civic dialogue between government and civil society organisations was introduced in order to improve the quality of democracy and is currently implemented by the member states of the EU. However, a significant body of research suggests that the process of consulting and negotiating public decisions in Poland is quite ‘apparent’, in that it does not lead to true, real negotiations, but exists only in order to simulate them. This situation may be analysed and explained within the conceptual framework of apparent actions proposed by Jan Lutyński and his typology of mechanisms which cause apparent actions. Collected data suggests that the apparent condition of civic dialogue in Poland may be a permanent one.

5

The Gender of the Marathon: Leisure Sports in Women’s Experience

100%

Stempień J. R.

Kultura i Społeczeństwo

|

2014

|

tom 58

|

nr 1

169-186

EN

This article is about selected issues in women’s sports, and above all the modest participation of women in so-called leisure sports. Statistical data concerning Poland and other countries (particularly Western Europe) is presented. The fashion for jogging, which is currently being seen in Poland as well, is analyzed. The author’s own research, done in 2013 and involving 865 participants in the Łodź ‘I Care About My Health’ Marathon, documents the smallness of women’s interest in participating in marathon struggles.On the basis of the information collected in the study’s survey questionnaires, it was possible for the author to create a socio-demographic portrait of the female Polish long-distance runner. It was also possible to note the sociologically interesting and elucidating difference between men and women in the sphere of training and in their running careers/biographies

6

Recenzja książki: Konrad Burdyka (2019) "Między zagrodą a boiskiem". Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN

100%

Stempień J. R.

Przegląd Socjologii Jakościowej

|

2020

|

tom 16

|

nr 2

208-214

7

Dysfunkcjonalizm metodologiczny – nowa propozycja analityczna w socjologii sportu i jej zastosowanie na przykładzie szachów

100%

Stempień J. R.

Przegląd Socjologii Jakościowej

|

2020

|

tom 16

|

nr 1

162-185

EN

The article investigates the problem of the empirical use of some definitions of sport, formulated on the grounds of the so-called contextual approach and structured contextualism (typology of P. Nosal). A question about how to research the social recognition(crucial within these definitions) of a particular activity as a sports activity is problematic. The suggested authorial solution is called methodological dysfunctionalism and assumes that negative phenomena (dysfunctions) within sport may be treated as indexes of a particular state of social awareness. Five dysfunctions are covered in the analysis, following Merton’s understanding of this notion. These include: doping, corruption, politicization, commercialization, and mediatization. In the second part of the paper, the presented approach is tested based on the example of chess (the applied definition of sport is the one introduced by R. Giulianotti). The collected data shows that when investigating chess, one can observe many of the negative phenomena that are generally considered to be the ‘dark side’ of sport. Taking into account that all of the criteria of Giulianotti’s definition were fulfilled as well as the presence of typical sports dysfunctions was confirmed, it is reasonable – and congruent with methodological dysfunctionalism – to conclude that chess should be considered a sport.

PL

W artykule podejmowany jest problem operacjonalizacji definicji sportu, formułowanych na gruncie tak zwanego podejścia kontekstualnego i ustrukturyzowanego kontekstualizmu (typologia P. Nosala). Problematyczna jest bowiem kwestia, jak badać (kluczowe w tych definicjach) społeczne definiowanie danej praktyki jako sportowej. Zaproponowane autorskie rozwiązanie – nazywane dysfunkcjonalizmem metodologicznym – zakłada, że obserwowane w przypadku sportu negatywne zjawiska (dysfunkcje) mogą być traktowane jako wskaźniki określonego stanu świadomości społecznej. W analizie uwzględnia się pięć dysfunkcji, przyjmując Mertonowskie rozumienie tego terminu (z uszczegółowieniami Z. Bizonia i M. Sokołowskiej). Są to: doping, korupcja, polityzacja, komercjalizacja i mediatyzacja. Zaproponowane podejście jest następnie, w drugiej części artykułu, testowane w praktyce na przykładzie szachów. Wykorzystuje się tu definicję sportu zaproponowaną przez R. Giulianottiego. Zebrany materiał pokazuje, że w przypadku szachów można zaobserwować wiele z negatywnych zjawisk, które są „ciemnymi stronami” sportu w ogóle. Biorąc pod uwagę spełnienie wszystkich kryteriów definicyjnych Giulianottiego i potwierdzenie występowania typowo sportowych dysfunkcji, można – na gruncie dysfunkcjonalizmu metodologicznego – przyjąć, że obecnie szachy należy uznawać za sport.

8

Ku źródłom polskiej mody na bieganie ‒ perspektywa nietzscheańska

100%

Stempień J. R.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica

|

2016

|

nr 58

47-69

EN

In the article the currently observed phenomenon of the popularity of running is discussed. The comprehensive description of changes among the attitude to one’s own body during runner’s career is proposed. Collected empiric data (own researches and review of the literature) shows that desire for preventing own health drives people to start runner’s trainings. Nevertheless, this pro-health motivation is subsequently replaced by sportive motivation. The need for testing one’s own body capabilities (confronting other runners or own life records) may be analyzed according to the Nietzschean perspective. In the article results of own surveys among participants of DOZ Lodz Marathon with PZU are used.

PL

Artykuł dotyczy współczesnego fenomenu polskiej mody na bieganie. Zaproponowana jest tu próba syntetycznego opisu sekwencji przemian stosunku biegaczy-amatorów do swojego ciała w toku kariery biegowej. Zebrany materiał empiryczny (badania własne oraz przegląd dostępnej literatury) wskazuje, że u źródeł „przygody z bieganiem” leży troska o własne ciało i chęć zadbania o zdrowie. W miarę postępów treningu biegowego pierwotna prozdrowotna motywacja często ustępuje jednak motywacji sportowej. Pojawiająca się potrzeba testowania możliwości własnego ciała – w konfrontacji z innymi zawodnikami-amatorami oraz własnymi wcześniejszymi rekordami życiowymi – może być opisywana w kategoriach filozofii nietzscheańskiej. W artykule wykorzystywane są m.in. wyniki własnych badań ankietowych, wykonanych wśród uczestników DOZ Maraton Łódź z PZU. Prezentowane wyniki są syntetyzowane w postaci sekwencyjnego ujęcia przemian stosunku biegaczy-amatorów do własnego ciała.

9

Queens in the shadow of kings – sociological notes on the historical process of women’s discrimination and emancipation in chess

100%

Stempień J. R.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica

|

2020

|

nr 75

65-84

PL

Artykuł dotyczy nierównej pozycji kobiet i mężczyzn w szachach. Nierówność ta przejawia się obecnie w maskulinizacji rozgrywek szachowych, płciowo określonych różnicach w prezentowanym poziomie gry oraz w dyskryminacji finansowej. Analiza historyczna pokazuje, że szachy na przestrzeni wieków były uznawane za rozrywkę właściwą zarówno kobietom, jak i mężczyznom. Dopiero proces sportowej instytucjonalizacji szachów (i przekształcania ich w rozrywkę typu serious leisure w typologii R. Stebbinsa), który dokonał się w dobie kształtowania się społeczeństwa przemysłowego, przyniósł dyskryminację kobiet w szachach. Działania emancypacyjne kobiet na tym polu, datowane od drugiej połowy XIX wieku, były w prasie szachowej komentowane w dwojaki sposób, który został w tekście nazwany „narracją W. Steinitza” i „narracją P. de Coubertina”. Obie te perspektywy zachowały żywotność do dzisiaj, towarzysząc postępowi w zakresie zrównywania pozycji kobiet i mężczyzn w szachach, jaki przyniosły XX i XXI wiek.

EN

The article concerns the unequal position of men and women in chess. This inequality is currently manifested in the male-dominated population of chess players, gender determined differences in the game level attained, and financial discrimination. Historical analysis shows that over the centuries chess has been regarded as a pastime suitable for both men and women. It was only the process of institutionalization of chess as a sport (and turning it into serious leisure activity, in R. Stebbins’ typology), which took place in the era of industrial society, that discrimination against women in chess came about. The emancipatory activities of women in this field, dating back to the second half of the 19th century, were commented on in the chess press in two ways, which are referred to in the text as the “Steinitz narrative” and the “de Coubertin narrative”. Both of these perspectives have remained resilient to this day, accompanying the progress in equalizing the position of men and women in chess that were seen in the 20th and 21st centuries.

10

The footballisation of the polish sociology of sport

100%

Stempień J. R.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica

|

2020

|

nr 75

5-13

PL

Rozważania w tekście dotyczą wyjątkowej pozycji piłki nożnej w gronie dyscyplin sportowych, co pozwala na przyjęcie tezy Brombergera o zjawisku futbolizacji społeczeństwa. Jak pokazują przywoływane analizy, światowa socjologia sportu na przestrzeni ostatnich 30 lat dostrzegała wyjątkowy status futbolu i należy on do dwudziestu najchętniej podejmowanych tematów w obrębie subdyscypliny. Trudno jednak mówić o futbolizacji światowej socjologii sportu, rozumianej jako nadreprezentacja tematyki futbolowej w studiach socjo-sportowych. Inaczej rzecz przedstawia się w przypadku polskiej socjologii sportu, gdzie nawet połowa prac powstałych w pierwszym piętnastoleciu XXI wieku dotyczyła różnych zagadnień związanych z futbolem. Rozważania w tekście kończy prezentacja tez dotyczących możliwych skutków futbolizacji polskiej socjologii sportu (błąd pierwszego i drugiego typu).

EN

The article addresses the issue of the unique position of football among sports, which supports Bromberger’s thesis on the footballisation of society. As an overview of publications shows, football has occupied a special place in the international sociology of sport over the last 30 years; studies of football have been among the twenty most popular topics within the sub-discipline. However, it would be unjustified to speak of the footballisation of the international sociology of sport, understood as the overrepresentation of football in this sub-discipline. The situation is different when it comes to the Polish sociology of sport, where up to 50% of publications in the first fifteen years of the 21st century tackled various football-related issues. In conclusion, theses concerning possible consequences of the footballisation of the Polish sociology of sport are presented, including the type I and type II errors.

11

The medical sociology and the sport sociology in Poland – the dissimilar twins

100%

Stempień J. R.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica

|

2020

|

nr 72

115-129

PL

Artykuł dotyczy socjologii medycyny i socjologii sportu w Polsce. Pomimo pewnych podobieństw (kooperacja z naukami niehumanistycznymi, częściowe podzielanie przedmiotu zainteresowań i liczne dysfunkcje w jego domenie, aplikacyjny charakter prowadzonych badań i analiz, powstanie w podobnym czasie) odnotować można ważną różnicę w zakresie akademickiego funkcjonowania obu subdyscyplin, w tym w zakresie ich atrakcyjności dla kolejnych pokoleń adeptów socjologii. Celem artykułu jest wskazanie przyczyn takiego stanu rzeczy. Omawiane są uwarunkowania globalne (większe zainteresowanie klasyków socjologii rozważaniami dedykowanymi medycynie niż sportowi, deprecjonowanie sportu jako przedmiotu socjologicznych rozważań, a także na różny prestiż dyscyplin z jakimi kooperują omawiane socjologie szczegółowe). W gronie krajowych uwarunkowań relatywnie słabszego akademickiego zakorzenienia socjologii sportu wskazać można to, że – w przeciwieństwie do socjologii medycyny – rozwijała się ona w pewnej izolacji od ogółu środowiska socjologicznego, nie stroniąc przy tym od ideologicznych zaangażowań.

EN

The article concerns the medical sociology of and the sport sociology in Poland. Despite some similarities (cooperation with institutional fields outside the humanities, partial sharing of the subject of interest and dealing with various dysfunctions in this area, the applicative nature of their research and analysis, emergence at a similar time), an important difference can be noticed in the academic functioning of both sub-disciplines, including their attractiveness for subsequent generations of sociology students. The purpose of the article is to identify the reasons for this situation. The global conditions analysed by the author include greater interest of the classic authors of sociology in the discussion of medicine rather than sport, the depreciation of sport as a subject of sociological reflection, as well as a different level of prestige of the disciplines with which the specific sociologies cooperate. Among the national determinants of the relatively weaker academic establishment of the sport sociology is the fact that – in contrast to the medical sociology – it developed in a certain isolation from the general sociological milieu, and did not manage to avoid ideological entanglements.

12

Moda na bieganie – doświadczenia Polski i innych krajów. Analiza porównawcza

100%

Stempień J. R.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica

|

2018

|

nr 65

89-107

EN

In the article results of an analysis comparing running boom in Poland and foreign countries are discussed. The list includes following factors: history, structure of the population of amateur runners, ideological background of the running boom (healthism) as well as achievements of participants of marathon races. The analysis bases on accessible data and reports. Six marathon races – prestigious, well organized and biggest in the world – were also chosen to be investigated and compared with five leading marathon races in Poland. Despite differences between Poland and western countries among history of running boom and structure of runners’ population (when analysing age and sex), important similarities are to be noticed: ideological background of popularity of running and runners’ social class affiliation.

PL

Artykuł przedstawia wyniki analizy porównawczej polskich i zagranicznych doświadczeń związanych ze zjawiskiem mody na bieganie. Zestawienie obejmuje historię biegowego boomu w Polsce i na świecie. Rozpatrywana jest także kwestia struktury populacji biegaczy-amatorów, ideologicznego tła dla mody na bieganie (healthism), a także poziomu sportowego prezentowanego na otwartych dla amatorów zawodach maratońskich. Podstawę wnioskowania stanowi kwerenda dostępnych opracowań i statystyk. Drugim źródłem informacji są dane ilościowe odnoszące się do wybranych sześciu maratonów, stanowiących – pod względem liczby uczestników, renomy i poziomu organizacyjnego – czołówkę tego typu przedsięwzięć na świecie. Jako porównawczy jest traktowany materiał odnoszący się do pięciu imprez biegowych zaliczanych do tzw. Korony Maratonów Polskich. Pomimo różnic w historii biegowego boomu oraz w strukturze wiekowej i płciowej populacji biegaczy-amatorów, odnotować należy istotne podobieństwa, które dotyczą zwłaszcza ideologicznych źródeł mody na bieganie oraz klasowej przynależności biegaczy długodystansowców.

13

Wywiady eksperckie i wywiady delfickie w socjologii – możliwości i konsekwencje wykorzystania. Przykłady doświadczeń badawczych.

63%

Stempień J. R. , Rostocki W. A.

Przegląd Socjologiczny

|

2013

|

tom 62

|

nr 1

87 - 100

PL

W artykule zaprezentowano technikę wywiadów eksperckich oraz ich szczególnej podklasy – wywiadów delfickich. Wskazano przyczyny, dla których zastosowanie tej techniki w socjologicznej praktyce badawczej jest współcześnie uzasadnione. Omówiono skrótowo doświadczenia z wykorzystaniem wywiadów eksperckich (w tym: delfickich) w innych dyscyplinach naukowych oraz w badaniach aplikacyjnych. Charakterystyka wywiadów eksperckich (w tym: delfickich) została uzupełniona o prezentację własnych doświadczeń badawczych. Artykuł kończą rozważania dotyczące konsekwencji, z jakimi wiąże się odwołanie w badaniach socjologicznych do wiedzy fachowej i doświadczenia aktorów społecznych. Odnosi się to przede wszystkim do konieczności przemodelowania dotychczasowej roli socjologa oraz respondenta. Sama relacja badacza i badanego powinna zostać przeformułowana w kierunku relacji partnerskiej, kosztem relacji władzy i/lub statusu. W artykule wskazane są te obszary dociekań socjologicznych, w których przypadku wykorzystanie wywiadów eksperckich (w tym: delfickich) jest szczególnie uzasadnione.

EN

In the article the technique of an expert opinion survey and Delphi interviews (as a kind of expert interviews) is described. Reasons for using those interviews in contemporary sociological investigations are presented as well. Experiences of implementing those interviews into research practice of other disciplines of science and among applied researches are shortly shown. The description of the expert opinion survey and Delphi interviews is enlarged with presentation of an own research experiences. In the article some consequences of referring among academic sociological investigations to expertise and experience of social actors are analyzed. Those consequences mean the necessity of redefining the role of a sociologist and a respondent. The relation of the sociologist and the respondent should be redefined in order to implement the factor of partnership and diminish significance of the aspect of power and status. In the article some areas of sociological researches are suggested as especially adequate for using the expert opinion survey and Delphi interviews.