Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Roztropność, rozsądek, rozwaga – cnoty zalecane nie tylko Polakom. O twórczości etycznej i pedagogicznej Wincentego Kadłubka

100%

Żywczok A.

Roczniki Pedagogiczne

|

2021

|

tom 13(49)

|

nr 1

119-138

EN

Due to the rare reception of the literary output of Wincenty Kadłubek, a medieval thinker and chronicler, the author of this article examines those literary achievements of Kadłubek’s that relate to axiology and arethology. Such categories as “prudence”, “sense” and “caution”, apart from their ethical provenance, are also closely connected to pedagogics and some of its sub-disciplines. The significant meaning of these categories manifests itself in the spheres of theoretical and practical pedagogics. Therefore, beside containing a sketch of the specific features of the epoch, in which this outstanding Polish intellectual lived and created, and alongside a concise study of the chronicle and the biographical facts, this article also addresses several research problems: how does Wincenty Kadłubek perceive prudence, sense and caution? How does he understand the “origin”/genesis of the human prudence, sense and caution? What significance does the chronicler assign to personification of prudence, sense and caution? What conditions does he consider to be necessary in order to achieve prudence? What factors, in his opinion, hinder these values, and what are their antonyms? How does he propose to overcome all that thwarts prudence, sense and caution, and what advice does he have for educational shaping of these values? The author undertakes a hermeneutic interpretation of the lesser known output of Wincenty Kadłubek in the belief that it belongs to the Polish cultural capital and treasury of tradition, and that it continues to offer much not only to Polish researchers but also to individual recipients.

PL

Ze względu na rzadką recepcję twórczości średniowiecznego myśliciela – Wincentego Kadłubka – autorka artykułu poddała badaniu część osiągnięć dziejopisarskich kronikarza należącą do dorobku aksjologii i aretologii. Kategorie „roztropność”, „rozsądek” i „rozwaga” mają bowiem, oprócz proweniencji etycznej, również wyraźne usytuowanie w dyscyplinie pedagogika i niektórych jej subdyscyplinach. Istotne znaczenie tych kategorii ujawnia się w obszarze pedagogiki teoretycznej i praktycznej. Zatem oprócz przypomnienia specyficznych cech epoki, w jakiej żył oraz tworzył ten wyjątkowy w dziejach narodu polskiego intelektualista, a także zaprezentowania zwięźle zarówno kroniki, jak i faktów biograficznych, niniejszy artykuł stanowi propozycję udzielenia odpowiedzi na kilka pytań: jak Wincenty Kadłubek postrzega roztropność, rozsądek i rozwagę? Jak ujmuje „rodowód”/genezę ludzkiej roztropności, rozsądku i rozwagi? Jakie znaczenie przypisuje kronikarz uosabianiu roztropności, rozsądku i rozwagi? Jakie warunki osiągnięcia roztropności podaje? Jakie czynniki stanowią, w jego przekonaniu, ich przeciwieństwa i przeszkody? Jakie przekazuje wskazówki odnośnie do przezwyciężania tych przeszkód, a także do wychowawczego kształtowania roztropności, rozsądku i rozwagi? Autorka podjęła się hermeneutycznej interpretacji mniej znanej części dorobku Kadłubka w przekonaniu, że analizowane dziedzictwo stanowi kapitał kulturowy narodu, skarbnicę rodzimej tradycji, wciąż mającą wiele do zaoferowania każdemu odbiorcy.

2

Główna wartość oraz związane z nią zasady, cechy, postawy odzwierciedlone w Kodeksie etycznym Uniwersytetu Wiedeńskiego

100%

Żywczok A.

Edukacja Międzykulturowa

|

2024

|

tom 24

|

nr 1

105-117

PL

Artykuł stanowi próbę rozwiązania następujących problemów badawczych: Jaka główna wartość oraz związane z nią zasady, cechy i postawy zostały odzwierciedlone w Kodeksie etycznym Uniwersytetu Wiedeńskiego? Jakie postrzeganie uniwersytetu ujawnia ten dokument? Pierwszą część niniejszego artykułu (oprócz wprowadzenia) stanowi opis zasadniczych faktów historycznych dotyczących tego uniwersytetu, jego struktury organizacyjnej i formacji światowych elit. W części drugiej wyjaśniono znaczenie kodeksu etycznego jako środka pomocnego w ukierunkowaniu ludzkiego postępowania na realizację celów społecznych, edukacyjnych i gospodarczych. Część trzecia została skoncentrowana na głównej wartości, a także na jakościach aretologicznych (cnotach/cechach), normatywnych (zasadach/normach) i behawioralnych (zachowaniu) zawartych w treści Kodeksu. Wartością zaznaczoną najwyraźniej w Kodeksie etycznym Uniwersytetu Wiedeńskiego okazała się odpowiedzialność. Stanowi ona zarazem pożądaną postawę członków uniwersytetu, która predysponuje ich do przejawiania takich cech, jak uczciwość i lojalność. Do zasad postępowania wyszczególnionych w Kodeksie należały zasady: legalności, celowości, oszczędności, jawności, minimalizacji ryzyka, zrównoważonego rozwoju, komunikacji „twarzą w twarz” w sytuacjach wymagających poufności. Treść Kodeksu ujawnia również określone postrzeganie uniwersytetu jako miejsca zdobywania gruntownej wiedzy, a także jako wspólnoty bliskich sobie ludzi, choć różnych pod wieloma względami.

EN

This paper is an attempt to address the following research questions: What core value and its associated principles, qualities, and attitudes are reflected in the University of Vienna’s Code of Ethics? What perception of the university does this document reveal? The first part of this paper is a description of the essential historical facts pertaining to this university, its organizational structure and the formation of world elites. The second part explains the importance of the code of ethics as a means of helping to direct human conduct toward social, educational, and economic goals. The third part was focused on the main axiological quality (value), as well as the aretological (virtues/characteristics), normative (principles/norms) and behavioral qualities comprised in the content of the Code. The value marked most clearly in the Code of Ethics of the University of Vienna was responsibility. It is also a desirable attitude of university members that predisposes them to exhibit qualities such as honesty and loyalty. The principles of conduct specified in the Code included: legality, expediency, economy, openness, risk minimization, sustainable development, “face to face” communication in situations requiring confidentiality.

3

Kłamstwo – zagrożenie dla trwałości związku małżeńskiego i spójności rodziny

100%

Żywczok A.

Wychowanie w Rodzinie

|

2017

|

tom XVI

|

nr (2/2017)

213-226

EN

The author puts forward and justifies a thesis that the lie, as an infringement on the standard of veracity, poses a threat both to the durability of marriage and to the cohesion of family. In order to address the lie as a subject of pedagogical studies, the author addresses the lie in several different scientific disciplines, including: philosophy, anthropology, linguistics, psychology, sociology, history, ethnology and neurosciences. As a result of interdisciplinary analyses the author identifies several aspects in her study of the lie: semantic, typological, etiological (also communicating the results of her studies), cultural, moral, historical and strategic. The main part of the paper focuses on the following issues: the attitude towards the truth while selecting a partner and the development of an emotional relationship (engagement and marriage) and short-term and long-term effects of the lie on family members. The climax and final part of the paper is the statement that disapproval towards lying to those close to us and the respect towards the truth are the factors that strengthen the familial emotional relationship between representatives of one generation, e.g. between spouses or siblings and between representatives of different generations, e.g. between parents and children or between grandparents and their grandchildren.

PL

Autorka wysunęła i uzasadniła tezę, iż kłamstwo, będące naruszeniem normy prawdomówności, stanowi zagrożenie zarówno dla trwałości związku małżeńskiego, jak i spójności rodziny. By podjąć refleksję nad kłamstwem – przedmiotem badań pedagogicznych, usytuowała problematykę kłamstwa w obrębie różnych dyscyplin naukowych, między innymi: filozofii, antropologii, językoznawstwa, psychologii, socjologii, historii, etnologii, neuronauk. W rezultacie analiz interdyscyplinarnych wyodrębniła kilka kierunków badań nad kłamstwem: semantyczny, typologiczny, etiologiczny, kulturowy, moralny, historyczno-strategiczny. Treść właściwą artykułu tworzą zagadnienia: stosunku do prawdy w kontekście doboru partnera i rozwoju związku uczuciowego (narzeczeńskiego i małżeńskiego); doraźnych i odroczonych w czasie konsekwencji kłamstwa członków rodziny. Kwintesencję i zarazem końcową część artykułu stanowi stwierdzenie, iż dezaprobata wobec okłamywania bliskich oraz respekt dla prawdy są czynnikami umacniającymi rodzinną więź emocjonalną wśród reprezentantów jednego pokolenia, np. małżonków, rodzeństwa oraz więź międzypokoleniową, np. między rodzicami i dziećmi, dziadkami i wnukami.

4

Konstruktywne wzorce percepcji dziecka i dzieciństwa w przeszłości oraz współcześnie

100%

Żywczok A.

Wychowanie w Rodzinie

|

2015

|

tom XI

|

nr (1/2015)

143-153

EN

The author justifies that the scientific analysis of the ways in which the child and childhood are perceived is essential in social sciences not only because it provokes changes in how children are treated but in that it also contributes to the modification of the educational system. When one specifies what the child is and looks closer at the specificity of childhood it is then easier to influence public opinion: the children’s psyche is then better understood and their exceptional emotional and moral sensitivity is better appreciated. The author further argues that it is worth showing to society how much adults owe to the children, how much they learn from them and how far children help adults to self-educate themselves. Sharing knowledge of this kind may help parents and teachers to change unfavourable habits by introducing innovative upbringing attitudes. In many communicative, local and global situations, phrases discrediting children and stereotypical ways of thinking about children and childhood are easier to overcome when one assumes a negative approach towards such phrases and ways of thinking.

PL

Autorka w swym tekście uzasadniła, że naukowa analiza sposobów postrzegania dziecka i dzieciństwa jest istotna w naukach społecznych ze względu na prowokowanie zmian nie tylko w traktowaniu dzieci, lecz także w modyfikowaniu systemu edukacyjnego. Sprecyzowanie, kim jest dziecko, a także podkreślenie specyfiki dzieciństwa sprzyjają kształtowaniu opinii społecznej: rozumieniu psychiki dzieci i docenieniu ich wyjątkowej wrażliwości emocjonalno-moralnej. Autorka przekonuje, iż warto ukazywać szerokiemu otoczeniu społecznemu, jak wiele dorośli zawdzięczają dzieciom, jak wiele się od nich uczą i jak dzięki nim samowychowują. Zasymilowanie wiedzy tego rodzaju może pomóc rodzicom i nauczycielom zmienić niekorzystne przyzwyczajenia stosując w swym otoczeniu odmienne, innowacyjne nastawienie wychowawcze. Krytyczny stosunek do określeń dyskredytujących dziecko oraz do stereotypowych sposobów myślenia o dziecku i dzieciństwie wspiera przezwyciężanie ich w wielu sytuacjach komunikacyjnych, lokalnych i globalnych.

5

Posłannictwo i zadania dziejowe rodziny. Transkrypcja myśli pedagogicznej Stanisława Wawrzyńca Staszica

100%

Żywczok A.

Biuletyn Historii Wychowania

|

2020

|

nr 43

7-25

EN

In view of the fact that issues related to the family in the literary works of Stanisław Wawrzyniec Staszic are far less known than his socio-political views or his opinions about education, the author of this paper decided to creatively explore this treasure of Polish culture. The results of this study may significantly enhance the educational resources of sub-disciplines of teaching like familial teaching, the history of upbringing, the theory of upbringing and general teaching. Quoting from Stanisław Staszic, the author provides answers to several research issues, namely how Staszic perceived the family and what tasks (and missions) he assigned to family members, the parents and the offspring; the types of primeval families he identified (using the criterion of the law of nature); the role that he assigned to families with respect to the integration of mankind, the integration of a nation, and Poland regaining independence; the factors which, in his opinion, were the main obstacles to families undertaking historical tasks (including Polish families). In order to define these issues, the author of this paper used hermeneutic methods to interpret the literary output of Stanisław Staszic, revealing in the process the philosopher’s views on the family, its tasks, functions and the roles of its members, with special emphasis placed on the mother, father and the offspring. An analysis of the types of families in the initial phases of the existence of mankind was another effort worth making together with considering the obstacles that families encounter when carrying out their historical tasks

6

Prawość i cnoty pokrewne. Reaktywacja cnót istotnych w procesie wychowania moralnego

100%

Żywczok A.

Forum Pedagogiczne

|

2019

|

tom 9

|

nr 2/2

77-91

EN

Rectitude, being a crucial category of deontology and arethology, is relatively rarely studied by representatives of sciences, such as pedagogy. The author approaches selected issues within a wider scope of research concerning human rectitude. This paper aims to answer the following questions: what kind of moral values and what particular virtues rectitude is associated with, and how, through a process of moral education can teachers, educators and care-takers shape in their students or subordinates such trait (and moral attitude) as rectitude? Referring to the current state of knowledge the author emphasizes the significance of interdisciplinary category of rectitude in the pedagogical thinking, and presents both traits in the scientific context of collective virtue, disposition (trait) and moral attitude. The author also analyses the relationships between rectitude and other moral values or virtues. The hermeneutical methods applied in this research proved especially useful in view of the comparative character of the study.

PL

Prawość, choć stanowi rdzenną kategorię deontologii i aretologii, relatywnie rzadko staje się przedmiotem badań przedstawicieli pedagogiki. W ramach szerszych badań dotyczących ludzkiej prawości, w niniejszym artykule zaprezentowano ujęcie tej kategorii jako: cnoty (zbiorczej), dyspozycji (bądź cechy) oraz postawy moralnej. Poddano analizie związki prawości z innymi cnotami zbiorczymi (np. godziwością czy szlachetnością), cnotami szczegółowymi (takimi jak sprawiedliwość czy prawdomówność) oraz wartościami moralnymi (zwłaszcza z godnością, prawdą, wolnością). Uzasadniono również konieczność reaktywacji cnót, szczególnie prawości, w procesie wychowania. Odwołując się do aktualnego stanu wiedzy zaakcentowano znaczenie kategorii prawości w rozwoju pedagogiki teoretycznej – subdyscyplin, zwłaszcza teorii wychowania, pedagogiki ogólnej oraz pedeutologii – oraz pedagogiki stosowanej (prezentując wskazówki prakseologiczne dotyczące kształtowania ludzi prawych). Posłużenie się metodami hermeneutycznymi (pól semantycznych oraz interpretacji: wstępnej, zasadniczej, skoordynowanej i kontekstowej) w badaniu problematyki prawości i cnót pokrewnych okazało się uzasadnione, biorąc pod uwagę konieczność pogłębionego ich poznania komparatystycznego.

7

The Nonethical Aspect of Childhood and Youth. A Theoretical and Praxeological Study of the Atmosphere of Upbringing

100%

Żywczok A.

The New Educational Review

|

2008

|

tom 14

227-237

EN

The article points at the sense-productive meaning of the life affirming attitude in the development of a young person It argues that the true respect for life and its essential mysteries is a natural way of counteracting criminality as well as different forms of life negation, such as self-destruction in neuroses, psychological disorders or suicidal attempts. Upbringing in the affirmation of life – in a global scale – may be a preventing measure against human degeneration, which takes place as a result of uncontrolled genetic and molecular experiments and deterioration of natural environment In the praxeological part of the article, which discusses selected aspects of the system of the upbringing of children and teenagers in a life-affirming atmosphere, life is predominantly understood as a factor moulding the world to preserve traditional human values It is an attractive proposition for primary school teachers as well as junior high and senior high school educators. Teachers’ reflection on the moral perfection criteria, personality patterns and upbringing ideals makes it possible to revive the authority of the teacher as a promoter of axiologically mature forms of life affirmation in the educational environment.

8

Troska, zatroskanie, troskliwość – niespecyficzne przedmioty badań pedagogiki ogólnej

100%

Żywczok A.

Forum Pedagogiczne

|

2018

|

tom 8

|

nr 1

105-118

EN

Referring to the current status of knowledge in the field of pedagogics and related sciences (especially philosophy, psychology, medicine, political sciences, theology), the author emphasizes the significance of interdisciplinary category of care (and semantically related terms such as “concern”, “taking care”, “consideration”, “thoughtfulness”) for the development of general pedagogics as a pedagogical sub-discipline. Apart from explaining the lexical differences and indicating differences between the aforementioned terms, the author also analyzes the scientific understanding of care (as, among others: a moral norm and obligation, social interaction, disposition, attitude) and the relationship between care and other moral qualities. The author also shows the conditions of the process of upbringing a thoughtful human being and stages of interiorization of the analyzed quality. Hermeneutic methods seem justified in order to comprehensively cognize the quality of care.

PL

Odwołując się do dotychczasowego stanu wiedzy z zakresu pedagogiki i nauk pokrewnych (zwłaszcza filozofii, psychologii, medycyny, politologii, teologii), w treści artykułu autorka zaakcentowała znaczenie interdyscyplinarnej kategorii troski (oraz terminów zbliżonych semantycznie, takich jak: „zatroskanie”, „troszczenie się”, „zatroszczenie się”, „troskliwość”) w rozwoju subdyscypliny pedagogicznej – pedagogiki ogólnej. Oprócz wyjaśnień leksykalnych prowadzących do wykazania różnic między wskazanymi terminami, przeanalizowała naukowe ujęcie troski (jako m.in.: normy i powinności moralnej, relacji społecznej, dyspozycji, postawy) oraz powiązania troski z innymi wartościami moralnymi. Autorka ukazała jednocześnie uwarunkowania procesu wychowania człowieka troskliwego oraz etapy interioryzacji analizowanej wartości. Posłużenie się metodami hermeneutycznymi oraz analizą logiczną i argumentacją w badaniu problematyki troski wydaje się uzasadnione, biorąc pod uwagę konieczność jej pogłębionego poznania.

9

Postawa skromności – czynnik dynamizujący rozwój naukowy

100%

Żywczok A.

Pedagogika Szkoły Wyższej

|

2016

|

nr 1

EN

On the basis of own biographic studies conducted between 2007 and 2009 and continued from 2013 to 2015 (analyses and interpretation of 70 biographies and autobiographies of known researchers), I proposed in my article and justifed a thesis that among the main factors dynamizing individual scientifc development, apart from intellectual attributes, are personality traits such as modesty. Scientifc development is fuelled mainly by values and the related character (or personality) traits of the researcher. I also put forward an assumption that scientifc development of researchers contributes to the progress in science understood as a sphere of culture. The attitude of modesty – the antonym of pride and megalomania is then especially required of a researcher and proves his or her predisposition to discovering the truth and to communicating the research results in an honest manner. Modesty also helps one choose an optimal style of research, which in turn leads to considerable discoveries.

10

Prawość – zapomniana cnota. Głos w kwestii reprodukcji prawości w strukturze charakteru i osobowości młodego pokolenia

100%

Żywczok A.

Roczniki Pedagogiczne

|

2019

|

tom 11(47)

|

nr 4

5-18

PL

Autorka artykułu twierdzi, że prawość choć stanowi rdzenną kategorię deontologii i wartość moralną konstytuującą człowieka, relatywnie rzadko staje się przedmiotem badań przedstawicieli nauk humanistycznych i społecznych, takich jak pedagogika. Podjęła się więc eksploracji niektórych zagadnień w ramach szerszych badań dotyczących ludzkiej prawości. Niniejszy tekst stanowi zatem próbę udzielenia odpowiedzi na kilka pytań badawczych: jak przejawia się prawość w ludzkim zachowaniu (zwłaszcza czynach)?; na jakiej podstawie daje się rozpoznać symetryczne przeciwieństwo prawości – nieprawość oraz wyodrębnić odmiany nieprawości?; na czym polega wychowanie do reprezentowania prawości w rodzinnym środowisku wychowującym?; jak za pośrednictwem procesu wychowania dokonać internalizacji normy „bądź prawy” oraz interioryzacji prawości (jako wartości) w strukturze charakteru oraz osobowości dzieci i młodzieży? Odwołując się do aktualnego stanu wiedzy, Autorka zaakcentowała znaczenie interdyscyplinarnej kategorii prawości dla rozwoju pedagogiki. Oprócz wyjaśnień leksykalnych zaprezentowała naukowe ujęcie prawości jako między innymi: cnoty (zbiorczej), dyspozycji (cechy charakteru), normy (zasady postępowania), powinności moralnej, postawy moralnej, wzorca postępowania, wzoru osobowego, komponentu ideału wychowania, celu wychowania, budulca autorytetu pedagogicznego. Ukazała również istotne w rozwoju diagnostyki pedagogicznej przejawy i przeciwieństwa prawości (typy nieprawości) oraz specyfikę procesu wychowania człowieka prawego, zwłaszcza w środowisku rodzinnym. Posłużenie się metodami hermeneutycznymi w badaniu problematyki prawości okazało się uzasadnione, biorąc pod uwagę konieczność jej pogłębionego poznania.

EN

The author of the article proposes that righteousness, even though itself an essential category of deontology and a moral value that constitutes the human being, is relatively rarely studied by representatives of social and humanistic sciences, such as pedagogics. Hence this paper aims at exploration of some issues within a wider framework of research on human righteousness. It is an attempt to answer the following questions: how does righteousness manifest itself in human behavior (especially in action)?; how can the symmetric opposite of righteousness, i.e. iniquity be recognized?; what kinds of iniquity can be identified?; how is a young person to be brought up in order to represent righteousness in the familial upbringing environment?; how to achieve the internalization of the norm “Be righteous” using the upbringing process?; how can upbringing be used to interiorize righteousness (as a value) in the structure of character and personality of children and the youth? Referring to the current state of knowledge the author emphasizes the significance of the interdisciplinary category of righteousness in the development of pedagogics. Apart from lexical explanations she also presents a scientific concept of righteousness as, among others: a virtue (collective), disposition (character traits), a norm (principles of demeanor), moral obligation, moral attitude, a component of the ideal of upbringing, an aim of upbringing, and a pedagogical building material. The author also presents manifestations and antonyms of righteousness (types of iniquity), significant in the development of pedagogical diagnostics, along with the specific character of the process of upbringing of the righteous human being, especially in the familial environment. Hermeneutic methods were utilized in order to thoroughly examine the studied issues.

11

Spokój wewnętrzny – wyznacznik bezpieczeństwa zbiorowego

100%

Żywczok A.

Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych AMW

|

2012

|

nr 4

171-188

EN

This thesis is a result of a careful thought on what peace is and what its essential features, aims and necessary conditions are. I have proposed a notion that inner peace of individuals making up a given community (especially of leadership elites) is conducive to collective safety, while significant disturbance of the inner peace of a certain group of individuals results in a global unrest, often on an international scale. In an attempt to approach the subject in a comprehensive manner I justified that inner peace of individuals leads to global inner and outer peace. I also conducted lexical analyses aimed at identifying identical, synonymous and antonymous terms with the word, „peace”. I indicated the main reasons for war and the conditions for keeping peace, emphasizing the significance of pedagogics in the prophylaxis of war and in the spreading of the culture of peace. I also proposed a classification of philosophical and pedagogical attitudes of intellectuals devoting their efforts to the concept of peace throughout the history of humankind and in the world of today. I presented argumentation confirming the assumption that the culture of peace results from a certain upbringing process based on a democratic existence of parents with their child. My praxeological propositions include the educational and prophylactic function of biographies of individuals commonly recognized as promoters of peace. I also provided an outline of the upbringing programs aimed at children and the youth, and serving the role of strengthening peace and public safety.