Jest to drugi artykuł z serii poświęconej lektoratowi języka polskiego w Lublanie i słoweńskim polonistom, por. B. Ostromęcka-Frączak, Kształcenie polonistyczne jako element kształcenia slawistycznego (na przykładzie lektoratu języka polskiego w Lublanie), „Acta Universitatis Lodziensis" 1994, Kształcenie polonistyczne cudzoziemców 5, s. 71-90.
The author discusses the word-formative processes, as a result of which the lexical rangę of the Polish language is being extended. The examples used are the latest Polish verbs which have recently appeared in mass-media - in the press and in the radio and TV programmes e.g. dowartościować, odlodzić, przepolitycznić, ukoszernić, ukoście/nić, zadekretować, zniesmaczyć etc A common feature of these verbs is the way of formation - verbalization o f two- or multi-word phrases involving at least two word-formative operations whose formal exponent is a prefix together with a suffix, and, if necessary, the rellexive pronoun „się” functioning as a word-formative morpheme. The formative present in these verbs consists of at least two word-formative morphemes divided by a base - hence the author calls it a divided formative In such derivations suffix verbalizes the noun, and the meaning of the new verb is provided by prefix, which occurs in the model verb forming a part of word-formative paraphrase e g dodać wartości (to add value) = dowartościować, odczyścić pas startowy z lodu (ta elear the runway of ice) = odlodzić, uznać wódkę za koszerną (to consider vodka as kosher) = ukoszernić zagwarantować/zapewnić dekretem (to guarantee with a decree) = zadekretować. In many cases there is - on the one hand - something that might be called automatic duplication of the model verb, and - on the other hand - a mechanism of word-formative analogy, as a resuit of which a whole series of new derivatives is created, e.g. the verb odlodzić is cońnected with the verbs odczyścić, odśnieżyć, odwodnić, odgruzować, etc.; the verb przepolitycznić is connected with such derivatives as przepełnić, przeludnić, przejaskrawić, etc.; the verb ukościelnić is connected with such verbs as upaństwowić, uspołecznić, upowszechnić, and others. Some new verbs could have been formed also as a result of exchange derivation of the prefix, often on the basis of the formation of antonymic form, e.g. zawojować (to conquer) - odwojować (to reconquer), zadłużyć (to involve in debt) - oddłużyć (to pay debt), odciążyć (to relieve of burden) - dociążyć (to increase burden). This point cannot be unequivocally decided in the cases which involve the presence of word-formative paraphrase containing a verb with the same prefix.
The author discusses the successive translations of Maria Dąbrowska’s works into Slovenian. They comprise one novel - Noce i dnie, and four short stories: Jesionka, Zdobycie serc, Dziecko, and Pocieszenie. The analysis of the language of translation concentrates on Noce i dnie. The author is interested in two problems: In what ways does the translation reflect the Polish ciuntryside and town reality, and to what extent does it reflect the language stylization of the novel. She concludes that F. Vodnik resorted in his translation to tabooization and neutralization of Maria Dąbrowska’s text, erasing in this way the historic colour of Noce i dnie. Vodnik omits the dialect stylization and the individualization of the characters’ language present in the original. As a result of that, peasants and town workers speak in a similar way. The language of the translation is in most cases normalized and uniform with respect to style. It lacks the old-fashioned mellowness which gives the Polish original an additional charm. Vodnik avoids using expressive words and often „improves” pejorative words, replacing them with the ones less negatively marked or using euphemisms. The above remarks do not, in any way, lower the quality of F. Vodnik’s translation - their only purpose is to draw attention to the difficulties connected with reflecting the style of the translated text. F. Vodnik, not only a translator, but also a good Slovenian writer and poet, did not always manage to deal with them in adequate way. His translation of Noce i dnie has so far been the only translation of the novel into Slovenian. The novels by other writers, e.g. Henryk Sienkiewicz, or Władysław Reymont, have been translated several times by different translators. No translator has undertaken to translate Noce i dnie again, which proves the scale of translation difficulties that any future translator of the novel will have to encounter.
В статье исследуется около 300 местных (сухопутных и водных) названий, которые послумили для названия Солее 900-та местных объектов, таких как, поля, луга, пустоши, дороги, возвышенности, канавы, ручьи и т.п.
Autorka pokazuje, jak można wykorzystać nagłówki prasowe w nauczaniu języka polskiego cudzoziemców. We wcześniejszych publikacjach analizowała frazy, tu skupia się na wyrażeniach i zwrotach, które pojawiły się w nagłówkach „Gazety Wyborczej” w latach 2000–2008. Odnotowuje związki o największej frekwencji, zarówno jeśli chodzi o ich kanoniczne/słownikowe realizacje, jak i modyfikacje różnego typu. Podkreśla, że modyfikacje są świadectwem świadomej działalności dziennikarzy, mają na celu uatrakcyjnienie nagłówka, wzmocnienie jego ekspresywności, a przez to zaciekawienie czytelnika oraz zmuszenie go do przeczytania artykułu. Ponadto nauczyciele jpjo znajdą w artykule ciekawe materiały dydaktyczne do nauczania cudzoziemców polskiej frazeologii.
EN
The author shows ways in which press headlines can be used in teaching Polish as a foreign language. Unlike in her former research on utterances, the author’s current focus is on phrases. She investigates those which appeared in “Gazeta Wyborcza” headlines between 2000 and 2008. The author studies the collocations of the highest frequency, their canonical/dictionary realizations, as well as their modified forms. The latter are claimed to result from journalistic strategies aimed at making headlines more attractive, expressive, and thus more readable. Instructors of Polish as a foreign language will find the paper an interesting source of materials for teaching Polish phraseology.
Autorka przedstawia najnowsze badania z zakresu współczesnej polszczyzny i na ich podstawie oraz w oparciu o badania własne formułuje wnioski dotyczące zmian w najnowszej polszczyźnie. Podkreśla pojawienie się nowych pól badawczych, poświęconych pokazaniu funkcjonowania języka polskiego poza granicami kraju, problematyce języka polskiego jako obcego/drugiego i rozwojowi polonistycznej myśli glottodydaktycznej. Pokazując wpływ pozajęzykowej rzeczywistości na język, skupia się przede wszystkim na zmianach w leksyce. Zalicza do nich lawinowy przyrost neologizmów i neosemantyzmów, zarówno nominacyjnych, jak i ekspresywnych, i w tych ostatnich widzi źródło brutalizacji oraz wulgaryzacji języka, czemu sprzyja również uproszczenie relacji społecznych. Wskazuje na przewartościowanie słownictwa potocznego, socjolektalnego lub o proweniencji gwarowej. Zalew zapożyczeń z języka angielskiego i amerykańskiego, chociaż niepokojący, traktuje jako modę przejściową, z którą polszczyzna sobie poradzi, podobnie jak było w okresach wcześniejszych. Za bardzo niebezpieczne uważa zmiany w systemie stylowym.
EN
The article presents the results of the newest research of the contemporary Polish language. Combined with the author’s own findings, it summarizes the changes in the newest Polish language. The author emphasizes the new emerging research fields: the functioning of the Polish language outside Poland, Polish as a foreign/second language, and teaching Polish as a foreign language. In her presentation of how the extralinguistic reality influences the language, she mainly focuses on the vocabulary changes. Among these changes there are the rapid increase in the number of neologisms and neosemantisms. These new lexical items often perform the expressive function which is when they become the source of language brutalization and vulgarization. This process is correlated with the simplification of social relations. The author points out to the reassesment of the vocabulary formerly associated only with the colloquial language, the sociolects or the dialects. In her opinion, the observed increase of the number of loanwords from English (especially American English) – although worrying – seems to be a temporary trend, which the Polish language will overcome as it did in the past. However, she notices the danger in the shifts in the stylistic system.
Autorka, uczennica Profesora przedstawia drogę życiową swojego Mistrza. Szczególną uwagę poświęca osiągnięciom naukowym Profesora Witolda Śmiecha i obszarom naukowym, którymi On się zajmował. Zwraca również uwagę na działalność Profesora poza Uniwersytetem Łódzkim, przede wszystkim w Łódzkim Towarzystwie Naukowym.
EN
The author, a former student of Witold Śmiech, describes the story of her professor’s life. She especially concentrates on his scientific achievements and his research fields. She also describes his activity outside of the University of Lodz, especially in the Lodz Scientific Society (Łódzkie Towarzystwo Naukowe).
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.