Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Zmiany stężeń związków azotu i fosforu w wodach zbiorników zaporowych Solina-Myczkowce w latach 1970-2005

100%

Koszelnik P.

Inżynieria i Ochrona Środowiska

|

2007

|

tom T. 10, nr 4

309-319

PL

W niniejszej pracy omówiono zmienność średnich stężeń związków azotu i fosforu w wodach zespołu zbiorników zaporowych Solina-Myczkowce na Sanie w latach 1970-2005, od początku istnienia kaskady do chwili obecnej. Zestawiono średnie stężenia biogenów z kilku stanowisk obu zbiorników w okresach pięcioletnich. Zbiornik Solina jest największym zbiornikiem retencyjnym w Polsce i wspólnie ze zbiornikiem Myczkowce zatrzymuje ponad 15% wód retencjonowanych obecnie w Polsce. Stwierdzono, że dla obydwu zbiorników w trakcie analizowanego okresu stężenia fosforu całkowitego zmniejszyły się z poziomu około 0,2 do 0,08 g m-3 wpływ na to miał spadek stężeń zarówno form rozpuszczonych, jak i nierozpuszczonych. W przypadku azotu całkowitego zanotowano wzrost z wartości około 2 do 3 g m-3. Odnotowano systematyczne wzbogacanie się wód w azot pochodzący zarówno ze źródeł obszarowych, jak i punktowych. Główny wpływ na ten wzrost miały coraz wyższe koncentracje azotu Kjeldahla, ponadto zaobserwowano istotne zwiększenie stężeń azotu amonowego, który oprócz źródeł zewnętrznych mógł pochodzić z przemian zachodzących w obrębie zbiorników. Zanotowane zmiany nie powodują jednak istotnego pogorszenia jakości wód zbiorników. Analizowane wody klasyfikowane są najczęściej w II kl. jakości wód, zaś molowy stosunek N:P w miarę starzenia się zbiorników wzrósł z zakresu około 20+30:1 do 60+80:1.

EN

In the paper, changes in nitrogen and phosphorus compounds concentration in water of the Solina-Myczkowce dam reservoirs during 1970-2005 period, from the beginning of their existence to present-day were contained and discussed. N and P mean concentrations over five-year periods from a few sites within both reservoirs were compared. The Solina reservoir is the biggest Polish man-made lake (volume ca. 470 min ni3) and jointly with Myczkowce accounts for about 15% of total water storage capacity in Poland. The reservoirs catchment area comprises predominantly forests and mountain pasture. Farmed agricultural lands and settlements are mainly located at the mouth of tributary valleys. The lower Myczkowce Reservoir, as a compensatory waterbody, is supplied by the hypolimnetic waters of the upper one (90% of total supply), and by minor tributaries. The upper Solina reservoir has three major inflows (accounting for 90% of total water supply) and three minor ones. Reversible pumping takes place sporadically. The outflow from the complex involves bottom water from the lower reservoir flowing through a hydro-electric-power plant. It was found that during analyzed period concentrations of the total phosphorus decreased from ca. 0.2 to 0.08 g m-3, the impact on the decline had both dissolved and undissolved phosphorus. In case of the nitrogen increasing from about 2 to 3 g m-3 observed, come from reservoir loading with N from point and non-point sources. The increasing of the nitrogen concentrations in analyzed waters was mainly connected with higher Kjeldahl nitrogen content. Moreover, systematic and distinct increasing of ammonia nitrogen of external origin as well as from nitrogen fluxes in reservoirs was noted. However, noted changes do not cause a deterioration of the reservoirs water quality. Analyzed waters are classified in II class of the water quality most often, and molar N:P ratio from the beginning of the reservoirs increased from about 20+30:1 to 60+80:1.

2

Zasilanie solińskiego zbiornika zaporowego związkami biogennymi - bilans masowy

63%

Koszelnik P. , Tomaszek J.

|

2000

|

tom z. 32[180], cz.2

187-198

EN

The aim of this study was to find nitrogen and phosphorus retention in Solina man-made lake and nutrient loads and concentration in the watersheds of this reservoir. The mass balance was determined from the difference between tributaries input and nutrient amounts in the output of the reservoir. The retention time of the reservoir is 215 days. From February 1999 to June 2000 nutrient compounds (total phosphorus, phosphate, nitrate, nitrite, ammonium and Kjeldahl nitrogen) were measured monthly at estuary sections of the seven tributaries and in the output. The discharge in the rivers was measured by water level gauging at the time of sampling. Nitrogen retention (Nret) ranged between -24,6 and 410,7 mg N m-2d-1. Average Nret was 143,1 mg N m-2d-1 which was 43,5 % of nitrogen load. Phosphorus retention (Pret) ranged from - 24,4 to 16,1 mg P m-2d-1 which was average value of 1,2 mg P m-2d-1. This constituted 15 % of supplied phosphorus load. The greatest value of N and P retention were found in summer and the lowest ones in autumn when the low water level in the reservoir and extremely low fluxes in tributaries were observed. The results showed that two small tributaries were the richest in nutrient compounds. However, the two main tributaries had considerable influence nutrient level inputting together about 86% of phosphorus and 80% of nitrogen to the reservoir.

3

Możliwości wykorzystania osadów dennych pochodzących z rzeki San

63%

Maj K. , Koszelnik P.

|

tom Nr 48

147--152

PL

Osady denne są wydobywane z dna rzek, jezior, kanałów, zbiorników retencyjnych oraz stawów w celu zwiększenia ich pojemności retencyjnej oraz poprawy walorów użytkowych. Wydobyty urobek, który nie zawiera substancji szkodliwych może być odpowiednio wykorzystany. Kierunek zagospodarowania osadów dennych jest uzależniony od ich właściwości chemicznych i fizycznych. W pracy przedstawiono możliwości wykorzystania osadów dennych w rolnictwie, leśnictwie i budownictwie. Omówiono kryteria decydujące o technologii zagospodarowania osadów dennych. Ponadto zaproponowano własny schemat postępowania z wybagrowanymi osadami dennymi oparty na polskim prawodawstwie. Opierając się na wyżej wymienionym schemacie zaprezentowano potencjalne sposoby wykorzystania osadów dennych pochodzących z rzeki San. Charakterystyka chemiczna tych osadów wskazuje na ich umiarkowane zanieczyszczenie substancjami organicznymi i metalami ciężkimi, dlatego też mogą być zastosowane do użyźniania gruntów ujętych w Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz.U. 2002 Nr 165 poz. 1359).

EN

Bottom sediments are extracted from the bottom of river, lakes, canals, reservoirs, and ponds in order the enhance their capacity and to improve the retention values. Excavated spoils, that does not contain harmful substances may be used. The direction of the management of bottom sediments depends on their chemical and physical properties. At work are examples of the use of bottom sediments in agriculture, forestry and construction. Discusses the criteria for sediment management technology. Proposed their own scheme to use dredging sediments in compliance with the Polish legislation. Based on the above diagram shows the potential ways to use bottom sediment from river San. Physico-chemical characteristics of the sediments indicates on their moderate pollution of organic substances and heavy metals, be used to fertilize the land included in the Regulation of Minister of the Environment of 9 September 2002 on the quality of soil and earth quality standards (2002 No 165 pos. 1359).

4

Spływy powierzchniowe związków biogennych ze zlewni dwóch dopływów zbiornika Solina o różnym stopniu zagospodarowania zlewni

63%

Koszelnik P. , Bartoszek L.

|

tom z. 58, nr 4

99-106

PL

W pracy przeprowadzono analizę strat azotu, fosforu, krzemu i węgla organicznego ze zlewni dwóch potoków - dopływów zbiornika Solina. Antropogeniczny wpływ na dopływający ładunek fosforu zidentyfikowano w zlewni potoku Daszówka. Wody te wnosiły także do odbiornika więcej krzemu rozpuszczonego. Z naturalnej zlewni potoku Paniszczówka spływały większe ładunki azotu, głównie azotanowego. Ładunki ogólnego węgla organicznego były w obydwu przypadkach zbliżone.

EN

The paper presents an analysis of surface runoffs of nitrogen, phosphorus, dissolved silica and organic carbon from the catchment area of two streams, tributaries of the Solina reservoir. Anthropogenic impact on phosphorus load flowing in the basin of the stream was identified in case of the Daszówka stream, moreover these waters supplied more loads of dissolved silica. The Paniszczówka stream has more natural catchment area and larger loads of nitrogen, mainly nitrate were noted for this case. Loads of total organic carbon were similar in both streams.

5

Wstępne badania wpływu odcieków ze składowiska odpadów w Jarosławiu na jakość wód rzeki San

63%

Koszelnik P. , Filipek J.

|

tom z. 58, nr 4

107-115

PL

Praca stanowi analizę wpływu nieczynnego składowiska odpadów w Jarosławiu na jakość wód pobliskiej rzeki San. Zidentyfikowano wyższe stężenia azotu amonowego oraz wartości ChZTMn, BZT5 i przewodności w wodach rzeki poniżej składowiska, co może sugerować dopływ odcieków. Nie stwierdzono jednak istotnego pogorszenia się jakości wód rzeki. Na podstawie pozostałych badanych wskaźników wpływu takiego nie stwierdzono.

EN

The paper contains an analysis of the impact of the inactive landfill in Jarosław on water quality nearby river San. Identified that higher concentrations of ammonia nitrogen and the value of CODMn, BOD5 and conductivity in the river below the landfill, which may suggest flow of leachate. However, significant deterioration in the quality of river water was not observed. On the basis of other indicators examined such an effect was not found.

6

Influence of Sedimentary Fe and Mn on the Oxygenation of Overlying Waters in Dam Reservoirs

63%

Koszelnik P. , Bartoszek L.

Journal of Ecological Engineering

|

2018

|

tom Vol. 19, nr 5

180--185

EN

This paper reports the work to determine the impact that concentrations of manganese (Mn) and iron (Fe) in the bottom sediments of shallow dam reservoirs exert upon the dissolved oxygen concentrations of overlying waters. Specifically, the work was conducted in the period of 2013–2014 in six shallow artificial reservoirs located in SE Poland. The waters of all the reservoirs studied are relatively well oxygenated, though both supersaturation and anoxic conditions are observed seasonally across the 50–150% range. The reported reactions of bottom sediments were between pH 7.7 and 8.2, while the mean concentrations of Mn and Fe were found to vary widely from site to site (Mn from 0.068 to 1.48 g/kg d.w. and Fe from 2.48 to 24.0 g/kg d.w.). It was not possible to demonstrate any direct relationship between sediment Fe and Mn concentrations, the Mn/Fe ratio or pH on the one hand and the oxygenation of reservoir waters on the other. However, multiple regression analysis did allow for the identification of a significant influence of both Mn content and sediment pH on the oxygen concentration in reservoir waters. In simple terms, both an increase in Mn and a decrease in pH can be said to result in more fully aerobic conditions in waters.

7

Metody zagospodarowania osadów dennych

63%

Maj K. , Koszelnik P.

|

tom z. 63, nr 2/I

157--169

PL

Osady denne są nagromadzonym materiałem osadowym, który odkłada się systematycznie zmniejszając pojemność retencyjną zbiorników wodnych. Usuwanie osadów jest jedną z metod rekultywacji wód powierzchniowych. Wydobyte osady denne, które nie zawierają substancji szkodliwych mogą być wykorzystane lub odpowiednio składowane. Skład osadów dennych jest uzależniony od czynników naturalnych i antropogenicznych, głównie punktowych i obszarowych źródeł zanieczyszczeń. W wyników procesów samooczyszczania się, znaczna część zanieczyszczeń z wód zbiorników wodnych przedostaje się do osadów dennych, gdzie są zatrzymywane. Z tego powodu skład osadów dennych i wód powierzchniowych są od siebie zależne. Zależność ta jest zauważalne szczególnie w przypadku zanieczyszczeń, które charakteryzują się małą rozpuszczalnością oraz trudno ulegające biodegradacji, takich jak sole metali ciężkich i trwałe związki organiczne. Wybór sposobu zagospodarowania osadów dennych jest zależny od ich właściwości chemicznych i fizycznych. Możliwe jest wykorzystanie niezanieczyszczonych osadów dennych przyrodniczo, w budownictwie i do produkcji energii cieplnej. W pracy przedstawiono możliwości wykorzystania osadów dennych oraz kryteria decydujące o sposobie ich zagospodarowania. Na podstawie omówionych kryteriów zaproponowano schemat postępowania z pozyskanymi osadami dennymi.

EN

Bottom sediments are accumulated sedimentary material which is extracted from the bottom of water bodies in order to enhance their capacity and to improve the retention values. Extracted bottom sediments that do not contain harmful substances may be used or stored. The composition of the bottom sediments is addicted to natural and anthropogenic factors. The results of part of the self-cleaning processes of pollutants from water reservoirs into the bottom sediment where they are retained. For this reason, the composition of the bottom sediments and surface waters are dependent. This relationship is particularly noticeable in the case of pollution, which are characterized by a low solubility and hardly biodegradable, such as salts of heavy metals and persistent organic compounds. The choice of how the management of bottom sediments depends on their chemical and physical properties. It is possible to use bottom sludge for agriculture, construction or for the production of thermal energy. In the article discusses the possible use of bottom sediments and the criteria for its management. On the basis of the criteria discussed proposed schema dealing with sediment on bottom trawls.

8

Assessment of Phosphorus Retention in the Bottom Sediments of the Solina-Myczkowce Complex of Reservoirs

63%

Bartoszek L. , Koszelnik P.

|

tom Tom 18, cz. 1

213--230

EN

Ex situ research was carried out under aerobic and anoxic conditions, pertaining to the undisturbed cores of the bottom sediments within the Solina and Myczkowce complex of dammed reservoirs, within the scope of assessing their capacities related to retention of phosphates. The sediments, in the examined reservoirs (excluding the sandy littoral deposits) turned out to have a great phosphorus retention capacity, especially under aerobic conditions. Phosphorus retention, under anoxic conditions, was less intense within the sediments of both reservoirs. The sandy littoral deposits, even though the total phosphorus, mobile fractions and organic matter contents were lower, turned out to be in possession of the highest capacity to release the phosphates under anoxic conditions (the highest value of zero equilibrium phosphate concentration EPC-0). At the same time, the capacity of phosphorus retention was insignificant. In case of the Solina and Myczkowce reservoirs, phosphorus deposition in bottom sediments outweighed the processes of phosphorus release. This is proven mainly by the low capacity to release the phosphates, and high level of retention capacity in most of the sediments.

PL

Przeprowadzono badania ex situ w warunkach aerobowych i anoksycznych na niezaburzonych rdzeniach osadów dennych zbiorników zaporowych Solina i Myczkowce w celu oceny ich zdolności do retencji fosforanów. Osady badanych zbiorników (za wyjątkiem piaszczystych depozytów litoralnych) wykazały się bardzo dużą zdolnością zatrzymywania fosforu, zwłaszcza w warunkach aerobowych. Retencja fosforu w warunkach anoksycznych zachodziła w osadach obu zbiorników mniej intensywnie. Piaszczyste osady litoralne, pomimo niższych zawartości fosforu całkowitego, frakcji mobilnych oraz materii organicznej, wykazały najwyższą zdolność wydzielania fosforanów w warunkach anoksycznych (najwyższa wartość równowagowego stężenia fosforanów w punkcie zero EPC-0) i nieznaczne tylko zdolności do zatrzymywania fosforu. W zbiornikach zaporowych Solina i Myczkowce procesy depozycji fosforu w osadach dennych przeważały nad procesami jego uwalniania. Świadczy o tym głównie niska zdolność uwalniania fosforanów i wysoka zdolność retencyjna przeważającej partii osadów.

9

Wpływ zagospodarowania zlewni na jakość wód powierzchniowych na przykładzie dwóch zlewni o różnym stopniu antropopresji

63%

Bors P. , Koszelnik P.

|

2009

|

tom z. 56 [268]

17-23

PL

W pracy przeprowadzono analizę wpływu antropopresji na wody dwóch potoków w zlewniach cząstkowych dorzecza górnej Wisłoki. Badania terenowe były prowadzone raz w miesiącu przez cały rok kalendarzowy. W wyznaczonych przekrojach pomiarowych dokonywano pomiarów: temperatur wody i powietrza, pH, potencjału redoks, przewodności elektrolitycznej, stężenia tlenu rozpuszczonego, a także nasycenia wód tlenem. Na podstawie wzorów empirycznych określono dodatkowo skalę redoks i mineralizację ogólną. Wpływ funkcjonowania gospodarstw domowych został doskonale odzwierciedlony w przewodności elektrolitycznej w zabudowanej zlewni potoku Świerzówka, w odróżnieniu od pozbawionej tego rodzaju antropopresji potoku Rzeszówka. Tendencja zmian wartości badanych wskaźników od części źródliskowej w kierunku ujścia na potoku Świerzówka świadczy o niekorzystnym wpływie zabudowy mieszkalnej i gospodarczej na jakość wody. Jakość wód Rzeszówki w całym biegu była zależna od jakości okolicznych źródeł wód podziemnych.

EN

This paper reports a study concerning anthropogenic pressures on water quality of two streams in upper Wisłoka river watershed. Samples were taken from three sites of two streams "every month (twelve occasions). Sampled waters were made subject to determinations of water and air temperature, pH, dissolved oxygen, conductivity and redox potential. Influence of houseaids was observed in the Świerzówka watershed, where conductivity was higher than in the Rzeszówka watershed. In the Rzeszówka influence of groundwaters was noted.

10

Występowanie ftalanów i substancji powierzchniowo czynnych w środowisku

63%

Kida M. , Koszelnik P.

|

tom z. 62, nr 1

279--298

PL

Praca zawiera przegląd literatury na temat występowania ftalanów i substancji powierzchniowo czynnych w różnych komponentach środowiska oraz możliwości usuwania ich ze ścieków. Są to grupy związków, których obecność w życiu jest nieunikniona ze względu na ich powszechne wykorzystanie. Analiza dostępnej literatury wykazała, że wody powierzchniowe i osady denne zawierają wysokie stężenie ftalanów i surfaktantów pochodzących głównie ze ścieków przemysłowych i komunalnych. W konwencjonalnych procesach oczyszczania ścieków substancje te nie są w dostatecznym stopniu usuwane. W wielu przypadkach znaczna część tych związków jest wprowadzana do środowiska w niezmienionej formie albo w postaci bardziej toksycznych metabolitów. Dodatkowo wyniki badań opublikowane w literaturze są rozbieżne. Autorzy w swoich badaniach potwierdzili, że eliminacja tych związków jest zależna przede wszystkim od matrycy środowiskowej. Ponadto przedstawiono informacje na temat prowadzonych badań w zakresie zastosowania m.in. zawansowanych metod utleniania, np. takich procesów, jak UV/H2O2, O3/H2O2 i O3/AC, w celu usunięcia tych związków ze ścieków. Jednak stosowanie nowoczesnych technologii utleniania nie pozwala na uzyskanie jednoznacznych wyników, przy czym mogą one jednocześnie zwiększać możliwość tworzenia się pośrednich produktów degradacji, które często są bardziej toksyczne niż związki macierzyste. Zadowalające efekty eliminacji tych związków można uzyskać, stosując różne metody kombinowane, składające się z kilku procesów jednostkowych.

EN

The work includes a review of the literature on the properties and the occurrence phthalates and surfactants in various components of the environment and the possibility of their removal from wastewater. Analysis of the available literature showed that surface waters and sediments contain high concentrations of phthalates and surfactants from industrial and municipal wastewater. In many cases, the degree of removal is insufficient and a significant part of these compounds is introduced to the environment in unmodified form or in the form of more toxic metabolites. The results of a study published in the literature are inconsistent. The authors in their study confirmed that the elimination of these compounds depends primarily on the environmental matrix. In addition, provides information on research in the application of advanced oxidation methods (UV/H2O2, O3/H2O2 i O3/AC) to remove these compounds from wastewater. Advanced oxidation methods do not get clear results. Advanced oxidation methods may increase the possibility of formation of intermediate degradation products, which are often more toxic than the parent compounds. Good results are achieved by employing combined methods, consisting of several processes.

11

Carbon and nitrogen and their elemental and isotopic ratios in the bottom sediment of the Solina-Myczkowce complex of reservoirs

51%

Koszelnik P. , Tomaszek J. A. , Gruca-Rokosz R.

|

nr 3

71-78

12

Wstępne badania nad usuwaniem ftalanu dibutylu z roztworów wodnych za pomocą ultradźwięków

51%

Kida M. , Książek S. , Koszelnik P.

|

tom Nr 48

233--238

PL

Usuwanie trwałych zanieczyszczeń organicznych (TZO) z różnych komponentów środowiska jest istotnym problemem, któremu aktualnie poświęca się wiele uwagi. Konwencjonalne metody stosowane do ich eliminacji często są nieskuteczne i wymagają dodatkowych rozwiązań. W tym celu prowadzone są badania nad możliwością zastosowania zaawansowanych metod utleniania, do których zalicza się również fale ultradźwiękowe. Praca zawiera ocenę możliwości zastosowania metody sonochemicznej do utleniania ftalanu dibutylu (DBP). Przedstawiono wyniki badań dotyczące skuteczności działania pola ultradźwiękowego o stałej częstotliwości 20 kHz. Badano wpływ pH roztworu, czasu nadźwiękawiania i amplitudy drgań na przebieg procesu rozkładu. Do izolacji analitu wykorzystano ekstrakcję do fazy stałej (SPE). Ocenę stopnia obniżania zawartości DBP dokonano na podstawie oznaczeń ilościowych techniką chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrią mas (GC-MS). Przeprowadzone badania wstępne udowodniły skuteczność zastosowania ultradźwięków do usuwania ftalanu dibutylu.

EN

Removal of persistent organic pollutants (POPs) from various components of the environment is an important issue, which currently much attention is paid to. Conventional methods used for their elimination are often ineffective and require additional solutions. For this reason, studies are being conducted on the possibility of using advanced methods of oxidation, which also includes ultrasonic waves. The work includes an assessment of the applicability of the sonochemical method to the oxidation of dibutyl phthalate. Presents results of tests on the effectiveness of the ultrasonic field with a fixed frequency of 20 kHz. The effect of pH, sonication time and amplitude on the process of decomposition were investigated. To the isolation of analyte was used solid phase extraction (SPE). The degree of reduction of dibutyl phthalate was determined using gas chromatography coupled with mass spectrometry (GC-MS). Preliminary studies have shown the efficacy of the use of ultrasound to remove of dibutyl phthalate.

13

Analiza skuteczności odmulania zbiorników wodnych Cierpisz i Kamionka jako efektywnej metody rekultywacji ekosystemów eutroficznych

51%

Bartoszek L. , Gruca-Rokosz R. , Koszelnik P.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2017

|

tom Tom 19

600--617

PL

Odmulanie zbiornika jest jego jednoczesnym pogłębieniem i polega na usunięciu z jego czaszy nagromadzonych przez lata osadów dennych. Jest to najczęściej stosowana metoda rekultywacji płytkich, silnie zdegradowanych zbiorników małej retencji. Obiektami badawczymi były dwa zbiorniki małej retencji utworzone na rzece Tuszymka Duża na Podkarpaciu. Zbiornik wodny w Cierpiszu (o pojemności 22 tyś m3) powstał w roku 1953 i był poddany odmulaniu w roku 1990, natomiast zbiornik wodny w Kamionce (o pojemności 105 tyś m3) powstał w roku 1957 i został zmodernizowany oraz odmulony w roku 2007. Badania prowadzono w dwóch sezonach wegetacyjnych lat 2013 i 2014. Próbki wody i osadów dennych pobrano czterokrotnie w 2013 roku oraz pięciokrotnie w 2014 roku z 2 stanowisk badawczych na zbiorniku Cierpisz i 3 stanowisk badawczych na zbiorniku Kamionka. Zarówno w zbiorniku Kamionka, jak i w zbiorniku Cierpisz pomimo zaawansowanej eutrofizacji wód osady denne były bardzo ubogie pod względem zawartości materii organicznej, fosforu i azotu. Również zanieczyszczenie osadów metalami ciężkimi było umiarkowane i za wyjątkiem kadmu, chromu i ołowiu nie przekraczało tła geochemicznego. Ogólnie niska zawartość fosforu i materii organicznej nie wskazuje na możliwość występowania zasilania wewnętrznego toni wodnej i wpływu osadów na postęp procesu eutrofizacji w obu zbiornikach. Ilość nagromadzonych substancji w osadach obu zbiorników była nieco zróżnicowana i nie było to powiązane z okresem odmulania, lecz z oddziaływaniem antropogenicznym zlewni i warunkami hydrologicznymi.

EN

Reservoir desludging is its simultaneous deepening and involves the removal of the accumulated over the years sediments from the bowl. It is the most commonly used method of recultivation of the shallow, strongly degraded small retention reservoirs. Two small retention reservoirs created on the river Tuszymka Duża (Sub-Carpathian region) were the research objects. The reservoir in Cierpisz (with a capacity of 22,000 m3) was formed in 1953 and was subjected to desludging in 1990, whereas the reservoir in Kamionka (with a capacity of 105,000 m3) was formed in 1957 and modernized and dredged in 2007. The research was conducted in two vegetation seasons the years 2013 and 2014. The samples of water and sediments were collected four times in 2013 and five in 2014 from 2 stations on the Cierpisz reservoir and 3 stations on the Kamionka reservoir. The sediments both of Kamionka and Cierpisz reservoirs despite the advanced eutrophication were very poor in terms of organic matter, phosphorus and nitrogen contents. Also, contamination of the sediments with heavy metals was moderate and except for cadmium, chromium and lead did not exceed the geochemical background. Generally, low content of phosphorus and organic matter does not indicate possibility of the occurrence of the internal supply of the water column and the sediment impact on the progress of eutrophication in both reservoirs. The amount of the accumulated substances in the sediments of the two reservoirs was slightly differentiated, and it was not related to the period of the desludging, but with the anthropogenic impact of the catchment and hydrological conditions.

14

Assessment of Agricultural Use of the Bottom Sediments from Eutrophic Rzeszów Reservoir

51%

Bartoszek L. , Koszelnik P. , Gruca-Rokosz R.

|

2015

|

tom Tom 17, cz. 1

396--409

PL

Zbiornik zaporowy Rzeszów na rzece Wisłok w południowo-wschodniej Polsce, został zbudowany w 1973 roku. W trakcie jego eksploatacji, niektóre strefy zbiornika zostały zamulone i zalądowione, przez co jego powierzchnia i głębokość istotnie się zmniejszyły. Pomimo kilkukrotnych rekultywacji, zbiornik jest nadal silnie zamulony i jego funkcje użytkowe są mocno ograniczone. Celem pracy jest analiza zanieczyszczeń i możliwość wykorzystania rolniczego urobku wydobytego ze zbiornika. W pracy dokonano analizy ilościowej zarówno substancji potencjalnie toksycznych jak i biogennych w próbkach osadów pobranych w ciągu ostatnich pięciu lat ze stanowisk zlokalizowanych wzdłuż osi zbiornika. Ponadto, zostało oszacowane pochodzenie materii organicznej zawartej w tych osadach. W tym celu wykorzystano analizy zawartości stabilnych izotopów N i C jak również stosunków elementarnych tych pierwiastków. Krzemionka była dominującym składnikiem osadu (około 67% suchej masy osadu), zaś materia organiczna (OM) stanowiła około 10% s.m.o. Stężenia związków biogennych: OWO, azotu ogólnego i fosforu ogólnego wynosiły średnio odpowiednio 2,31%, 0,21% i 0,031% s.m.o. Pochodzenie osadów dennych zbiornika Rzeszów jest mieszane. Niespodziewanie wysoki udział materii autochtonicznej może być wynikiem intensywnej eutrofizacji wód zbiornika. Zawartości WWA były stosunkowo niskie. Najwyższe zauważone stężenie wynosiło 0,164 ppm w przypadku benzo(k)fluorantenu. Zawartość benzo(a)pirenu była niższa od 0,14 ppm. Poziomy stężeń wybranych kongenerów PCB mieściły się w przedziale od 0,0006 do 0,003 ppm i były poniżej wartości normatywnych. Badane osady były umiarkowanie zanieczyszczone metalami ciężkimi (Cu, Cd, Cr, Zn, Ni, Pb). Średnie stężenia wszystkich metali przekraczały sporadycznie tło geochemiczne i poziom TEC, ale wartość PEC nie została przekroczona w żadnej z analizowanych próbek. Charakter badanych osadów wskazuje, że nie są one odpowiednie do stosowania w rolnictwie ze względu na zanieczyszczenie i brak żyzności. Jednak mogą one być wykorzystywane do rekultywacji gruntów nierolniczych. Istnieją metody umożliwiające usunięcie z wydobytego materiału z tych zanieczyszczeń, głównie metali ciężkich, ale z uwagi na znaczne ilości urobku proces może okazać się nieopłacalny.

15

Ocena stanu troficznego trzech nizinnych zbiorników zaporowych Polski

51%

Gruca-Rokosz R. , Koszelnik P. , Tomaszek J. A.

|

2011

|

tom Nr 26

196-205

PL

W pracy poddano ocenie stan troficzny trzech niestratyfikowanych, reolimnicznych zbiorników zaporowych zlokalizowanych na pierwszorzędowych dopływach Wisły, w rejonie Polski południowo-wschodniej: zbiornika Wilcza Wola na Łęgu, Chańcza na Czarnej Staszowskiej oraz Nielisz na Wieprzu. W badaniach wykorzystano dostępne w literaturze kryteria pozwalające ustalać stan troficzny na podstawie stężeń związków azotu, fosforu i chl a w wodach, oraz zintegrowane indeksy troficzności, gdzie stan wód wynika ze dostępności substratów oraz zawartości produktów fotosyntezy. Na tej podstawie zbiorniki Wilcza Wola i Nielisz zakwalifikowane zostały do grupy eutroficznych/hipertroficznych, zaś zbiornik Chańcza do mezotroficznych/eutroficznych. Stwierdzono także, że wykorzystane kryteria i indeksy są przydatne do tego typu analiz.

EN

The study assesses the trophic state of three unstratified, reolimnic reservoirs located on tributaries of the Vistula in the SE Poland: Wilcza Wola on the Łęg river, Chańcza on the Czarna Staszowska river and Nielisz on the Wieprz river. For the trophic state identification were used both the literature criteria based on the concentrations of nitrogen and phosphorus in the water, and integrated trophic state indexes (TSI). TSI shows the trophic state of water due to the availability of substrates and the content of the products of photosynthesis. On this basis, Wilcza Wola and Nielisz reservoirs were qualified for group of eutrophic /hypertrophic, while Chańcza reservoir to mesotrophic/eutrophic. It was also stated that the criteria and indices used are suitable for this type of analysis.

16

Benzotriazole - występowanie i trwałość w środowisku

51%

Książek S. , Kida M. , Koszelnik P.

|

tom z. 63, nr 2/I

121--128

PL

Praca zawiera przegląd literatury dotyczący właściwości i występowania benzotriazoli (BTR) w różnych komponentach środowiska. Szczególną uwagę zwrócono na problem zagrożenia dla jakości środowiska wynikającego z obecności i trwałości w środowisku związków z tej grupy i ich pochodnych. Właściwości benzotriazoli sprawiają, że są one powszechnie wykorzystywane w wielu gałęziach przemysłu. Stosuje się je między innymi jako inhibitory korozji, stabilizatory światła ultrafioletowego do tworzyw sztucznych oraz jako środki rozjaśniające w przemyśle metalowym. Ponadto znajdują zastosowanie w produkcji kosmetyków, detergentów, leków, materiałów budowlanych i części samochodowych. Istnieją jednak ograniczone dane dotyczące losu benzotriazoli, które są uwalniane do środowiska. Ze względu na odporność benzotriazoli na utlenianie w warunkach otoczenia i na promieniowanie UV, mogą być obecne w środowisku przez bardzo długi okres czasu. Stabilność benzotriazoli skutkuje tym, że nie są one usuwane ze ścieków przy zastosowaniu konwencjonalnych metod z zadowalającą wydajnością. Dodatkowo, odporność na biodegradację i właściwości fizyko-chemiczne benzotriazoli powodują, że są obecne we wszystkich komponentach środowiska. Zostały wykryte w ściekach, wodach powierzchniowych, osadach dennych, glebie, powietrzu, a nawet w kurzu domowym i organizmach żywych np. w rybach. Potwierdzone negatywne oddziaływanie na organizmy żywe, wynikające w szczególności z ich aktywności estrogenowej, mutagenności, toksyczności i rakotwórczości wymaga opracowania skutecznej metody eliminacji BTR.

EN

The work includes a review of the literature concerning the characteristics and the occurrence of benzotriazoles (BTR) in various environmental components. Particular attention was paid to the problem of risks to the quality of the environment resulting in the presence and persistence in the environment of compounds from this group and their derivatives. Properties of benzotriazoles make them widely used in many industries. They are used i.a. as corrosion inhibitors, ultraviolet light stabilizers for plastics and as brightening agents in metal industry. In addition, they are used in the production of cosmetics, detergents, medicines, building materials and auto parts. However, there is limited data on the fate of benzotriazoles that are released into the environment. Because of the benzotriazole resistance to oxidation at ambient and UV radiation they can be present in the environment for a long period of time. Stability of benzotriazoles effect that they are not removed from the waste water by conventional methods with satisfactory yields. Additionally, resistance to biodegradation and physicochemical properties of the benzotriazoles cause their presence in all components of the environment. They were detected in wastewater, surface water, sediments, soil, air, and even in house dust and in living organisms, e.g. in fish. Confirmed negative impact on living organisms, caused in particular by their estrogenic activity, mutagenicity, toxicity and carcinogenicity results in need to develop effective methods of elimination the BTRs.

17

Denitrification in the sediment of a eutrophic reservoir measured with the isotope pairing technique

51%

Gruca-Rokosz R. , Tomaszek J. A. , Koszelnik P.

|

nr 1

75-81

18

Gospodarka energetyczna a ochrona środowiska w opinii różnych grup respondentów. Część 1

51%

Krupa J. , Mantaj A. , Koszelnik P.

|

tom z. 63, nr 3

201--210

PL

Celem badań była ocena prezentowanych przez respondentów opinii w zakresie szeroko rozumianej gospodarki energetycznej, z uwzględnieniem jej oddziaływania na środowisko oraz znaczenia różnych nośników energii. Analizę oparto na 1036 kwestionariuszach ankiet, wypełnionych w okresie październik – grudzień 2015 r. W niniejszej części opracowania poddano analizie kształtowanie się ocen ankietowanych osób bez uwzględniania opisujących je charakterystyk. Stwierdzono, że w opinii respondentów poziom wiedzy społeczeństwa w zakresie ochrony środowiska, a zwłaszcza przyrody jest ciągle niski, natomiast wpływ człowieka na globalne ocieplenie – znaczny. Za najgroźniejsze gazy cieplarniane, z uwagi na skalę ich oddziaływania, uznano, w kolejności ich ważności: dwutlenek węgla, freony i halony, metan, tlenki siarki, tlenki azotu oraz parę wodną. Zastosowanie trzech najważniejszych tradycyjnych źródeł energii (węgiel kamienny, gaz i węgiel brunatny) dla kraju i województwa podkarpackiego uznano za takie samo, przy czym energetyce jądrowej dla podkarpackiej gospodarki przypisano mniejszą atrakcyjność, aniżeli dla Polski. Skłonność do zamiany pieca węglowego na bardziej ekologiczne źródło energii wyraziła prawie połowa respondentów, a tylko jedna piąta ich liczby akceptuje budowę siłowni atomowej. Przeprowadzona analiza dowodzi dużych rozbieżności między opiniami respondentów, a stanem rzeczywistym problematyki będącej przedmiotem badań. Wynika stąd potrzeba szerszego informowania społeczeństwa o stanie i kierunkach rozwoju gospodarki energetycznej w oparciu o rzetelne i aktualne argumenty.

EN

The aim of the study was to evaluate the presented respondents' opinion on the broader economy, energy, taking into account its impact on the environment and the importance of various energy carriers. The analysis was based on 1,036 survey questionnaires, filled in the October - December 2015 period. This part of the study analyzed the formation of the ratings of respondents without taking into account the characteristics that describe them. It was found that the respondents level of public awareness of environmental protection, especially of nature is still low, and the human impact on global warming - significant. For the most dangerous greenhouse gases, given the scale of their impact, it was, in order of importance: carbon dioxide, chlorofluorocarbons and halons, methane, sulfur oxides, nitrogen oxides and water vapor. The use of the three most important traditional energy sources (coal, natural gas and lignite) for the country and the Podkarpackie Voivodeship considered the same, the nuclear power industry for voivodeship economy is less attractive than for the Poland as a whole. The tendency to convert the furnace coal to cleaner energy sources expressed almost half of the respondents, and only one-fifth of their number allowed to build nuclear plant. The analysis shows a wide disparity between the opinions of the respondents, and the state of the real issues of interest. Hence the need to inform the wider public about the status and development of the energy economy based on reliable and valid arguments.

19

Wastewater control system as an aspect of environmental assessment of industrial enterprise’s activity

51%

Mitryasova O. , Bogatel N. , Koszelnik P. , Gruca-Rokosz R.

|

tom z. 65, nr 3

43--53

EN

In order to reduce the influence of wastewater from enterprises on the environment extreme relevance is gained by improvement of the monitoring system at each stage of technological process. A new tool is calculation of the polluting substances concentration is suggested to be entered into the monitoring system on the basis of determination of material balance of technological process of production that will allow prediction of qualitative and quantitative composition of sewage for the selected period. The system can be used in any enterprise, but the example with all calculations is given for the Mykolaiv Branch of "SUN InBev Ukraine" which became the object of research. The scope of the study covered the process of wastewater formation of the enterprise. Realization of tasks demanded the use of general scientific methods: analysis, synthesis, systematization and generalization in the course of studying of the corresponding literature on the research subject; modelling, formalization, comparison - at drawing up the calculation scheme of concentration of the polluting substances in sewage; supervision - during studying the technological scheme of production; and also methods of mathematical data processing in MS Excel.

20

Phosphorus in the Solina reservoir ecosystem

51%

Bartoszek L. , Gruca-Rokosz R. , Koszelnik P. , Tomaszek J.

Environment Protection Engineering

|

2004

|

tom Vol. 30, nr 4

13-23

EN

The concentrations of mineral phosphorus and total phosphorus in the surface water as well as total phosphorus and organic matter in the bottom sediments of the Solina reservoir were determined. The load of total phosphorus load in the tributaries of the reservoir and its retention in the reservoir were calculated. The reservoir loading with a total phosphorus and the retention of this element in the reservoir were significantly correlated.

PL

Oznaczono zawartość fosforu mineralnego i całkowitego w wodzie powierzchniowej oraz fosforu całkowitego i materii organicznej w osadach dennych zbiornika solińskiego w okresie 2000-2001 r. Obliczono ładunek fosforu całkowitego pochodzącego z dopływów i jego retencję w zbiorniku. Stwierdzono istotną korelację między obciążeniem zbiornika fosforem całkowitym a zachodzącą w nim retencją tego pierwiastka.