Modelowanie kryzysowego zarządzania terytoriami w warunkach decentralizacji: na przykładzie Ukrainy capability related to the effectiveness of the scheduled actions. The most problematic area in crisis management is the development of an effective model that takes into account the participation of citizens in the process of business decision-making. One of the possible solutions to this problem is to model situations to overcome the crisis, and to study the territories (regions of the country) in terms of their socio-ecological and economic status. The study applied the following methods: study of phenomena (objects, subjects); division of the territory of Ukraine into parts according to aggregate indicators; research into the various aspects of territorial objects; and the identification and analysis of interrelations between the factors and results. On the basis of the developed approach and results of the study, a model is suggested for identifying the crisis status of territories in a decentralised environment; the latter takes the following into account: availability of resource and labour potential; social, ecological and economic components of the development of territories; risk factor for the advent of crisis; and the overall coefficient of decentralisation. The introduction of an algorithm was suggested for grouping objects, which takes into account the level of improvement in anti-crisis management under the conditions of a decentralised environment. The use of the cluster ranking methodology, which, unlike the existing ones, includes calculations based on taxonomic metrics, was rationalized. The research allowed the introduction of a differentiation approach to creating development plans for the various types of territorial systems included in the clusters. The division was made in accordance with the crisis situation in the territories to allow development on the basis of sustainability in the context of introducing decentralisation.
PL
W artykule przeanalizowano proces modelowania zarządzania kryzysowego gospodarką w warunkach decentralizacji, na przykładzie Ukrainy. W warunkach reform gospodarczych i rozprzestrzeniania zjawisk kryzysowych, istotnym zadaniem jest umiejętność przewidywania skuteczności zaplanowanych działań. Najbardziej problematyczne w zarządzaniu kryzysowym jest opracowanie skutecznego modelu uwzględniającego udział obywateli w procesie podejmowania decyzji ekonomicznych. Jednym z możliwych rozwiązań tego problemu jest modelowanie sytuacji w celu przezwyciężenia kryzysu i zbadanie terytoriów (regionów kraju) pod względem ich stanu społeczno- ekologiczno-gospodarczego. W trakcie badania wykorzystano następujące metody: badanie zjawisk (przedmiotów, obiektów); podział terytorium Ukrainy na podstawie zestawu wybranych wskaźników; badanie zróżnicowania obiektu terytorialnego; identyfikacja i analiza relacji między czynnikami a wynikami. W oparciu o opracowane podejście i wyniki badania zaproponowano model umożliwiający identyfikację sytuacji kryzysowej terytoriów w warunkach decentralizacji, który bierze pod uwagę: dostępność zasobów i potencjał zasobów pracy; społeczne, ekologiczne i ekonomiczne elementy rozwoju terytoriów; współczynnik ryzyka kryzysu; ogólny współczynnik decentralizacji. Zaproponowano algorytm grupowania obiektów, który uwzględnia poziom poprawy zarządzania kryzysowego w warunkach decentralizacji. Uzasadniono wykorzystanie metody rankingu klastrów, która wykorzystuje indeks taksonomiczny. Przeprowadzone badania umożliwiły wskazanie różnych podejść do tworzenia planów rozwoju różnych typów systemów terytorialnych wchodzących w skład klastrów. Podział został przeprowadzony zgodnie z sytuacją kryzysową poszczególnych terytoriów, co zapewniłoby ich zrównoważony rozwój w warunkach wprowadzenia decentralizacji.
W artykule przedstawiono wyniki badania wpływu wiedzy i informacji o produktach na wybory konsumentów różniących się płcią i wykształceniem. W latach 2016/2017 przeprowadzono badania ankietowego na próbie 328 osób. Wśród ankietowanych były kobiety i mężczyźni z wykształceniem średnim i wyższym. W badaniu pytano respondentów o częstość zapoznawania się z informacjami umieszczanymi na opakowaniu. Badania wykazały, że duża część konsumentów robi to rzadko lub nigdy. Z odpowiedzi na pytania wynika, że zainteresowanie informacjami o produktach wśród obu płci jest podobne, a konsumenci z wykształceniem wyższym wykazują większe zainteresowanie nimi niż konsumenci z wykształceniem średnim. Zainteresowania wartością energetyczną jest małe wśród konsumentów z obu grup.
EN
The article presents the results of the impact study of knowledge and product information on consumer choices of different gender and education. In the years 2016/2017, a survey was conducted on a sample of 328 people. Among the respondents there were women and men with secondary and higher education. The survey asked respondents about the frequency of reading the information on the packaging. Research has shown that a large proportion of consumers do it rarely or never. Answers to the questions show that the interest in product information among both sexes is similar and consumers with higher education show a greater interest in them than consumers with secondary education. Interest in energy is low among consumers in both groups.
Gwałtowny rozwój technologii, coraz większa popularność sieci Internet, łatwiejsza dostępność urządzeń zdalnego dostępu do Internetu jak komputery, tablety, smartfony, a także ułatwiony dostęp do szerokiej gamy informacji spowodował znaczne zróżnicowanie i przeobrażanie się społeczeństwa. Obecnie możemy mówić o społeczeństwie informacyjnym, gdzie główną wartością jest informacja i usługi z nią związane. Obserwuje się przenoszenie wielu tradycyjnych usług do sieci Internet i rozwijanie już tam istniejących. Część społeczeństwa została pozbawiona z różnych przyczyn możliwości pełnego uczestniczenia w wielu aspektach życia. Wyznacznikiem poziomu rozwoju cywilizacji jest dostęp obywateli do nowoczesnych technologii i stopień ich użycia. Dla części społeczeństwa zdobycie informacji jest szybkie, proste i niezależne od elementów takich jak czas czy miejsce. Druga część społeczeństwa, w związku z brakiem takich możliwości, podlega wykluczeniu cyfrowemu. Wykluczenie cyfrowe pociąga za sobą inny rodzaj wykluczenia dotyczącego braku możliwości skorzystania z usług bankowych opartych na sieci Internet, czyli podlegają wykluczeniu finansowemu. W pracy przeprowadzono analizę porównawczą Norwegii i Polski, odwołując się również do średniej dla Unii Europejskiej, pod kątem wykluczenia cyfrowo-finansowego, możliwości dostępu do informacji dostarczanej za pośrednictwem sieci Internet i czynników kształtujących i różnicujących te kraje, z uwzględnieniem aspektu bankowości internetowej, jako głównej przyczyny wykluczenia finansowego. W pracy zwrócono również uwagę na aspekt związany z bezpieczeństwem i stratami finansowymi, co może się przekładać na stopień wykluczenia finansowego.
EN
Dynamic development of technology, increasing popularity of Internet, better availability of devices allowing easy access to Internet such as laptops, tablets or smartphones, as well as easy access to broad spectrum of information, has caused significant diversification and transformation of the society. Nowadays we can talk about information society where the main value is information and the services associated with it. A trend is being observed of moving traditional services into the Internet and developing services being there already. Part of the society has been deprived of, for various reasons, the possibility to actively participate in many aspects of the public life. An indication of civilization’s development level is the access of its citizens to modern technologies and their usage. For one part of the society, getting information is quick, simple and independent from factors like time and location. The other part of the society, due to the lack of such capabilities, is digitally excluded. This digital divide causes yet another type of exclusion – inability to access Internet banking services – financial exclusion. In this paper comparative analysis of Poland and Norway has been conducted (also referring to the EU average) regarding the digital and financial exclusion, accessibility of information available in the Internet, factors differentiating those two countries, especially the usage of Internet banking, treated as the main cause for financial exclusion. Security and financial losses aspects have also been discussed in this paper – as one of the potential drivers of the financial exclusion.
The heating industry plays a very important role in countries with a cold and temperate climate. Together with the power industry, it determines the energy security of these countries. That is why it is so important to study the risks that threaten the stability of heating companies. The article identifies risks divided into three groups – general economic, industry and specific risks. A risk map was drawn up and a qualitative analysis of their impact for the aforementioned companies was carried out. Such a map is a helpful tool in making decisions related to risk management and ensuring the stability of the functioning of business entities.ul information for both government and local authorities in the search for effective ways to drive the sector’s development.
Globalizacja i skutki, jakie ze sobą niesie, to przedmiot dyskusji wielu rozmów toczonych przez „największych” współczesnego świata. Z procesem tym związane są zarówno zjawiska o charakterze pozytywnym jak i negatywnym. Do pozytywów należy zaliczyć szybki wzrost gospodarczy – zwłaszcza krajów rozwijających się. Pośród tych krajów prym wiodą Brazylia, Rosja, Indie, Chiny, a w ostatnich latach również RPA. Z kolei ciemną stroną globalizacji są niewątpliwie rosnące nierówności społeczno-ekonomiczne na całym świecie. Wzrost nierówności w rozkładzie dochodów społeczeństwa może być mierzony za pomocą współczynnika Giniego. Im jego wartość jest bliższa 0, tym mniejszy poziom nierówności, w rozkładzie którego zmienną losową jest dochód obywateli danego kraju. Rosnące różnice pomiędzy zarobkami najbogatszych i najuboższych powodują wzrost niezadowolenia tej drugiej grupy. Co prawda w ostatnich latach zdecydowanie udało się ograniczyć odsetek osób, które zmuszone są żyć poniżej granicy ubóstwa, jednak takich osób jest wciąż bardzo wiele i ich liczba jeszcze 3 lata temu była bliska 900 mln. Bardzo istotne jest również to, że ci najbogatsi to zaledwie niewielka garstka osób, które w swoich rękach skupiają majątek wielokrotnie przekraczający całkowite zarobki pozostałej części świata. Tak pogłębiające się nierówności prowadzą do tego, że niezadowoleni obywatele najbiedniejszych państw podejmują decyzję o opuszczeniu swoich rodzimych krajów i szukają lepszej jakości życia w tzw. krajach zachodnich. Jeżeli w najbliższych latach sytuacja gospodarcza w krajach najbardziej ubogich nie ulegnie znacznej poprawie, to proces migracji biednej ludności może zagrozić równowadze i bezpieczeństwu całego świata.
EN
Globalization and its consequences are the focus of a debate held by many “great minds” in the modern world. This process involves both positive and negative phenomena. The positives include fast economic growth – especially in developing countries. Among these countries, the leaders are Brazil, Russia, India, China, and in recent years also South Africa. In turn, the “dark side” of globalization undoubtedly includes growing social and economic inequalities throughout the world. The increase in income inequality of society can be measured by the Gini index. The closer its value is to 0, the lower the level of income distribution inequality in a given country. Growing differences between the earnings of the richest and the poorest result in an increase in dissatisfaction of this second group. It is true that in recent years there has been success in reducing the proportion of people who are forced to live below the poverty line, but such people are still very many, and their number is still close to 1 billion. It is also important that the richest are just a small group of people that are in possession of a large part of world’s wealth. So growing inequalities lead to the fact that dissatisfied citizens of the poorest countries decide to leave their home countries and seek a better quality of life in western countries. If in the coming years the economic situation in the poorest countries will not improve significantly, the process of migration of poor populations can threaten the balance and security of the whole world.
The article analyses the types of waste generated in economy and the possibilities of their management, on the example of Poland. The main focus was on using selected types of waste for methane production. The impact of the decomposing mass of organic waste on the production of greenhouse gases was examined and various types of biogas plants operating in Poland were presented (biogas plants at landfills, biogas plants at sewage treatment plants, agricultural biogas plants). The article also presents the benefits for the economy from the use of methane from methane drainage. Unfortunately, in Poland, methane resources are used to a small extent. In the case of mines, landfills or sewage treatment plants it is related to high costs of constructing methane capture installations, which are not offset by revenues from sales of gas and green certificates. Although much more favourable blue certificates have been introduced for agricultural biogas plants, the obstacle standing in the way of their progress is the lack of local spatial development plans for the places designated for their construction.
The article analyzes the risk factors related to the energy use of alternative fuels from waste. The essence of risk and its impact on economic activity in the area of waste management were discussed. Then, a risk assessment, on the example of waste fractions used for the production of alternative fuel, was carried out. In addition, the benefits for the society and the environment from the processing of alternative fuels for energy purposes, including, among others: reducing the cost of waste disposal, limiting the negative impact on water, soil and air, reducing the amount of waste deposited, acquisition of land; reduction of the greenhouse effect, facilitating the recycling of other fractions, recovery of electricity and heat, and saving conventional energy carriers, were determined. The analysis of risk factors is carried out separately for plants processing waste for alternative fuel production and plants producing energy from this type of fuel. Waste processing plants should pay attention to investment, market (price, interest rate, and currency), business climate, political, and legal risks, as well as weather, seasonal, logistic, technological, and loss of profitability or bankruptcy risks. Similar risks are observed in the case of energy companies, as they operate in the same external environment. Moreover, internal risks may be similar; however, the specific nature of the operation of each enterprise should be taken into account. Energy companies should pay particular attention to the various types of costs that may threaten the stability of operation, especially in the case of regulated energy prices. The risk associated with the inadequate quality of the supplied and stored fuels is important. This risk may disrupt the technological process and reduce the plant’s operational efficiency. Heating plants and combined heat and power plants should also not underestimate the non-catastrophic weather risk, which may lead to a decrease in heat demand and a reduction in business revenues. A comprehensive approach to risk should protect enterprises against possible losses due to various types of threats, including both external and internal threats.
PL
W artykule dokonano analizy czynników ryzyka związanego z energetycznym wykorzystaniem paliw alternatywnych produkowanych na bazie odpadów. Omówiono kwestie istoty ryzyka oraz jego wpływu na działalność gospodarczą w obszarze zagospodarowania odpadów. Następnie dokonano oceny ryzyka na przykładzie frakcji odpadów stosowanych do produkcji paliwa alternatywnego. Wskazano również korzyści, jakie przynosi społeczeństwu i środowisku przetwarzanie ich w celach energetycznych, w tym m.in.: obniżenie kosztów unieszkodliwiania odpadów; ograniczenie negatywnego wpływu na wody, glebę i powietrze; zmniejszenie ilości i wielkości składowanych odpadów; pozyskanie terenów; zmniejszenie efektu cieplarnianego; ułatwienie recyklingu pozostałych frakcji; odzysk energii elektrycznej i cieplnej; oszczędność konwencjonalnych nośników energii. Analiza czynników ryzyka jest przeprowadzona oddzielnie dla zakładów przetwarzających odpady na paliwa alternatywne oraz zakładów wytwarzających energię z tego rodzaju paliw. Zakłady przetwarzające odpady powinny zwrócić uwagę na ryzyko inwestycyjne, rynkowe (cenowe, stopy procentowej, walutowe), koniunkturalne, polityczno-prawne i społeczne, a także ryzyko: pogodowe, sezonowe, logistyczne, technologiczne, utraty rentowności czy upadłości. Podobne ryzyka występują też w działalności zakładów energetycznych, ponieważ funkcjonują one w tym samym otoczeniu zewnętrznym. Również ryzyka o pochodzeniu wewnętrznym mogą być podobne, jednak należy uwzględniać specyfikę działalności każdego zakładu. W przedsiębiorstwach energetycznych szczególną uwagę należy zwrócić na zwiększenie różnego rodzaju kosztów, które może zagrozić stabilności funkcjonowania, zwłaszcza w sytuacji regulowanych cen energii. Ważne jest ryzyko związane z nieodpowiednią jakością dostarczanych i przechowywanych paliw, które może zakłócić proces technologiczny i zmniejszyć wydajność pracy zakładu. Ciepłownie i elektrociepłownie nie powinny też bagatelizować ryzyka pogodowego niekatastroficznego, którego konsekwencją jest spadek popytu na ciepło i zmniejszenie wpływów z działalności gospodarczej. Kompleksowe podejście do ryzyka powinno uchronić przedsiębiorstwa przed ewentualnymi stratami z tytułu różnego rodzaju zagrożeń, płynących zarówno z otoczenia zewnętrznego, jak i tkwiących wewnątrz zakładów produkcyjnych.
The agricultural and food sector accounts for substantial volumes of organic waste (such as livestock excreta, meat offals) considered as onerous on the environment. The above decomposes formulating methane, carbon dioxide and hydrogen sulphide in anaerobic conditions. Methane produced in digester chambers of a biomass plant (called biogas) may be applied for the production of electricity and heat, powering of vehicles as well as injections into gas networks. Biogas is one of the renewable sources of energy. In the light of the EU's sustainable development and climate neutrality policies, increasing the share of renewable sources in overall energy consumption is a priority for the Member States. For this reason, the article examines one of the renewable energy sectors in Poland, which is agricultural biogas production. The main attention was focused on agricultural biogas plants. Most often used substrates for biogas production, the dependence of biogas plant location on the population living in particular regions (voivodships) and the development of agriculture in their territories were analysed. The main purpose of the article was to indicate the reasons for the failure of the agricultural biogas plant construction program in Poland. Literature and document analysis were performed, interviews with waste producers as well as owners of agricultural biogas plants were carried out, and SWOT analysis was prepared.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.