Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Przez wąwozy i lasy. Armia bizantyńska wobec trudno dostępnych obszarów w świetle IX konstytucji Taktyk Leona VI Mądrego

100%

Marinow K.

|

2017

|

nr 99

11-32

EN

The Byzantine emperor Leo VI the Wise (886–912) wrote an extensive military treatise which compiled the knowledge of the Byzantines in the art of war. Among his considerations, one can find a discussion concerning the issue of ensuring safe and effective passage of the imperial army marching across difficult and dangerous areas, most notably mountain ravines and forests. The article in hand presents a detailed analysis of Constitution Nine of the Taktika, which the author devoted to marching. The said analysis demonstrates the especially difficult conditions faced by the troops in difficult terrain, where the possibility of easy manoeuvring was markedly limited; the crossing of areas such as these was seen as particularly dangerous on account of being very suitable for a sudden counterattack of the enemy waiting in ambush. Thus, the treatise appealed for cautious approach to such territories and advised to leave it behind at the earliest opportunity. As a result, the learned emperor recommended maximising the agility of the army while planning an invasion: dispensing with large wagons, using pack animals instead of carts, relieving the heavily armed infantrymen of some of their equipment. Under such circumstances, the army had to depend on the light and more agile infantry regiments for its protection and with regard to military action: the peltasts were particularly effective in densely forested areas, while the slingers and archers were more suitable for fighting in mountain gorges. Generally speaking, it was much easier for the infantry to cross such territories, which made their role become more prominent in mountainous and forested areas. These recommendations were all the more important given the fact that the territory of the Byzantine Empire was for the most part composed of such areas, particularly in the Balkan Peninsula.

PL

Cesarz bizantyński Leon VI Mądry (886–912) jest autorem obszernego kompendium o tematyce militarnej, które stanowiło podsumowanie dotychczasowej wiedzy Bizantyńczyków w dziedzinie sztuki wojennej. W swoich rozważaniach nie pominął także istotnego zagadnienia, jakim były zasady bezpiecznego i skutecznego przekraczania trudno dostępnych i niebezpiecznych terenów – przede wszystkim wąwozów górskich i obszarów zalesionych – przez maszerującą armię cesarską. W tym kontekście w artykule szczegółowej analizie poddano IX konstytucję Taktyk cesarskich, która poświęcona została właśnie przemarszom wojska bizantyńskiego. W świetle tej analizy wzmiankowane tereny jawią się jako szczególnie trudne do poruszania się, wyjątkowo ograniczające swobodne manewrowanie oddziałów, a co za tym idzie – skrajnie niebezpieczne, gdyż idealne do zorganizowania w nich zasadzki przez przeciwnika. Forsując zatem takie terytoria, należało zachować szczególną czujność, starając się opuścić je możliwie najszybciej. W związku z tym uczony cesarz rekomendował, by planując najazd na wrogie terytorium charakteryzujące się powyższą rzeźbą terenu, maksymalnie zredukować obciążenia armii – zrezygnować z dużych taborów, wozy zastąpić zwierzętami jucznymi, ograniczyć liczbę jeźdźców, a ciężkozbrojnych piechurów oswobodzić z części rynsztunku. Ciężar osłony armii i działań zbrojnych na takich obszarach spadał na lekkozbrojne i bardziej mobilne jednostki piesze, przy czym oszczepnicy byli najskuteczniejsi w gęsto zarosłych terenach, a łucznicy i procarze w pozbawionych gęstego zalesieniach wąwozach górskich. W ogóle oddziałom pieszym łatwiej było pokonać takie terytoria, co podnosiło ich znaczenie podczas działań w górach i lasach. Rekomendacje te miały o tyle istotne znaczenie, że znaczne terytoria cesarstwa bizantyńskiego, szczególnie te znajdujące się na obszarze Półwyspu Bałkańskiego, charakteryzowały się właśnie górzystym i lesistym ukształtowaniem.

2

Enemy of All Virtues: Once Again on the Image of Simeon the Great in the Oration “On the Treaty with the Bulgarians”

100%

Marinow K.

|

tom 84

105-122

PL

Artykuł koncentruje się na postaci cara bułgarskiego Symeona I Wielkiego (893-927), który w drugiej połowie swojego panowania wszedł w długotrwały konflikt militarny i ideologiczny z cesarstwem bizantyńskim. Pragnął bowiem nie tylko poszerzyć swoje włości kosztem południowego sąsiada, lecz i zrównać się z nim w tytulaturze, niewykluczone zaś, jakkolwiek w tej materii zdania uczonych są rozbieżne, iż jego aspiracje sięgały jeszcze dalej, a mianowicie samego Konstantynopola. Tak czy owak, Bułgaria czasów jego panowania stanowiła poważne zagrożenie dla Bizancjum i jego głównego antagonistę. Śmierć cara w 927 i zawarcie pokoju z cesarstwem przez jego syna, Piotra I (927-969), ostatecznie położyła kres konfliktowi pomiędzy oboma krajami. Uroczystości związane z zawarciem porozumienia stały się okazją do podsumowań. W napisanej z tej okazji mowie retorycznej działania i aspiracje Symeona zostały poddane surowej krytyce – poprzez porównania do postaci z literatury antycznej i tekstów biblijnych bizantyński mówca zdyskredytował postawę tego władcy. Porównanie do tych z nich, którzy wzbudzali u słuchaczy i czytelników negatywne konotacje pozbawiło Symeona wszelkich cnót przynależnych chrześcijańskiemu władcy, a nade wszystko tych kardynalnych, którymi przede wszystkim powinien się legitymizować.

EN

This article focuses on the Bulgarian Tsar Simeon I the Great (893-927), who in the second half of his reign entered into a protracted military and ideological conflict with the Byzantine Empire. He wished not only to extend his dominions at the expense of his southern neighbour, but also to equal him in titular power, and it is possible - although scholars differ on this point - that his aspirations reached even further, namely Constantinople itself. Either way, Bulgaria under his reign posed a serious threat to Byzantium and its main antagonist. The death of the Tsar in 927 and the conclusion of peace with the Empire by his son, Peter I (927-969), finally put an end to the conflict between both the states. The celebrations marking the conclusion of the agreement provided an opportunity to take stock. In a rhetorical speech written for the occasion, Simeon's actions and aspirations were severely criticised – through comparisons to figures from ancient literature and biblical texts, the Byzantine speaker discredited the attitude of this ruler. Comparisons to those of them who aroused negative connotations in listeners and readers deprived Simeon of all the virtues belonging to a Christian ruler and, above all, of the cardinal ones by which he should, above all, legitimise himself.

3

Τέρνοβος, ἐν ᾗ τὰ βασίλεια ἦν τῶν Βουλγάρων: the Role of the Bulgarian Capital City According to Ῥωμαϊκὴ ἱστορία by Nikephoros Gregoras

100%

Marinow K.

|

2022

|

tom 12

135-157

EN

The paper is devoted to a detailed analysis of direct and indirect references to Tărnovo, the capital of the so-called Second Bulgarian Tsardom (12th–14th centuries) in Roman history of Nikephoros Gregoras, an outstanding Byzantine scholar of the first half of the fourteenth century. An analysis of the passages devoted to this city leads to a conclusion that the status of the city was fully obvious to the Byzantine historian – this was the main, capital city of the Bulgarian state, in which its rulers permanently resided, without holding which one could not be a fully legitimate tsar of the Bulgarians and exercise real power of the northern neighbours of Byzantium. Thus the conflicts over power in contemporary Bulgaria focused primarily on taking Tărnovo. The Bulgarian tsar departed with military expeditions most often from this city, having gathered in its vicinity armed forces, and to this city Byzantines and rulers of other neighbouring countries sent their envoys to meet with the Bulgarian autocrat.

4

Spalona ziemia. Losy bułgarskiego zaplecza gospodarczego w czasie wyprawy Nikefora I Genika z roku 811

100%

Marinow K.

|

tom 27

17-46

EN

The article is dedicated to the impact of the military expedition led by the Byzantine emperor Nikephoros I Genikos (802–811) on the overall political and economic situation of the Bulgarian state. During the military operations carried out in the Khanate, the Byzantine forces undertook the devastation of arable fields, the killing of farm animals and probably committed murders of the local population. Many researchers associate this activity with the loosening of discipline within the army, which was to be the result of a lack of control on the part of the commander-in-chief. On the basis of the correlation and rationalization of the sources in the matter, we have to interpret all these actions in a completely different way, as a conscious activity aimed at causing the Bulgarians the greatest possible losses by the imperial army. Moreover, the interpretation contradicts the universally accepted thesis, that the imperial campaign was aimed at eliminating Bulgarian statehood and incorporating its lands into Byzantium. It seems, therefore, that the purpose of the described activities was to exclude, for a long time, Khan Kroum (796/803–814) and his subordinates from military engagement in Thrace, Macedonia, i.e. areas where the Empire tried to regain and consolidate its influence.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie wpływu wielkiej wyprawy zbrojnej pod wodzą cesarza bizantyńskiego Nikefora I Genika (802–811) na ogólną polityczno-gospodarczą sytuację ziem państwa bułgarskiego. W trakcie działań zbrojnych na terenie chanatu, wojska bizantyńskie niszczyły pola uprawne, wybijały zwierzęta hodowlane i prawdopodobnie dopuściły się mordów na miejscowej ludności. Zazwyczaj badacze tłumaczą te działania rozluźnieniem dyscypliny w armii cesarskiej, w związku z brakiem decyzyjności ze strony głównodowodzącego. Na podstawie korelacji i racjonalizacji źródeł dotyczących kampanii należy uznać, że niszczycielska aktywność wojskowa była podejmowana świadomie, z myślą o zadaniu Bułgarom możliwie największych strat gospodarczych. Co więcej, taka interpretacja przeczy powszechnej tezie, że wspomniana kampania cesarska miała na celu likwidację państwowości bułgarskiej i inkorporację jej ziem do Bizancjum. Należy uznać, że celem opisywanych działań było raczej wyłączenie na dłuższy czas chana Kruma (796/803–814) i jego podwładnych z zaangażowania zbrojnego na terenie Tracji i Macedonii, czyli obszarów, na których cesarstwo starało się odzyskać oraz umocnić swoje wpływy.

5

Góry Hemos a bizantyńskie wpływy kulturowe i gospodarcze na wczesnośredniowieczną Bułgarię

100%

Marinow K.

|

tom 25

7-42

EN

The text discusses the importance of the Hemos mountain range (nowadays including Pre-Balkan, Stara Planina and Sredna Gora massifs) which separated the core territory of the early medieval Bulgaria in the North from the Byzantine lands in the South (almost through the entire so-called pagan or barbarian period of the Bulgarian state, i.e. from the end of 7th to the middle of 9th centuries), and divided the state in two geographically separated territories during the rest part of the existence of the so-called First Bulgarian Empire (from the second half of the 9th to the end of 10th and beginning of 11th centuries). The source investigation shows that especially during the first half of the period in consideration – the mentioned pagan (barbarian) period – the mountains really acted, to a certain degree, as a barrier for the Byzantine influences on the Bulgarians. That was because of the ideological (political) and religious differences between both the states.

PL

Tekst omawia znaczenie górskiego łańcucha Hemosu (współcześnie odpowiadającego masywom Przedbałkanu, Starej Płaniny i Srednej Gory), który rozdzielał jądro terytorialne wczesnośredniowiecznej Bułgarii znajdujące się na północy od ziem bizantyńskich leżących na południu (prawie przez cały tzw. pogański okres państwa bułgarskiego, a zatem pomiędzy końcem VII. a połową IX. w.), i dzielił państwo na dwa geograficznie odrębne obszary przez pozostałą część istnienia tzw. Pierwszego Państwa Bułgarskiego (od drugiej połowy IX. do końca X. i początków XI. w.). Analiza źródłowa wskazuje, że szczególnie w pierwszej części omawianego okresu chronologicznego – w tzw. okresie pogańskim lub barbarzyńskim – góry rzeczywiście, do pewnego stopnia, odgrywały rolę bariery dla wpływów bizantyńskich na Bułgarów. Wynikało to z różnic ideologicznych (politycznych) i konfesyjnych pomiędzy oboma państwami.

6

Osadnicy, twierdze, temy. Bizantyńskie działania w celu wzmocnienia granicy z wczesnośredniowieczną Bułgarią, VII–X w.

100%

Marinow K.

|

2019

|

tom 26

5-30

EN

The article raises issues related to the Byzantine reconquista of the Thracian and Macedonian lands after the period of barbarian invasions on the Balkan Peninsula in the 5th–7th c. When implementing the plan to recover these areas, the authorities in Constantinople had to take into account the real threat from the Bulgarian Khanate, established north of the Haimos Mountains. Bulgarians threatened not only the success of the Byzantine venture, but they went much further south, reaching in their raids the surroundings of the imperial capital (in the southeast) or the geographical and historical lands of Macedonia (in the southwest). To remedy this, and to make their presence more real in these areas, the emperors moved there the population from Asia Minor to fulfill the existing settlement voids, embedding them in already existing or newly built fortresses and cities (as garrison units), or on arable lands (rural settlement). Another step was the creation of specific administrative units in the indicated areas, through which it was easier to administer them and effectively organize resistance against invaders from the north. Local settlers also constituted the basic military force obliged to protect these border territories. On the other hand, Thracian strongholds played the role of Byzantine outposts and bases for imperial expeditions organized against Bulgaria itself.

PL

Artykuł podnosi zagadnienia związane z bizantyńską rekonkwistą ziem trackich i macedońskich po okresie najazdów barbarzyńskich na Półwysep Bałkański w V–VII w. n.e. Realizując plan odzyskiwania tych terenów władze w Konstantynopolu musiały brać pod uwagę realne zagrożenie ze strony chanatu bułgarskiego, funkcjonującego na północ od gór Hemos. Bułgarzy bowiem zagrażali nie tylko powodzeniu bizantyńskiego przedsięwzięcia, lecz wyprawiali się znacznie dalej na południe, sięgając w swych rajdach okolic cesarskiej stolicy (na południowym wschodzie) czy ziem geograficzno-historycznej Macedonii (na południowym zachodzie). By temu zaradzić, a i urealnić swoją obecność na wspomnianych obszarach, cesarze sprowadzali ludność małoazjatycką, którą uzupełniano istniejące tam pustki osadnicze, osadzając ją w już istniejących lub nowo wzniesionych twierdzach i miastach (jako oddziały garnizonowe), bądź na terenach uprawnych (osadnictwo wiejskie). Innym krokiem było utworzenie na wskazanych terenach konkretnych jednostek administracyjnych, za pośrednictwem których łatwiej było nimi zarządzać i skutecznie organizować opór przeciwko najeźdźcom z północy. Miejscowi osadnicy stanowili również podstawową siłę militarną zobowiązaną do ochrony tych pogranicznych terytoriów. Z drugiej strony twierdze trackie pełniły rolę bizantyńskich forpoczt i baz wypadowych dla wypraw cesarskich organizowanych przeciwko samej Bułgarii.

7

ПЛАМЕН ПАВЛОВ, Забравеното Средновековие [Plamen Pavlov, The Forgotten Middle Ages], Българска История, София 2019, pp. 303.

63%

Leszka M. J. , Marinow K.

|

tom 10

520-525