Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Wpływ zabudowy hydrotechnicznej oraz eksploatacji surowców budowlanych na kształtowanie krajobrazu doliny górnej Odry od połowy XVIII wieku

100%

Czaja S. W.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG

|

2007

|

nr 07

2

Atrakcje turystyczne „Słowackiego Raju”

100%

Czaja S. W.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2010

|

tom nr 14

65--73

PL

Słowacki Raj to jeden z najpiękniejszych regionów środkowej Europy. Do połowy trzeciorzędu była to lekko pofałdowana równina, z której sterczały niewysokie (do 100 metrów) wapienne pagóry, a rzeka Hornad, płynąca dzisiaj głębokim wąwozem, wiła się między tymi wzgórzami. Wtedy to nastąpiło wypiętrzenie dzisiejszego masywu Słowackiego Raju i jednocześnie zapadanie się kotliny Hornadu. Rzeki i potoki gwałtownie zwiększyły swoje spadki i rozcięły wapienno-dolomitowy masy kilkunastoma głębokimi wąwozami. W ekstremalnie wąskich kanionach utworzyły się na odpornych wapieniach płytowych i skalistych ogromne wodospady oraz niezwykłe skalne formy w postaci baszt, iglic, murów itp. Rzeka Hornad została „uwięziona” w obrębie odpornych skał wapiennych, rozcięła więc podłoże, tworząc niezwykle malowniczy przełom. Wody opadowe łatwo wnikają do wnętrza spękanego masywu, tworząc jeden z największych i najciekawszych systemów jaskiniowych na Słowacji, z jedyną w tej części Europy jaskinią lodową.

EN

The Slovak Paradise is one of the most beautiful regions in Central Europe. Till the mid-Tertiary it was a slightly undulating plain, from which low (up to 100 meters) limestone mounds protruded, and the Hornád river, today flowing in deep gorge, meandered between these hills. At that time the uplift of the presentday massif of the Slovak Paradise and simultaneously the subsidence of the Hornád basin happened. Rivers and streams increased in their gradients violently and cut limestone-dolomite masses by many deep gorges. In extremely narrow canyons huge waterfalls and unusual rocky forms - towers, needles, walls etc. were shaped at resistant platy and massy limestones. The Hornád river was „trapped” within resistant limestone rocks and cut the substratum, forming the unusually picturesque gorge. Precipitation waters easily get in the interior of cracked massif, creating one of the largest and interesting cave systems in Slovakia, with ice cave - the one in this part of Europe.

3

Zmiany sieci hydrograficznej na obszarze Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego od połowy XVIII wieku

100%

Czaja S. W.

Problemy Ekologii

|

2005

|

tom R. 9, nr 6

300-308

PL

Wielowiekowa działalność górnicza oraz urbanizacja i uprzemysłowienie obszaru może spowodować duże zmiany w powierzchniowej sieci hydrograficznej i przekształcenie stosunków wodnych regionu. Skutki tej działalności przejawiają się w zmianach: działów wodnych, biegu i charakterze koryt rzecznych, lokalizacji źródeł, profili podłużnych i poprzecznych rzek oraz właściwościach fizykochemicznych i biologicznych wód powierzchniowych. Im dłużej trwa silna antropopresja (działalność górnicza, przemysłowa i urbanizacja) tym większe są zmiany stosunków wodnych. Tego typu przekształcenia są bardzo wyraźne na obszarze Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, gdzie eksploatacja i przetwarzanie rud cynku i ołowiu rozpoczęto już w XIII wieku a węgla kamiennego w XVIII wieku. Rozwój przemysłu spowodował silną urbanizację tego okręgu dopiero od drugiej połowy XIX wieku. Szczegółowa analiza materiałów archiwalnych oraz kartowanie terenowe wykazały znaczące zmiany powierzchniowej sieci hydrograficznej Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego w ciągu ostatnich 200 lat. Największe zmiany zaobserwowano w centralnej jego części, gdzie długość sieci rzecznej uległa niemal trzykrotnemu skróceniu. Na obrzeżach GOP stwierdzono natomiast wzrost długości rzek i potoków o około 15%. Charakterystyczną cechą krajobrazu okręgu jest funkcjonowanie setek zbiorników wodnych, tworzących rodzaj "pojezierza antropogenicznego". Są to zbiorniki przemysłowe, w nieckach osiadania i zapadliskach oraz wyrobiskowe po powierzchniowej eksploatacji surowców mineralnych. Ich cechą jest duża zmienność głębokości i kształtu misy jeziornej na skutek zmian poziomu wód gruntowych lub celowej likwidacji (zasypania) wyrobisk i niecek.

EN

Long-term mining, urbanisation and industrialisation of an area can cause considerable changes in the surface hydrographic network and has a profound effect on the regional hydrography. This is manifested by changes of watersheds, river courses, the location of springs, longitudinal and transverse river profiles, the nature of the channel floor, and the biological and chemical properties of the river water. The longer the duration of the mining and industrial activity, so, generally, the greater the hydrological changes. This is certainly true of the Upper Silesian Industrial Region (USIR), where massive exploitation and processing of zinc ores and coal began at the turn of the 17th and 19th centuries. In the 1850s, this led to a considerable expansion in the urbanisation and industrialisation of the region. A detailed analysis of the archives and mapping of the area studied have shown that surface hydrography in the USIR has changed significantly during the last 200 years. The channel forms, and the shape and length of the hydrographic network have been greatly affected- In the central part of the USIR, the density of the network has decreased threefold whereas, by contrast, it has increased by several percentage points in the margins. A characteristic "anthropogenic lakeland" has developed here in which public service and industrial reservoirs, subsidence ponds, flooded sand and gravel pits and opencast mines are prominent features. In general, the size and depth of such bodies of water change rapidly, changes in the local water table and sedimentation in them often result in their rapid obliteration as landscape elements.

4

Zmiany krajobrazów doliny Małej Wisły w obrębie Kotliny Oświęcimskiej przez wezbrania powodziowe w XVIII-XX wieku

100%

Czaja S. W.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG

|

2010

|

nr 13

5

Atrakcje turystyczne "Słowackiego Raju"

88%

Czaja S. W.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG

|

2010

|

nr 14

6

Baza danych "Zmiany zagospodarowania doliny górnej Odry od XVIII wieku do czasów współczesnych w aspekcie zagrożenia powodziowego (zalania doliny)"

51%

Czaja S. W. , Machowski R. , Szolc L.

Przyroda Górnego Śląska

|

2015

|

nr 79