Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

W kwestii liczebności oddziałów wojskowych w Polsce okresu rozbicia dzielnicowego

100%

Szymczak J.

|

nr 2

51-75

RU

Среди факторов, определяющих поенные усилия государства и общества, важное место занимает вопрос многочисленности армии. О количестве солдат соответственно экипированных и обученных военному ремеслу решал демографический и экономический потенциал страны, а также происходящие в ней структурно-общественные изменения. В период удельной раздробленности отдельные князья могли пользоваться только собственными ресурсами уделов и по мере того, как прогрессировала феодальная раздробленность все больше и больше уменьшались их мобилизационные возможности. Подсчитано, что владелец мог иметь в распоряжении армию в 1/60 общего числа населения княжества, а в масштабе всего польского государства это число составляло около 23-25 тыс. людей. Реляции источников чаще всего содержат общие данные, касающиеся количества войск, и общие утверждения числа войск, участвующих в различных военных, кампаниях например, много тысяч, многочисленные отряды, маленькая горстка и т. п. Неоднократно поданные числа бывают преувеличенными, обычно в десять раз. К большим мобилизационным акциям можно зачислить вывод в 1259 г. двух тысяч вооруженных князем ленчнцким и куявским, Казимиром Конрадовицем; 3 тыс. верховых, и 2 тыс. пехоты, которых в 1280 г. повел на Русь галицкую владелец краконской, сандомерской и серадской земель Лешек Чарта, a также 1800 воииоп князя леичнцкого, Казимера, в 1294 Г. против литовцев.

2

Z kasztelu do obozu wojennego. Konno, zbrojnie i z dobrze zaopatrzonym wozem

100%

Szymczak J.

|

2017

|

nr 99

57-81

EN

Mobilization of the army in the Middle Ages was slow and its assembly lasted several weeks. Time to prepare for a war expedition is usually a period of four weeks, time to grazing horses. The meaning of war horses and the care given to their owners by the ruler is to include them in the edict of Emperor Frederick I Barbarossa about peace in the state of 1152. A similar record is found in the statutes of King Casimirus Magnus from the mid-14th century. Such high interest in horses was due to the fact that „The horse, as everyone knows, is the most important part of the knight”. The battle horse is dextrarius, which is guided by a squire during a loose journey at the right, so that he is rested at all times at the disposal of the knight. Depending on their financial capacity, knights and nobles sat on both large and large ambulances and inroads, often covered by various armor and medium-sized horses. On the other hand, while carrying luggage while carrying the summarius, the knight mounted a sturdy horse roncin. The knights and nobles on the road put on some light armor: a chainmail, patches or a breastplate. His head protected the open and less tired chaplain. The helmets were used as helm of closed knights only when they entered the fight. Protective armor and spear weapons: copies and spears were on the accompanying wagon. During the journey, a traditional sword or stance was replaced by a handy cord, cleaver or saber, but at the waist there was always a pugnat or dagger. With the announcement of the general expedition the knight should set out on her with a threewheeled food cart for four weeks. In the price list of 1538 we find four types of cars, but only the fourth is a special car for the fierce (currus stipendiariorum). His complete equipment consisted of a basket with scales, hoops, iron wheels and a cover, that is, a canvas cover of the car. Such a car cost 5 florins. Medieval travelers were stopping for meals or for nights usually in taverns or inns. The more fortunate they tried to use usually the hospitality of the monasteries on their way. In the cities they could sleep in the burger homes for a reasonable fee. But during the war expedition, as well as on the hunt, it was necessary to stay even in the hut. But the king, the nobles and the wealthier gentry lived in tents. During the Middle Ages, mainly two types of conical tents were used. These were tents on a circular plan, with a small surface and the second larger – with a base in the shape of a rectangle or oval. According to the statute of the guilds of Bydgoszcz tailors from 1533, the smaller tentoriumbellicum needed 112 cubits (about 64 m) of material. On the other side of the tent, 146 cubits (about 83.2 m) of material was needed. Hetman Jan Tarnowski in his Consilium rationis bellicae warns against fire in the tents and determines their place of stay in a war camp, where the second stage of soldier’s life will take place.

PL

W średniowieczu mobilizacja wojska przebiegała powoli, a jego zgromadzenie trwało kilka tygodni. Czas na przygotowanie się na wyprawę wojenną to zazwyczaj cztery tygodnie, czas na wypas koni. Wyrazem znaczenia koni bojowych i troski okazywanej ich właścicielom przez panującego jest uwzględnienie ich w edykcie cesarza Fryderyka I Barbarossy o pokoju w państwie z 1152 r. Podobny zapis znajdujemy w statutach Kazimierza Wielkiego z połowy XIV w. Tak duże zainteresowanie końmi wynikało z tego, że „koń, jak wszyscy wiedzą, jest najważniejszą częścią rycerza”. Koń bojowy to dextrarius, czyli prowadzony przez giermka podczas podróży luzem po prawicy, aby wypoczęty był w każdej chwili do dyspozycji rycerza. W zależności od swoich możliwości finansowych rycerze i szlachta dosiadali zarówno dorodnych i rosłych ambulatorów i inochodników, często okrytych różną zbroją, jak i koni średniej wielkości. Natomiast podczas podróży bagaże dźwigał juczny summarius, rycerz zaś dosiadał krzepkiego konia roncina. Rycerstwo i szlachta na drogę zakładali lekką zbroję: kolczugę, płaty lub sam napierśnik. Głowę chronił otwarty i mniej męczący kapalin. Przyłbicę jako hełm zamknięty rycerze wykorzystywali dopiero z chwilą wejścia do walki. Uzbrojenie ochronne oraz broń drzewcowa: kopie i włócznie znajdowały się na towarzyszącym im wozie. Podczas podróży tradycyjny miecz lub koncerz zastępował poręczniejszy kord, tasak lub szabla, ale przy pasie był zawsze puginał lub sztylet. Wraz z ogłoszeniem wyprawy powszechnej rycerz powinien wyruszyć na nią z trzykonnym wozem z żywnością na cztery tygodnie. W cenniku z 1538 r. znajdujemy cztery rodzaje wozów, ale tylko ostatni z nich to wóz specjalny dla zaciężnych (currus stipendiariorum). Jego całkowite wyposażenie stanowiły: kosz z wagami, orczykami, okutymi żelazem kołami i poklatem, tj. płóciennym przykryciem wozu. Taki wóz kosztował 5 florenów. Średniowieczni podróżni zatrzymywali się na posiłek lub na nocleg zazwyczaj w karczmach lub w gospodach. Możniejsi starali się korzystać zazwyczaj z gościnności klasztorów znajdujących się na ich drodze. W miastach mogli nocować w domach mieszczan za odpowiednią opłatą. Ale podczas wyprawy wojennej, a także na polowaniu, trzeba było nocować nawet w szałasie. Jednak król, dostojnicy i zamożniejsza szlachta mieszkała w namiotach. W okresie średniowiecza używano głównie dwóch rodzajów namiotów o kształcie stożkowym. Były to namioty na planie koła, o małej powierzchni i drugie obszerniejsze – o podstawie w kształcie prostokąta lub owalu. Według statutu cechu krawców bydgoskich z 1533 r. na mniejszy tentorium bellicum potrzeba było 112 łokci (ok. 64 m) materiału. Natomiast na namiot większy potrzeba było 146 łokci (ok. 83,2 m) materiału. Hetman Jan Tarnowski w swym Consilium rationis bellicae przestrzega przed pożarem w namiotach i określa miejsca ich postoju w obozie wojennym, gdzie nastąpi drugi etap życia żołnierskiego.

3

Karśniccy w Polsce Centralnej w źródłach epigraficznych z XVI–XVIII w.

63%

Szymczak A. , Szymczak J.

|

nr 55

161-180

EN

The Karśnicki family from Łęczyckie and Sieradzkie are related to 4 epigraphic monuments. The first, now lost, recorded only in the work of Szymon Starowolski, Monumenta Sarmatarum, concerns Barbara Sarnowska, after her husband Sasin Karśnicka, buried in Łowicz in 1583, next to her uncle, the archbishop of Gniezno, Jan Przerębski. Three other monuments are located in the former Bernardine church in Ostrzeszów and concern members of the family Fundament Karśnicki, Jastrzębiec coat of arms: a baroque epitaph of Tomasz wojski (tribunus) of Ostrzeszów (died 1707), the tombstone of his son Jerzy Florian, lieutenant colonel in the service of the field hetman Stanisław Rzewuski, stolnik (dapifer) of Wieluń (died 1742) and the tombstone of Kazimierz judge of the Wieluń (died 1797), son of Franciszek of Kierzno, stolnik (dapifer) of Ostrzeszów and grandson of Tomasz. The authors present the genealogy of both families, family connections and political activity.

PL

Rodziny Karśnickich pochodzących z Łęczyckiego i Sieradzkiego dotyczą cztery zabytki epigraficzne. Pierwszy, obecnie zaginiony, odnotowany tylko w pracy Szymona Starowolskiego Monumenta Sarmatarum, dotyczy Barbary Sarnowskiej, po mężu Sasin Karśnickiej, pochowanej w Łowiczu w 1583 r. obok wuja arcybiskupa gnieźnieńskiego Jana Przerębskiego. Trzy kolejne zabytki znajdują się w dawnym kościele bernardyńskim w Ostrzeszowie i dotyczą członków rodziny Fundament Karśnickich h. Jastrzębiec: epitafium barokowe wojskiego ostrzeszowskiego Tomasza (zm. 1707), nagrobek jego syna Jerzego Floriana, podpułkownika w służbie hetmana polnego Stanisława Rzewuskiego, stolnika wieluńskiego (zm. 1742) i tablica nagrobna sędziego wieluńskiego Kazimierza (zm. 1797), syna Franciszka z Kierzna, stolnika ostrzeszowskiego i wnuka Tomasza. Autorzy prezentują genealogię obu rodzin, powiązania rodzinne i działalność polityczną.

4

Testament rajcy łódzkiego Klemensa Czarnego z roku 1594

63%

Szymczak A. , Szymczak J.

|

nr 110

61-76

EN

Clement the Black belonged to the elite of the Łódź burghers in the second half of the 16th century. He was a juror in municipal court in the years 1561–1572, in 1573 he become a councilor and held this office until his death in 1594. He made his last will on February 10 of that year. Four daughters: Dorothy, Sophia, Catherine and Anne received dowries in money of 6 marks each. At the same time, all the arable lands and gardens were given to his three sons: Wojciech, Stanislaw and Mark, with whom he was to live until his death. The will contains the location of the property of Clement the Black and his well-known neighbors, as well as many old topographic names from the area of today’s Łódź. Importantly, the local dialect of the town appears in this document.

PL

Klemens Czarny należał do elity mieszczaństwa łódzkiego w drugiej połowie XVI w. Był ławnikiem w latach 1561–1572, w 1573 r. został rajcą i sprawował ten urząd do śmierci w 1594 r. Testament sporządził 10 lutego tegoż roku. Cztery córki: Dorota, Zofia, Katarzyna i Anna otrzymały posagi w pieniądzach – po 6 grzywien każda. Natomiast wszystkie grunty orne i ogrody otrzymali jego trzej synowie: Wojciech, Stanisław i Marek, z którym miał mieszkać aż do śmierci. Testament zawiera opis lokalizacji posiadłości Klemensa Czarnego i znanych imiennie jego sąsiadów, wymienia też wiele dawnych nazw topograficznych z terenu dzisiejszej Łodzi. Dodatkową wartość badawczą dokumentu stanowi miejscowy dialekt, w jakim został on spisany.