Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Liberalizm i etatyzm w praktyce gospodarczej krajów Unii Europejskiej

100%

Heller J.

Studia Regionalne i Lokalne

|

2009

|

nr 3(37)

27-45

PL

"Celem badań była identyfikacja i pomiar wolności gospodarczej w krajach Unii Europejskiej na przełomie XX i XXI w. Na tym tle szczególną uwagę zwrócono na zmiany (liberalizację) zachodzące w polskiej gospodarce. Podstawą analizy porównawczej między 25 krajami UE (poza Maltą i Cyprem) był materiał liczbowy uzyskany z corocznych badań wolności ekonomicznej, prowadzonych przez Heritage Foundation i Wall Street Journal w latach 1996–2008. Na łączny wskaźnik (indeks) wolności gospodarczej składała się średnia ocena dziesięciu różnych cech – kryteriów bardziej szczegółowych. Średni wskaźnik uzyskany z wszystkich 10 cech pozwalał natomiast ocenić kraj pod względem stopnia liberalizmu (wolności) gospodarki lub poziomu etatyzmu. Zaproponowane podejście metodyczne, w którym dokonuje się podziału na dwa nurty: etatyzm i liberalizm, okazało się szczególnie przydatne przy ocenie procesów zachodzących również w polskiej gospodarce. W wyniku badań stwierdzono, że wśród 15 krajów tzw. dawnej UE 10 zalicza się do grona bardziej liberalnych. W tej grupie jest też najbardziej liberalna w UE Irlandia, natomiast drugą grupę stanowi pięć państw wyraźnie mniej liberalnych: Hiszpania, Francja, Portugalia, Włochy i Grecja. Polska to kraj najbardziej etatystyczny spośród wszystkich członków UE, chociaż w pierwszych latach transformacji należała nawet – obok Czech i Estonii – do trzech liderów pod tym względem. Trudno więc utożsamiać gospodarkę polską z zaawansowanym bądź nadmiernym liberalizmem. Jest to – zgodnie ze współczesnymi standardami – raczej gospodarka etatystyczna, z pewnymi, i to nielicznymi, elementami liberalizmu. Badania wskazują, że kryzysu gospodarczego, który ujawnił się w połowie 2007 r., nie można utożsamiać wyłącznie z gospodarką liberalną, chociaż za takim źródłem przemawiają przyjmowane metody wychodzenia z zapaści gospodarczej. Przeważają tu rozwiązania etatystyczne, ale w wyraźnej mniejszości pojawiają się również metody liberalne. Rozstrzygnięcia należy jednak oczekiwać dopiero po kilku latach."

EN

The aim of the research was to identify and measure the level of economic freedom across the EU at the turn of the 20th and 21st centuries. Special attention was paid to the changes in (i.e. liberalization of) the Polish economy. The basis of the comparative analysis between the 25 EU countries (excluding Malta and Cyprus) was provided by data acquired from the annual economic freedom study conducted by the Heritage Foundation and the Wall Street Journal in the years 1996–2008. The overall economic freedom index consisted of the average from marks for 10 different features – more detailed criteria. The average index acquired from all 10 features was the basis of a country’s mark for the level of liberalism (economic freedom) or statism. The proposed methodological approach, in which the two main currents of statism and liberalism are exposed, was especially useful in evaluating the processes occurring in the Polish economy. The results of the research show that, in the group of 15 countries of the “old” EU, 10 can be considered more liberal. This group includes, as the most liberal EU state of all, Ireland. The second group is formed of 5 countries apparently less liberal, i.e. Spain, France, Portugal, Italy and Greece. Poland is found to be the most statist country anywhere in the EU, notwithstanding its status (along with the Czech Republic and Estonia) as one of the three leaders of liberalism in the first years of transformation. In this situation it is hard to identify the Polish economy with advanced or even excessive liberalism. It is – according to the present standards – a rather state-controlled economy, albeit with certain but scarce elements of liberalism. The research shows that the economic crisis which occurred from mid 2007 cannot be identified only with the liberal economy, even though the implemented methods of dealing with the crisis seem to point to such a source. Statist solutions prevail here, but some liberal methods appear as well. A solution to this dilemma can only be anticipated after several years have passed.

2

Samodzielność finansowa samorządów terytorialnych w Polsce

100%

Heller J.

Studia Regionalne i Lokalne

|

2006

|

nr 2(24)

137-151

PL

Samodzielność finansowa jest rozpatrywana jako podstawowy instrument samorządności. Zagadnienie potraktowano w ujęciu dynamicznym oraz strukturalnym. Celem badań była ocena zmian stopnia samodzielności finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Najwyższy jej poziom występuje w miastach na prawach powiatu, najniższy natomiast w województwach samorządowych oraz powiatach. W gminach jest on przeciętny, ale są one wyraźnie pod tym względem zróżnicowane. Gminy miejskie oraz te zlokalizowane wokół dużych miast charakteryzują się znacznie wyższym stopniem samodzielności finansowej od gmin wiejskich, które są oddalone od ośrodków miejskich.

EN

Financial independence is considered to be a crucial instrument of self-governance. This issue is treated in a dynamic and structural approach. The aim of the research was the evaluation of the level of changes in local government units' financial independence. The highest level of independence is found in the cities with poviat rights, whereas the lowest is found in self-governing voivodeships and in poviats. In the communes, the level is average, but there are big differences between them in this aspect. The urban communes and those situated near big cities have a much higher level of financial independence than rural communes, situated far away from major cities.

3

Poziom rozwoju gospodarczego województw a dochody samorządów terytorialnych w Polsce

100%

Heller J.

Studia Regionalne i Lokalne

|

2008

|

nr 4(34)

41-53

PL

Celem badań była ocena dysproporcji w dochodach samorządów terytorialnych w Polsce oraz ich związek z poziomem rozwoju gospodarczego województw. Podstawą tej oceny była łączna analiza dochodów samorządów wojewódzkich, powiatowych i gminnych w szesnastu województwach w latach 2002–2006. Na wstępnym etapie badań przyjęto hipotezę, że w województwach, które są na wyższym poziomie rozwoju gospodarczego, uzyskuje się też wyższe dochody w budżetach samorządów. Zmiany ustawowe wprowadzone 1 stycznia 2004 r. spowodowały wzrost dochodów ogółem oraz dochodów własnych w samorządach terytorialnych. Dochody te rosły najszybciej w województwach najbardziej rozwiniętych gospodarczo, a więc wpływały na pogłębianie dysproporcji rozwojowych między województwami w Polsce. Różnice te były tylko częściowo niwelowane przez dotacje i subwencje z budżetu państwa.

EN

The aim of the research was to evaluate disproportions in Polish local governments’ income and their connection with the level of economic development of voivodeships. The basis of this evaluation was an analysis including the income of governments at a voivodeship, district and commune levels in 16 voivodeships in the years 2002–2006. In the initial stage of the research, a hypothesis was made that in the voivodeships that are at a higher level of economic development the income of local governments is also higher. The changes in law introduced on l January 2004 caused an increase of local governments’ income. The income increased at the fastest pace in the most developed regions, thus contributing to the deepening of development disproportions between voivodeships in Poland. These differences were only partially decreased by subventions from the state budget.

4

The Role of Territorial Governments in Decentralisation of the Economic Activities of the State (during the Years 2004-2009)

100%

Heller J.

Olsztyn Economic Journal

|

2011

|

tom 6

|

nr 2

234-356

EN

The aim of the research was to assess the decentralisation of the economic activity of the State. Analysis of the general activity of territorial governments in Poland during the years 2003-2009 provided the base for that assessment. In practical terms two methods of economic activity are employed: indirect and direct. In the towns possessing the status of counties and in urban municipalities the indirect method dominates. In counties and rural municipalities the direct methods dominate. Employment of different methods leads to systemically different paths of development of the territorial governments in Poland. The need for organisational changes that might correct that unfavourable trend exists. One of the methods for achievement ofthat goal would involve combining rural counties with rural and urban-rural municipalities in a single organisational structure based on the example of the towns possessing the status of counties.

5

THE EFFICIENCY OF OWNERSHIP TRANSFORMATIONS IN POLAND - MACROECONOMIC APPROACH

100%

Heller J.

Olsztyn Economic Journal

|

2008

|

tom 3

|

nr 1

20-30

EN

The efficiency of the private sector in Poland is higher than that of publicly-owned enterprises. During the years covered by the study (1995-2004), the gap grew steadily and in 2004 the productivity in the private sector was nearly twice higher. Almost 80% of the national gross production is the result of the activity of only about 65% of the employed population.The private sector and the whole Polish economy with it, will develop through a combination of two ways: improvement of the economic efficiency and an absolute increase in financial outlays - mainly investment - on the existing enterprises and on setting up new ones. It is therefore an intensive path of development which should predominate over the earlier, extensive model. The privatisation process should be continued and should include most businesses which operate according to market principles and whose main activities include material production or intangible services. Special attention should be paid to so-called 'difficult' branches, such as coal mining and railways.

6

INVESTMENTS AS A REGIONAL POLICY INSTRUMENT

100%

Heller J.

Olsztyn Economic Journal

|

2010

|

tom 5

|

nr 1

15-27

EN

he aim of the study was to evaluate disparities between provinces in investment acquisition. The evaluation was based on an analysis of investment outlay inflow to provinces with varied economic development level in the years 2002-2006. According to the hypothesis adopted in the study, provinces at a higher level of economic development are more attractive to investors. The analysis shows that the level of a province economic development affected the amount of total investment acquired. Therefore, the study hypothesis has been corroborated. Public, as well as private, investment was largely localised based on the attractiveness criteria which were in turn founded on the province's economic development level. According to the evaluation, distribution of investments reduced the existing disparities between groups of provinces with different levels of economic development. Private investment, in turn, with liberal criteria of allocation do not deepen the existing inter-regional disparities, but they alleviate them to a similar degree as public investments. Only in the group of investments with the lowest level of economic development (the provinces of Lublin, Podkarpacie, Podlasie, Swietokrzyskie and Warmia and Mazury) was the private investment growth rate lower.

7

SOME MACROECONOMIC EFFECTS OF THE SYSTEM TRANSFORMATION IN THE POLISH ECONOMY BETWEEN 1990-2007

63%

Heller J. , Wierzbicka W.

Olsztyn Economic Journal

|

2009

|

tom 4

|

nr 1

1-13

EN

The aim of the research was to evaluate system transformation processes, i.e. market changes and European integration occurring in parallel. Both of these conditions have been the most significant influences on the economy of the countries of Central and Eastern Europe since 1990. The basis for this evaluation was an analysis of the changes in macroeconomic indicators specifying the level and the rate of GDP increase, inflation and unemployment in 1990-2007. It was established that the Polish economy developed faster in this period in comparison to the average level of 15 existing EU member states. Among the new members of the European Union (since 1 May 2004), Poland is one the most slowly developing states - with the highest unemployment rate, but also with relatively low inflation.

8

PUBLIC SPENDING AND THE ECONOMIC GROWTH RATE IN THE EUROPEAN UNION COUNTRIES

63%

Heller J. , Roman D.

Olsztyn Economic Journal

|

2008

|

tom 3

|

nr 2

181-195

EN

The aim of this study is to make an assessment of the relationship between the total amount of public spending and the economic growth rate. According to the study results, an increase in total amount of public spending (expressed as % of GDP) brings about a decrease in the real gross domestic product. An analysis of the public spending in selected EU countries in the period from 1996 to 2005, measured as its percentage of GDP, reveals its relationship with a change in real GDP value. The relationship is negative, which means that a 1% increase in public spending is accompanied by an average decrease in the real GDP growth rate by 0.151312%. The actual GDP growth rate differs from that estimated by the model by circa 0.13823%.

9

Pochodzenie terytorialne studentów Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w kontekście kształtowania się makroregionu funkcjonalnego Olsztyna

63%

Heller J. , Bogdański M.

Studia Regionalne i Lokalne

|

2013

|

nr 4(54)

82-104

PL

Celem prezentowanych badań było określenie roli Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w procesach kształtowania makroregionu funkcjonalnego aglomeracji olsztyńskiej. Za główne kryterium delimitacji przyjęto zasięg funkcji edukacyjnych olsztyńskiej uczelni. Wykorzystano do tego dane dotyczące pochodzenia kandydatów na studia w UWM zarejestrowanych w trakcie procedury rekrutacyjnej w latach 2011 i 2012. W pracy dokonano także analizy wpływu wybranych czynników na wielkość obszaru przestrzennego oddziaływania olsztyńskiej uczelni. Na podstawie przeprowadzonych badań można stwierdzić, że oprócz obszaru województwa warmińsko-mazurskiego makroregion funkcjonalny aglomeracji olsztyńskiej obejmuje także sąsiadujące z nim gminy województw podlaskiego i mazowieckiego.

EN

The aim of the present research is to describe the role of the Warmia and Mazury University in the formation of the functional macroregion in the Olsztyn agglomeration. The main criterion used to delimitate the macroregion of Olsztyn is the range of educational services of the biggest university in Warmia and Mazury. The authors use data relating to the place of living of the candidates who registered during the recruitment process in 2011 and 2012. They also analyze the impact of selected factors on the size of the area of Olsztyn university’s spatial influence. The research results show that the functional macroregion of the Olsztyn agglomeration covers, apart from the Warmia and Mazury voivodship, also the neighbouring districts of the Podlaskie and the Mazowieckie voivodships.

10

Economic Growth in the Warmia and Mazury Voivodship Compared to Selected Countries and Regions of the European Union

63%

Heller J. , Bogdański M.

Olsztyn Economic Journal

|

2014

|

tom 9

|

nr 1

5-16

EN

The aim of the research was to evaluate the level and the dynamics of the economic growth of Warmia and Mazury voivodship compared to the rest of the country and the average economic performance of selected countries and regions of the European Union to determine if the Polish economic gap is decreasing. The obtained results could contribute to the discussion on the efficiency and reasonability of regional policy towards achieving economic cohesion. The analysis indicated that regions of the so-called "eastern wall" of Poland (including Warmia and Mazury voivodship) have a low rate of economic growth. This may suggest that the process of economic divergence has a permanent and objective nature.

11

Integracja różnych prędkości a zbieżność realna krajów Europy Środkowo-Wschodniej z Unią Europejską

63%

Heller J. , Kotliński K.

Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu

|

2018

|

nr 539

51-61

PL

Modele integracji różnych prędkości były i wciąż są adaptowane w praktyce, zwłaszcza w stosunku do nowych członków Unii Europejskiej. Celem badań jest ocena zbieżności realnej krajów członkowskich z Europy Środkowo-Wschodniej z Unią Europejską w warunkach integracji różnych prędkości. Jako mierniki zbieżności realnej wykorzystano dwa wskaźniki: PKB na mieszkańca i średnią płacę brutto. W przypadku obu mierników wystąpiła konwergencja absolutna typu beta. Została więc potwierdzona teoria integracji: na wspólnym rynku działają procesy dążące do wyrównywania płac. Proces zbieżności płac zachodzi w wolniejszym tempie niż zbieżność PKB. We wszystkich krajach Europy Środkowo- -Wschodniej PKB per capita wyrażony jako procent średniej UE osiąga wyższe wielkości niż średnie płace wyrażone jako procent średniej UE.

EN

Multi-speed models of integration have been and are being adapted in practice, especially in relation to new members of the European Union. The aim of the study is to assess the real convergence of the member states of Central and Eastern Europe with the European Union in the conditions of multi-speed integration. Two ratios were used: GDP per capita and average annual gross earning. Absolute beta convergence occurred for both measures. The process of wage convergence was observed and the theory of the common market was confirmed. The process of wage convergence occurs at a slower rate than the convergence of GDP. In all CEE countries, GDP per capita expressed as a percent of EU average is higher than the average wages expressed as a percent of EU average.

12

Nakłady na badania i rozwój w Polsce na tle wybranych państw europejskich

63%

Heller J. , Bogdański M.

Studia Regionalne i Lokalne

|

2005

|

nr 4(22)

59-76

PL

Gospodarka oparta na wiedzy, new economy to pojęcia, które w kontekście zmian zachodzących w ciągu kilkunastu ostatnich lat w światowej gospodarce nabierają wyjątkowego znaczenia. Obecnie to wiedza jako czwarty czynnik produkcji stanowi podstawowe źródło kreowania rozwoju gospodarczego w najbardziej rozwiniętych krajach świata. Badania przeprowadzone w pracy pokazały, że nakłady na badania i rozwój w Polsce w latach 1994-2003 kształtowały się na znacznie niższym poziomie niż w wielu innych krajach europejskich. Co więcej, ich struktura także nie jest adekwatna do potrzeb nowoczesnej gospodarki opartej na wiedzy.

EN

Knowledge based economy, new economy. In context of changes we can observe that in last years in world economy these ideas are starting to have completely new meaning. Nowadays, it is the knowledge as the fourth factor of production, that is the most important source of creating the economic development in the highly developed states. Researches done in this paper proved that the Polish expenditures on research and development in years 1994-2003 were on the much lower level, than in many other European countries. Furthermore, their structure is not adequate to the needs of modern economy based on knowledge.

13

Regionalne uwarunkowania i efekty podziału funduszy z Unii Europejskiej

63%

Heller J. , Szczepaniak A. J.

Studia Regionalne i Lokalne

|

2008

|

nr 2(32)

112-123

PL

Celem opracowania była syntetyczna ocena podziału środków z UE na 16 województw. Stwierdzono, że regionalny podział funduszy z Unii Europejskiej w latach 2000–2005 jest efektem przyjętej metody, która premiuje województwa o większej liczbie mieszkańców. W liczbach bezwzględnych największymi beneficjentami okazały się: Mazowsze, Śląsk i Małopolska, a więc regiony o wysokim stopniu urbanizacji, wyposażone w szerokie otoczenie biznesu i posiadające stosunkowo bogate zaplecze naukowe. Równocześnie pozyskują one najwięcej bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Mamy więc do czynienia z podwójnym uprzywilejowaniem tych województw w stosunku do pozostałych regionów. W liczbach względnych, które opisano indeksem pozyskanych środków w stosunku do udziału w tworzonym PKB, dominują natomiast: Warmia i Mazury, Podlasie oraz Pomorze Zachodnie. Nie oznacza to jednak, że w ten sposób następuje niwelowanie istniejącego dystansu między wymienionymi regionami a województwami o najwyższym poziomie rozwoju. Badania nie potwierdziły też zależności pomiędzy PKB per capita a kwotami pomocy przypadającymi na jednego mieszkańca. Brak jakiejkolwiek zależności (dodatniej lub ujemnej) jest logicznym efektem przyjętego założenia, iż regionalny podział środków z Unii Europejskiej jest uwarunkowany głównie liczbą mieszkańców; wskazuje też na to, że przyjęte kryteria nie różnicują województw pod kątem oczekiwanych efektów ekonomicznych. Przyjmują natomiast egalitarne podejście, czyli przydział na każdego mieszkańca kraju statystycznie „po równo”.

EN

The aim of this study was a synthetic evaluation of EU funds’ distribution between 16 voivodships. It was found out that the regional EU funds’ distribution in the years 2000–2005 is an effect of a method, according to which the voivodships that more populated are privileged. In absolute numbers the biggest recipients were: Masovia, Silesia and Malopolska – regions with a high level of urbanization, equipped with a broad business environment and with a relatively rich scientific background. At the same time, these voivodships win the most direct foreign investments. Thus we deal with a double privilege of these voivodships in relation to other regions. In relative numbers, described by an index of received funds in relation to the share of produced GPD, the dominating regions are: Warmia and Mazury, Podlasie and Western Pomerania. But it does not mean that in this way the distance between these voivodships and the most developed regions is reduced. The research did not prove that there is a connection between GDP per capita and the amount of aid per one inhabitant. The lack of any connection (positive or negative), which is a logic effect of the assumption that the regional distribution of EU funds is conditioned mainly by the number of inhabitants, indicates that the criteria do not differentiate voivodships according to the anticipated economic effects. They take an egalitarian approach – every inhabitant should receive statistically equally.

14

Finanse i samodzielność ekonomiczna a ustrój samorządów terytorialnych w Polsce

63%

Heller J. , Farelnik E.

Studia Regionalne i Lokalne

|

2013

|

nr 2(52)

81-94

PL

Celem badań była ocena poziomu samodzielności ekonomicznej i jej wpływu na kształtowanie się zmian ustrojowych w różnych grupach samorządów terytorialnych. Badania wykazały, że czynnikiem decydującym o zróżnicowaniu stopnia samodzielności ekonomicznej samorządów jest poziom urbanizacji. Dochody własne w samorządach miejskich przekraczają 50%, a nawet 60%, natomiast na terenach wiejskich (rozumianych jako gminy wiejskie oraz powiaty ziemskie) kształtują się na poziomie ok. 30%. Tak poważne różnice mogą wpływać na to, że rozwój samorządów terytorialnych będzie odbywał się w dwóch – ustrojowo różnych – kierunkach.

EN

The aim of our research is to evaluate the level of economic independence and its influence on political system changes in different groups of local government. The research shows that the decisive factor in differentiating economic independence of local governments is the level of urbanization. In urban self-government, its own revenues surpass 50% and sometimes even 60%, whereas in rural areas (defined as rural communes and land districts) they reach about 30%. Such marked differences can cause local governments to develop in two structurally different directions.

15

Wspólna waluta euro a poziom inflacji w państwach Europy Środkowo-Wschodniej

51%

Heller J. , Warżała R. , Kotliński K.

Studia Europejskie-Studies in European Affairs

|

2018

|

tom 3

185-202

EN

The aim of the article is to assess the impact of the euro adoption on the inflation level in the countries of Central and Eastern Europe, i.e. Slovenia, Slovakia, Estonia, Latvia and Lithuania. The hypothesis was adopted that the average price level increase - within the framework of the inflation targeting – is a fixed element of the monetary policy of all central banks, including the European Central Bank. If, after the introduction of a single currency, the rate of inflation is close to the inflation target, then the common monetary policy brings positive effects, and the excessive price increase is only an illusion. As a result of the review of the literature, as well as the analysis of statistical data, it was found that in some of the surveyed countries (Estonia and Slovenia), in the first years after the adoption of the single currency, the price rose above the ECB inflation target, however, this result cannot be attributed solely to the introduction of the single currency (euro). The occurring level of inflation, which is contained in the inflation target of the central bank is acceptable, because its impact on the conomy is positive. The discrepancy between perceived infl ation and its actual level in the new euro area member states may also result from the experience of countries in which – as a result of the price rounding effects – there was an increase in the prices of some consumer goods.

16

Introduction of the Single Currency and Inflation : the Case of Central and Eastern European Countries

51%

Heller J. , Warżała R. , Kotliński K.

Olsztyn Economic Journal

|

2019

|

tom 14

|

nr 2

133-144

EN

The study of price increases in five countries (Slovenia, Slovakia, Estonia, Latvia and Lithuania) aimed to assess the introduction of the single currency (euro) on the rate of HICP inflation in two short-term perspectives: after the first month and after the first year of the introduction of the euro in these countries. The following hypothesis was put forward: prices after the introduction of the euro are contained in the inflation target, that is, there can be no substantial increase, and contrasting views on the issue are only an effect of illusion, that is, the difference between actual and perceived inflation level. The research was carried out using the comparative method. They show that the inflation effect in the euro-adopting countries was clearly convergent with the level of price growth recorded at the same time in other European Union countries, including those already with a single currency. The result is that the reasons for excessive price growth in the short-term perspective should not be sought in connection with the introduction of the euro, but rather explained by e.g. the convergence of business cycles with these euro area countries in which HICP inflation target exceedance was recorded at the same time. There can be also any other conditions that affect price growth in all European countries, regardless of whether they belong to euro area or have its national currencies.