Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Ograniczanie wyników
Czasopisma help
Lata help
Autorzy help
Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 42

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
PL
Opisano stan wiedzy na temat materiałów żarowytrzymałych dla przemysłu lotniczego. Przedstawiono wymagania przemysłu lotniczego oraz kierunki badań i rozwoju materiałów na elementy turbin gazowych.
EN
The state of knowledge of high-temperature creep resisting materials for the aircraft industry was described. Requirements of the aircraft industry and directions of research and development of high-temperature creep resisting materials for gas turbine components were presented.
2
Content available remote Badania instytutu metalurgii żelaza na potrzeby gospodarki
100%
PL
W opracowaniu przedstawiono strategiczne kierunki badań naukowych oraz przegląd najważniejszych prac badawczo-wdrożeniowych zrealizowanych przez Instytut i wykorzystanych w ostatnich latach przez gospodarkę. Zgodnie z zadaniami statutowymi Instytutu znaczna część jego aktywności badawczej jest związana z poprawą innowacyjności przedsiębiorstw branży hutniczej. Prace w tym zakresie dotyczą doskonalenia stosowanych i wdrażania nowych technologii wytwarzania szerokiego asortymentu wyrobów stalowych. Do zadań Instytutu należy również zaliczyć badania nad obniżeniem zużycia energii i stosowaniem tańszych mediów energetycznych, nad recyklingiem materiałów metalonośnych i utylizacją odpadów hutniczych. Realizowane w ostatnich latach prace z zakresu technologii wytwarzania nowych lub ulepszonych wyrobów stalowych wskazują na rosnące ukierunkowanie zastosowań w wybranych sektorach, takich jak przemysł obronny, energetyka, przemysł środków transportu, budownictwo, górnictwo oraz przemysł maszynowy. W niniejszym opracowaniu wskazano najważniejsze prace z tego zakresu zrealizowane na zlecenia bezpośrednie, jak również w formie projektów celowych i rozwojowych.
EN
This study presents the strategic directions of the research activity and the review of major research and implemen­tation works completed by the Institute and applied in the industry within the recent years. In accordance with the statutory tasks of the Institute, a significant part of its research activity relates to the improvement in innovation of enterprises in the metallurgical industry. The works concern improvement in the currently used and implementation of new technologies for manufacturing a wide range of steel semi-products and products. The Institute's tasks also include the research on reduction in energy consumption and use of cheaper energy carriers, recycling of metal-bearing materials, and utilisation of waste materials. Conducted in recent years, the works related to the technology for manu­facturing new or improved steel products indicate the growing orientation of applications in selected sectors, such as power generation, production of means of transportation, the defence industry, construction industry, mining and machine-building industry. This study points out the major works in this field completed both under direct contracts and the targeted and development projects.
3
Content available remote Nanomateriały na osnowie żelaza
100%
PL
Opracowanie zawiera przegląd wybranych pozycji literaturowych pod kątem badań i zastosowania nanomateriałów na osnowie żelaza.
EN
This paper includes a review of selected bibliographical items from the point of view of testing and application of iron-based nanomaterials.
PL
Komitet Badań Naukowych na wniosek Ministra Gospodarki ustanowił projekt badawczy zamawiany (PBZ) pt. "Kształtowanie nowych jakości oraz racjonalizacja kosztów wytwarzania wyrobów stalowych dostosowanych do wymagań konkurencyjnych rynku". Projekt będzie realizowany w latach 1999-2001 w Instytucie Metalurgii Żelaza im. St. Staszica w Gliwicach. Jednym z głównych założeń projektu jest wspomaganie procesu restrukturyzacji polskiego hutnictwa stali w zakresie poprawy konkurencyjności jego wyrobów, drogą obniżenia kosztów produkcji i dostosowania własności użytkowych oraz jakości wykonania do potrzeb użytkowników stali.
EN
The Committee for Scientific Research following the initiative of the Ministry of Economy has commissioned a project "Shaping new qualities and rationalisation of manufacturing costs of steel products meeting the challenges of a competitive market". The project is going to be realised in the Institute for Ferrous Metallurgy in Gliwice between 1999 and 2001. One of principal objectives of the project is to assist restructuring of Polish steel industry with regard to improvement of competitiveness of its products by reduction of manufacturing costs as well as adaptation of product performance and quality to the needs of the users.
PL
Artykuł przedstawia techniczne podstawy działania sieci GSM. Szczególną uwagę poświęcono zagadnieniom transmisji danych cyfrowych oraz usługom i ich zastosowaniu, świadczonym przez operatora sieci. Na koniec omówiono krótko kierunki rozwoju usług transmisji danych w sieci GSM.
EN
Article describes technical principles of GSM networks. Particular attention was paid on digital data transmission and services offered by GSM network trends in data transmission in GSM networks.
6
Content available remote Reduction macrosedregation in concast slabs of deep drawing steel
63%
EN
Results of laboratory and industrial tests related to development and implementation of the comprehensive technology of production and continuous casting of Bw11 low carbon steel for cold drawing of special products are presented. The aim of material tests was to assess the impact of the applied technological processes on reduction of central macrosegregation in slabs and plates. Segregation of alloying elements and impurities in steel, occurring during the process of concast slab solidification, results in formation of the central segregation zone. In heavy plates rolled from concast slabs, the zone is disclosed during the deep etch test, and constitutes material faults which disqualifies plates from application for cartridge cases. In the segregation band of higher hardness, revealed by means of the Oberhoffer’s reagent, intensified pearlite banding, characteristic strips of fine pearlite and numerous non-metallic inclusions – mostly elongated MnS sulphides, were found. In order to reduce central segregation in concast slabs, the following treatments were performed: – reduction of P and S content in steel, – modification of non-metallic inclusions by means of Ca addition, – using Ti and B microadditives for the purpose of modification of steel solidification structure, – reduction of the degree of steel overheating prior to casting, – increasing intensity of concast slabs cooling, – soft reduction of concast slab in the final phase of solidification. By means of the standard technology modified in the above manner, plates without the central segregation were manufactured in the steel plant (Huta Stali Czestochowa). The produced plates fulfil conditions of the acceptance test specifications, moreover, their usability was verified by means of laboratory press forming tests as well as tests of industrial cartridge casing forming.
PL
W niniejszej publikacji przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych i przemysłowych, związanych z opracowaniem i wdrożeniem kompleksowej technologii wytwarzania i odlewania ciągłego stali niskowęglowej Bw11, przeznaczonej do tłoczenia na zimno wyrobów specjalnych. Celem badań materiałowych była ocena wpływu zastosowanych procesów technologicznych na redukcję makrosegregacji środkowej we wlewkach i blachach. Zachodząca podczas krzepnięcia wlewka ciągłego segregacja pierwiastków stopowych i zanieczyszczeń zawartych w stali powoduje utworzenie środkowej strefy pasm segregacyjnych. W blachach grubych walcowanych z wlewków ciągłych strefa ta ujawnia się podczas próby głębokiego trawienia i stanowi wadę dyskwalifikujacą blachy do zastosowań na łuski amunicyjne. W paśmie segregacyjnym, o podwyższonej twardości, ujawnianym za pomocą odczynnika Oberhoffera, stwierdzono zintensyfikowaną pasmowość perlitu, charakterystyczne pasemka drobnopłytkowego perlitu oraz liczne wtrącenia niemetaliczne, w głównej mierze wydłużone siarczki MnS. W celu ograniczenia segregacji środkowej w wlewkach ciągłych zastosowano: – ograniczenie poziomu P i S w stali, – modyfikacje wtrąceń niemetalicznych za pomocą wapnia, – mikrododatki Ti i B w celu modyfikacji struktury krzepnięcia stali, – zmniejszenie stopnia przegrzania stali przed odlewaniem, – zwiększenie intensywności chłodzenia wlewków ciągłych, – zabieg miękkiego dogniatania wlewka ciągłego w ostatniej fazie krzepnięcia. Za pomocą tak zmodyfikowanej technologii wytworzono w Hucie Stali Częstochowa blachy bez segregacji środkowej, które spełniły wymagania odbiorowe, a ich przydatność została zweryfikowana za pomocą laboratoryjnych prób tłoczności oraz prób przemysłowego tłoczenia łusek.
7
63%
PL
Poprawa produktywności polskiego hutnictwa wymaga przeprowadzenia głębokiej restrukturyzacji zatrudnienia w powiązaniu z doskonaleniem organizacji i systemów zarządzania. Na tle przemian w hutnictwie światowym przedstawiono program zamierzeń hutnictwa krajowego w obu tych elementach restrukturyzacji i omówiono stan zaawansowania jego realizacji w 1999 roku. W szczególności scharakteryzowano zakres Hutniczego Pakietu Socjalnego i strukturę wydatkowania środków budżetowych na ten cel.
EN
Improvement of efficiency in Polish steel industry requires profound restructuring of employment together with provision of better organisation and management systems. On the background of transformations in world steel industries the paper presents plans of Polish steel industry concerning those two elements of restructuring as well as its progress in 1999. In particular the scope of the Steel Industry Social Package and the structure of state budget expenditure for this purpose was outlined.
PL
W pracy przedstawiono metodykę i przykład wykorzystania GD OES ze źródłem zasilanym prądem o częstości radiowej do oznaczania składu chemicznego i grubości powłok organicznych nałożonych na cynkowane blachy stalowe. Jako materiał odniesienia wykorzystano próbki lakierów o znanym składzie pierwiastkowym oraz wzorce spektrometryczne. Dobrano optymalne pod kątem rozdzielczości wgłębnej oraz czułości, warunki wzbudzenia. Opracowano schemat przeliczania zalezności sygnał-czas jarzenia na zależności zawartoścć pierwiastka-odległość od powierzchni materiału.
EN
Application of rf GD-OES for qualitative and quantitative analysis of two-layer organic protective and decorative coatings on hot-galvanised steel sheets is presented. Both coatings with known chemical composition and spectrometric standards were used asreference materials. The most suitable discharge conditions regarding sensitivity and depth resolution were selected. The quantification algorithm was enaluated and average thicknesses of non-conductive layers were caluculated.
9
63%
PL
W pracy dokonano analizy kierunków restrukturyzacji hutnictwa światowego, w tym zmian na rynku stali, procesów integracyjnych i prywatyzacyjnych oraz restrukturyzacji zatrudnienia. Na tym tle oceniono zaawansowanie restrukturyzacji hutnictwa polskiego, ze szczególnym uwzględnieniem przekształceń organizacyjnych i własnościowych oraz zmian poziomu i struktury zatrudnienia.�Á‹E‰H
EN
Directions of restructuring in world steel industries were discussed including changes in stell markets, integration and privatisation processes and restructuring of employment. This background was used to evaluate current progress in restructuring of Polish steel industry with special reference to transformations in organisation and ownership and changes in the level and structure of employment.‹@‹@‹M
10
63%
PL
W wyniku realizacji programu restrukturyzacji zatrudnienia w 2003 r. w hutach objętych Hutniczym Pakietem Socjalnym poziom zatrudnienia zmniejszył się z 23,2 do 21,1 tys. pracowników. Największe redukcje zatrudnienia wiązały się z konsolidacją Polskich Hut Stali S.A. oraz z postanowieniem w stan upadłości Huty Andrzej S.A. i Huty Batory S.A., a także w stan likwidacji Huty Jedność S.A. Koszty restrukturyzacji zatrudnienia wyniosły około 29,1 mln zł, przy czym około 2,2 mln zł stanowiła dotacja budżetowa Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej. W perspektywie najbliższych lat restrukturyzacja hutnictwa będzie ukierunkowana na poprawę struktury jakościowej kadr hutniczych, przy wsparciu budżetowym państwa określonym w Hutniczym Pakiecie Aktywizującym.
EN
As a result of realisation of the employment restructuring programme in 2003, the employment level in the steelworks covered by the Metallurgical Benefit Package was reduced from 23.2 to 21.1 thousand employees. The highest layoffs were connected with the consolidation of Polskie Huty Stali S.A. and the bankruptcy of Huta Andrzej S.A. and Huta Batory S.A., as well as liquidation of Huta Jedność S.A. The cost of restructuring of employment was approx. PLN 29.1 million, while the amount of about PLN 2.2 million was a budget grant from the Minister of Economy, Labour and Social Policy. Within the next few years the restructuring of the iron and steel industry will be quided on improvement in the qualitative structure of the steelworks personnel with support from the state budget defined in the Metallurgical Motivation Package.
PL
Wykonano porównawcze badania składu chemicznego i morfologii wtrąceń niemetalicznych w stali z podwyższoną zawartością siarki w gatunku Si7M40 z laboratoryjnych wytopów z dodatkiem i bez dodatku telluru. W wytopach modyfikowanych stwierdzono stabilizację kształtu siarczków podczas kucia na gorąco, co można tłumaczyć obecnością w nich telluru. Tellur występował ponadto w postaci manganu i żelaza, które zarodkowały na siarczkach, jak również samodzielnie.
EN
Comparative tests of chemical constitution and morphology of non-metallic inclusions in Si7M40 steel with higher content of sulfur obtained from laboratory casts with/without tellurium addition hav been carried out. In modified casts shape stabilization of sulfides during hot forging was found what can be explained by tellurium content. Tellurium was present also in form of manganese and iron which nucleation was observed on sulfides and independent.
PL
Komitet Badafi Naukowych na wniosek Ministerstwa Gospodarki ustanowił projekt badawczy zamawiany pt.: 'Kształtowanie nowych jakości oraz racjonalizacja kosztów wytwarzania wyrobów stalowych dostosowanych do wymagań konkurencyjnych rynku'. Projekt będzie realizowany w Instytucie Metalurgii Żelaza im. St. Staszica w Gliwicach. Jednym z głównych założeń projektu jest wspomaganie procesu restrukturyzacji polskiego hutnictwa w zakresie poprawy konkurencyjności jego wyrobów, poprzez obniżenie kosztów produkcji oraz dostosowanie własności użytkowych i jakości wykonania do potrzeb użytkowników stali.
EN
Scientific Research Committee on proposal of Ministry of Economy established an ordered research project titled 'Creating new qualities and cost improvement of production finished steel conformed to requirements of competitive market'. The project will be realized in Institute for Ferrous Metallurgy in Gliwice. The main assumption of the project is supporting restcucturization of Polish metallurgy for improving competition ability by reduction production costs and by adaptation functional quality and workmanship to consumers needs.
13
Content available Renesans przemysłu stalowego w Unii Europejskiej
63%
PL
Omówiono sposoby przeciwdziałania trwającemu kryzysowi przemysłu stalowego w Unii Europejskiej oraz wynikające stąd zadania w obszarze badań i innowacji dla przemysłu stalowego. Kryzys finansowy z roku 2008, który przerodził się w kryzys gospodarczy o zasiągu światowym, ujawnił niedoskonałości europejskiej polityki gospodarczej. Nadmierna dbałość UE o środowisko naturalne i dążenie do zostania światowym liderem w zakresie polityki proekologicznej skutkowało zaniedbaniami w polityce przemysłowej, zwłaszcza w odniesieniu do przemysłów surowcowych, w tym hutnictwa żelaza i stali. Niekorzystne skutki takiej polityki gospodarczej przyczyniły się do pogłębienia kryzysu gospodarczego. Od 2012 roku Komisja Europejska rozpoczęła działania zmierzające do zmiany tego stanu, co nazwane zostało „industry renaissance”. Obecnie przemysł europejski, w tym szczególnie budownictwo, przemysł motoryzacyjny i stalowy, zaczynają być uznawane jako wiodące sektory gospodarki, o znaczeniu strategicznym i jako siła napędowa rozwoju gospodarczego. Na tym tle pojawiły się większe niż dotychczasowe możliwości prowadzenia prac badawczo-rozwojowo-innowacyjnych dla sektora stalowego z wykorzystaniem zarówno środków europejskich (np. Horyzont 2020, Programy Operacyjne), jak i krajowych (np. programy strategiczny i sektorowy).
EN
The ways of dealing with the ongoing crisis in the steel industry in the European Union and the consequent tasks in the area of research and innovation for steel industry were discussed. The financial crisis of 2008, which turned into an economic crisis worldwide, revealed the inadequacy of European economic policy. Excessive care of the EU about the environment and strive to become a world leader in environmental policy led to neglect in industrial policy, particularly in relation to commodity industries, including iron and steel. The adverse effects of economic policy emerged during the economic crisis. From 2012, the European Commission launched efforts to change this situation, which has been called ”industry renaissance”. Currently, the European industry, particularly construction, automotive and steel sectors, begins to be recognized as an industry for the future of strategic importance and as a driving force of economic development. On this background appeared larger than the existing ability to conduct R&D&I projects for the steel sector using both European funds (e.g. Horizon 2020, Smart Development Operational Programme) and national (e.g. Strategic programmes).
EN
The objective fo this paper is to identify non-metallic inclusions occurring in aluminium-killed steel with regulated sulphur content and mofified with calcium, explain the reaction between calcium and non-metallic inclusions and identify secondary metallurgy parameters, which condition obtaining such forms of inclusions to be favourable to improvement in steel machinability. Computer-aided thermodynamic calculations and production experiments were carried out.They enabled to determine technological parameters of treatment in liquid steel ladle deoxidised with silicon and aluminium, with low (0.01%) and increased (up to 0.03%) sulphur content.
PL
Celem pracy była identyfikacja wtrąceń niemetalicznych powstających w uspokojonej glinem stali z regulowaną zawartością siarki i modyfikowanej za pomocą wapnia, wyjaśnienie przebiegu reakcji wapnia z wtraceniami niemetalicznymi oraz określenie parametrów obróbki pozapiecowej, warunkujących uzyskanie postaci wtrąceń sprzyjających poprawie skrawalności stali. Wykonano komputerowe obliczenia termodynamiczne i eksperymenty przemysłowe, które pozwoliły określić parametry technologiczne obróbki w kadzi ciekłej stali, odtlenionej krzemem i glinem, z niską (0.01%) i podwyższoną (do 0.03%) zawartością siarki.
PL
W artykule przedstawiono problematykę, zaproponowanego do ustanowienia przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, programu sektorowego dla sektora stalowego, pod nazwą InnoStal. Inicjatywa realizacji programów sektorowych pojawiła się dzięki możliwości wykorzystania środków unijnych w perspektywie finansowej lat 2014÷2020 w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój. Opracowanie wniosku o ustanowienie, w postaci studium wykonalności, wymagało konsolidacji środowiska, co nastąpiło dzięki zaangażowaniu Hutniczej Izby Przemysłowo-Handlowej. Przeanalizowany stan sektora oraz aktualna sytuacja na rynku stalowych wyrobów hutniczych pozwoliły na określenie problemów sektora w Polsce, sformułowanie głównego celu oraz celów pomocniczych, opracowanie oczekiwanych wyników oraz przygotowanie agendy badawczej przyszłego programu.
EN
The paper presents the issues proposed to be established by the National Centre for Research and Development as sectoral program for the steel sector, under the name InnoStal. The initiative implementation of sectoral programs appeared on the possibility of use of EU funds in the financial perspective 2014÷2020 years under the Operational Programme Smart Growth. The proposal development for the establishment, in the form of a feasibility study, required the consolidation of the environment, which took place thanks to the commitment o Polish Steel Association. The analyzed state of the sector and the current situation on the steel market allowed to identify the problems of the sector in Poland, the wording of main purpose and secondary objectives, the development of expected results and prepare the research agenda of the future program.
PL
Przedstawiono charakterystykę dzialalności Instytutu Metalurgii Żelaza w obszarze badawczym I doradztwa gospodarczego na rzecz restrukturyzowanego sektora hutnictwa żelaza i stali. Omówiono rodzaje wykonywanych projektow oraz strukturę ich odbiorców. Zaprezentowano zestawienie wykonanych projektów.
EN
The characteristic of research and consulting activity of Instytut Metalurgii Żelaza for restructured steel sector is presented. The types of projects and customer structure is described. The list of completed projects is presented.
PL
Przedstawiono podsumowanie przebiegu restrukturyzacji zatrudnienia w polskim przemyśle stalowym ze szczególnym uwzględnieniem form i kosztów redukcji oraz zmian w organizacji i strukturze kadrowej. Obecny stan zatrudnienia ukształtował się w wyniku restrukturyzacji, która była prowadzona w dwóch etapach z wykorzystaniem: Hutniczego Pakietu Socjalnego (HPS) w latach 1999-2003 oraz Hutniczego Pakietu Aktywizującego w latach 2004-2006. W tym okresie z hutnictwa zwolniono około 43 tys. pracowników. Koszty osłon socjalnych wyniosły ponad 850 min zł, w tym kwotę około 133 min zł stanowiła dotacja budżetowa. W latach 1994-2006 wzrósł udział pracowników zatrudnionych w wydziałach produkcyjnych z 52 % do 66 %, kosztem zmniejszenia z 21 % do 9 % w administracji. Nastąpiła poprawa stanu wykształcenia pracowników: obecnie blisko 36 % pracowników posiada średnie, a ponad 12 % wyższe wykształcenie. Zjawiskiem niekorzystnym jest postarzenie kadry: udział pracowników w wieku poniżej 40 lat zmalał z około 50 % do 32 %. Poziom produktywności około 320 ton gotowych wyrobów stalowych na jednego pracownika rocznie nie osiągnął jeszcze pułapu wyznaczonego przez hutnictwo światowe, to jest 500-600 ton wyrobów na pracownika. W dalszej perspektywie czasowej polskie hutnictwo powinno wdrożyć kolejny etap restrukturyzacji zatrudnienia ukierunkowany na poprawę struktury wiekowej i jakościowej kadr.
EN
Summary of the course of employment restructuring process in the Polish steel industry with special regard to the forms and costs of reduction as well as transformations in organization and structure of employment are presented. The current state of employment has been shaped as a result of restructuring which was conducted at two stages making use of: the Social Package for Steelworkers in the years 1999-2003 and the Activation Package for Steelworkers in the years 2004-2006. Around 43 thousand employees were laid off in that period. The costs of the social protection schemes amounted to more than PLN 850 million, out of which the amount of ca. PLN 133 million represented the government grant. The share of workers employed in production departments grew from 52 % to 66 % at the expense of administration departments in the years 1994-2006. The employees 'education structure has got improved: 36 % of employees have got secondary - and 12 % high school education at present. The unfavorable effect is that staff has aged: the share of employees under 40 years old decreased from 50 % to 32 %. The level of productivity of ca. 320 tonnes of finished steel products per an employee per year has not yet achieved the target determined by the world steel industry, that is 500-600 tones per an employee. In the future time perspective, the Polish steel industry should implement the next step of employment restructuring, oriented at improvement in the age and qualitative structure of the staff.
PL
W ramach pracy wykonano symulacje procesów kucia stopu IN 718 za pomocą systemu Gleeble 3800 oraz laboratoryjne zabiegi obróbki cieplnej na podstawie których opracowano technologię przeróbki cieplno-plastycznej stopu w warunkach przemysłowych. Wykonano ponadto szczegółowe badania struktury materiału wyjściowego, odkuwek z kolejnych etapów przemysłowego kucia łopatki oraz gotowego wyrobu w stanie przesyconym i po końcowej obróbce cieplnej starzenia.
EN
Simulations of the forging operations using Gleeble 3800 simulator and the heat treatment of the deformed samples were conducted for the development of the method of the thermomechanical processing of forged parts in industrial scale. Besides, the samples from as-cast material and subsequent stages of industrial forging process and heat treating process, including solution treatment and aging, of blades for aircraft engines turbines were subjected to microstructure investigation.
EN
This article presents a discussion of most important advantages and disadvantages of framework programming with comparison to traditional programming. Particular references and examples of two modern web development frameworks were presented, Gideon, and Yii. Some other frameworks are also mentioned in the article alongside with their advantages and disadvantages.
PL
Niniejszy artykuł przedstawia dyskusję na temat najważniejszych wad i zalet programowania, z wykorzystaniem frameworków, w porównaniu do tradycyjnego programowania. Przedstawiono w nim przykłady dwóch nowoczesnych frameworków, służących do tworzenia aplikacji i stron internetowych, Gideon i Yii. Również inne frameworki zostały wspomniane wraz z dyskusją nad wadami i zaletami ich stosowania
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.