Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Żydzi w Szadku – rys historyczny

100%

Stulczewski J.

|

nr 10

141-160

EN

The earliest mention of Jews in Szadek dates from the early 16th century, but it was in the second half of the 18th century, that this nationality group became more numerous and started gaining prominence in the socio-economic life of this town. In 1913, every third resident of Szadek (2.8 thousand inhabitants at that time) was Jewish. The majority of trading was carried out by Jews – there were 34 shops run by Jews, and only 7 were kept by Catholics. During the Second World War most of the Jews from Szadek were put to death in a concentration camp in Chełm on the River Ner; the few who survived the occupation soon emigrated. Almost no material trace has remained of this nationality group, which had for centuries been an important component of local community, in terms of both socio-economic and cultural development. The only material evidence, being a memorial to the Jewish community in Szadek, is a Jewish cemetery, recently restored after post-war devastation.

2

WYWIAD Z KS. KAN. STANISŁAWEM FRANCISZKIEM STRZELIŃSKIM – KAPELANEM ZWIĄZKU WYSIEDLONYCH ZIEMI ŁÓDZKIEJ

100%

Stulczewski J.

|

nr 15

259-264

3

Szkice do dziejów wsi Niewiesz

100%

Stulczewski J.

|

tom 10

221-248

EN

The origins of the village of Niewiesz date from the Middle Ages. The first mention in written sources is from 1357. Originally, it belonged to the Chebda family of the Pomian coat of arms. In the early 15th century a parish was established in this locality. At the end of the 18th century Niewiesz became the property of the Zakrzewski family of the Wyssogota coat of arms. In 1874 a new church was built there thanks to Józef Joachim Zakrzewski. The Zakrzewski family also contributed to the development of social and cultural life of Niewiesz. In 1903 a Voluntary Fire Brigade was set up in the village, in 1907 a school was opened, and in 1911 a Savings and Loan Society started its a activity. During the January uprising a fight between the insurgent and Russian troops took place in Niewiesz. After the defeat of the uprising the commune of Niewiesz was established with the seat of municipal authorities in Dominikowice, to be moved back to Niewiesz in the interwar period. During WWII, as a result of heavy fights, the church, the municipality building, the school and the manor-house were destroyed. In the years 1945–1954 Niewiesz was again a commune, in the period 1954–1972 it was the seat of the District People’s Council, and in 1973–1976 its commune status was restored. In 1977 it lost its administrative function. Today it belongs to the municipality of Poddębice.

PL

Wieś Niewiesz legitymuje się średniowieczną metryką. Po raz pierwszy wzmiankowana jest w źródłach z 1357 r. Początkowo należała do rodziny Chebdów herbu Pomian. Najpóźniej na początku xv w. powstała w miejscowości parafia. Pod koniec XVIII w. majątek Niewiesz stał się własnością Zakrzewskich herbu Wyssogota. Głównie dzięki Józefowi Joachimowi Zakrzewskiemu w 1874 r. został wzniesiony w miejscowości nowy murowany kościół. Z rodziną Zakrzewskich wiąże się także początek rozwoju życia społecznego i kulturalnego Niewiesza. W 1903 r. we wsi zawiązała się Ochotnicza Straż Ogniowa, w 1907 r. otworzono szkołę Polskiej Macierzy Szkolnej, a w 1911 r. zaczęło działać Towarzystwo Pożyczkowo-Oszczędnościowe. W okresie powstania styczniowego w Niewieszu miało miejsce starcie między oddziałami powstańczymi i Rosjanami. Po jego upadku utworzono gminę Niewiesz z siedzibą władz gminnych w Dominikowicach. Dopiero w okresie dwudziestolecia międzywojennego siedzibę gminy przeniesiono z Dominikowic do Niewiesza. Na początku września 1939 r. w rejonie tej wsi toczyły się ciężkie walki armii polskiej z Niemcami o utrzymanie przepraw przez rzekę Wartę. W czasie II wojny światowej uległy całkowitemu zniszczeniu kościół, budynek gminy, szkoła i dwór. Niewiesz w latach 1945‒1954 pełnił ponownie funkcję gminy, w latach 1954‒1972 był siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej i powtórnie w okresie 1973‒1976 zyskał status gminy. Od 1977 r. Niewiesz zatracił swoje znaczenie administracyjne. Położony jest obecnie w gminie Poddębice.

4

Działalność antykomunistycznego oddziału partyzanckiego „Niepodległość” na terenie ziemi Szadkowskiej

100%

Stulczewski J.

|

tom 16

177-193

EN

The partisan unit “Nepodległość” (Independence), under the command of captain Eugeniusz Kokolski “Grożny”, operated in the area of Szadek from October 1945 to February 1946. This military group fought the communist regime by attacking communist police stations and state institutions such as cooperatives and post offices. The money captured in those actions were used to pay the soldiers, secure the weapons for the troop and pay the informants. The partisans operated in Szadek and in the region (Zadzim, Lichawa, Wierzchy, Małyń). Some members of this group, e.g. Zenon Słowiński “Czapla”, Stanisław Brzozowski “Kopacz” and Władysław Kupiś, served prison sentences. After the collapse of the communist system the court annulled the sentences passed in the postwar period, declaring that the activity of “Czapla” and “Kopacz” should be regarded as fighting for independence of Poland.

PL

Od października 1945 r. do lutego 1946 r. ziemia szadkowska była objęta działalnością antykomunistycznego zgrupowania partyzanckiego „Niepodległość” pod dowództwem kpt. Eugeniusza Kokolskiego „Groźnego”. Zgrupowanie partyzanckie „Niepodległość” było zdyscyplinowanym wojskiem, które rozbijało posterunki MO i UB, a fundusz na działalność zdobywało wyłącznie w wyniku różnych akcji na instytucje państwowe (kasy zarządów gminnych, spółdzielni i urzędów pocztowych). Pozyskane fundusze i żywność przekazywano na żołd dla żołnierzy, dozbrajanie oddziału i wynagradzanie informatorów. Na terenie ziemi szadkowskiej zorganizowano kilka drobnych akcji zbrojno-rekwizycyjnych m.in. w Szadku, Zadzimiu, Wierzchach, Lichawie i Małyniu. Osobami nieodłącznie związanymi z oddziałem „Groźnego”, zamieszkującymi w różnych okresach teren ziemi szadkowskiej byli: Zenon Słowiński ps. „Czapla” (za działalność partyzancką skazany na 15 lat więzienia), Stanisław Brzozowski ps. „Kopacz” i Władysław Kupś (skazani na 2 lata pozbawienia wolności). Dopiero po upadku systemu komunistycznego w kraju, sąd wskazał, że działalność „Czapli” i „Kopacza” była działaniem na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, unieważniając wyroki „ludowego” wymiaru sprawiedliwości.

5

Bank Spółdzielczy w Szadku – zarys działalności

100%

Stulczewski J.

|

tom 16

195-214

EN

The beginnings of cooperative banking in Szadek, which is continued today in the form of the Cooperative Bank, date back to 1906. The initiator, organizer and the first chairman of the banking society was dr. Ignacy Lipiński. Until 1921 the bank operated as “Savings and Loan Society”, to be later transformed into “Cooperative Szadek Bank Ltd. in the town of Szadek”. In October 1930 the bank’s activity was suspended because of German occupation. The Cooperative Bank was reactivated in 1947; in 1950 it was transformed into the Municipal Cooperative Fund, and eight years later – into the Cooperative Fund. Since May 1962 this institution has been operating under the name “Cooperative Bank in Szadek”. In 1975 it was incorporated into the Food Management Bank. In July 1970 it was moved to a new building in Sieradzka Street in Szadek. Today the Bank has four branch offices: in Wodzierady, Goszczanów, Warta and Łask, and one bank office and a cashpoint in Szadek.

PL

Początki spółdzielczości bankowej, której dziś kontynuatorem jest Bank Spółdzielczy w Szadku, przypadają na rok 1906. Inicjatorem i organizatorem oraz pierwszym prezesem towarzystwa bankowego był dr Ignacy Lipiński. Do roku 1921 bank działał jako „Towarzystwo Pożyczkowo-Oszczędnościowe”, a następnie został przekształcony w „Bank Szadkowski spółdzielnia z ograniczoną odpowiedzialnością w mieście Szadku”. W październiku 1939 r. działalność banku została zawieszona z powodu trwającej okupacji niemieckiej. Reaktywowanie Banku Spółdzielczego nastąpiło w roku 1947. W 1950 r. spółdzielnia uległa przekształceniu na Gminną Kasę Spółdzielczą, a osiem lat później na Kasę Spółdzielczą. W 1961 r. przyjęła nazwę „Bank Spółdzielczy. Spółdzielnia Oszczędnościowo-Pożyczkowa”. Od maja 1962 r. do dziś instytucja działa pod nazwą „Bank Spółdzielczy w Szadku”. W roku 1975 bank został włączony w struktury Banku Gospodarki Żywnościowej. 18 lipca 1978 r. oddano do użytku nowy gmach Banku Spółdzielczego przy ul. Sieradzkiej w Szadku. Szadkowski bank w 1995 r. przystąpił do Zrzeszenia Regionalnego przy GBW S.A. w Poznaniu. Obecnie bank posiada cztery oddziały (Wodzierady, Goszczanów, Warta, Łask), jedną filię i punkt kasowy (Szadek).