Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Evaluation of Impact of Land Use in Adjacent Areas Causing Damage to Dirt Roads Using GIS Tools - Case Study

100%

Fiedler M. , Stachowski P.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2020

|

tom Tom 22, cz. 1

281--293

EN

Surface run-off from areas adjacent to dirt roads may cause considerable damage to these roads. The degree of damage is determined from the amount of flowing water, run-off intensity as well as sites, in which run-off reaches the roads. These parameters result from soil conditions, as well as natural relief and the land form modified by tillage operations. Another parameter influencing the formation and the degree of erosion is connected with maintenance operations regularly repeated in the life cycle of these roads, such as e.g. surface levelling or use of paving materials. The analysis involved GIS tools, which made it possible to consider the impact of spatial variability in the surroundings of such roads on the incidence of adverse factors. The application of LiDAR data made it possible to indicate the formation of surface run-off routes and the resulting threats of damage to dirt roads.

PL

Spływy powierzchniowe z terenów przyległych do dróg gruntowych mogą wywoływać znaczne uszkodzenia tych dróg. Stopień uszkodzeń wynika z ilości spływającej wody, intensywności spływu oraz miejsc, w których spływy docierają do dróg. Parametry te wynikają z warunków glebowych oraz naturalnego i wynikającego ze stosowanych zabiegów uprawowych ukształtowania powierzchni terenu. Kolejnym parametrem wpływającym na powstawanie i stopień erozji są cykliczne zabiegi konserwacyjne stosowane w procesie utrzymania tych dróg, jak np. wyrównywanie powierzchni czy stosowanie materiałów utwardzających. W analizie zagadnienia zastosowano narzędzia GIS pozwalające na uwzględnienie wpływu przestrzennej zmienności otoczenia takich dróg na występowanie czynników szkodliwych. Wykorzystanie danych LIDAR pozwoliło na wskazanie ścieżek formowania się spływów powierzchniowych i wynikających z nich zagrożeń uszkodzeniami dróg gruntowych.

2

Financial Inclinations of Visitors to the Wielkopolska National Park

80%

Zydroń A. , Kayzer D. , Fiedler M. , Korytowski M.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2020

|

tom Tom 22, cz. 1

265--280

EN

Among all the functions served by forest ecosystems an increasingly important role is played by their social function. These ecosystems have been traditionally associated with tourism and recreation and as a result also interest in the appraisal of non-productive functions of forests has been increasing. The value of the natural environment is not tangible and it may be assessed only based on subjective opinions and attitudes of the general public. A contingent valuation method based on the Willingness to Pay and Willingness to Accept has been applied to determine the nature value of a landscape dominated by forests within the boundaries of a national park in central Poland. The most important aim of this study was to determine the propensity of individuals actively using the environmental goods to pay fees charged by the Wielkopolska National Park. Dependencies between the inclination of local residents to pay fees for the possibility to use the Wielkopolska National Park and selected variables were determined using the logit model approach. It was observed that the willingness to incur costs for the use of the Wielkopolska National Park grows with an increase in the awareness of the respondents concerning financial requirements related to environmental protection, their knowledge on the Park and membership in environmental organisations. Based on the conducted studies it was found that environmental education provided to the general public is a necessary pre-requisite to making the public aware of the need to finance actions related to preservation of the natural environment and nature conservation.

PL

Spośród wielu funkcji jakie pełnią ekosystemy leśne coraz większe znaczenie odgrywa ich funkcja społeczna. Od dawna kojarzone są z turystyką i rekreacją wobec czego rośnie zapotrzebowanie na ocenę wartości pozaprodukcyjnych funkcji lasów. Wartość środowiska przyrodniczego nie jest mierzalna tylko ocenia się ją na podstawie subiektywnych odczuć społeczeństwa. Metoda wyceny warunkowej w formie Willingness to Pay oraz Willingness to Accept została użyta do określenia wartości przyrody krajobrazu zdominowanego przez lasy na obszarze parku narodowego w środkowej Polski. Najważniejszym celem pracy było określenie skłonności osób korzystających czynnie z dóbr środowiska do ponoszenia opłat na rzecz Wielkopolskiego Parku Narodowego. Zależności pomiędzy inklinacją mieszkańców do ponoszenia opłat za możliwość korzystania z Wielkopolskiego Parku Narodowego a wybranymi zmiennymi objaśniającymi określono przy zastosowaniu metody logitowej. Zaobserwowano, że skłonność do ponoszenia opłat na rzecz Wielkopolskiego Parku Narodowego rośnie wraz ze wzrostem świadomości respondenta na temat finansowych wymagań ochrony środowiska, jego wiedzy o Parku oraz przynależności do organizacji ekologicznych. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że edukacja ekologiczna społeczeństwa jest niezbędnym elementem uświadamiania ludzi o potrzebach finansowania działań związanych z zachowaniem w naturalnym stanie środowiska przyrodniczego.

3

Assessment of Concentrations of Selected Metals in the Groundwater in the Wielkopolska National Park

80%

Fiedler M. , Zydroń A. , Korytowski M.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2020

|

tom Tom 22, cz. 2

1028--1043

EN

This paper presents a statistical analysis of concentrations for selected metals in groundwater samples collected from 15 sites located in the Wielkopolska National Park in four periods of 2017. Concentrations of such metals as B, Ba, Ca, Fe, K, Mg, Mn, Na and Zn were analysed. Statistical analysis identified two groups of metals in terms of similarity in their concentrations in groundwater. One group is composed of Ba, Ca, K, Mg and Na, while the other comprises B, Fe, Mn and Zn. The analyses showed also considerable variation of investigated elements between various well locations. Three types of location were distinguished: situated nearby open water bodies, situated in the lowest parts of relief and located in the upper and middle parts of slopes.

PL

W pracy przedstawiono statystyczną analizę stężeń wybranych metali w próbkach wody gruntowej pobieranych w roku 2017 w 15 miejscach na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego. Analizie poddano stężenia następujących metali: B, Ba, Ca, Fe, Mg, Mn, Na i Zn. Obliczenia statystyczne pozwoliły wydzielić dwie grupy pierwiastków wykazujące podobną zmienność stężeń. Do pierwszej zaliczono Ba, Ca, K, Mg i Na, podczas gdy do drugiej zaliczono B, Fe, Mn i Zn. Analizy wykazały również znaczącą zmienność stężeń badanych metali wynikającą z położenia miejsca poboru próbki w rzeźbie terenu. Wydzielone trzy typy lokalizacji to: położone w bezpośrednim sąsiedztwie wód powierzchniowych, położone w najniższych partiach terenu oraz położone w górnych i środkowych partiach zboczy.

4

The Water Balance in a Dam Reservoir - a Case Study of the Przebędowo Reservoir

61%

Waligórski B. , Korytowski M. , Zydroń A. , Liberacki D. , Fiedler M. , Stasik R.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2020

|

tom Tom 22, cz. 1

324--346

EN

This study presents the results of investigations conducted in the hydrological years of 2017 and 2018 in the immediate catchment of the Przebędowo reservoir, located in the Wielkopolskie province 25 km north of Poznań in the Murowana Goślina commune. The immediate catchment of the reservoir is approx. 95 km2 in area, while the direct recharge area of the lake (immediate catchment) covers 1.31 km2. The areas adjacent to the reservoir are arable lands composed of fluvial Quaternary (Pleistocene) deposits, while the analysis of layers covered by piezometers showed a predominance of medium sands deposited to a depth of approx. 3 m. The analysed reservoir was constructed in the valley of the Trojanki river (from 6+915 km to 8+371 km of its course) by the Wielkopolska Land Reclamation and Hydraulic Structure Authority in Poznan and it was commissioned in November 2014. The embankment dam of the reservoir is class IV, it is 334 m in length and 3.30 m in height. The reservoir of 1450 m in length and maximum width of 120 m, at the normal pool elevation of 72.50 m a.s.l. has a mean depth of 0.94 m and the pool area of 12.03 ha. The shoreline length of the reservoir is 2980 m, shoreline density is 248 m·ha-1 and the elongation index is 12. In turn, the flood control capacity derived from the difference between normal and maximum pool level is around 67 000 m3. The conducted analyses confirmed that apart from the weather conditions such as precipitation, air temperatures and evaporation from the reservoir a considerable role for the fluctuations in water levels in the reservoir was played by the anthropogenic factor. It was particularly related with the manner of reservoir operation frequently characteristic to dammed reservoirs and with the artificial control of water circulation. Analysis of the water balance for the Przebędowo reservoir showed that in the winter half-years of the analysed hydrological years of 2017 and 2018 the dominant factor in the case of increments was connected with inflow to the reservoir in the Trojanka watercourse, amounting to 12.9 hm3 and 5.16 hm3, respectively. To a much lesser extent the increments of water in those half-years were determined by the inflow to the reservoir from adjacent areas and by precipitation. In the case of losses the greatest share in the water balance was observed in the discussed half-years for outflow from the reservoir through the watercourse, which amounted to 10.0 hm3 and 3.75 hm3. To a lesser extent losses were determined by the uncontrolled underground outflow and subsurface inflow to the reservoir from adjacent areas. In turn, evaporation from the reservoir surface and water storage losses determined losses only slightly. Whereas in the summer half-years the increments in the water balance to the greatest extent were determined by inflows to the reservoir through the watercourse, which amounted to 10.7 hm3 (2017) and 3.59 hm3 (2018), while in the case of losses it was outflows from the reservoir amounting to 9.06 hm3 and 2.7 hm3. In turn, a lesser role was played in the case of losses by outflow from the reservoir to adjacent areas, which in the discussed half-years was comparable and amounted to a mean 0.66 hm3. Throughout the entire period of the analysed hydrological years of 2017 and 2018 the greatest share in the water balance for the Przebędowo reservoir was recorded for the components related with the horizontal water exchange. Inflows to the reservoir through the Trojanka watercourse and outflows constituted mean 49% and 38%, respectively. In the dry hydrological year of 2018 a significant share, in comparison to the other components, in the water balance was also found for the subsurface outflows from the reservoir to adjacent areas, accounting for 9%. In contrast, no major share in the water balance was found for the factors related with the vertical water exchange, characteristic of reservoirs having no outlets, such as precipitation and evaporation from the reservoir surface.

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w latach hydrologicznych 2017 i 2018 w zlewni bezpośredniej zbiornika Przebędowo, zlokalizowanego w województwie wielkopolskim, 25 km na północ od Poznania w gminie Murowana Goślina. Powierzchnia zlewni całkowitej zbiornika wynosi około 95 km2, natomiast obszar bezpośredniej alimentacji jeziora (zlewnia bezpośrednia) zajmuje powierzchnię 1,31 km2. Tereny przyległe do zbiornika to grunty orne zbudowane z osadów czwartorzędowych (plejstocen) fluwialnych, a analiza warstw objętych piezometrami wykazała przewagę piasków średnich zalegających do głębokości około 3 m. Analizowany zbiornik został wykonany w dolinie rzeki Trojanki (od km 6+915 do km 8+371 jej biegu), przez Wielkopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu i został oddany do eksploatacji w listopadzie 2014 roku. Ziemna zapora czołowa na zbiorniku jest klasy IV, jej długość wynosi 334 m, przy wysokości 3,30 m. Zbiornik o długości 1450 m i szerokości maksymalnej 120 m, przy normalnym poziomie piętrzenia (NPP) wynoszącym 72,50 m n.p.m. ma średnią głębokość 0,94 m i powierzchnię zalewu 12,03 ha. Długość linii brzegowej omawianego zbiornika wynosi 2980 m, jej rozwinięcie kształtuje się na poziomie 248 m·ha-1 a wskaźnik wydłużenia wynosi 12. Natomiast rezerwa powodziowa stanowiąca różnicę pomiędzy NPP, a Max. PP osiąga wartość na poziomie około 67000 m3. Przeprowadzone badania potwierdziły, że poza czynnikami meteorologicznymi takimi jak opady atmosferyczne, temperatury powietrza oraz parowanie z powierzchni zbiornika duży wpływ na kształtowanie się stanów wody w zbiorniku miał również czynnik antropogeniczny. W szczególności związany z, często charakterystycznym dla zbiorników zaporowych, sposobem eksploatacji zbiornika i sztucznym sterowaniem obiegiem wody. Analiza bilansu wodnego zbiornika Przebędowo wykazała, że w półroczach zimowych analizowanych lat hydrologicznych 2017 i 2018 czynnikami wiodącymi po stronie przychodów były dopływy do zbiornika ciekiem Trojanka wynoszące odpowiednio 12,9 hm3 i 5,16 hm3. W znacznie mniejszym stopniu o przychodach wody w tych półroczach decydowały dopływ do zbiornika z terenów przyległych oraz opad atmosferyczny. Po stronie rozchodów największy udział w równaniu bilansowym miał, w omawianych półroczach odpływ ze zbiornika ciekiem, który wyniósł 10,0 hm3 i 3,75 hm3. W mniejszym stopniu o rozchodach decydował niekontrolowany odpływ wgłębny oraz dopływ podpowierzchniowy do zbiornika z terenów przyległych. Parowanie z powierzchni zbiornika oraz ubytki retencji decydowały o rozchodach w sposób nieznaczny. Natomiast w półroczach letnich o przychodach w równaniu bilansowym w największym stopniu również decydowały dopływy do zbiornika ciekiem, które wyniosły 10,7 hm3 (2017) oraz 3,59 hm3 (2018), a postronnie ubytków odpływy ze zbiornika kształtujące się na poziomie odpowiednio 9,06 hm3 oraz 2,7 hm3. Natomiast w mniejszym stopniu o rozchodach decydował odpływ ze zbiornika do przyległych terenów, który w omawianych półroczach był zbliżony i kształtował się na średnim poziomie 0,66 hm3. W skali całych analizowanych lat hydrologicznych największy udział w bilansie wodnym zbiornika Przebędowo miały składowe związane z poziomą wymianą wody. Dopływy do zbiornika ciekiem Trojanka oraz odpływy stanowiły średnio około 49% i 38%. W suchym pod względem opadów roku hydrologicznym 2018 istotny, w porównaniu do pozostałych składowych, udział w bilansie miał również odpływ podpowierzchniowy ze zbiornika do przyległych terenów stanowiąc 9%. Natomiast nie stwierdzono w bilansie wodnym znacznego udziału czynników związanych z wymianą pionową wody, charakterystycznego dla zbiorników bezodpływowych, takich jak opady atmosferyczne oraz parowanie z powierzchni zbiornika.