Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Pytania w treści polsko- i rosyjskojęzycznej korespondencji przesyłanej za pośrednictwem kart pocztowych

100%

Dzienisiewicz D.

|

nr 4 (184)

239-270

RU

В статье представлены итоги сравнительного анализа вопросов, наблюдаемых в польских и русских текстах, отправляемых на открытках во второй половине ХХ века. Проведенная характеристика охватывает несколько аспектов, таких как: 1) место вопросов в составе эпистолярного текста, 2) другие речевые акты, наблюдаемые в ближайшем окружении вопросов 3) содержание вопросов, 4) функции вопросов в эпистолярном тексте. Исследование показало, что в материале чаще всего встречаются открытые вопросы. Как правило, они носят вежливый характер и используются для установления и поддержания контакта. В свою очередь вопросы, направленные на получение информации, отмечены лишь единично.

PL

Artykuł ma na celu analizę porównawczą aktów pytania umieszczanych w treści polsko- i rosyjskojęzycznych tekstów przesyłanych za pośrednictwem kart pocztowych w drugiej połowie XX wieku. Przeprowadzona charakterystyka obejmuje kilka aspektów funkcjonowania pytań w listach pocztówkowych, takich jak: 1) ich lokalizacja w ramach kompozycji tekstu epistolarnego, 2) sąsiadujące z nimi akty mowy, 3) ich przedmiot (tematyka) oraz 4) funkcje pełnione przez pytania w tekście epistolarnym. Badanie wykazało, że najczęściej stosowane są pytania o uzupełnienie. Z reguły mają one charakter grzecznościowy i służą do nawiązania i podtrzymania kontaktu, rzadko natomiast można zaobserwować pytania mające na celu uzyskanie informacji.

EN

The article aims to present a comparative analysis of speech acts of questions contained in Polish and Russian texts sent via postcards in the second half of the 20th century. The study pertains to several aspects of speech acts of questions in postcard texts, such as: 1) their location, 2) speech acts which co-occur with questions, 3) their subject matter, 4) functions performed by questions in the epistolary texts. The analysis shows that the most frequently used type of questions are Wh-questions. Most of the examined questions are asked out of politeness and are used to establish and maintain contact between interaction partners, while questions aimed at obtaining information are rare to be found.

2

Akty zaproszeń w polsko- i rosyjskojęzycznych wiadomościach przesyłanych na kartach pocztowych

100%

Dzienisiewicz D.

Przegląd Rusycystyczny

|

2022

|

nr 4

246-265

RU

Целью настоящей статьи является представление польско- и русскоязычных речевых актов приглашения, пересылаемых на открытках во второй половине ХХ века. Несмотря на то, что приглашения были предметом лингвистического изучения, речевые акты приглашения, наблюдаемые в текстах, написанных на открытках, до сих пор не рассматривались. В статье исследуется место речевых актов приглашения в структуре текста, их прагмалингвистические и формальные особенности, а также их пре- и постпозитивный контекст. Анализ показывает, что речевые акты приглашения обычно служат дополнительным элементом польских текстов, в то время как русские приглашения занимают более центральное место. Кроме того, исследование выявило, что прямые речевые акты приглашения редко встречаются в обоих языках. В свою очередь, косвенные речевые акты приглашения используются чаще и обычно имеют форму предложений с повелительным наклонением.

PL

Celem niniejszego artykułu jest analiza polsko- i rosyjskojęzycznych aktów zaproszeń przesyłanych na kartach pocztowych w drugiej połowie XX w. Problematyka ta stanowiła dotąd obiekt zainteresowania językoznawców, jednak nie badano aktów zaproszeń spotykanych stricte w treści wiadomości przesyłanych na kartach pocztowych. Omawiane badanie dotyczy umiejscowienia aktów zaproszeń w strukturze wiadomości, ich cech formalno- i pragmatycznojęzykowych oraz innych aktów, które obudowują je w kontekście pre- i postpozycyjnym. Przeprowadzona analiza dowodzi m.in., że zaproszenie z reguły stanowi dla Polaków dodatkowy element tekstu, podczas gdy Rosjanie preferują umieszczanie aktów zaproszeń w bezpośredniej bliskości centrum wiadomości. Poza tym wykazano, że akty bezpośrednie są rzadko spotykane w tekstach pisanych w obu językach, zdecydowanie częściej stosowane są akty pośrednie, zazwyczaj przybierające formę zdań z orzeczeniem w formie rozkaźnika.

EN

The aim of the article is to analyze Polish and Russian speech acts of invitation sent on postcards in the second half of the 20th century. Although invitations have been the subject of considerable linguistic interest so far, speech acts of invitation observed in postcard messages per se have not been studied yet. The study concerns the location of speech acts of invitation in the structure of postcard messages, their formal and pragmatic features, as well as their pre- and postpositional context. The analysis proves that speech acts of invitation usually serve as an additional element of the Polish messages, while the Russian invitations occupy more central positions. It has also been shown that direct speech acts of invitation are rarely found in both languages. In contrast, indirect speech acts of invitation are utilized more frequently and they commonly take on the form of sentences with imperative verb forms.

3

Obraz grzeczności utrwalony w połączeniach wyrazowych języka polskiego i rosyjskiego (na materiale wybranych słowników)

100%

Dzienisiewicz D.

Przegląd Rusycystyczny

|

2024

|

nr 2 (186)

195-214

RU

В статье ставится задача проанализировать и сравнить словосочетания, относящиеся к (речевому) этикету, содержащихся в толковых и фразеологических словарях польского и русского языков в качестве словарных статей и примеров употребления слов и выражений. Анализу были подвергнуты словосочетания, содержащие слова grzeczność, grzeczny, grzecznie, etykieta, uprzejmość, вежливость, вежливый, этикет, этикетный, словосочетания, содержащие названия этикетных речевых актов, а также устойчивые сочетания со словами, часто употребляемыми в косвенных этикетных речевых актах (напр., kłaniać się, ukłony, поклон, кланяться). В статье реконструируется образ этикета, зафиксированный польскими и русскими словарями, в том числе характеристики, приписываемые этикету, а также предмет, цель и адресаты актов вежливости. Исследование приводит к выводу, что образ этикета, закрепленный в анализируемых словосочетаниях, во многом соответствует описанным до сих пор моделям польского и русского этикета.

EN

The article aims to analyze and compare word combinations related to linguistic and non-linguistic politeness, recorded by descriptive and phraseological dictionaries of Polish and Russian as entries and as examples of use. The analysis concerns the expressions containing the words grzeczność, grzeczny, grzecznie, etykieta, uprzejmość, вежливость, вежливый, етикет, этикетный, expressions containing the names of speech acts of politeness and expressions containing words often used in indirect speech acts of politeness (e.g., kłaniać się, ukłony, поклон, кланяться). The image of politeness recorded by Polish and Russian dictionaries is reconstructed, including, among others, characteristics attributed to politeness, as well as the subject, purpose and addressees of polite behavior. The study leads to the conclusion that the image of politeness in the analyzed expressions largely corresponds to the models of Polish and Russian politeness developed so far.

PL

Artykuł stanowi analizę porównawczą połączeń wyrazowych związanych z grzecznością językową i niejęzykową, rejestrowanych przez słowniki opisowe i frazeologiczne języka polskiego i rosyjskiego jako hasła bądź stanowiących ilustrację materiałową haseł. Eksploracji poddano m.in. połączenia zawierające wyrazy grzeczność, grzeczny, grzecznie, etykieta, uprzejmość, вежливость, вежливый, этикет, этикетный, połączenia zawierające nazwy zwrotów grzecznościowych i połączenia z wyrazami często stosowanymi w pośrednich aktach etykiety (np. kłaniać się, ukłony, поклон, кланяться). W tekście dokonano rekonstrukcji obrazu grzeczności utrwalonego przez polską i rosyjską leksykografię, obejmującego m.in. cechy przypisywane grzeczności, a także przedmiot, cel i adresatów zachowań grzecznościowych. Badanie prowadzi do wniosku, że obraz uprzejmości wyłaniający się z analizowanych połączeń w dużej mierze odpowiada wypracowanym dotychczas modelom polskiej i rosyjskiej grzeczności.

4

Struktura i funkcje komunikacyjne postscriptum w polskojęzycznych wiadomościach przesyłanych na kartach pocztowych

100%

Dzienisiewicz D.

|

nr 9

28-47

EN

The aim of this article is to analyse the components of the additional notes contained in Polish language messages sent on postcards in the second half of the 20th century and at the beginning of the 21st century. The conducted examination is intended to identify the elements constituting the structure of the additional notes (i.e. the speech acts used most commonly there) and to determine the functions fulfilled by the individual components of the postscript. The stimulus for taking up this type of investigations was the fact that no research on correspondence sent on postcards had been carried out before. Overall, the analysis covered more than 2,600 postscripts separated from postcard messages. The study proves that constative statements as well as initiative and reactive speech acts are frequently found in the additional notes. It also points to the numerous functions the postscript or its individual components might play in a postcard letter. The polite and phatic functions come to the foreground, but the informative and emotional functions are also among the important ones.

5

„U nas adin prokuror czestnyj czeławiek, a i on - prawdu skazat’ - swinia” - „rossica” w felietonistyce Stanisława Michalkiewicza

100%

Dzienisiewicz D.

|

nr 7

35-52

PL

The article aims at presenting and analyzing rossica (linguistic and culturalborrowings from Russian) retrieved from the texts written by Stanisław Michalkiewicz. Stanisław Michalkiewicz is a conservative-liberal author and a former politician. Along with borrowings from Latin and French, Michalkiewicz, known for his command of Russian, incorporates various Russian and Soviet linguistic and cultural elements in his writings. Rossica come in the form of lexical and textual borrowings, e.g. quotations from politicians, literary works, popular songs and jokes. One can also distinguish indirect sources of rossica, such as quotations from Polish literary works referring to Russian reality. Moreover, Michalkiewicz creates original derivates of Russian borrowings and modifies the forms of dative case of Polish personal names according to the Russian masculine noun declension paradigm.

6

Akty przeproszenia w polsko-i rosyjskojęzycznych wiadomościach przesyłanych na kartach pocztowych

100%

Dzienisiewicz D.

|

nr 1

34-59

EN

Apologies appearing in postcard texts have not been the subject of linguistic studies so far. Therefore, the aim of this article is to examine and compare the acts of apology in Polish and Russian postcard messages. The conducted analysis concerns the location of apologies in the structure of messages, their pragmatic and formal characteristics, speech acts which co-constitute apology formulas and actions that cause speakers to perform acts of apology. The results of the study show that there are differences between both languages in terms of the number and frequency of acts of apology. It is difficult to clearly indicate the reasons for this state of affairs, but it can be presumed that they should be sought, among others in cultural differences.The fact that Russians use acts of apology less frequently than Poles might be the result of less individual autonomy and greater power distance. Also, differences in the location of acts of apology in the structure of messages and the type of actions that cause senders to apologize have been identified. Moreover, it has been shown that in both languages the senders of apologies are mainly women. The analysis leads to the conclusion that the examined acts of apology are formulaic, which is the result of conforming to the convention of postcard messages.

PL

Przeprosiny występujące w tekstach zamieszczanych na kartach pocztowych nie były dotąd przedmiotem analiz lingwistycznych, dlatego też celem niniejszego artykułu jest zbadanie oraz porównanie aktów przeproszenia obecnych w treści polsko-i rosyjskojęzycznych wiadomości przesyłanych na pocztówkach. Przeprowadzona analiza objęła lokalizację przeprosin w tekście, ich cechy pragmatyczno- i formalnojęzykowe, akty obudowujące przeproszenia w ramach formuł przepraszających oraz przewinienia będące bodźcami przeprosin. Wyniki badania dowodzą, że między rozpatrywanymi językami występują różnice w zakresie liczby oraz częstości stosowania aktów przeproszenia. Trudno jednoznacznie wskazać przyczynę tego stanu rzeczy, jednak można domniemywać, że źródeł tych rozbieżności (w odniesieniu do badanego materiału) można upatrywać m.in. w różnicach kulturowych – fakt, iż Rosjanie stosują akty przeproszenia rzadziej niż Polacy, może stanowić rezultat mniejszej autonomii jednostki oraz większego dystansu władzy w kulturze rosyjskiej. Różnice dotyczą także usytuowania aktów przeproszenia w strukturze wiadomości oraz rodzaju przewinień będących bodźcami przeproszeń. Ponadto wykazano, iż w obu językach nadawcami aktów przeproszenia oraz obudowujących je aktów grzecznościowych są głównie kobiety. Analiza prowadzi do wniosku, że rozpatrywane akty cechuje szablonowość, która jest podyktowana konwencją gatunkową charakterystyczną dla wiadomości pocztówkowych.

7

Zwroty adresatywne w polsko- i rosyjskojęzycznej korespondencji pocztówkowej

100%

Dzienisiewicz D.

|

nr 2

57-80

EN

The article presents an analysis of the forms of address retrieved from Polish and Russian messages sent on postcards in the second half of the 20th century and at the beginning of the 21st century. The aim of the analysis is to present formal and pragmatic characteristics of the speech acts in question in a comparative perspective and to describe the functions performed by them in short epistolary texts. The study reveals, among others, that in both languages forms of address frequently consist of expressive adjectives and proper names. Along with other linguistic means (including widely used diminutive forms, hypocorisms and exclamation marks), they testify to the deeply private and emotional nature of the analysed correspondence.

PL

Artykuł przedstawia analizę zwrotów adresatywnych występujących w polsko- i rosyjskojęzycznych wiadomościach przesyłanych na pocztówkach w drugiej połowie XX w. oraz na początku XXI w. Celem badania jest dokonanie formalno- oraz pragmatycznojęzykowej charakterystyki rozpatrywanych aktów mowy w ujęciu porównawczym oraz opis funkcji, jakie pełnią one w krótkich tekstach epistolarnych. Analiza dowodzi m. in., iż w obu językach najliczniej reprezentowane są zwroty zawierające w swojej treści ekspresywne przymiotniki oraz imiona własne. Wraz z innymi środkami językowymi (m. in. szeroko stosowanymi deminutywami, hipokorystykami i znakami wykrzyknienia) są one świadectwem prywatnego i wysoce emocjonalnego charakteru rozpatrywanej korespondencji.