Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl

Ograniczanie wyników

2 Rokicki P.

Znaleziono wyników: 2

Liczba wyników na stronie

Wyniki wyszukiwania

Sortuj według:

Ogranicz wyniki do:

Obiekt „Kazilas”. Inwigilacja komendanta Okręgu Wileńskiego ZWZ płk. Nikodema Sulika przez NKWD-NKGB w latach 1940–1941

100%

Rokicki P.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

2020

tom 55

nr 2

117-141

The article describes the issue of operational exposure of the Polish independence underground in Vilnius region by the NKVD-NKGB during the Russian occupation in 1940–41. On the basis of archival documents preserved in the Lithuanian Special Archives in Vilnius, the author presents the surveillance of the commandant of the Vilnius District of the Armed Combat Union (ZWZ), Col Nikodem Sulik ‘Ładyna’, conducted from September 1940 to April 1941 with the use of spy ring placed in his milieu and a temporal external surveillance carried out by secret NKVD agents.

Найденное в Литовском специальном архиве в Вильнюсе дело, касающееся агентурной разработки НКВД под кодовым названием «Польские минареты», бросает новый свет на ход истребления советским оккупантом польского подполья в Вильнюсе. Из анализа этих документов следует, что за комендантом Виленского СВБ [Союза вооруженной борьбы] п-ком Никодемом Суликом с сентября 1940 г. вплоть до его ареста 13 апреля 1941 г. велось секретное наблюдение НКВД-НКГБ. Ключевую роль сыграл в нем, находившийся в окружении коменданта, осведомитель «Ярецкий» (Зыгмунт Каленьский), который в течение более чем полгода стучал на польского офицера. Кроме этого, в октябре 1940 г. разведчиками НКВД велось наружное наблюдение за Суликом, подробно документировавшее его образ жизни. Разработке подлежали также его ближайшие сотрудники, включая двух заместителей – м-ра Александра Кжижановского и м-ра Владислава Каминьского, а также священника Казимежа Кухарского. Действия НКВД-НКГБ были направлены на разоблачение всей подпольной организации и ее связей с польскими властями в Великобритании. В рамках рутинной тактики, успешно применяемой на остальной территории оккупированной Советским Союзом, НКВД планировало завербовать для сотрудничества п-ка Сулика и его заместителя м-р Каминьского, чтобы перенять контроль над польской организацией. Однако советским органам не удалось в полном масштабе осуществить этих намерений. Вместо изысканной оперативной комбинации, по приказу из Москвы в марте 1941 г. они приступили к массовым арестам членов Виленского округа СВБ. Предварительная оперативная разработка, без сомнения, облегчила тогда поимку его руководства, включая п-ка Сулика, м-ра Каминьского и священника Кухарского. Вышеупомянутые исследовательские находки бросают новый свет на историю вильнюсской конспирации 1940–1941 гг., которая в большей степени, чем предполагалось была разработана советскими службами.

Artykuł porusza kwestię rozpracowania operacyjnego polskiego podziemia niepodległościowego na Wileńszczyźnie przez NKWD-NKGB w czasie okupacji sowieckiej w latach 1940– 1941. Na podstawie dokumentów archiwalnych z Litewskiego Archiwum Specjalnego w Wilnie przedstawiona została inwigilacja komendanta Okręgu Wileńskiego ZWZ płk. Nikodema Sulika „Ładyny”, prowadzona od września 1940 r. do kwietnia 1941 r. z wykorzystaniem agentury uplasowanej w jego otoczeniu, a także za pomocą czasowej obserwacji zewnętrznej przez śledzących go tajnych wywiadowców NKWD.

Chybiony desant dywersantów, czyli jak przeszkoleni przez Abwehrę Białorusini zostali żołnierzami wileńsko-nowogródzkiej Armii Krajowej

100%

Rokicki P.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

2024

tom XXV (LXXVI)

nr 4(290)

108-135

The mission of a group of Belarusians from the „Dallwitz” Landing Battalion led by Michał Wituszko, who were trained as saboteurs by the German Abwehr and parachuted into the rear of the Red Army on 18 November 1944, was to enlist their compatriots in the fight against the Soviets. As a result of a coincidence, these paratroopers landed in the Vilnius region, inhabited by Poles, where five of them were disarmed and then incorporated into the Home Army (Armia Krajowa, AK) partisan unit of 2nd Lt. Czesław Stankiewicz „Komar”. Whilst serving in this unit, the Belarusians later actively fought against the Soviet occupiers, with Wituszko himself falling in battle on 7 January 1945. The activities of others continued until mid-1945, after which they hid from the communist secret service that was pursuing them. This case should be considered in the broader context of the German Third Reich’s support for anti-Soviet, national resistance movements in Central and Eastern Europe in the final period of World War II. In this particular case, German paratroopers paradoxically ended up in an anti-German, Polish Home Army formation, with whose soldiers they managed to reach an understanding in the joint fight against the eastern invader.

Eine unerwartete Wendung nahm die Mission einer Gruppe von Weißrussen unter dem Kommando von Michal Vitushka, die von der deutschen Abwehr in den Reihen des Luftlandebataillons „Dallwitz” zu Saboteuren ausgebildet worden waren und am 18. November 1944 mit Fallschirmen in den Rücken der Roten Armee absprangen, um ihre Landsleute zum Kampf gegen die Sowjets zu mobilisieren. Durch einen Zufall landeten diese Fallschirmjäger in der polnisch besiedelten Region Vilnius, wo fünf von ihnen entwaffnet und anschließend in die Partisaneneinheit der Heimatarmee (Armia Krajowa, AK) von Leutnant Czesław Stankiewicz „Komar” eingezogen wurden. In den Reihen dieser Einheit kämpften die Weißrussen später aktiv gegen die sowjetischen Besatzer, wobei Vitushko selbst am 7. Januar 1945 im Kampf fiel. Die Aktivitäten der anderen dauerten bis Mitte 1945 an, danach tauchten sie vor der Verfolgung der kommunistischen Sicherheitskräfte unter. Dieser Fall sollte im größeren Kontext der Unterstützung des Dritten Deutschen Reichs für antisowjetische, nationale Widerstandsbewegungen in Mittel- und Osteuropa in der Endphase des Zweiten Weltkriegs gesehen werden. In diesem speziellen Fall fanden die deutschen Fallschirmjäger paradoxerweise ihren Weg in die antideutsche, polnische Formation der Heimatarmee, mit deren Soldaten sie sich auf einen gemeinsamen Kampf gegen die östlichen Invasoren einigen konnten.

Nieoczekiwany obrót przybrała misja grupy Białorusinów dowodzonych przez Michała Wituszkę, którzy zostali przeszkoleni dywersyjnie przez niemiecką Abwehrę w szeregach Batalionu Desantowego „Dallwitz” i zrzuceni 18 listopada 1944 r. na spadochronach na tyły Armii Czerwonej, aby porwać swoich rodaków do walki przeciwko Sowietom. W wyniku zbiegu okoliczności spadochroniarze ci wylądowali na zamieszkałej przez Polaków Wileńszczyźnie, gdzie pięcioro z nich zostało rozbrojonych, a następnie wcielonych do oddziału partyzanckiego Armii Krajowej ppor. Czesława Stankiewicza ps. „Komar”. W szeregach tego oddziału Białorusini aktywnie walczyli później przeciwko okupantowi sowieckiemu, przy czym sam Wituszko poległ w boju 7 stycznia 1945 r. Działalność innych trwała do połowy 1945 r., po czym ukrywali się oni przed ścigającą ich komunistyczną bezpieką. Przypadek ten rozpatrywać należy w szerszym kontekście wspierania przez III Rzeszę Niemiecką antysowieckich, narodowych ruchów oporu w Europie Środkowo- -Wschodniej w końcowym okresie II wojny światowej. W tym konkretnym przypadku niemieccy spadochroniarze trafili paradoksalnie do antyniemieckiej, polskiej formacji AK, z której żołnierzami zdołali się porozumieć we wspólnej walce przeciwko wschodniemu najeźdźcy.