Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

„Spieszczenie monstrualności”? Kołysanka w cieniu Zagłady

100%

Juchniewicz A.

Narracje o Zagładzie

|

2017

|

nr 3

PL

“Belittling the Monstrosity?”. Lullaby in the Shadow of the Shoah The paper attempts to demonstrate the changing awareness of literary genres among the authors of Jewish descent writing in Polish and Yiddish, on the example of poetic lullabies. It is argued that although the immense popularity of this genre – among both professionals and amateurs – stems from the particular historical context, it is also connected to the emotions the lullaby evokes (as it connotes the idyllic childhood, as well as the somatic proximity with the mother) and the lack of rigid rules. Moreover, the eponymous genre intertwines with the genre indicators derived from epicedium – that is, lament – in order to make the liminal experience possible to be articulated. In the lullabies written during the times of military occupation and the extermination of the Jews, the addressee happens to be a guarantee of the continuity of the lineage; the lullaby thus unfolds its own elegiac and consoling potentialities. The authors presented in this paper reconcile the idyllic tone with the testamentary one, whereas the lullaby itself with its semantic capacity turns out to be a universal genre. Key words: lullaby, Shoah, genre studies, addressee, testimony

2

„Próba całości”. Sławomir Buryła: Wokół Zagłady. Szkice o literaturze Holokaustu. Kraków, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, 2016, ss. 365

100%

Juchniewicz A.

Narracje o Zagładzie

|

2017

|

nr 3

PL

“A Try for Completeness”. Sławomir Buryła: Wokół Zagłady. Szkice o literaturze Holokaustu. Kraków, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, 2016, ss. 365. The purpose of this review is to discuss the issues presented in Sławomir Buryła’s book, which are selected and clustered with regard to the diachronic and biographical perspectives, and originate in the readings of novels which have been artistically discredited, forgotten, and underrated. The review praises the meticulous register of sources used and the micrological approach adopted in the second part of the work, which also aims at reconstructing the biographies of the authors not included in the canon of Holocaust literature. The compendium of literary representations of the Shoah, which Buryła establishes in his book, indicates the incapacity of creating unconventional plots which – supported by the idiom of the author – would have allowed writers to articulate accurate judgements about the reality of the Holocaust, diverging from the accepted ethical norms. Moreover, the review emphasises the influence of poet(h)ics on the critical readings of both non‑fiction and fiction. Buryła, disputing the decisions of the authors related to the “forbidden representation,” points to the hegemony of popular culture which devalues the experience of the Shoah and makes the reflection upon marginality, liminality, and the ambivalent ethical choices impossible. Instead, he acknowledges the literary motifs derived from the works beyond mainstream and those which reside on the very limits of the canon: the narcissist and tasteless narrations treating the Holocaust as a pretext and a secondary issue. Finally, the review also notes the synthetic manner in which Buryła aims at classifying the threads and motifs of the Shoah, and establishing its undistorted, monumental, and complete image.

3

Autobiografizm w twórczości Hanny Krall

100%

Juchniewicz A.

Zagadnienia Rodzajów Literackich

|

2024

|

tom 67

|

nr 1

175-191

EN

The article aims to prove that there are autobiographical threads in Hanna Krall’s reportages, which are related to the necessity to hide during the occupation, detention at the police station and the death of her mother. The discovery of autobiographical tropes in Krall’s work may change the reception of her publications. The first coded mentions of her life appear in Shielding the Flame. Still, commentators emphasized her influence on changing how the Warsaw Ghetto Uprising was told (Marek Edelman, the main witness of the uprising and its leader also contributed to this). So far, researchers have spotted autobiographical threads in the novel The Lodger, in which Krall’s occupation past becomes part of a plot based on fiction. An important clue that makes it possible to link Krall’s reportages with her biography is the interviews she gives. Reconstructing fragments of Krall’s biography can be considered a valuable source of information that has little to do with the need for self-creation and creating a specific image. Krall, as a child belonging to the “1.5” generation, left two variants of the records of her survival during the Holocaust. The first was in a small text entitled The Game for My Life. The second variant is her reportage books, where she allows for the emotions hidden in the text, thanking many people for their help. The author argues that the first variant contains a text for others, while the second is an attempt to convey the complicated feelings of a little girl who had to submit to the will of others.

4

Gość/inność dyskursu posthumanistycznego. Recenzja książki Anny Filipowicz, „(Prze)zwierzęcenia. Poetyckie drogi do postantropocentryzmu”, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017

100%

Juchniewicz A.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2018

|

nr 7

325-337

EN

The reviewed book by Anna Filipowicz entitled (Prze)zwierzęcenia. Poetyckie drogi do postantropocentryzmu is one of the key dissertations analyzing human and animal relations as exemplified by Polish poetry of the 20th and 21st century. The author is innovative in her interpretation of poems by poets considered to be canonical (Anna Świrszczyńska, Tadeusz Różewicz, Marcin Świetlicki, Ryszard Krynicki, Tomasz Różycki, Jarosław Marek Rymkiewicz and Julian Tuwim), using her knowledge of ethology and natural science. The greatest strength of the dissertation, in the opinion of the reviewer, is the micrological analysis of individual works, enhancing the importance of the detail, due to which the reader receives a compendium of major problems connected with animal emancipation in two time planes (during the Warsaw Uprising and in contemporary times). Filipowicz calls for rejecting stereotypes which so far have enhanced species chauvinism and hierarchical structure in accidental encounters (the case of animals living in zoos and non-urbanized areas) as well as developing interspecies sensitivity. Its manifestations could include, for instance, concern about noticing individual biographies of animals during armed conflicts or preventing the destruction of biotopes. Filipowicz’s work is not only an example of skillful application of methodology bordering on environmental humanities, animal studies and affective studies, but also an important voice in the debate on constructing environmental order and the place/role of animals in human life.

PL

Recenzowana książka Anny Filipowicz (Prze)zwierzęcenia. Poetyckie drogi do postantropocentryzmu jest jedną z kluczowych rozpraw badających związki ludzko-zwierzęce na materiale poezji polskiej XX i XXI wieku. Autorka w sposób innowacyjny odczytuje wiersze poetów uznanych za kanoniczych (Anny Świrszczyńskiej, Tadeusza Różewicza, Marcina Świetlickiego, Ryszarda Krynickiego, Tomasza Różyckiego, Jarosława Marka Rymkiewicza i Juliana Tuwima), wykorzystując wiedzę etologiczną i przyrodoznawczą. Największym atutem rozprawy, zdaniem recenzenta, jest mikrologiczna analiza poszczególnych utworów, dowartościowująca szczegół, dzięki czemu czytelnik otrzymuje kompendium podstawowych problemów związanych z emancypacją zwierząt w dwóch planach czasowych (podczas powstania warszawskiego i w czasach współczesnych). Filipowicz postuluje odrzucenie stereotypów, które do tej pory wzmacniały szowinizm gatunkowy i hierarchiczność w ramach akcydentalnych spotkań (casus zwierząt zamieszkujących ogrody zoologiczne i przestrzenie niezurbanizowane) i wypracowanie wrażliwości międzygatunkowej. Jej przejawami mogłyby być m.in. troska o dostrzeżenie indywidualnych biografii zwierząt w trakcie konfliktów zbrojnych lub zapobieganie niszczeniu biotopów. Rozprawa Filipowicz jest nie tylko przykładem zręcznego aplikowania metodologii z pogranicza humanistyki ekologicznej, animal studies, affective studies, lecz również ważnym głosem w debacie o budowaniu ładu ekologicznego i miejscu/roli zwierząt w życiu człowieka.

5

All the Faces of Grochowiak

100%

Juchniewicz A.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2020

|

nr 9

325-346

EN

The hereby reviewed book by Jacek Łukasiewicz entitled Poeta Grochowiak has been an impressive and monumental undertaking, yet it fulfils only some of the promises made by its author. According to the reviewer, the fact of its release offers grounds for a discussion of the status of theory and the validity of abandoning it in favour of a reading devoid of methodological regime which elevates the importance of pleasure. The main problem which emerges after reading Łukasiewicz’s opus magnum is the issue of selecting the recipient of the monograph (a regular person or a specialist), which in turn conditions the mode of study of the poet’s output. Łukasiewicz’s monograph amplifies the conviction that Grochowiak’s poetic works should be read using new methodologies, which could indicate the poet’s innovation in terms of increasing the value of objects and animals as the most important components of his universe. According to the reviewer, what requires justification the most is the need to comment on nearly all poems from the poet’s released collections, which is supposed to be facilitated by the researcher’s identification of several categories around which his narration centred. The book was divided into two parts. The first part is predominantly chronological, while the second part follows a contextual organisation, which considering the book’s size causes problems in the form of repeated discussions of several poems. The reviewer noted the fact that some were subjected to careful reading several times while other, especially those not released, did not receive a sufficient amount of attention. Additionally, Łukasiewicz did not attempt to define the gravity of the topic of the most recent world war in Grochowiak’s output or to reconstruct the poet’s polemic with Julian Przyboś during the mature stage of the former’s creative life. An in-depth analysis is also demanded for poems discussing the suffering of animals and inter-species community, which Łukasiewicz deemed noteworthy yet his comments to those do not help readers find indications of eco-critical awareness in Grochowiak’s works. The new monograph devoted to the output of the author of Kanon sheds new light on many problems and biographical contexts as the critic knew the poet, yet some issues require further study. Poeta Grochowiak as the crowning of Łukasiewicz’s efforts into the study of the poet’s output is impressive, yet there is no doubt that a panoramic view does not guarantee noticing every detail, and it is in details that Grochowiak’s poetic sensitivity is lodged.

6

„Ziemia otworzy usta”. O wyobraźni forensycznej Erny Rosenstein

100%

Juchniewicz A.

Narracje o Zagładzie

|

2019

|

nr 5

149-175

EN

Investigating Erna Rosenstein’s poems containing partial accounts of her parents’ murder after their escape from the Lviv ghetto, this article proposes a reading founded on two categories – forensics and shock – and therefore departs from the principles put forward by historical narratives (including the meticulous reconstruction of facts and pedantic devotedness to their organisation typical of this genre, constructing such a story whose integrity would satisfy the reader whereas moral framework would set formal limits). Forensics – a strategy that emphasises the role of material traces – is related to the clarity of a process and the rise of a community. Intuitively, Rosenstein applies a quasi-crime story narrative to her poetry, which allows it to cross the distance usually separating the victims of the Shoah from a reader belonging to an entirely different reality. The presence of a mystery makes it possible for the murdered to become close to us once again thanks to the medium of a wounded body. Shock, in turn, is a category inherent in any attempt of reaching the unthinkable (that is, the events that have not been lived through or experienced directly). Moreover, it employs affective stimulation which engages a reader in anethical way. This article consists of three parts, whose division reflects the necessities of scrutinising Rosenstein’s relation to surrealism, exploring her strategy of influencing a reader by means of affect and mood, and probing her status of a precursor, visible in the autonomy granted to the nonhuman actants or her strives for domesticating entropy.

PL

Autor artykułu, śledząc powracające w poezji Erny Rosenstein fragmenty relacji o morderstwie rodziców po ucieczce z getta lwowskiego, proponuje porzucenie zasad charakterystycznych dla pisarstwa historycznego (m.in. skrupulatnej rekonstrukcji faktów i ich pedantycznego porządkowania w celu skonstruowania satysfakcjonującej odbiorcę opowieści o moralnym potencjale, który narzucałby ograniczenia formalne) w procesie interpretacji na rzecz dwóch kategorii: forensyczności i szoku. Forensyczność, dowartościowując materialne ślady, wiąże się również z jawnością procesu i konstytuowaniem wspólnoty. Poetka intuicyjnie wykorzystuje w poezji model narracji quasi-kryminalnej, dzięki czemu zmniejsza dystans między ofiarami Zagłady a czytelnikiem zanurzonym w innej rzeczywistości. Kryminalna zagadka sprawia, że zamordowani stają się na powrót bliscy ze względu na medium zranionego ciała. Szok natomiast odgrywa kluczową rolę w procesie obcowania z tym, co niepojmowalne (bo nieprzeżyte i niedoświadczone bezpośrednio). Aktywizuje czytelnika etycznie dzięki afektywnemu pobudzeniu. Trójdzielna struktura artykułu wynika z konieczności ustalenia związków poezji Rosenstein z surrealizmem, prześledzenia strategii jej oddziaływania na czytelnika (za sprawą afektu i nastroju) oraz odnotowania prekursorstwa poetki ze względu na autonomizację nie-ludzkich aktantów i podjęcie wyzwania oswojenia w sztuce i poezji procesu entropii.

7

Od praktykowania przestrzeni do tekstu. O projekcie eseistycznym Martina Pollacka

100%

Juchniewicz A.

Zagadnienia Rodzajów Literackich

|

2023

|

tom 66

|

nr 2

159-174

EN

The article’s author analyses the essays and reportages of Martin Pollack, which he considers interesting research material due to the writer’s past and topics related to environmental humanities and violence against Jews. In his work, Pollack reconstructs the Nazi past of his father and grandfather and traces moments of tension between Jews and Austrians and between members of his own family. In his project, a criticism of a society unaware of the consequences of youth radicalisation is adjacent to an analysis of situations in which the memory of the Holocaust has been repressed. Passivity manifests itself on many levels and concerns, not only the lack of reaction to the violence inflicted but also the failure to mark the places of mass extermination of Jews (the case of Rechnitz). Pollack’s essays concern the repressed memory of the Holocaust in Austria and the history of genocide traced from a post-anthropocentric perspective. The article’s author examines how the writer practices space and makes it cease to be only a stage of the events described. The practice of space allowed Pollack to propose the term “contaminated landscapes” which describes procedures for murdering victims in secluded places chosen for their proximity to swamps or special terrain. Its operability is justified on the condition that the claims of anthropomorphisation of the landscape are abandoned and included in the genocidal process as an accomplice. A more sensible procedure is to shift attention from the landscape to practices referred to as necroviolence. The perpetrators’ abandonment of funeral rituals and the abandonment of bodies in the pit include them in the circulation of matter in nature and indicate the violent nature of these practices. The author of the article checks the operability of the category “contaminated landscapes” and describes Pollack’s project as an auto/bio/geo/graphy (a term proposed by Elżbieta Rybicka), in which writing about one’s family forces one to take a position towards a place antagonising residents and complicating the biographies of individual members.

8

Szacunek dla somatycznego drobiazgu [rec. Joanna Grądziel-Wójcik: Zmysł formy. Sytuacje, przypadki, interpretacje polskiej poezji XX wieku. Kraków: Universitas, 2016, ss. 268.]

100%

Juchniewicz A.

Śląskie Studia Polonistyczne

|

2017

|

tom 10

|

nr 2

257-264

EN

The article is a discussion of the work of Joanna Grądziel-Wójcik: Zmysł formy. Sytuacje, przypadki, interpretacje polskiej poezji XX wieku. The author combines many research perspectives, which results in many revealing insights regarding Polish poetry of the 20th century. They are derived from a careful analysis of poetic statements placed in a wide field of historical, social and metaphysical problems. The author of the review pays particular attention to Joanna Grądziel-Wójcik’s style and to her sensitivity to semantic and figural strategies, whose interpretation leads to surprising historical and literary conclusions.

9

Dać się porwać archiwum. Recenzja książki Lucyny Marzec, Papiery po Iłłakowiczównie. Archiwum jako przedmiot badań, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2022

100%

Juchniewicz A.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2023

|

nr 12

217-235

EN

Upon reviewing the book by Lucyna Marzec Papiery po Iłłakowiczównie. Archiwum jako przedmiot badań, the author emphasizes its originality and an apt combination of the practice and theory of archive research based on a specific case study (the archive of Kazimiera Iłłakowiczówna), which has raised a number of questions and doubts as well as prompted many conciliatory solutions. These solution may prove helpful to future scholars attempting to grapple with both women and men writers’ archives. Marzec meticulously reconstructs the biography of the author of Szeptem, as well as she gives account of her own adventures in dealing with the archive and its contents over a long period of time. The researcher’s book is situated at the intersection of (auto)biographical and archival research, necessitating a theoretical framework ample enough to accommodate both archival practices and possible scenarios of dealing with the poet’s secrets and self-corrections, as well as the autobiographical practices that Iłłakowiczówna deliberately employed in order to reinforce a particular image of herself. The author of the review comments not only on the way in which Marzec examines the ‘papers’ mentioned in the title, but also on the numerous comments concerning the prerequisites for a successful biography. Marzec’s book may serve as a model for subsequent researchers and an interesting proposal of a biography launched from the depths of the archive, featuring all the hallmarks of literary practices enshrined as the canon of the twentieth century.

PL

Autor, recenzując książkę Lucyny Marzec, Papiery po Iłłakowiczównie. Archiwum jako przedmiot badań, podkreśla jej innowacyjność oraz sprawne połączenie praktyki i teorii badania archiwum na przykładzie konkretnego przypadku (archiwum Kazimiery Iłłakowiczówny), który generował szereg pytań, wątpliwości oraz koncyliacyjnych rozwiązań. Okażą się one pomocne przyszłym eksploratorom próbującym mierzyć się z archiwaliami pisarek i pisarzy. Marzec z pietyzmem rekonstruuje biografię autorki Szeptem oraz własne przygody wiążące się z koniecznością długotrwałego obcowania z archiwum i jego zawartością. Książka badaczki sytuuje się na przecięciu badań (auto)biograficznych i archiwalnych, dlatego konieczne było obudowanie rozważań nad spuścizną poetki ramą teoretyczną, która uwzględniałaby zarówno praktyki archiwizacyjne i możliwe scenariusze zachowań wobec tajemnic, autokorekt poetki, jak również praktyki autobiograficzne, które z rozmysłem stosowała Iłłakowiczówna, by utrwalić określony wizerunek. Autor recenzji komentuje nie tylko sposób, w jaki Marzec bada tytułowe „papiery”, lecz również liczne komentarze dotyczące warunków, jakie należy spełnić, by zadanie pisania biografii powiodło się. Książka Marzec może być wzorem dla kolejnych badaczek i badaczy oraz interesującą propozycją biografii pisanej z wnętrza archiwum, składającej się z wątków ogniskujących się wokół wszystkich działań pisarki należącej do kanonu literatury XX wieku.

10

Dlaczego zwierzęta? "Poemat o miejskiej rzeźni" jako narracja zookrytyczna

100%

Juchniewicz A.

Tematy i Konteksty

|

2022

|

tom 17

|

nr 12

194-213

EN

The article's author proposes a zoocritical reading of Tadeusz Śliwiak's Poem about the Urban Slaughterhouse and poems from other volumes in which animals appear. The basic assumption is an attempt to notice in the volume from 1965 threads testifying ecological sensitivity, which anticipated the subsequent development of ecological literature. The author, taking into account the poems created since the 60s of the twentieth century, postulates the recognition of Śliwiak as a poet who shows a tendency to include not only people but also animals in the "community of the wounded". The emotion that allows us to build a new order based on care and responsibility is the humiliation experienced by the poet during his stay in the city slaughterhouse during the Second World War. What testifies to the persistent return of memories from that period is the metaphor of the "scar of memory", appearing in many poems. The author of the article argues that long-term observation of the mass death of animals could have been a traumatic experience for the poet.

PL

Autor artykułu proponuje zookrytyczną lekturę Poematu o miejskiej rzeźni Tadeusza Śliwiaka, a także wierszy z innych tomów, w których pojawiają się zwierzęta. Podstawowym założeniem jest próba dostrzeżenia w tomie z 1965 wątków świadczących o wrażliwości ekologicznej, które antycypowały późniejszy rozwój literatury ekologicznej. Autor, biorąc pod uwagę wiersze powstałe od lat 60. XX wieku, postuluje uznanie Śliwiaka za poetę przejawiającego skłonność do włączania do "wspólnoty zranionych" nie tylko ludzi, lecz również zwierzęta. Emocją, która pozwala na budowanie nowego ładu, opartego na trosce i odpowiedzialności, jest upokorzenie, doznawane przez poetę w czasie zamieszkiwania miejskiej rzeźni w czasie drugiej wojny światowej. Tym, co świadczy o uporczywym powracaniu wspomnień z tamtego okresu, jest metafora "blizny pamięci", pojawiająca się w wielu tomach. Autor artykułu dowodzi, że długotrwałe obserwowanie masowej śmierci zwierząt mogło być dla poety doświadczeniem traumatycznym.

11

Praktykowanie oporu. O „rewolucyjnej” poezji Julii Fiedorczuk

100%

Juchniewicz A.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2022

|

nr 11

87-110

EN

The author of the article, analysing the works of Julia Fiedorczuk, described a poetic strategy that can be called “the poetics of resistance”. Its essential determinants emphasise the fragility of human and non-human beings, emphasising the connections between all beings and the tightness of boundaries to regulate any systems (organic and political). Fiedorczuk proves that it is possible to include poetry in a network of activities aimed at opposing violence and suffering caused by terrorism or warfare in times of political crises and wars. According to the article’s author, it is necessary to recognise the revolutionary potential of Fiedorczuk’s poetry. It allows for the recognition of poetry as an effective way of counteracting what is undesirable due to the affective potential of poems and creating situations that the reader may experience. Poetry is, therefore, an exercise of mindfulness and the practice of resistance to phenomena that have consequences for individuals and society. Care is perhaps the most important feeling that causes Fiedorczuk to constantly change his idiom and give special meaning to the community. Writing about her poetry, the author uses Judith Butler’s theory of vulnerability to injury and concepts from nonviolent civil resistance studies.

PL

Autor artykułu, analizując twórczość Julii Fiedorczuk, opisał strategię poetycką, którą można nazwać „poetyką oporu”. Jej podstawowymi wyznacznikami są akcentowanie kruchości istot ludzkich i nie-ludzkich, podkreślanie powiązań między wszystkimi istotami oraz nieszczelność granic mających regulować jakiekolwiek układy (organiczne i polityczne). Fiedorczuk udowadnia, że w czasie kryzysów politycznych i wojen możliwe jest włączenie poezji w sieć działań mających na celu sprzeciwianie się przemocy i cierpieniu spowodowanemu terroryzmem lub działaniami wojennymi. Według autora artykułu konieczne jest dostrzeżenie potencjału rewolucyjnego poezji Fiedorczuk. Pozwala on na uznanie poezji za skuteczny sposób przeciwdziałania temu, co niepożądane ze względu na potencjał afektywny wierszy i kreowanie sytuacji mogących być udziałem czytelnika. Poezja jest więc nie tylko ćwiczeniem uważności, lecz również praktykowaniem oporu wobec zjawisk mających konsekwencje dla poszczególnych jednostek i społeczeństwa. Być może to właśnie troska jest najważniejszym uczuciem, które powoduje, że Fiedorczuk wciąż zmienia swój idiom i nadaje szczególne znaczenie wspólnocie. Pisząc o jej poezji, autor wykorzystuje teorię podatności na zranienie Judith Butler i koncepcje z obszaru nonviolent civil resistance studies.