Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Odsłonięcia powierzchniowe w koncepcji ochrony georóżnorodności Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

100%

Jureczka J.

|

tom Vol. 49 nr 11

1101-1106

PL

Na georóżnorodność budowy geologicznej Górnośląskiego Zagłębia Węglowego składają się utwory powstałe w różnych okresach dziejów Ziemi. Na powierzchni odsłaniają się utwory karbonu, triasu i miocenu, a we wschodniej części Zagłębia także permu i jury. Obecny obraz odsłonięć powierzchniowych na obszarze Zagłębia jest na ogół niekorzystny. Znaczna ich część jest w stanie szybko postępującej degradacji, głównie pod wpływem działalności człowieka. Szczególnie widoczny jest proces masowej likwidacji odsłonięć utworów węglonośnych karbonu, które są unikatowe w skali Polski i Europy. W ostatnim dziesięcioleciu zlikwidowano ich około 15, między innymi w Rudzie Śląskiej (Kochłowice, Bielszowice), Mysłowicach (Brzezinka, Wesoła), Katowicach (Brynów, Giszowiec) oraz w Mikołowie. Działania takie wpływają na poważne zubożenie georóżnorodności Zagłębia. Należy więc objąć ochroną istniejące jeszcze ważne odsłonięcia, aby zachować tę część dziedzictwa geologicznego Zagłębia Górnośląskiego, istotną z punktu widzenia naukowo-dydaktycznego oraz turystyczno-rekreacyjnego i kulturowego. Obecnie ochroną prawną jest objętych tylko 10 odsłonięć, głównie ze wschodniej części Zagłębia. W tej części Zagłębia proponowane są do ochrony kolejne odsłonięcia, w tym przede wszystkim wyznaczone jako geostanowiska programu GEOSITES odsłonięcia permu i karbonu dolnego: martwicy karniowickiej i zlepieńca myślachowickiego w Karniowicach, melafirów w Regulicach, wapienia węglowego w Czernej (Czerwona Ścianka). Listę ważnych geostanowisk na obszarze Zagłębia należy uzupełnić o odsłonięcia karbonu produktywnego w Rydułtowach i Czerwionce-Leszczynach. Inne ważne odsłonięcia karbońskie godne ochrony to: Góra Zamkowa w Toszku (kulm), tzw. "łom Wójcika" w Czernej (wapień węglowy) i wąwóz Gródek w Kwaczale (arkoza kwaczalska). Cenne odsłonięcia utworów innych okresów geologicznych to przede wszystkim szereg nieczynnych kamieniołomów permskich skał wulkanicznych w okolicach Krzeszowic i Alwerni, a także triasowe odsłonięcia wapieni warstw gogolińskich oraz dolomitów kruszconośnych i diploporowych, w tym kamieniołomy w Bobrownikach (Tarnowskie Góry), Mokrem, Pogorzycach, Moczydle i na Sadowej Górze (Jaworzno). Słowa kluczowe: georóżnorodność, odsłonięcia powierzchniowe, ochrona, Górnośląskie Zagłębie Węglowe

EN

The paper presents a general review of the surface rock outcrops in the USCB area (except for its southern part) focusing on those of major importance for the geodiveristy of the basin's geological structure. Most of the outcrops include Carboniferous coal-bearing strata, which are unique at the surface, both in Poland and in Europe, as well as some outcrops of different geological periods, especially Triassic and Permian. In general, these outcrops are badly preserved; only a few of them have been legally protected, but most of them are in a state offast progressing degradation. There are only some well-preserved outcrops in large quarries of Permian and Triassic rocks situated in the eastern part of the basin. Exceptionally badly preserved are the outcrops of coal-bearing formations liquidated recently in great numbers (15 within 10 years). It makes the geodiversity of the basin seriously reduced to poverty. Changing the present state through legal protection of some outcrops, including Carboniferous strata, might be of great importance for the geological heritage preservation of the Upper Silesia. This would be also important from scientific, didactic, tourist and recreational point of view.

2

Niektóre aspekty ponownego zagospodarowania wybranych złóż zlikwidowanych kopalń węgla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym

63%

Jureczka J. , Galos K.

|

tom T. 10, spec. 2

645-662

PL

Artykuł prezentuje proces transformacji górnictwa węgla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym od roku 1989, który związany był m.in. z likwidacją ponad 30 kopalń w tym regionie. Omówione są zmiany bazy zasobowej związane ze wspomnianą likwidacją kopalń. Zaprezentowano podstawowe dane na temat stanu technicznego zlikwidowanych kopalń w kontekście wykorzystania pozostałej infrastruktury dla celów ponownego zagospodarowania złóż. W końcowej części przedstawiono ocenę perspektyw ponownego zagospodarowania złóż zlikwidowanych kopalń, biorąc pod uwagę możliwości techniczne i przestrzenne oraz wielkość pozostawionych w złożach zasobów. Spośród ośmiu wyselekcjonowanych złóż, za najbardziej perspektywiczne uznano złoże Dębieńsko, perspektywiczne - złoże Morcinek, a mało perspektywiczne - złoża Żory i Jan Kanty. W przypadku pozostałych złóż perspektyw ich ponownego zagospodarowania praktycznie brak.

EN

The paper presents the process of transformation of hard coal mining in the Upper Silesian Basin since 1989, connected with liquidation of over 30 hard coal mines in this area. It gives some details on changes of hard coal reserves connected with such liquidation. Paper presents basic data on the technical state of abandoned mines in the context of potential use of existing infrastructure for deposits' redevelopment. Finally, some appraisal of perspectives of redevelopment of hard coal mines in abandoned mines is given, which takes into account technical and spatial possibilities, as well as amount of reserves left in abandoned deposits. Form among eight deposits being selected, Dębieńsko deposit is recognized as the most perspective for redevelopment, Morcinek deposit as perspective one, while Żory and Jan Kanty as low perspective ones. In case of other abandoned deposits, there is a lack of possibilities of their redevelopment.

3

Terrafirma project - monitoring of subsidence of northeastern part of the Upper Silesian coal basin

51%

Graniczny M. , Kowalski Z. , Jureczka J. , Czarnogórska M.

|

tom Vol. 20

59--63

EN

During the last years, new ways of the satellite radar images processing have been invented and developed. It has allowed ground movements to be mapped and monitored with an accuracy better than 1 mm per year. This method is called Permanent Scatterer Synthetic Aperture Radar Interferometry (PSInSAR).The technique depends on the existence of radar scatterers which consistently reflect signals from successive satellite passes. The Polish Geological Institute obtained PSInSAR processing results for the Sosnowiec area in mid-March 2004. Processing has covered 54 scenes both ERS-1 and ERS-2, registered between 1992 and 2003. Presently, the results of Sosnowiec PSInSAR are the subject of interpretation. Initial results indicated interesting relations between the elongated subsidence anomalies and geological boundaries - Będzin and Kłodnica faults.

PL

Ostatnie lata przyniosły szybki rozwój interferometrii radarowej. Nowa metoda interferometrycznego przetwarzania zobrazowań radarowych (PSinSAR) zastosowana w projekcie pozwala na określenie przemieszczeń z dokładnością do 1 milimetra. Technika PSinSAR polega na analizie przemieszczeń punktów kontrolnych, będących dobrymi reflektorami dla zakresu mikrofalowego. Państwowy Instytut Geologiczny otrzymał przetworzone dane PSinSAR dla rejonu Sosnowca w połowie marca 2004. Proces przetwarzania obejmował 54 zobrazowania radarowe ERS-1 i ERS-2, z lat 1992-2003. Wstępna interpretacja danych wskazała na interesujące związki pomiędzy wydłużonymi anomaliami osiadania a granicami geologicznymi - uskokami będzińskim i kłodnickim. W artykule przedstawiono wstępną interpretację danych.