Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl

Ograniczanie wyników

2 Muzyka

2 Lindstedt I.

Znaleziono wyników: 2

Liczba wyników na stronie

Wyniki wyszukiwania

Sortuj według:

Ogranicz wyniki do:

Polska refleksja o muzyce w kinie dźwiękowym w latach trzydziestych XX wieku. Główne idee i perspektywy badawcze w muzykologii

100%

Lindstedt I.

tom 63

nr 2

3-26

In Poland, the first evidence of reflections concerning music sounding directly from the screen precedes the premiere of the first Polish sound film Moralność pani Dulskiej ([The Morality of Mrs Dulska], 1930). The subject was discussed in various types of periodicals, the discussion assumed different forms, and the participants included both columnists and active members of the artistic circles associated with cinema and music. As early as in the late 1920s, researchers such as Kamieński and Dembiński noticed the vast potential of 'cinematic music' and the need to synchronize the music setting with the plot of a film. After the presentation of film music at the Music Festival in Baden-Baden (1929), an attempt was made to introduce a systematic categorization of the pioneering sound films (Stromenger). In the 1930s, Mateusz Gliński addressed the subject of sound film several times, giving an overview of its then-current condition, and envisioning possible paths for its development, leading to the emergence of a new, synthetic form of art that would combine sound and movement. The issue of the acoustic layer of a film perceived wholistically was also discussed by other journalists (Zahorska, Fryd, Braun), filmmakers (Bohdziewicz) and composers (Rathaus). They usually identified an ideal model for such a synthesis in animated films and René Claire’s movies. According to Rathaus, the artistic vision combining image, sound and music into a visual-acoustic whole was linked to the ideal of a 'sound film from the spirit of music'. In addition, in the reflections on sound film in Poland psychological themes were also present (e.g. Czermiński and Furmanik), and concerned the role of music in the viewer-listener's experience of the film. The most comprehensive and insightful approaches to film music were expressed by Marian Neuteich and Zofia Lissa in 1937. Both authors regarded the sound film as a synthetic form of art appealing to the visual and aural senses, and paid special attention to the functions of music with respect to image, and its relationship to other acoustic elements in a film. Lissa proposed an exhaustive systematization of the functions of the acoustic layer of a film and discussed a number of detailed issues, including the functioning of modern music in cinema. On the other hand, composers who provided music settings to Polish films (including Maklakiewicz and Laks) usually focused on the specific demands of their task and proposed that the composer take part in the film-making process from the early stages such as writing the script, a demand also supported by journalists. All the sources quoted above are undoubtedly valuable material for film-related musicological research, focused on such subjects as style, genre and function, 'film biographies' of Polish composers, or studies into Polish film music perceived as 'modern music'.

Pierwsze świadectwa refleksji na temat rozbrzmiewającej wprost z ekranu muzyki pojawiły się w Polsce jeszcze przed premierą pierwszego rodzimego filmu dźwiękowego (Moralność pani Dulskiej, 1930). Problematyka ta obecna była w różnego typu czasopiśmiennictwie, przybierała różnorodne formy, a autorami poszczególnych wypowiedzi byli zarówno publicyści, jak i aktywni twórczo przedstawiciele środowiska filmowego i muzycznego. Już pod koniec lat 20. dostrzeżono (Kamieński, Dembiński) olbrzymi potencjał rozwojowy „kinomuzyki” oraz potrzebę ścisłej synchronizacji ilustracji muzycznej z akcją filmu. Po prezentacji muzyki filmowej na festiwalu muzycznym w Baden-Baden (1929) dokonano też próby systematycznego uporządkowania typów pierwszych dźwiękowców (Stromenger). W latach 30. o filmie dźwiękowym kilkakrotnie wypowiadał się Mateusz Gliński dając przegląd jego obecnej kondycji oraz kreśląc wizję możliwych dróg jego ewolucji wiodących ku stworzeniu nowej, syntetycznej formy sztuki łączącej dźwięk i ruch. Dyskusję nad problemem całościowej dźwiękowości filmu podejmowali też inni publicyści (m.in. Zahorska, Fryd, Braun), filmowcy (Bohdziewicz) i kompozytorzy (Rathaus). Idealnym wzorcem takiej syntezy były dla nich zwykle filmy rysunkowe oraz dzieła René Claire’a. W ujęciu Rathausa natomiast wizja sztuki łączenia obrazu, dźwięku i muzyki w optyczno-akustyczną jedność związana była z ideałem „filmu dźwiękowego z ducha muzyki”. W rodzimej refleksji nad filmem dźwiękowym obecne były także wątki psychologizujące (m.in. Czermiński i Furmanik), które dotyczyły roli muzyki w doznawaniu utworu filmowego przez widza-słuchacza. Najszersze i najbardziej wnikliwe ujęcia problematyki muzycznej w filmie wyszły natomiast spod pióra Mariana Neuteicha i Zofii Lissy w 1937 roku. Obydwoje pojmowali film dźwiękowy jako syntetyczną formę sztuki odwołującej się do sfery wzroku i słuchu, a szczególną uwagę poświęcili funkcjom muzyki w stosunku do obrazu oraz jej związkom z innymi elementami dźwiękowymi filmu. Lissa dokonała przy tym pełnej systematyzacji funkcji sfery akustycznej w filmie oraz rozpatrzyła szereg zagadnień szczegółowych, w tym kwestię funkcjonowania muzyki nowoczesnej w kinie. Z kolei wypowiedzi twórców muzyki do polskich filmów (m.in. Maklakiewicz i Laks) dotyczyły zwykle specyfiki takiego zadania oraz stawiały postulat udziału kompozytora w pracy nad filmem już od momentu opracowywania scenariusza, dostrzegany także przez publicystów. Wszystkie powyższe źródła stanowią niewątpliwie cenny materiał do badań w zakresie filmowo zorientowanej muzykologii obejmujących m.in. problemy stylistyczne, gatunkowe i funkcjonalne, „filmowe biografie” polskich kompozytorów czy też badanie polskiej muzyki filmowej jako „muzyki współczesnej”.

Roman Palester jako pionier polskiej muzyki filmowej

100%

Lindstedt I.

nr 1

83-105

Roman Palester’s film music has left a lasting trace on Polish cinematography, even though the composer himself did not attach much importance to this aspect of his work. The present paper is dedicated to the first stage of his work for the film industry (until 1939). On the basis of surviving audio-visual materials and indirect sources, I aim to sketch a panorama of the reception of Palester’s film music in the cultural environment between the two world wars, to analyse the principles of his collaboration with other composers in the case of co-authorship, and briefly to characterise the function, significance and qualities of Palester’s soundtracks, with particular reference to the film Zabawka (Toy). Palester’s most productive collaboration was that with film director Józef Lejtes (1901–83). The composer wrote music for five of Lejtes’s films: Dzikie pola (Wild Fields, 1932), Młody las (The Young Forest, 1934), Dzień wielkiej przygody (The Day of Great Adventure, 1935), Róża (Red Rose, 1936), and Dziewczęta z Nowolipek (Girls of Nowolipki, 1937). On each of these pictures, Palester worked together with Marian Neuteich, with whom he also composed music for Ludzie Wisły (People of the Vistula, 1938, dir. Aleksander Ford and Aleksander Zarzycki). On the soundtrack for August Mocny (King August the Strong, 1936), Palester collaborated with Leon Schiller, and for Halka (based on the libretto of Stanisław Moniuszko’s opera) – with Feliks Rybicki. The music illustration for Ja tu rządzę (I Am the Boss Here, 1939) he co-authored with Władysław Dan-Daniłowski. Since the scores are lost, and the film subtitles are very general, it is hard to determine what the actual division of tasks and competences looked like in the case of each of these two-composer teams, but (apart from the last of the above listed films), it was most certainly not a simple split between one composer contributing the ‘light’, and the other – ‘serious classical’ pieces. What is more, in Lejtes’s films the music soundtrack is a response to the director’s idea of combining mutually independent visual and acoustic elements into the so-called ‘third dimension’, and the music carries numerous symbolic associations. Palester’s individual contributions are the soundtracks for Michał Waszyński’s Zabawka (Toy, 1933) and for two 1939 productions: Jerzy Zarzycki’s Żołnierz Królowej Madagaskaru (The Soldier of the Queen of Madagascar) and Wanda Jakubowska’s / Karol Szołowski’s Nad Niemnem (On the Niemen River), which have not been preserved to our day. The music for Toy is a refined example of how popular songs can be used to integrate dramatic structure and how they can be combined with music maintained in the typical early sound film style. In the period that ended in 1939, Palester also composed – according to existing research – music for two documentaries (though other such commissions may possibly still be discovered). Overall, his output of film music testifies, on the one hand, to his distanced approach to this subject, and on the other – to his diligent and technically competent attitude to his commissions for film music. His soundtracks are an indelible part of his artistic image and are most certainly worth presenting in more detail.

Twórczość Romana Palestra dla filmu odcisnęła trwały ślad w dziejach polskiej kinematografii, mimo iż sam kompozytor nie nadawał temu aspektowi swej działalności większej wagi. Niniejszy artykuł poświęcony jest pierwszej (do 1939 roku) fazie pracy kompozytora na rzecz filmu. Celem jest, dokonana na podstawie zachowanych materiałów audiowizualnych i źródeł pośrednich, próba zarysowania panoramy recepcji filmowej muzyki Palestra w międzywojennym środowisku kulturowym, określenia zasad jego współpracy z innymi kompozytorami w przypadku współautorstwa, a także syntetyczna charakterystyka funkcji, znaczenia i własności ścieżek dźwiękowych Palestra ze szczególnym uwzględnieniem filmu pt. Zabawka. Najefektywniejszą współpracę nawiązał Palester z reżyserem Józefem Lejtesem (1901–1983). Napisał muzykę do pięciu jego filmów (Dzikie pola, 1932; Młody las, 1934; Dzień wielkiej przygody, 1935; Róża, 1936 oraz Dziewczęta z Nowolipek, 1937), przy czym każdorazowo partnerem Palestra w realizacji tego zadania był Marian Neuteich. Z Neuteichem współtworzył Palester także muzykę do Ludzi Wisły (1938) Aleksandra Forda i Aleksandra Zarzyckiego. Z kolei przy muzyce do filmu August Mocny (1936) współpracował z Leonem Schillerem, a przy opracowaniu muzycznym Halki opartej na kanwie libretta opery Stanisława Moniuszki współdziałał z Feliksem Rybickim. Współautorskim dziełem jest także ilustracja muzyczna do filmu Ja tu rządzę (1939) dokonana wespół z Władysławem Danem. Wobec braku partytur i ogólnego charakteru informacji wnoszonych przez napisy do filmów trudno z pewnością stwierdzić, jak wyglądał rzeczywisty podział ról i kompetencji w tych kompozytorskich tandemach. Niewątpliwie jednak (z wyjątkiem ostatniego z wymienionych filmów) wykraczał on poza prostą dwuzadaniowość: muzyka „lekka” versus „poważna”. Ponadto w filmach Lejtesa ilustracja muzyczna wpisuje się w reżyserską koncepcję kojarzenia niezależnych od siebie elementów dźwiękowych i wizualnych w tzw. „trzeci wymiar” i uwikłana jest w liczne konteksty symboliczne. Samodzielnymi ilustracjami muzycznymi Palestra są te do filmu Zabawka (1933) Michała Waszyńskiego oraz dwóch produkcji z 1939 roku – Żołnierza Królowej Madagaskaru Jerzego Zarzyckiego i Nad Niemnem Wandy Jakubowskiej i Karola Szołowskiego, które nie zachowały się do dnia dzisiejszego. Muzyka do Zabawki stanowi kunsztowny przykład konstytutywnego wykorzystania popularnych piosenek w funkcji dramaturgicznie integrującej oraz łączenia tego materiału z muzyką utrzymaną w powszechnym stylu komponowania do wczesnego kina dźwiękowego. Dopełnieniem działalności filmowej Palestra do 1939 roku jest – wedle istniejących opracowań badawczych – muzyka do dwóch filmów dokumentalnych, choć jest to obszar możliwy do uzupełnienia. Cały omówiony tu jego dorobek świadczy zaś o z jednej strony o zdystansowanym, a z drugiej pełnym rzetelności i warsztatowej sprawności stosunku Palestra do zamówień na muzykę filmową. Prace te stanowią nieusuwalną i niewątpliwie wartą przybliżenia część twórczego wizerunku tego kompozytora.