Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Sytuacja żeńskiej służby domowej w świetle poznańskiego czasopisma „Ruch Chrześcijańsko-Społeczny” (1902-1910)

100%

Krasińska I.

Studia Gdańskie

|

2017

|

nr 40

123-135

PL

W 1891 r. papież Leon XIII ogłosił słynną encyklikę Rerum novarum, w której nakreślił podstawy katolickiej nauki społecznej. Na mocy tego dokumentu księża zaczęli angażować się w działalność społeczną wśród robotników. Jednym z nich był arcybiskup gnieźnieński i poznański ks. Florian Oksza-Stablewski, inicjator „Ruchu Chrześcijańsko-Społecznego” (1902-1910) – pierwszego na ziemiach polskich katolickiego pisma naukowego poświęconego sprawom społecznym i gospodarczym. W rozwój tego czasopisma zaangażowani byli jego redaktorzy ks. Kazimierz Zimmermann i ks. Stanisław Adamski oraz wydawca Drukarnia i Księgarnia św. Wojciecha w Poznaniu w osobie kierownika tej oficyny ks. Piotra Wawrzyniaka. Na łamach pisma szerzono wiedzę na temat kwestii społecznych i wspierano katolicki ruch robotniczy. Zachęcano czytelników do tworzenia katolickich robotniczych zrzeszeń zawodowych i wstępowania w szeregi ich członków, krytykowano szerzący się ruch socjalistyczny, głosząc jego antyreligijność, starano się odsunąć od wpływu na polskie życie gospodarcze Żydów. Twórcy pisma zainteresowali się też służba domową, a zwłaszcza żeńską jej częścią. Pisano na temat trudnej sytuacji materialnej, moralnej i zdrowotnej tej grupy zawodowej. Zachęcano służące, by zainteresowały się powstającymi z myślą o nich stowarzyszeniami katolickiej służby żeńskiej, gdzie miały zagwarantowaną pomoc duchową, materialną, lekarską czy prawną. Przy tego typu stowarzyszeniach istniały też szkoły dla służących, w których uczono je pisania, czytania, religii, rachunków, historii Polski oraz wszelkich prac wykonywanych przez nie (sprzątanie, pranie, prasowanie, szycie, gotowanie, opieka nad zwierzętami gospodarskimi i ptactwem domowym) i innych.

EN

In 1891 Pope Leo XIII published the famous Encyclical ‘Rerum Novarum’, which outlined the basis of Catholic social teaching. Following this document, priests began to engage in social action among working people. One such priest was the Archbishop of Gniezno and Poznan, Fr. Florian Oksza-Stablewski, the initiator of the “Christian and Social Movement” (19021910) – the first Polish scholarly journal devoted to social and economic issues. Involved in the development of this magazine were Fr. Kazimierz Zimmermann and Fr. Stanislaw Adamski, as well as the St. Wojciech printing and publishing house in Poznan in the person of its director, Fr. Peter Wawrzyniak. Writings on social issues were published in the magazine, and it supported the Catholic labor movement. Readers were encouraged to create Catholic workers’ unions and join their ranks. The spreading socialist movement was criticised and its anti-religiousness proclaimed. The magazine also strove against Jewish influence on Polish economic life. The creators of the periodical also took an interest in domestic service, especially involving women. The material, moral and health difficulties of this occupational group were discussed in the periodical. Female servants were encouraged to be interested in the Catholic women’s associations that were created for them, where they were guaranteed spiritual, material, medical and legal assistance. In this type of association, there were also schools for servants where they were taught reading and writing, religion, accounts, Polish history and all aspects of domestic work (cleaning, laundry, ironing, sewing, cooking, caring for farm animals and domestic birds) as well as work of other kinds.

2

Wizerunek działacza antyalkoholowego w przekazie „Przyjaciela Trzeźwości” (1927-1939)

100%

Krasińska I.

|

2019

|

nr 44

205-224

PL

„Przyjaciel Trzeźwości” (1907-1914; 1927-1939) to jedno z popularniejszych polskojęzycznych czasopism abstynenckich. Celem tych pism było ukazywanie szkodliwego wpływu alkoholu, tytoniu, hazardu, pokarmów mięsnych oraz rozpusty, a po pierwszej wojnie światowej również narkotyków, na zdrowie jednostki i społeczeństwa. Na łamach omawianego periodyku odnoszono się do różnych abstynenckich kwestii. Redaktorzy i współpracownicy informowali czytelników o rozwijającym się ruchu antyalkoholowym w Polsce i za granicą, abstynenckim prawodawstwie czy leczeniu nałogu pijaństwa. Prezentowali też abstynencką literaturę naukową i fachową, a zwłaszcza beletrystykę. W „Przyjacielu Trzeźwości” możemy znaleźć ponadto interesujące informacje na temat osób, bez których polski czy światowy ruch antyalkoholowy nie mógłby się rozwijać. I właśnie te zagadnienia stanowią główny cel rozważań. Z uwagi na fakt, że „Przyjaciel Trzeźwości” ukazywał się również w czasach zaborów, ale ten okres w dziejach pisma został już dogłębnie opracowany, autorka ograniczyła się do zaprezentowania interesujących ją kwestii po wznowieniu w 1927 r. zawieszonego z powodu wybuchu pierwszej wojny światowej tytułu.

EN

“Przyjaciel Trzeźwości” [“The Friend of Sobriety”] (1907-1914; 1927-1939) is one of the most popular Polish abstinence magazines. The purpose of these writings was to show the harmful effects of alcohol, tobacco, gambling, meat foods and debauchery, and after the First World War also drugs, on the health of the individual and society. In the columns of the journal, various abstinence issues were considered. The editors and collaborators informed readers about the developing abstinence movement in Poland and abroad, abstinence legislation and the treatment of the various addictions. They also presented scientific and professional abstinence literature, and especially fiction. In “The Friend of Sobriety” we can also find interesting information about the people without whom the Polish and the global abstinence movement, especially the anti-alcohol movement, could not have developed. These issues are the main focus of the article. “The Friend of Sobriety” also appeared during the partitions, but since this period in the history of the magazine has already been thoroughly discussed, the author limits herself to presenting the issues of interest to her after publication of the journal was resumed in 1927 after suspension due to the outbreak of the First World War.

3

Ruch abstynencki w Wielkopolsce w latach 1840–1902

100%

Krasińska I.

|

2013

|

tom 19

247–278

PL

W artykule przedstawiono powstanie i rozwój ruchu abstynenckiego w Wielkopolsce w XIX stuleciu. Cezura początkowa badań, to rok 1840, uważany przez niektórych badaczy za datę przełomową w historii zorganizowanego ruchu abstynenckiego na tych terenach. Powstało bowiem wówczas Towarzystwo ku Przytłumieniu Używania Wódki w Wielkim Księstwie Poznańskim. Zainicjował go lekarz – chirurg De La Roch (Niemiec o francuskim rodowodzie). Sprawą abstynencji zainteresowali się również wielkopolscy duchowni katoliccy na czele z kościelnymi hierarchami: arcybiskupem gnieźnieńskim i poznańskim Leonem Przyłuskim, Mieczysławem Halka Ledóchowskim, Florianem Oksza Stablewskim oraz biskupem Janem Kantym Dąbrowskim. Zafascynowała ich m.in. działalność ks. Jana Nepomucena Ficka – proboszcza z Piekar Śląskich i kilku innych kapłanów, z inicjatywy których już w pierwszym półroczu 1844 roku powstało na Górnym Śląsku wiele kościelnych bractw wstrzemięźliwości. Za sprawą bp. Dąbrowskiego w latach 1844–1845 ok. 100 tys. osób złożyło śluby trzeźwości, wstępując do bractw wstrzemięźliwości. W 1852 roku na tereny Wielkopolski przybyli z Galicji jezuiccy misjonarze: ks. Karol Bołoz Antoniewicz, ks. Teofil Baczyński i ks. Kamil Praszałowicz, by m.in. za pomocą stosownych kazań odwodzić od pijaństwa. Wielkopolscy duchowni aktywnie działali również w świeckich towarzystwach abstynenckich. Włączyli się w prace zorganizowanego w Kórniku w 1887 roku przez Zygmunta Celichowskiego Towarzystwa Szerzenia Wstrzemięźliwości, a zwłaszcza istniejącego od 1890 roku w Poznaniu Towarzystwa Wstrzemięźliwości „Jutrzenka”. Inicjatorem i pierwszym prezesem „Jutrzenki” był Józef Chociszewski, a po jego rezygnacji ks. Józef Kłos.

EN

The article presents the origins and development of the idea of absenteeism in Greater Poland in the 19th century. The start date for the research is 1840, which is considered to be a breakthrough year in the history of an organized absenteeism movement in Greater Poland. It was due to the Association for the Suppression of the Use of Vodka (Towarzystwo ku Przytłumieniu Używania Wódki) in the Great Duchy of Posen that was then established in Kórnik. It was a secular organization that came into being on an initiative of doctor De La Roch, who was a German surgeon of a French origin. However, as early as 1844, the idea of absenteeism raised an interest of catholic clergymen of Greater Poland with high ranking clergy such as Rev. Leon Michał Przyłuski, Archbishop of Gniezno and Rev. Jan Kanty Dąbrowski, Archbishop of Posen, and later on Archbishops Rev. Mieczysław Halka Ledóchowski and Rev. Florian Oksza Stablewski. They were fascinated with activities of Rev. Jan Nepomucen Fick, Parish Priest of Piekary Śląskie and several other priests on whose initiative a lot of church brotherhoods of so called holy continence were set up in Upper Silesia as early as the first half-year of 1844. It was due to Bishop Dąbrowski that 100 000 people took vows of absenteeism in 1844–1845, becoming members of brotherhoods of absenteeism. In turn, it was an initiative of Archbishop Przyłuski that Jesuit missionaries – Rev. Karol Bołoz Antoniewicz, Rev. Teofil Baczyński and Rev. Kamil Praszałowicz, arrived in Greater Poland from Galicia in 1852 to promote the idea of absenteeism. Starting from 1848, they were helping Silesian clergymen to spread absenteeism. Clergymen of Greater Poland were also active in secular absenteeism associations. They became involved in the workings of the Association for the Promotion of Absenteeism that was set up by Zygmunt Celichowski in Kórnik in 1887, and especially in the Jutrzenka Absenteeism Association (Towarzystwo Wstrzemięźliwości „Jutrzenka”) that was established in 1890 in Posen. An initiator and the first president of Jutrzenka Association was Józef Chociszewski, who after his resignation was followed by Rev. Józef Kłos. The article discusses the origins and activities of these associations and brotherhoods in more detail and presents their initiators, leaders and active participants.

4

Możliwości i perspektywy badań bibliologiczno-prasoznawczych nad historią edukacji, oświaty i wychowania w Królestwie Polskim na początku XX wieku

100%

Krasińska I.

Przegląd Pedagogiczny

|

2019

|

nr 1

200-217

PL

Zagadnienie perspektyw badań nad historią edukacji, oświaty i wychowania w Królestwie Polskim na początku XX wieku jako problemu badawczego stwarza szerokie możliwości do naukowych dociekań. Jest to kwestia istotna dla szeroko rozumianych nauk pedagogicznych, systemu oświatowego i kwestii wychowania. Na podstawie pogłębionych badań bibliologicznych i prasoznawczych można rozpoznać, zanalizować i opisać tę tematykę, dążąc do naukowych podsumowań i wniosków. Jako bazę źródłową należy wziąć pod uwagę materiały znajdujące się w archiwach państwowych, przede wszystkim w miastach, które w czasach Królestwa Polskiego były siedzibami gubernatorów. Inne źródło stanowi ówczesna prasa, zarówno ukierunkowana na kwestie oświaty i wychowania, jak i o tematyce społeczno-kulturalnej, bowiem na jej łamach pojawiały się zagadnienia związane z tą tematyką. Należy się również zapoznać z ważniejszymi opracowaniami, omawiającymi zagadnienia w syntetyczny sposób, jak i tymi, które zawierają efekty badań nad szeroko rozumianym życiem społecznym w poszczególnych guberniach Kongresówki w latach 1905-1918. W artykule zastosowana została metoda przeglądowa.

EN

The issue of the perspectives of the research on the history of the education, education and upbringing in the Kingdom of Poland at the beginning of the 20th century as a research problem creates the wide possibilities for the scientific investigation. This is an important issue for broadly understood pedagogical sciences, educational system and upbringing issues. On the basis of the in-depth bibliological and press studies, it is possible to recognize, analyze and describe this subject, striving for the scientific summaries and conclusions. As a source base, one should take into an account the materials found in the state archives, mainly in the cities that were the seats of the governors during the Kingdom of Poland. Another source is the press at that time, both focused on the issues of the education and upbringing as well as on the socio-cultural issues, because the issues related to this subject appeared on its pages. One should also get acquainted with the important studies, discussing issues in a synthetic way, as well as those that contain the effects of the research on the broadly understood social life in the particular Kongresówka governors in the years 1905- 1918. The article uses the review method.