Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Border, contour, fragment – Haupt’s strolls between the world, the other, utopia and text

100%

Niewiadomski A.

Forum Poetyki

|

2023

|

nr 31

EN

The paper discusses the claim that borders and frontiers are a source of experience, and at the same time a category which describes Haupt’s prose well. In his works, the border category appears in the form of a line marking clear delimitation, and in the form of a buffer zone between different areas. Haupt translates the geographical-political notion of a border into axiology, epistemology, interpersonal experience and writing techniques. His fascination with borders expresses seeking a convenient place which would allow one to perceive the world and text as a complex order situated on the opposite pole to the undifferentiated chaos of the modern reality.

PL

Główną tezą artykułu jest stwierdzenie, że granica i graniczność to doświadczenie źródłowe i zarazem kategoria dobrze opisująca strategię twórczą Haupta. W twórczości tego autora kategoria granicy pojawia się w wersji linii oznaczającej wyrazistą delimitację i w postaci strefy przejściowej pomiędzy różnymi obszarami. Geograficzno-polityczne pojęcie granicy Haupt przekłada na język aksjologii, epistemologii, doświadczenia międzyludzkiego i techniki pisarskiej. Fascynacja granicą jest wyrazem poszukiwania dogodnego miejsca umożliwiającego postrzeganie świata i tekstu jako skomplikowanego porządku sytuującego się na biegunie przeciwnym wobec niezróżnicowanego chaosu rzeczywistości nowoczesnej.

2

Porządki (nie)krytyczne? (O książce Doroty Kozickiej Krytyczne (nie)porządki. Studia o współczesnej krytyce literackiej w Polsce)

100%

Niewiadomski A.

|

PL

(Non)critical orderings? On Dorota Kozicka’s book Critical (Dis)orders. A Study on Contemporary Literary Criticism in Poland. The book by Dorota Kozicka entitled Critical (Dis)orders. A Study on Contemporary Liter-ary Criticism in Poland contributes a number of new and signifi cant ideas to the investigative discussions on the mechanisms of literary criticism. As a starting point, the author accepts a wide awareness of metacriticism, and assumes a metacritical perspective to order many and various critical discussions and attitudes of the last halfcentury (with anticipations). Fol-lowing the reinterpretations of Polish modern literary criticism traditions, she observes how in the altered cultural and communicative situation of postmodernity, the roles and functions of the critics alternate, and how they sign in to miscellaneous social and political discourses. The author’s contemplation heads for an impossible synthesis, comprising, in a dichotomous or-der, both the autonomy of critical operation and the dialogical dimension of critical self-reflection.

3

Haupt postromantyczny? O czterech prozach i dwóch wierszach

100%

Niewiadomski A.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka

|

2021

|

nr 40

325-356

EN

The article is devoted to the relationship between Zygmunt Haupt’s prose and the romantic worldview, more precisely to the references to Juliusz Słowacki’s works clearly visible in Haupt’s prose. The issue, which has been previously pointed out by other researchers, required verification by means of close analysis of the specific kind of game that Haupt plays with Słowacki’s texts: Beniowski, Lilla Weneda, the poems Do pastereczki… (To a shepherdess…) and Patrz nad grotą… (Look, above the grotto…), and a fragment of Raptularz (Notebook). Seemingly simple references turn out to be part of a design of making a modern attempt at challenging the incommunicable by means of referring to both Słowacki’s text and his biography, together with an ambiguous, and suspended between repetition and ironic distance, attitude towards the romantic diagnoses of existence. Haupt’s prose, referring to many other traditions as well, presents a Mannerist creative design in which the romantic tradition plays a significant role, yet is not the only point of reference.

4

Manierystyczny teatr pamięci jako słownik świata w prozie Zygmunta Haupta

100%

Niewiadomski A.

Acta Humana

|

2014

|

tom 5

EN

The aim of the article is to present a new approach towards the topic of memory in the prose of Zygmunt Haupt (1907−1975). The author was a member of Polish post-war emigration and is being rediscovered now. The interpretation of the text leaves the scheme of nostalgia and “paradise lost” and goes directly to the category of “everythingness”. This method has already been used for the analysis of Haupt’s prose and it focuses on the “dictionary” related to Haupt. The main hypothesis and the starting point of this approach is the assumption that “mannerism” and searching for the ephemeral order in the post-war reality are characteristic features of Haupt’s prose. This method is based on the concept of the “theatre of memory” which has its roots in the mannerist theory of art.

PL

Artykuł jest próbą innego niż do tej pory potraktowania problematyki pamięci w twórczości prozatorskiej Zygmunta Haupta (1907–1975), autora związanego z powojenną emigracją polską i obecnie ponownie „odkrywanego” przez badaczy literatury. Porzucając ścieżkę interpretacyjną, wysuwającą na pierwszy plan zagadnienie nostalgii i „rajów utraconych”, tekst zwraca się ku kategorii „wszystkości”, obecnej już w dociekaniach dotyczących prozy Haupta, i stanowi projekt słownika nie tyle języka, co światopoglądu twórczego Haupta, nawiązując (częściowo polemicznie) do znanych koncepcji słowników pisarzy nowoczesności. Głównym założeniem i punktem wyjścia dla takiego ujęcia jest przeświadczenie o „manierystycznym” w stosunku do literatury pierwszej fazy polskiej nowoczesności stanowisku Haupta, poszukującego ładu ustanawianego przez sztukę pośród rzeczywistości po katastrofie wojennej i sugerującego istnienie efemerycznego porządku w świecie zjawisk rozproszonych i chaotycznych. Zamysł ten oparty jest o koncepcję „teatru pamięci”, sięgającą korzeniami do manierystycznej teorii sztuki.

5

Przestrzenie Zygmunta Haupta (rekonesans)

100%

Niewiadomski A.

Roczniki Humanistyczne

|

2018

|

tom 66

|

nr 1: Literatura polska

159-178

PL

Artykuł jest rekonesansem badawczym, który próbuje rozpoznać zagadnienie przestrzeni w prozie Zygmunta Haupta. Polemizuje on z tezą o dominującym charakterze kategorii temporalnych w obrębie tego pisarstwa i kreśli ramy kartografii literackiej opartej na charakteryzowanych tu mechanizmach postrzegania przestrzeni. Kartografia ta operuje ciągłym napięciem pomiędzy terytoriami doświadczonymi i egzotycznymi, pomiędzy fizycznością miejsca i geografią wyobrażoną, pomiędzy świadomością będącą zewnętrznym narzędziem poznania a samounicestwianiem się „ja” na rzecz przestrzeni. Kartograficzna działalność Haupta koncentruje się przede wszystkim na trzech rodzajach miejsc autobiograficznych, projektujących, po doświadczeniu wielkich zamierzeń literackich modernizmu, przestrzeń kameralną, dostosowaną do możliwości poznawczych i kreacyjnych jednostki.

EN

The article is a research reconnaissance that attempts to address the problem of space in Zygmunt Haupt’s prose. It polemicizes with the thesis of the dominant character of temporal categories in this writing and draws the frame of literary cartography based on the mechanisms of space perception that are described here. This cartography operates with a constant tension between the experienced and the exotic territories, between the physicality of the place and the imagined geography, between consciousness that is an external tool of cognition and the self-annihilation of the “I” for space. Haupt’s cartographic activity focuses primarily on three types of autobiographical places, which, after experiencing the great literary goals of modernism, delimit a cosy space adapted to the cognitive and creative capabilities of an individual.