Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Mineralogia ordowicko-sylurskich skał drobnoziarnistych z basenu bałtyckiego (północna Polska)

100%

Gąsiński A. , Poszytek A. , Wolicka D. , Poprawa P.

|

tom nr 182 wyd. konferencyjne

407--412

PL

Ostatnie lata w Polsce to olbrzymie zainteresowanie potencjalnymi złożami gazu ziemnego w sylurskich i ordowickich skałach drobnoziarnistych (typu shale gas). W Polsce, ze względu na brak wystarczającego rozpoznania niekonwencjonalnych złóż węglowodorów, konieczne jest szukanie analogii do znanych złóż ze Stanów Zjednoczonych, reinterpretacja danych archiwalnych według współczesnych standardów oraz wykorzystanie nowoczesnych metod badawczych. W niniejszej pracy przedstawione zostały wyniki badań mineralogicznych wykonanych na podstawie rdzeni z otworów wiertniczych z lat 70. zlokalizowanych w basenie bałtyckim (północna część polskiego basenu dolnopaleozoicznego). Badaniom poddano skały drobnoziarniste wieku ordowickiego i sylurskiego. Na podstawie: dyfrakcji rentgenowskiej (XRD), mikroskopii skaningowej (SEM) połączonej z analizą spektrometryczną (EDS) oraz z wykorzystaniem analizy metodą Rietvelda określono jakościowo i ilościowo skład mineralny skał drobnoziarnistych. Otrzymane wyniki mają duże znaczenie przy szacowaniu efektywności procesu szczelinowania hydraulicznego, określeniu warunków sedymentacji, procesów diagenetycznych oraz stratygrafii sekwencji w profilu dolnego paleozoiku.

EN

The last years in Poland is a great interest in potential natural gas deposits in the Silurian and Ordovician finegrained sediments (shale gas). In Poland, due to lack of sufficient recognition of unconventional hydrocarbon resources, it is necessary to look for analogies to the known deposits in the United States, a reinterpretation of archival data by modern standards and the use advanced research methods. This paper presents the results of mineralogical studies carried out on cores from boreholes in the 70's, located in the Baltic Basin (northern part of the Polish Lower Paleozoic Basin). Silurian and Ordovician finegrained sediments were investigated. The final result is qualitatively and quantitatively determination of the mineral composition of finegrained sediments based on: X-ray diffraction (XRD), scanning electron microscopy (SEM) combined with spectrometric analysis (EDS) and using Rietveld analysis. These results are important in estimating the effectiveness of hydraulic fracturing process, defining the conditions of sedimentation, diagenetic processes and sequence stratigraphy of the Lower Paleozoic profile.

2

X-ray micro computed tomography characterization of porosity in Rotliegend sandstones on the northern slope of the Wolsztyn Ridge, western Poland

100%

Poszytek A. , Mikołajewski Z. , Dohnalik M.

|

tom Vol. 60, No. 4

801-810

EN

Natural gas in the Polish Rotliegend Basin occurs in porous and permeable aeolian sandstones, and traps are mostly structural. Lithological traps are rare and occur on the northern slope of the Wolsztyn Ridge where fluvial and aeolian sandstones overlap with alluvial facies. Both fluvial and aeolian sandstones are reservoir rocks in this area. The X-ray micro computed tomography (MCT) results and microscopic observations indicate that the sandstones in lithologic traps on the northern slope of the Wolsztyn Ridge form highly compartmentalized vertical reservoir rocks composed of four types of sandstones. The profiles are dominated by very low-porosity fluvial sandstones (F2), and low-porosity aeolian and fluvial sandstones (A2, F1). The A1 type of sandstones with high porosity (10%) occurs only in some sections of the profiles. The most important diagenetic processes that reduced porosity were compaction and cementation by carbonate cements. All studied sandstones were subjected to the same diagenetic processes. However, each of the processes ran with varying intensity in different types of sandstones. Detailed analyses of pore distribution by MCT methods with respect to primary depositional or lithofacies effects, and secondary diagenetic effects, help to understand the 3D geometry of pores and pore shape-size distributions. The results can be used in the studies of other sandstones with a different origin and age.

3

„Na dole bez zmian”, czyli o konieczności podjęcia multidyscyplinarnych badań interakcji w systemie ciecze szczelinujące – łupki gazonośne – wody podziemne

100%

Dobrzyński D. , Wolicka D. , Poszytek A. , Borkowski A.

|

tom nr 456 Hydrogeologia z. 14/1

113--118

PL

Po raz pierwszy w Polsce, przeprowadzono multidyscyplinarne badania cieczy szczelinujących i cieczy po szczelinowaniu hydraulicznym (cieczy zwrotnej) w celu oceny ich potencjału mikrobiologicznego oraz opisu interakcji ze skałami łupkowymi i wodami podziemnymi. W cieczy zwrotnej stwierdzono liczne mikroorganizmy tlenowe i beztlenowe mogące modyfikować jej skład i właściwości fizyczno-chemiczne. Wyniki wskazują, że podczas zabiegu szczelinowania ciecz szczelinująca szybko zmienia swój skład (wzrasta stężenie większości składników), co inicjuje różnorodne procesy geochemiczne, biogeochemiczne, minerałotwórcze. Zmieniający się skład cieczy wpływa na trwałość istniejących i tworzenie się nowych minerałów. Przedstawione wyniki badań mają między innymi znaczenie dla oceny żywotności otworów eksploatacyjnych i efektywności wydobycia gazu oraz oceny bezpieczeństwa wyżejległych poziomów wodonośnych.

EN

The first in Poland, multidisciplinary research on fracturing and flow-back fluids were carried out to the purpose of characterization of their microbiological potential and understanding interactions with shale rock and groundwater. Flow-back fluids contain abundant aerobic and anaerobic microorganisms, which can modify their properties and chemical composition. Results show that during and after hydraulic fracturing fluids quickly change their chemistry (increase of most solutes), what initiate various geochemical, biogeochemical, and mineralogical processes. The changing chemistry of fracturing fluids affects the stability of present minerals and the formation of new ones. Presented research are also important in terms of the gas borehole lifespan and the recovery of gas resource, and the safety assessment for overlying aquifers.

4

Ocena przestrzeni porowej piaskowców z wykorzystaniem nowoczesnych metodyk badawczych: jądrowego rezonansu magnetycznego i mikrotomografii rentgenowskiej

100%

Zalewska J. , Dohnalik M. , Poszytek A.

|

tom R. 66, nr 2

85-95

PL

W artykule zaprezentowano wyniki badań laboratoryjnych przeprowadzonych na rdzeniach wiertniczych, a uzyskane na podstawie nowoczesnych metod badawczych: jądrowego rezonansu magnetycznego (NMR) i mikrotomografii rentgenowskiej (micro-CT). Wykonano analizę nasycenia przestrzeni porowej skał na podstawie kształtu i rozkładu krzywej czasu relaksacji poprzecznej T2. Określono zależność pomiędzy rozkładem czasów T2 a charakterem nasycenia przestrzeni porowej utworów eolicznych i fluwialnych. Otrzymane wyniki skorelowano z wynikami badań micro-CT próbek (ich charakterystyką i obrazem 3D przestrzeni porowej). Przedstawione opracowanie pokazuje ogromny potencjał badawczy obu wymienionych metod w analizie cech petrofizycznych i właściwości zbiornikowych skał.

EN

In this paper results of rotliegend sandstones samples laboratory tests were presented. Samples were in the form of drilling cores and came from Fore Sudetian Monocline. The results were obtained with the use of modern research methods – X-ray computed microtomography (micro-CT) and nuclear magnetic resonance (NMR). The pore space saturation analysis were performed on the basis of transverse relaxation time (T2) curve shape. The relation between T2 time distribution and pore space saturation's nature in fluvial and eolian samples was determined. Results obtained with the use of NMR method were correlated with micro-CT results. There was found that the nature of the pore network has an impact on pores saturation of free, capillary and non-reducible water. Both applied in this research methods are complementary and together they provide a good research workshop for rocks petrophysical analysis and reservoir properties analysis.

5

Charakterystyka przestrzeni porowej utworów czerwonego spągowca na podstawie rentgenowskiej mikrotomografii komputerowej

100%

Zalewska J. , Dohnalik M. , Poszytek A.

|

tom R. 66, nr 1

10-18

PL

Rentgenowska mikrotomografia komputerowa oferuje unikalną zdolność do obrazowania budowy wewnętrznej skał, mogąc wytwarzać trójwymiarowe obrazy struktury wewnętrznej próbek skalnych z mikrometryczną rozdzielczością. Najważniejszymi zastosowaniami tej metody są badania porowatości i możliwości transportowania płynów, stosowane w badaniach geologii naftowej. W artykule przedstawiono wyniki trójwymiarowej wizualizacji i analizy struktury przestrzeni porowej 35 próbek piaskowców czerwonego spągowca, uzyskanych na podstawie danych mikrotomografii rentgenowskiej. Otrzymane rezultaty pozwoliły na interpretację sieci porowej badanych próbek, a przeprowadzona klasyfikacja wielkości porów ze względu na ich objętość pozwoliła na wydzielenie 3 typów skał w utworach eoliczych i 3 typów skał w utworach fluwialnych, różniących się genezą, petrologią i właściwościami zbiornikowymi.

EN

X-ray computed microtomography (micro-CT) has unique ability to rocks internal structure imaging. As the effect of micro-CT measurement and data processing three-dimensional images (with resolution in order of micrometers) of rocks' internal structure are obtained. One of the uses of micro-CT (used in the petroleum geology) is to determine the rocks' porosity and fluid transport abilities. In this paper results of 3D visualization and image analysis of 35 rotliegend sandstone samples, based on micro-CT measurements, were presented. The obtained results led to pore networks' interpretation and pores' classification (due to their volume) in examined samples. Examined samples were divided into six types: three in eolian group and three in fluvial group. Every type had different genesis, petrology and reservoir properties.

6

Zastosowanie metody Rietvelda do ilościowego oznaczania składu mineralnego skał łupkowych – implikacje do poszukiwań i eksploatacji niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego (gazu "łupkowego")

100%

Gąsiński A. , Poszytek A. , Poprawa P.

|

tom R. 69, nr 3

213--219

PL

Badania nad ilościowym składem mineralnym łupków są prowadzone od ponad 100 lat, a ich wyniki nabrały praktycznego znaczenia w ostatnich latach, gdy skały łupkowe zaczęły być szczegółowo badane pod kątem możliwości pozyskiwania z nich węglowodorów (tzw. niekonwencjonalne złoża ropy naftowej i gazu ziemnego). Skład mineralny łupków jest niezwykle ważnym parametrem, mającym zasadniczy wpływ na szereg właściwości fizycznych i chemicznych skał. Wzajemne proporcje minerałów o różnym składzie chemicznym, wielkościach ziaren, pokroju oraz właściwościach powierzchniowych decydują o porowatości skały, jej przepuszczalności, teksturze, a co za tym idzie – podatności na szczelinowanie i działanie chemiczne roztworów szczelinujących na skały. W pracy przedstawiono wyniki badań składu ilościowego utworów sylursko-ordowickich z basenu bałtyckiego (północna Polska). W badaniach wykorzystano obserwacje mikroskopowe oraz proszkowe badania rentgenodyfrakcyjne, uzupełnione o ilościową analizę Rietvelda. Badania potwierdziły, że analiza Rietvelda może być skuteczną metodą określania ilościowego składu mineralnego badanych próbek. Dodatkowym atutem tej metody jest krótki czas rejestracji i opracowania wyników (w odróżnieniu od innych dostępnych analiz rentgenodyfrakcyjnych).

EN

Studies on the quantitative mineral composition of shales are being carried out for more than 100 years. The results have taken practical importance in recent years, when the shale rocks began to be examined in detail as a possible source of hydrocarbons (unconventional oil and gas). The mineral composition of shales is a very important parameter which has a significant impact on a number of physical and chemical properties of rocks. The relative proportions of minerals and different chemical composition, particle sizes, and surface properties determine the porosity and permeability of the rock, and thus its susceptibility to fracturing. This paper presents the results of the quantitative composition of Sylurian-Ordovician shales from the Baltic Basin (Northern Poland). The study used microscopic observations and X-Ray Powder Diffraction (XRD), supplemented with quantitative Rietveld analysis. Studies have confirmed that a Rietveld analysis can be an effective method for the quantitative determination of the mineral composition of the samples. Another advantage of this method is the short time recording and processing of the results (as opposed to other available XRD methods).