Harbin, zajmujący około jednej dziesiątej powierzchni strefy eksterytorialnej (полосы отчуждения) leżącej wzdłuż Kolei Wschodniochińskiej, założony w 1898 r. przez polskich inżynierów kolejowych, był oknem Rosji na Azję, tak jak Petersburg - na Europę. Podobnie jak przedrewolucyjna stolica Rosji, Harbin ze swoją planową zabudową na błotach i „geometryczną” toponimiką, stanowił „projekt cywilizacyjny”, choć nasycenie cerkwiami i sacrum upodobniało miasto raczej do starej Moskwy. W literacko-wspomnieniowej mitologii Harbin odgrywał rolę „rosyjskiego Paryża”, „miasta ogromnych możliwości”, „Szczęśliwej Chorwacji” (od nazwiska gen. Dmitrija Chorwata, kierującego od 1903 r. Koleją Wschodniochińską), swoistej przystani dla „ludzi pogranicza” i zakonserwowanego kawałka „starej, dobrej”, przedrewolucyjnej Rosji, który przetrwał do 1945 r.1 Fenomen specycfiznej tożsamości i kulturowego profilu światowej diaspory harbińskiej doczekał się już całkiem sporej liczby opracowań i bogatej literatury wspomnieniowej2. W Polsce przedmiotem refleksji naukowej i działalności popularyzatorskiej jest przede wszystkim wkład Polaków w powstanie i rozwój Harbinu jako ważnego węzła Kolei Wschodniochińskiej, a także dzieje tamtejszej Polonii. Wzrost zainteresowania tymi kwestiami znajduje swój wyraz także w rosnącej liczbie publikacji z zakresu „harbińskiej memuarystyki”3. Jej największy zbiór w Polsce zgromadzony jest w zasobach Książnicy
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.