Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Wasyl Tkaczuk – utwory nieznane

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Studia Ukrainica Posnaniensia

|

2022

|

tom 10

|

nr 1

119-135

EN

Aside from 58 novels by Vasyl Tkachuk collected by his daughter, Olga Hoffman, from four published anthologies (Сині чічки, 1935; Золоті дзвінки, 1936; Зимова мельодія, 1938; Весна, 1940) and released by her in a single tome named Сині чічки (2013), twelve works by this forgotten novelist remain entirely unknown to most readers. In-depth analysis confirms that most of them don’t deviate in quality when compared to the works published in Tkachuk’s lifetime, in the aforementioned four anthologies. The novels may be traditional, sometimes even stereotypical in their themes, but at the same time, can surprise the reader when it comes to poetics and stylistics. Despite being conventional stories about village life set in the 1920s and 1930s (according to the 1930s critic Mykhailo Rudnytskyi, these were “humble rural pictures, touching to the core with their simplicity and primitivism”), the rich spectrum of stylistic and linguistic devices present there resulted in them being true gems of Ukrainian literature. Without a doubt, it can be said that these works maintain a form of continuity and thematic-stylistic unity with the anthologized legacy of Vasyl Tkachuk.

UK

Окрім п’ятдесяти восьми оповідань Василя Ткачука, зібраних його дочкою Ольгою Гоффманн із чотирьох опублікованих збірок оповідань і виданих нею одним томом під ідентичною із першою книжкою назвою Сині чічки (2013), дванадцять творів цього забутого новеліста залишаються абсолютно невідомими пересічному читачеві. Ретельний аналіз підтверджує, що більшість із них за своєю художньою майстерністю не відрізняються від творів, виданих за життя письменника в чотирьох прижиттєвих збірках, а потім зібраних в одному томі. Традиційні, часом стереотипні, оповідання та замальовки, як і видані у книжковій формі твори, дивують новаторськими рішеннями у сфері поетики та стилю. Використання багатого спектру стилістичних засобів і мовних прийомів призвело до того, що традиційні, по суті, розповіді про село 1920–1930-х років (за словами критика 1930-х років Михайла Рудницького, вони – „скромні образки з села, що хапають за серце своєю простотою і наївністю”) виявилися справжніми перлинами в новелістичній класиці рідного письменства. Тому, сміливо можна констатувати, що непубліковані твори Ткачука становлять певну тяглість і тематично-стильову єдність із книжковою спадщиною прозаїка.

2

The originality of the research on Oles Ulianenko’s literary works in Feliks Shteinbuk’s monograph

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Studia Ukrainica Posnaniensia

|

2022

|

tom 10

|

nr 2

189-203

UK

Друга частина монографії Під „Знаком Саваофа, або „Там, де…” Ульяненко є ґрунтовним продовженням дослідження творчості українського письменника Олеся Ульяненка (1962–2010) авторства Фелікса Штейнбука. Ульяненкознавець із Братислави вирішив якомога точніше відобразити суть і мету творчості Ульяненка, для якого справжнім і єдиним предметом розгляду була людина та її душа. Оригінальний аналіз досвідченого дослідника базується на екзегетичній інтерпретації прозової спадщини Ульяненка, альтернативній щодо традиційних історико-літературних трактувань. Книга, яка, як обіцяв її автор, містить найповніший, ґрун- товний та оригінальний аналіз творчості Олеся Ульяненка, водночас є основою для подальших фундаментальних досліджень літературної спадщини письменника та, безумовно, заслуговує на належну оцінку з боку як літературознавців, так і широкого кола читачів

PL

Druga część monografii Pod „Znakiem Sabaota” albo „Tam, gdzie…” Ulianenko to gruntowna kontynuacja studium twórczości ukraińskiego pisarza Ołesia Ulianenki (1962–2010) autorstwa Feliksa Szteinbuka. Ulianenkoznawca z Bratysławy powziął zamiar jak najrzetelniej odzwier- ciedlić istotę i cel pisarstwa Ulianenki, dla którego prawdziwym i jedynym przedmiotem rozważań stał się człowiek i jego dusza. Oryginalne dociekania wytrawnego badacza proponują alternatywne względem tradycyjnych historycznoliterackich interpretacji egzegetyczne odczytanie prozatorskiej spuścizny Ulianenki. Książka, która zgodnie z obietnicą jej autora, zawiera najpełniejszą, dogłębną i oryginalną analizę twórczości prozaika, a jednocześnie stanowi podstawę do dalszych fundamen- talnych badań nad spuścizną literacką pisarza z pewnością zasługuje na należyte docenienie zarówno ze strony krytyki literackiej, jak również szerokiego grona czytelników.

3

Ołeś Ulianenko. Szkic do portretu pisarza nonkonformisty

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Studia Slavica

|

2013

|

tom 17

|

nr 2

177-188

EN

Fridrich Gorensztejn’s story Malen’kij fruktovyj sadik takes up the problem key in the author’s literary works, of shaping up the self-consciousness of a Russian Jew in the USSR. The main character, who’s also the narrator, depicts the surrounding Soviet reality during Brezhnev’s reign, with a particular emphasis on the environment of intelligent Jews in the context of deciding upon repatriation to Israel, which meant crossing the borders between the character’s mother country and the new to him, but historically his motherland. The subject of the second part of the study is the Russian and Soviet cultural context, which implied Gorensztejn’s writing of Malen’kij fruktovyj sadik and its artistic shape. The references to Anton Chekhov’s body of work allow the metaphorical readings of the story. However the creation of stereotype-driven cultural lines in the Soviet society during the ‘perestroika’ by the Russian and Jewish intellectual elites enables to form the thesis that the interpreted story is implied by those events and is an expression of the author’s utopian belief in the ability of creative coexistence of Jewish minority in the Russian social and cultural space.

4

Мотиви старості в творчостi Василя Симоненка (нарис проблематики)

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Slavica Wratislaviensia

|

2016

|

tom 163

389-400

EN

Humanistic pathos in the poetry of Vasyl Symonenko (1935–1962) makes him tackle the phenomenon of old age in a most respectful manner. The image of old age appears in a number of poems in various combinations, also as the main motif — the eternal problem of „fathers-children” (Старість) or the end of life, intrinsically linked with physical degeneration and death (Дід умер). In a series of poems by Symonenko the theme of old age and ageing is not central, but exists parallel to the theme of hard life and tough fate, especially of women (Піч, Жорна). Finally, the theme of senescence is present in Symonenko’s poetry along with the image of motherhood, the main theme of his work, identified with Ukraine-the motherland (Лебеді материнства), and also treated as a symbol of intergenerational bonds and the continuity of national tradition.

PL

Humanistyczny patos poezji Wasyla Symonenki (1935–1962) sprawia między innymi, iż poeta z wielkim szacunkiem odnosi się do fenomenu starości. Obraz starości pojawia się w wielu jego wierszach, przy czym w różnych kombinacjach, w tym jako motyw przewodni — odwieczny problem „ojcowie–dzieci” (Старість) czy kres życia, nieodłącznie związany z fizycznym rozpadem, śmiercią (Дід умер). W cyklu wierszy Symonenki motyw starości i starzenia się nie należy do centralnych, lecz występuje równolegle z tematem ciężkiego życia, trudnych losów, zwłaszcza kobiet (Піч, Жорна). I wreszcie motyw starości obecny jest w poezji Symonenki wpołączeniu z głównym w jego twórczości obrazem macierzyństwa, utożsamianym z Ukrainą-Ojczyzną (Лебеді материнства), jak również jako symbol związku pokoleń, ciągłości tradycji narodowych.

5

Obraz współczesnej Ukrainy czy „pornografia cierpienia”? (na podstawie powieści Жінка його мрії Ołesia Ulianenki)

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych

|

2019

|

tom 5

|

nr 14

149-168

UK

Жінка його мрії (2009) – це один з найбільш контроверсійних романів сучасного українського письменника Олеся Ульяненка, у зв’язку з яким він був звинувачений у поширюванні порнографії i реабілітований після судового процесу. Стаття є спробою дати відповідь на питання, чи письменник свідомо переступив у даному творі межу узвичаєного, де крайній песимізм і бруталізація усіх елементів відображеної дійсності непомітно призводять до його суцільної деструкції, і що переважає на шальках терезів – знайомий письменнику образ України зламу XX i XXI століть чи радше бажання епатувати читачів, а отже „порнографія страждання”. Аналіз роману крізь призму елементів відображеної дійсності, мови твору, а також своєрідної стилістики, підпорядкованої реалізації паренетичної функції літератури, підтверджує конструктивні наміри автора, зорієнтовані на побудову кращого майбутнього України, і водночас заперечує його загрузання в апофеозі (порнографії) страждання українського суспільства. Застосовано теоретико-літературний та аналітичний методи дослідження.

EN

Жінка його мрії (Žìnka jogo mrìï, 2009) – one of the most controversial novels bycontemporary Ukrainian author Oles Ulianenko and a reason why he was accused of spreading pornographic content (although later judicially vindicated). The article attempts to answer whether Ulianenko knowingly overstepped the boundaries of good taste with the extreme pessimism and brutalization of narrative imperceptibly causing its total destruction or more importantly – whether it is the portrayal of late 20th/ early 2st century Ukraine, so well known to the author or simply astonishing use of brutality – in this case the ”pornography of suffering”. Analysis of the novel through the prism of elements of the narrative, language used and specific stylistics used mainly for the didactic purposes confirms Ulianenko’s inclinations towards building the better future for Ukraine, not the apotheosis of Ukrainian society’s (pornography of) suffering. The following research methods were used: theoretical approach and analytical approach.

PL

Жінка його мрії (Žìnka jogo mrìï, 2009) to jedna z bardziej kontrowersyjnych powieści współczesnego ukraińskiego pisarza Ołesia Ulianenki, w związku z którą był oskarżony o szerzenie treści pornograficznych i zrehabilitowany w wyniku procesu sądowego. Artykuł jest próbą odpowiedzi, czy pisarz świadomie przekroczył we wskazanym utworze granicę dobrego smaku, gdzie skrajny pesymizm i brutalizacja wszystkich elementów świata przedstawionego niepostrzeżenie powodują totalną jego destrukcję, i co przeważa na szalkach wagi – czy jest to obraz doskonale znanej pisarzowi Ukrainy przełomu XX i XXI ww. czy jedynie przykład epatowania okrucieństwem, a więc w tym przypadku – „pornografia cierpienia”. Analiza powieści przez pryzmat elementów świata przedstawionego, języka utworu oraz specyficznej stylistyki realizującej przede wszystkim parenetyczną funkcję literatury, potwierdza konstruktywne intencje autora, ukierunkowane na budowanie lepszej przyszłości Ukrainy, nie zaś ugrzęźnięcie w apoteozie (pornografii) cierpienia ukraińskiego społeczeństwa. Zastosowano teoretycznoliteracką oraz analityczną metodę badawczą.

6

„Не я тут господар, а природа”. Екоцентричне прочитання творчої спадщини Василя Ткачука

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2022

|

nr 22

181-194

EN

The interpretation of Vasyl′ Tkachuk’s stories from an ecocritical point of view showcases new aspects of understanding the prose legacy of this remarkable writer. Of course, the true love for the Hutsul region, one that the “proud” Hutsul people live in harmony with, one that, unlike in the works of Vasyl′ Stefanyk, is not only the cause of the Hutsul people’s extreme poverty but is sincerely loved and praised by them, is not the only merit of Tkachuk’s stories. Ecocritical dimensions of the “humble rural pictures, so touching to the core” ( Mykhaylo Rudnytskyi ) imply certain aspects of the critical literary analysis of Tkachuk’snovels, such as ethno national identity of the author and his characters, unbreakable unitywith the traditions of ancestors, apotheosis of the soil-one that not only feeds but is also responsible for the unique “national spirit” of the Carpathian highlanders, ecological awareness of the old Hutsul people and the philosophical layer of the literary legacy of the author.

7

На терезах долі. Мотиви й образи смерті в новелістиці Василя Ткачука

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Slavica Wratislaviensia

|

2019

|

tom 168

123-135

EN

On the scales of fate. Motifs and imagery of death in Vasil Tkachuk’s novellas Although Vasil Tkachuk’s (1916–1944) novellas are considered to be somewhat optimistic in comparison to the works of his great predecessor Vasil Stefanyk, they are also abundant with imagery and motifs of death. In Tkachuk’s writings, death is ever-present in its various forms, be it a natural death, a sudden death caused by natural disaster, or murder. Death afflicts everyone. It strikes down the innocent and young, the mature and elderly. Tkachuk’s characters balance on edge between life and death, sensing that death is approaching, fearing it, provoking, waiting for it to come, and finally, grieving their beloved ones. Tkachuk’s literary preoccupation with death seems to be even more interesting because he died prematurely, at the age of 28. He was a self-made talent, an essential voice in the Ukrainian literature of the 1930s, a writer whose works duly deserve more attention from literary scholars.

PL

Na szalach losu. Motywy i obrazy śmierci w nowelistyce Wasyla Tkaczuka Chociaż nowele Wasyla Tkaczuka (1916–1944) w porównaniu z utworami jego wielkiego poprzednika — Wasyla Stefanyka — postrzegane są jako bardziej optymistyczne, również one w znacznej mierze przesycone są motywami i obrazami śmierci. W tekstach Tkaczuka śmierć jest nieustannie obecna, w jej rozmaitych odmianach — pojawia się śmierć naturalna, nagła śmierć z powodu klęski żywiołowej, gwałtowna śmierć na skutek zabójstwa itp. Śmierć dopada bohaterów w różnym wieku: dziecięcym, młodzieńczym, dorosłym, podeszłym. Bohaterowie utworów Tkaczuka balansują na granicy życia i śmierci, przeczuwając jej nadejście, obawiając się jej, prowokując ją, oczekując jej wizyty, wreszcie — opłakując bliskich im zmarłych. Zgłębienie tematu śmierci w tekstach Tkaczuka jest tym bardziej interesujące, iż ów przedwcześnie zmarły (w wieku 28 lat) pisarz to samorodny, nowo odkryty talent ukraińskiej literatury lat trzydziestych XX wieku, który w pełni zasługuje na należytą uwagę badaczy.

8

КАТЕГОРІЯ МОВЧАННЯ В НОВЕЛІ МИКОЛИ ХВИЛЬОВОГО Я (РОМАНТИКА)

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Studia Ukrainica Posnaniensia

|

2017

|

tom 5

237-247

EN

The article focuses on the realization of the category of keeping silent in the novel I (Romance) written by Mykola Khvyliovyi. The punctuation marks such as “three dots”, horizontal prick-lines found in the text, parceling constructions as the materialized sign of the disagreement have been singled out among the graphic means of the reflection of the category of keeping silent in the text analized. Besides Mykola Khvyliovyi uses the words to nominate silence / keeping silent: the nouns (“silence”, “stillness”), the adjectives (“silent”, “deserted”, “deaf”, “dead”), the adverbs (“silently”, “hollowly”), the verbs (“to keep silent”, “to rustle” etc.). The appeal to the eye images by means of the repetition of the verbs “to look”, “to see”, “to glance”, “to peer”, “to watch, “to look back” is one more different way of the explication of the silence effect in the text. In the novel the characters, the town and the nature keep silent confirming the absence of possibility to express real feelings by words and consequently, everything is told by keeping silent and keeping silent is able to express everything.

PL

Artykuł poświęcony jest realizacji kategorii milczenia w noweli Mykoły Chwylowego Ja (Romantyka). Spośród znaków graficznych odzwierciedlających milczenie w analizowanym utworze można wyznaczyć liczne wielokropki, poziome linie przerywane dzielące tekst, fragmentację tekstu jako znak materialny uczucia niedopowiedzenia. Oprócz tego Mykoła Chwylowy po wielokroć wykorzystuje słowa oznaczające ciszę / milczenie, w tym rzeczowniki (”cisza” i ”milczenie”), przymiotniki (”milczący”, ”wyludniony”, ”głuchy”, ”martwy”), przysłówki (”cicho”, ”pusto”, ”milcząco”), czasowniki (”milczeć”, ”szeleścić”) itp. Innym środkiem eksplikacji efektu ciszy w utworze jest apelowanie do obrazów wzrokowych za pomocą powtarzających się w tekście czasowników ”patrzeć”, ”widzieć”, ”spoglądać”, ”wpatrywać się”, ”obserwować”, ”oglądać się” i in. W utworze milczą bohaterowie, miasto, przyroda, potwierdzając niemożność wyrażenia słowami prawdziwych uczuć i, odpowiednio, wymowność milczenia, które zdolne jest wyrazić wszystko.

9

У „ХОЛОДНИХ ПОТОКАХ НЕЗ`ЯСОВАНОСТІ”. НА ПЕРЕТИНІ ХУДОЖНІХ СВІТІВ НОВЕЛ ХУЛІО КОРТАСАРА Й ВАСИЛЯ ҐАБОРА

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Studia Ukrainica Posnaniensia

|

2014

|

tom 2

39-49

EN

This article includes a comparative analysis of the small prose of an outstanding representative of magic realism – Argentina’s Julio Cortázar and “magic short-stories” of the Ukrainian prose writer Vasil Gabor. Basing on the selected works by Cortázar and Gabor, the article embraces determination of common features connecting the poetics of the works by both writers, including so called “neo-fantasy”, conditioning the presence of the remaining features, such as: the attempt to probe into the surface of the reality, usually with the lack of any fantastic themes, oneirism, atmosphere of fear, anxiety and tension, introduction of themes of chase/escape, labyrinth/trap, as well as characteristic landscape to highlight the main conflict of the work, surprising culminating points, existential dimension, sometimes also the political implication of the work, etc. These features make short-story writing of both Cortázar and Gabor perfectly fitting into the genre of the literature searching for the deep, hidden layer of reality.

PL

W artykule dokonana została analiza porównawcza małej prozy wybitnego przedstawiciela realizmu magicznego – Argentyńczyka Julio Cortázara oraz „magicznej nowelistyki” ukraińskiego prozaika Wasyla Gabora. Na przykładzie wybranych tekstów Cortázara i Gabora określono cechy wspólne, łączące poetykę utworów obu pisarzy, w tym tzw. „neofantastykę”, warunkującą obecność cech pozostałych, takich jak: próba wniknięcia pod powierzchnię rzeczywistości, najczęściej przy braku jakichkolwiek fantastycznych motywów, oniryczność, nastrój grozy, niepokoju i napięcia, wprowadzenie motywów pogoni/ucieczki, labiryntu/pułapki, jak również charakterystycznego pejzażu dla uwypuklenia głównego konfliktu utworu, zaskakujące puenty, egzystencjalny wymiar, niekiedy też polityczny podtekst tekstu i in. Cechy owe sprawiają, iż zarówno nowelistyka Cortázara, jak i Gabora doskonale wpisuje się w nurt literatury poszukującej głębokiego, ukrytego dna rzeczywistości.

UK

W artykule dokonana została analiza porównawcza małej prozy wybitnego przedstawiciela realizmu magicznego – Argentyńczyka Julio Cortázara oraz „magicznej nowelistyki” ukraińskiego prozaika Wasyla Gabora. Na przykładzie wybranych tekstów Cortázara i Gabora określono cechy wspólne, łączące poetykę utworów obu pisarzy, w tym tzw. „neofantastykę”, warunkującą obecność cech pozostałych, takich jak: próba wniknięcia pod powierzchnię rzeczywistości, najczęściej przy braku jakichkolwiek fantastycznych motywów, oniryczność, nastrój grozy, niepokoju i napięcia, wprowadzenie motywów pogoni/ucieczki, labiryntu/pułapki, jak również charakterystycznego pejzażu dla uwypuklenia głównego konfliktu utworu, zaskakujące puenty, egzystencjalny wymiar, niekiedy też polityczny podtekst tekstu i in. Cechy owe sprawiają, iżzarówno nowelistyka Cortázara, jak i Gabora doskonale wpisuje się w nurt literatury poszukującej głębokiego, ukrytego dna rzeczywistości

10

„Не казися, вітре..., Гуляй собі, небоже, ...” (концепт „вітер” у „малій прозі” Василя Ткачука)

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Roczniki Humanistyczne

|

2019

|

tom 67

|

nr 7: Słowianoznawstwo

169-179

PL

Wiatr – to jeden ważnych obok słońca, księżyca, chmur, mrozu czy nieba konceptów wchodzących w skład konceptosfery Wasyla Tkaczuka – ukraińskiego nowelisty lat 30. XX w. Koncept wiatr funkcjonuje w systemie pozostałych konceptów, treści których zakodowane są w kulturowo-mentalnościowej przestrzeni narodu i jednocześnie w indywidualno-autorskim obrazie świata. Przeżycia bohaterów zharmonizowane są w najwyższym stopniu z elementami świata przyrody. Tak więc czytelnik paralelnie do działań bohaterów śledzi „poczynania” wiatru czy wspomnianych wyżej słońca, księżyca, chmur, mrozu, nieba. Zgłębienie jednego z ważnych konceptów w prozie Wasyla Tkaczuka jest tym bardziej zajmujące, iż mało znana spuścizna twórcza nowelisty wciąż czeka na należne jej miejsce w kanonie ukraińskiej literatury.

EN

Wind, apart from the Sun, moon, clouds, frost or the sky, is one of the most important concepts presented by Wasyl Tkaczuk, a Ukrainian short story writer of the 1930s. The concept of wind functions in the system of other concepts, contents, which are embedded into the cultural and mental identity of the nation, as well as in the individual and authorial image of the world. The experiences of heroes are harmonized to the highest degree with the elements of the natural world. Therefore the reader can trace the „actions” of the wind, Sun, moon, clouds, frost or the sky along with the actions of the heroes. Exploring one of the major concepts in the prose of Wasyl Tkaczuk is all the more engaging that the little-known creative legacy of the short story writer still awaits its rightful place in the canon of Ukrainian literature.

11

СИМВОЛ ТОПОЛІ В ПОЕЗІЇ ТАРАСА ШЕВЧЕНКА

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Studia Ukrainica Posnaniensia

|

2016

|

tom 4

211-217

PL

We wczesnej twórczości poetyckiej Taras Szewczenko pozostaje pod silnym wpływem romantyzmu, sięga do źródeł ukraińskiego folkloru. Jednym z najbardziej charakterystycznych obrazów tejże poezji jest topola, symbolizująca młodą, piękną dziewczynę, pozostawioną przez ukochanego i ponoszącą z tego powodu śmierć (Катерина, 1838, Утоплена 1841). Wątek przemiany rozpaczającej dziewczyny w topolę obecny jest, m.in. w takich utworach poety, jak Тополя, 1840, Не тополю високу, 1848, Коло гаю, в чистім полі, 1848. W twórczości Szewczenki pojawia się również motyw samotnie rosnącej topoli, a także tzw. „topoli na widnokręgu”, stanowiących nieodłączny element krajobrazu ukraińskich stepów i wiejskich dróg, m.in. w poematach Сон (1844), Княжна (1847).

EN

In his early poetic output Taras Shevchenko remains under strong influence of romanticism, drawing inspiration from Ukrainian folklore. One of the most distinctive images of his poetry is a poplar symbolizing a young, beautiful girl who dies because of heartbreak, dumped by her beloved one (Катерина, 1838, Утоплена 1841). The theme of transformation of a desperate girl into a poplar is present, i.a., in such poems as Тополя, 1840, Не тополю високую, 1848, Коло гаю, в чистім полі, 1848. In Shevchenko’s works there is also the motif of a lone poplar, as well as the so-called „poplar on the horizon” being an integral element of Ukrainian steppes and countryside roads, i.a. in such narrative poems as Сон (1844), Княжна (1847).

UK

In his early poetic output Taras Shevchenko remains under strong influence of romanticism, drawing inspiration from Ukrainian folklore. One of the most distinctive images of his poetry is a poplar symbolizing a young, beautiful girl who dies because of heartbreak, dumped by her beloved one (Катерина, 1838, Утоплена 1841). The theme of transformation of a desperate girl into a poplar is present, i.a., in such poems as Тополя, 1840, Не тополю високую, 1848, Коло гаю, в чистім полі, 1848. In Shevchenko’s works there is also the motif of a lone poplar, as well as the so-called „poplar on the horizon” being an integral element of Ukrainian steppes and countryside roads, i.a. in such narrative poems as Сон (1844), Княжна (1847).

12

ҐОТИЧНІ ВІДЛУННЯ У МАЛІЙ ПРОЗІ МИХАЙЛА КОЦЮБИНСЬКОГО

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Studia Ukrainica Posnaniensia

|

2015

|

tom 3

373-380

EN

The reminiscence of literary Gothicism, that reappeared in the time of neoromanticism becoming, next to neo-Baroque infl uences, a component of the Ukrainian modernism, also appeared in the small prose by Mykhailo Kotsiubynsky. This excellent writer applies Gothic novel convention in his works. He constructs the atmosphere of horror, puts his characters in a critical situation in order to indicate increasing social problems and to intensify the psychologism of his works. He deserves the title of the Ukrainian psychological prose master and a fully modern European author.

PL

Reminiscencje gotycyzmu literackiego, które ponownie dały znać o sobie w epoce neoromantyzmu stając się, obok wpływów neobarokowych, częścią składową ukraińskiego modernizmu, pojawiły się również w małej prozie Mychajła Kociubynskiego. Ów znakomity pisarz sięga w swych utworach do konwencji powieści gotyckiej, buduje atmosferę grozy, stawia bohaterów w sytuacji granicznej, by wskazać na narastające problemy społeczne i jednocześnie pogłębić psychologizm utworów, w pełni zasługując na miano mistrza ukraińskiej prozy psychologicznej, twórcy na wskroś nowoczesnego, europejskiego.

13

Із метою „підшукування нових динамічних форм вислову”. „Дванадцятка” як авангардне явище в українській літературі

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2020

|

nr 18

125-144

EN

“The Twelve” was the name of a group of Ukrainian littérateurs, active during the period of 1934 to 1939 in Lviv. The phenomenon of “Lviv’s youngest literary bohemians of the 1930s” (W. Gabor) was discovered relatively recently, which explains why despite a growing interest of researchers it remains obscure and undervalued in Ukrainian literary studies. Worthy of mention is the innovativeness of “The Twelve”, always avant-garde in their search for new forms of speech, both when it comes to urban prose (Anatol Kurdydyk, Zenon Tarnavsky, Bohdan Nyzhankivsky) and the prose about the villages (Vasil Tkachuk) as well as to the bohemianist style that the group exhibited. This paper is therefore an attempt to determine the extent of innovativeness (the avant- -garde solutions in both the functioning and literary legacy) of “The Twelve”.

14

Od idealizacji do profanacji. O kobiecie, stereotypach i dyskursie miłosnym w literaturze ukraińskiej

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Roczniki Humanistyczne

|

2014

|

tom 62

|

nr 7: Słowianoznawstwo

147-165

EN

When analyzing the female / feminine problematic aspects in the Ukrainian literature, one must consider the two interconnected issues. First, that the image of the woman in that literature evolved from the idealization in the classical texts through the modernization in the texts of the late nineteenth and early twentieth century, and beyond - deidealization, desacralisation and even profane in the contemporary texts. Second, along with the evolution of the image of woman also the discourse of love has changed: from the preference for "the smallest" sublimated libido in the classical Ukrainian literature, through the proclamation of the word "free love" in modernism, to the affectation of sexuality, violence and brutality, to the depreciating of love (phrase "death to the Love") in the recent literature.

PL

Badając problematykę kobiety/ kobiecości w literaturze ukraińskiej, należało uwzględnić dwie wzajemnie powiązane kwestie. Po pierwsze, iż obraz kobiety przeszedł w tejże literaturze ewolucję: od idealizacji w tekstach klasycznych poprzez modernizację w tekstach z przełomu wieku, i dalej - deidealizację, desakralizację, a nawet profanację w tekstach współczesnych. Po drugie, wraz z ewoluowaniem obrazu kobiety zmieniał się też dyskurs miłosny: od preferowania „nadobłocznej” sublimacji libido w klasycznej ukraińskiej literaturze, poprzez proklamację hasła „wolnej miłości” w modernizmie, do afektacji seksualności, przemocy i brutalności, aż po deprecjonowanie miłości („śmierci miłości”) w najnowszej literaturze.

UR

Досліджуючи проблематику жінки/ жіночості в українській літературі, слід взяти до уваги два взаємопов`язані питання. По-перше, образ жінки пройшов у цій літературі еволюцію: від ідеалізації у класичних текстах крізь модернізацію у текстах зламу XIX/ XX cт., і далі – деідеалізацію, десакралізацію, а навіть профанацію у сучасних текстах. По-друге, разом з еволюванням образу жінки змінився також любовний дискурс: від „захмарної” сублімації статевого гону у класичній українській літературі, крізь прокламацію „вільної любові” в модернізмі, до афектації сексуальності, насильства й брутальності, врешті знецінення любові („смерті кохання”) у сучасному письментстві.

15

БУРЯ ВАСИЛЯ ТКАЧУКА (ПРО ЗАБУТУ НОВЕЛУ “ЗАГУБЛЕНОГО ТАЛАНТУ”)

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Studia Ukrainica Posnaniensia

|

2018

|

tom 6

197-205

PL

Artykuł omawia motyw burzy w noweli Wasyla Tkaczuka pod tym samym tytułem. Dowiedziono, iż burza symbolizuje nie tylko żywioł, lecz również ludzkie emocje. W. Tkaczuk po mistrzowsku oddaje charakter żywiołu, porównywanego ze światem wewnętrznym bohaterów za pomocą różnorodnych środków stylistycznych.

EN

The article focuses on the discussion of the motif of tempest in Vasil Tkachuk’s novella under the same title. It is doubtless that the tempest symbolizes not only the force of the nature, but also the human emotions. V. Tkachuk masterfully captures the essence of a raging thunderstorm, which is being compared with an internal world of the characters with the use of various stylistic means.

16

СИМВОЛ ЧІЧКИ В НОВЕЛІСТИЦІ ВАСИЛЯ ТКАЧУКА

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Studia Ukrainica Posnaniensia

|

2019

|

tom 7

|

nr 1

165-173

EN

The article focuses on the analysis of symbol chichka in the novels of the Ukrainian writer of the 30-ies of the XXth century Vasyl Tkachuk. It has been proved that the word chichka, as a hutsul dialectal word, plays an important role in the creative work of the novelist, being a peculiar leitmotif, which is present in almost every work of the writer. Chichka - is a sacred code of the hutsul ethnic group, that functions as oberih, as well as embroidery, which guides the hutsuls in the periods of joy and grief. All the above mentioned facts are depicted by Vasyl Tkachuk in his works.

UK

W artykule prześledzono symbol cziczki w nowelistyce ukraińskiego pisarza lat 30. XX w. Wasyla Tkaczuka. Wykazano, iż słowo cziczka jako huculski dialektyzm odgrywa w twórczości nowelisty ważną rolę, będąc swoistym lejtmotywem pojawiającym się niemal w każdym jego utworze. Cziczka to święty kod rodu huculskiego pełniący rolę talizmanu, który towarzyszy Hucułom, niczym wyszywka, w czasach radości i smutku, co po mistrzowsku słowem namalował Wasyl Tkaczuk.

17

„DRWAL NA PUSTYNI”. O KONDYCJI WSPÓŁCZESNEGO UKRAIŃSKIEGO PISARZA: JEGO WIZERUNKU ORAZ ROLI W PROCESIE LITERACKIM

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Studia Ukrainica Posnaniensia

|

2013

|

tom 1

245-252

EN

The article is an attempt to investigate the activity of a Ukrainian writer in modern literary process. The basis of investigation is the refl ections on the peculiarities of a postmodern writer’s artistic life, his typical image and role in new Ukrainian literature.

UK

Пропонована стаття є спробою дослідити особливості онтології українського письменника в сучасному літературному процесі. В основі роботи - роздуми про специфіку художнього життя постмодерністського творця, типові риси його “обличчя”, позицію та роль у найновішій українській літературі.

18

Чуттєве сприйняття романів Олеся Ульяненка

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Slavica Wratislaviensia

|

2015

|

tom 161

189 - 199

EN

Oles Ulianenko is a contemporary Ukrainian prose writer-urbanist, transgressive creator, exceeding in his “modern urban apocalyptic” the boundaries of aesthetics and good taste to show “necrophilic” state of society of the 1980s and 90s, and also to warn against its progressive degradation. Ulianenko’s novels appeal to the reader through the senses, “forcing” the shocked recipient to reflect on the moral degrading of a modern man. The whole range of violent scenes “break out” in the consciousness of the reader through terrifying visual, auditory, tactile, flavor, taste senses and even associations. Ulianenko himself who inquisitively delves into the nature of human evil and for this purpose dazzles the reader with an aesthetic monstrosity to expose that moral monstrosity, perfectly fits into the canon of ’“bearers ofcatastrophic consciousness or rather the provokers of that consciousness in every reader.”

19

Образи неба й небесних світил у новелістиці Василя Ткачука

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Studia Ukrainica Posnaniensia

|

2023

|

tom 11

|

nr 2

103-115

EN

Images of the sky and celestial bodies – sun, moon, stars – play an important role in the works of the little-explored Ukrainian writer from the 1930s, Vasyl Tkachuk. They are the result of Tkachuk’s combining both folk-poetic elements and original ones in his short stories. Above all, the images of the sky, the sun, the moon, and the stars in his texts are an integral part of the landscape of Hutsulshchyna and Pokuttia, functioning as components of the Hutsul landscape discourse but also as a part of the boundless cosmic space. The writer appears here as a master of drawing the picturesque landscapes of Hutsulshchyna and Pokuttia, where he was born and raised. In addition, the celestial space in Tkachuk’s works is an inseparable element of the lives of the Carpathian highlanders. Its elements accompany the characters in their daily joys and sorrows and thus become an integral part of their existence and beliefs. Finally, images of the sky and celestial bodies are an important factor in forming the plot and thus constitute a key element in the construction of individual writings by this Pokuttian writer. The highly original personified images, anthropomorphized comparisons, and authorial metaphors (which include the analyzed images of the sky, sun, moon, and stars) deserve special attention. Taken as a whole, the individual images of celestial space in Tkachuk’s works are part of the highly original tradition of novelistic discourse aptly described by Tkachuk’s contemporaries as “poetry in prose” (along with the concepts of “chichka”, “wind’ and “storm” analyzed earlier). In addition, the individualized images of the sky, sun, moon and stars have become an important component of Tkachuk’s conceptual model of the world. They also co-create a philosophy of nature and confirm the writer’s deep respect, attachment, and undying love for Hutsulshchyna, Pokuttia, and his native Ukraine.

PL

Obrazy nieba i ciał niebieskich – słońca, księżyca, gwiazd – odgrywają w twórczości mało zbadanego ukraińskiego nowelisty lat 30. XX w. Wasyla Tkaczuka istotną rolę i są efektem wykorzystania przez pisarza zarówno pierwiastków ludowo-poetyckich, jak i tych indywidualnych, autorskich. Przede wszystkim, wizerunki nieba, słońca, księżyca i gwiazd w krótkiej prozie Tkaczuka stanowią nieodłączny element krajobrazu Huculszczyzny i Pokucia, funkcjonują jako komponenty huculskiego dyskursu krajobrazowego, ale też jako część bezkresnej przestrzeni kosmicznej. Nowelista jawi się tu jako mistrz kreślenia malowniczych krajobrazów Huculszczyzny i Pokucia, gdzie się urodził i wychował. Ponadto przestrzeń niebieska w utworach Tkaczuka jest nieodłącznym pierwiastkiem życia karpackich górali, jej elementy towarzyszą bohaterom w codziennych radościach i smutkach, a zatem stanowią integralną część ich egzystencji i wierzeń. Obrazy nieba i ciał niebieskich są wreszcie czynnikiem fabułotwórczym, a więc ważnym elementem konstrukcji poszczególnych utworów. Tradycyjnie dla tego nowelisty na szczególną uwagę zasługują niezwykle oryginalne, spersonifikowane obrazy, zantropomorfizowane porównania i autorskie metafory, w skład których wchodzą analizowane wizerunki nieba, słońca, księżyca i gwiazd. Poszczególne wizerunki przestrzeni niebieskiej w utworach Tkaczuka wpisują się, obok analizowanych wcześniej obrazów (konceptów) „cziczki”, „wiatru” i „burzy”, w niezwykle oryginalną tradycję dyskursu nowelistycznego słusznie określanego jeszcze przez współczesnych Tkaczukowi krytyków mianem poezji w prozie. Są również składnikami konceptualnego modelu świata nowelisty, współtworzą bliską mu filozofię przyrody, potwierdzają jego głęboki szacunek, przywiązanie i niekłamaną miłość do Huculszczyzny, Pokucia i ojczystej Ukrainy.

20

Голосні струни Лесі Українки й Меланхолійний вальс Ольги Кобилянської: художньо-типологічні паралелі

100%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Roczniki Humanistyczne

|

2018

|

tom 66

|

nr 7: Słowianoznawstwo

55-74

EN

One can identify at least a few points at which the artistic careers and personal lives of Lesya Ukrainka (1871-1913) and Olha Kobylianska (1863-1942) had crossed their paths. Both women are great figures of Ukrainian literature. They both lived and worked in the same time, although 8 years older Olga outlived Lesya by nearly 28 years. They shared the literary space, that is the early Ukrainian modernism, and the everyday environment, both living in the Chernivtsi district. The writers were linked by a special spiritual bond which was reflected in their epistolary oeuvre and their work in general. In two works of theirs in particular, that is in Lesya Ukrainka’s essay Голосні струни and Olha Kobylianska’s novelette Valce melancolique one can trace artistic and typological parallels stemming from the similarities between their personal lives and work. These are: timewise similarity, similarity within the genre, autobiographism of both texts and their intellectualism. In both works a conflict between the reality and Art is present, interpreted as a variant of the conflict between an artist and the society, as well as the feature of broadly understood ‘musicality’. Moreover, in both texts the motifs of longing/ melancholy and silence/ quietness, as well as the then popular motif of beauty/ ugliness are intertwined.

PL

Można wskazać co najmniej kilka punktów, w których przecinają się twórcze i życiowe drogi Łesi Ukrainki (1871-1913) i Olgi Kobylanskiej (1863-1942). Obie kobiety – to wielkie postaci literatury ukraińskiej. Obie żyły i tworzyły w tym samym czasie, choć starsza o osiem lat Olga przeżyła Łesię o blisko 28 lat. Wspólna przestrzeń obu kobiet to wczesny modernizm ukraiński w literaturze oraz czerniowieckie adresy – w życiu realnym. Pisarki łączyła niezwykła więź duchowa, znajdująca swoje odzwierciedlenie zarówno w ich spuściźnie epistolarnej, jak i w twórczości. Szczególnie w dwóch utworach: szkicu Голосні струни Łesi Ukrainki i noweli Valce melancolique Оlgi Kobylanskiej, obecne są artystyczno-typologiczne paralele, wynikające ze wskazanych wyżej punktów stycznych w życiu i twórczości obu pisarek. Należą do nich: prawie ten sam czas napisania utworów, podobieństwo w obrębie gatunku, autobiograficzność obu tekstów, intelektualizm. W obu utworach obecny jest konflikt między realną rzeczywistością a sztuką, pojmowany jako wariant konfliktu artysta–społeczeństwo, szeroko pojęta „muzyczność” tekstów. W obu tekstach wzajemnie przeplatają się również motywy tęsknoty/melancholii oraz milczenia/ciszy, a także szczególnie popularny w okresie modernizmu motyw piękna/ brzydoty.