Artykuł jest oparty na nieznanych dotąd źródłach archiwalnych ukazujących rozwój medycyny weterynaryjnej w Wilnie, głównie w okresie istnienia Akademii Medyko-Chirurgicznej, a więc w latach 1831-1842. Źródłami tymi są: wykłady, historie chorób, dziennik szpitala dla zwierząt i receptariusz dla kliniki terapeutycznej dla zwierząt, przechowywane w Państwowym Archiwum Historycznym Litwy i bibliotekach naukowych w Wilnie. Przedstawiono powstanie wileńskiej szkoły weterynaryjnej i zasługi w tym zakresie Ludwika Bojanusa (1776-1827), organizację i działalność reaktywowanego w 1834 r. szpitala dla zwierząt, którym kierował Adam Ferdynand Adamowicz (1802-1881) oraz okoliczności sporządzania pierwszych ekspertyz dotyczących epizootii. Ponadto na kilku przykładach wykazano, jak diagnozowano i leczono choroby zwierząt, a także jaki był stosunek miejscowego społeczeństwa do zwierząt gospodarskich i domowych.
EN
The article is based on still unknown primary sources concerning the development of veterinary medicine in Vilnius, mainly in the period of the Medical-Surgical Academy, that is in 1831-1842. These sources are: lectures, case studies, a veterinary hospital register, and a prescription book for the therapeutic clinic for animals, kept in the Lithuanian State Historical Archive and some libraries in Vilnius. Ludwig Bojanus’s (1776-1827) contribution to the foundation of the veterinary school in Vilniusis presented, as well as activity of the hospital for animals, run by Adam Ferdynand Adamowicz (1802-1881), and circumstances of making of first veterinary expert opinions. Moreover, there are a few examples how animal diseases were diagnosed and treated at that time. A relationship of local society to animals before almost two centuries is analyzed too.
Krótki komentarz rzuca światło na rozprawę doktorską Jana Augusta Kaczyńskiego, dostarczając szeregu informacji o historii poglądów na gorączki przerywane.
EN
This brief commentary sheds some light on a doctoral thesis by Jan August Kaczyński. Information on the history of views on fever intermittent is provided.
Zarys dziejów medycyny w Polsce, t. 1: Od czasów najdawniejszych do roku 1914, redakcja naukowa: Wojciech Noszczyk, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015, ss. 520, il. ISBN 978-83-200-4908-4 Dzieje medycyny w Polsce. Opracowania i szkice, t. 2.: Lata 1914-1944, redakcja naukowa: Wojciech Noszczyk, Jerzy Supady, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015, ss. 690, il. ISBN 978-83-200-4968-8 (t. 1-3), ISBN 9878-83-200-5008-0 (t. 2) Dzieje medycyny w Polsce. Opracowania i szkice, t. 3: Lata 1945-1989, redakcja naukowa: Wojciech Noszczyk, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2016, ss. 944, il. ISBN 978-83-200-4968-8 (t. 1-3), ISBN 078-83-200-5069-1 (t. 3)
Artykuł przedstawia życie i działalność lekarską Teofila Kaczorowskiego (1830-1889), w 1853 roku autora rozprawy doktorskiej o nietrzymaniu moczu, potem internisty praktykującego w zaborze pruskim, kolejno w Golubiu i Poznaniu. Omówiona została jego dysertacja i inne osiągnięcia lekarskie.
EN
The article focuses on the life and medical activity of Dr. Teofil Kaczorowski (1830-1889), who wrote the dissertation on urinary incontinence in 1853. He practiced in Golub and Poznan in Prussian partition of Poland. This dissertation and other medical achievements are discussed.
Artykuł przedstawia życie i działalność naukową prof. Wandy Wojtkiewicz-Rok (19472018). Była historykiem, nauczycielem w liceach a potem akademickim. Najdłużej była związana z Akademią Medyczną we Wrocławiu. Jej zainteresowania naukowe skupiały się przede wszystkim na historii medycyny lwowskiej w latach 1894-1939.
EN
The article presents the life and scientific activity of prof. Wandy Wojtkiewicz-Rok (1947-2018), a historian. She worked at the Medical University in Wroclaw. Her scientific interests focused mainly on the history of Lviv medicine in 1894-1939.
Artykuł przedstawia działalność naukową i oświatową Polaków w Wilnie w latach 1899-1915. Najwięcej uwagi poświęcono działalności towarzystw naukowych i członkom ich zarządów. Podstawą źródłową są nieznane listy wybitnej, dwukrotnie nominowanej do Nagrody Nobla polskiej pisarki Elizy Orzeszkowej (1841-1910) i miłośnika historii Lucjana Uziębło (1864-1942) do wileńskiego lekarza, literata i społecznika Władysława Zahorskiego (1858-1927). Autografy listów są przechowywane w Litewskim Państwowym Archiwum Historycznym w Wilnie. Omawiane listy zostały opublikowane z autografów i opatrzone komentarzami
EN
This article presents the scientific and educational activity of Poles in Vilnius from 1899 to 1915. The primary sources are unknown letters written by Eliza Orzeszkowa (1841-1910), the Polish writer who was twice nominated for the Nobel Prize, to Władysław Zahorski (1858-1927), a Vilnius physician. The letters are kept in the Lithuanian State Historical Archive in Vilnius. They are published from manuscripts and provided with commentaries
Artykuł stanowi komentarz do przytoczonej poniżej korespondencji Józefa Bielińskiego (1848-1926) – lekarza. W Bibliotece Wróblewskich Litewskiej Akademii Nauk w Wilnie zachowały się bruliony zawierające brudnopisy listów Bielińskiego z lat 1876-1878 i korespondencja do niego kierowana z tego okresu. Wszystkie listy są źródłem wiedzy o życiu polskich lekarzy w zaborze rosyjskim w ostatnim ćwierćwieczu XIX w. Józef Bieliński nie był Litwinem, pochodził z Lubrańca koło Włocławka. Po ukończeniu studiów lekarskich na Uniwersytecie Warszawskim, został skierowany do walki z epidemią cholery w pobliskim miasteczku Kałuszyn. Gdy został tam lekarzem miejskim, z czym łączyła się bardzo niskie wynagrodzenie, mając na utrzymaniu żonę i rodziców, zaczął szukać lepiej płatnej posady. Został dobrowolnie lekarzem w Chołunicy w guberni wiackiej, gdzie Rosjanie zsyłali polskich więźniów politycznych. Przytoczone listy dostarczają szczegółowej wiedzy o warunkach życia i pracy lekarzy polskich w głębi Rosji.
EN
The article presents the life and scientific activity of Józef Bieliński (1848-1926), a doctor. In the Wroblewskis’ Library of the Lithuanian Academy of Sciences in Vilnius, notebooks containing rough drafts of Bielinski's letters and correspondence addressed to him have been preserved. These all letters are a source of knowledge about the life of Polish doctors in the Russian partition of Poland in the last quarter of the 19th century. Although most of his life Bielinski spent in Russia and Lithuania, he was nor a Lithuanian, neither a Russian, but a Pole, born in Lubraniec near Włocławek. After graduating from medical studies at the University of Warsaw, Bielinski was sent to fight the cholera epidemic in the nearby town of Kaluszyn. He became a city doctor soon, which was associated with a low salary. He had to support his wife and parents, hence, he began to look for a better-paid job and found it in the village of Cholunica in the governorate of Wiatka (today Kirow), a very unpleasant place, where the Russians sent Polish political prisoners. The letters from Cholunica provide detailed knowledge about Polish doctors' living and working conditions in the interior of Russia in the 1870s.
Komentarz do rozprawy doktorskiej Hermana Galewskiego (1814-) sytuuje ją w realiach nauk lekarskich w latach trzydziestych XIX w. Studiował medycynę we Wrocławiu i Berlinie, gdzie uczęszczał m.in. na wykłady neurologii prof. Moritza Romberga (1795-1873). Romberg zachęcił go do przygotowania dysertacji o anestezji twarzy, w której utrwalony został ówczesny stan wiedzy o chorobach nerwu trójdzielnego. Rozprawa ukazuje transfer wiedzy medycznej w Europie i osiągnięcia w zakresie neurofizjologii oraz neuropatologii w różnych krajach.
EN
A comment to the doctoral dissertation by Herman Galewski (born 1814) allows to learn about the level of development of medicine in the 1830s. He studied medicine in Wrocław and Berlin where he attended, among others, lectures on neurology given by Prof. Moritz Romberg (1795-1873). Romberg encouragedhim to prepare a doctoral dissertation on diseases of trigeminal nerve. The dissertation shows transfer of medical knowledge in Europe and achievements of neurophysiology and neuropathology in different countries.