Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Czy rajski przebyt z Bogurodzicy można łączyć z doktryną Jana Szkota Eriugeny?

100%

Wanicowa Z.

|

tom 62

|

nr 6: Językoznawstwo

173-181

PL

Autorka artykułu zastanawia się nad znaczeniem wyrażenia rajski przebyt w drugiej zwrotce Bogurodzicy. Dochodzi do konkluzji, że powszechna w literaturze przedmiotu interpretacja, czyli ‘przebywanie, pobyt w raju’ nie przekonuje, jest zbyt powierzchowna. Analiza językowa prowadzi do wniosku, że modlitwa o rajski przebyt jest prośbą o odzyskanie utraconej, pierwotnej doskonałej kondycji człowieka. Takie rozumienie tekstu znajduje umocowanie w koncepcji filozoficznej Jana Szkota Eriugeny, co może wskazywać na cystersów jako środowisko twórcy Bogurodzicy.

EN

The author reflects on the significance of the expression rajski przebyt in the second stanza of Bogurodzica (Theotokos, Mother of God). This leads to the conclusion that the common interpretation in the literature of the subject, i.e. ‘stay in paradise,’ is not convincing as too superficial. Linguistic analysis leads to the conclusion that the prayer for rajski przebyt is asking for the recovery of a lost original perfect condition of man. This understanding of the text is anchored in the philosophical conception by Johannes Scotus Eriugena. This relationship can also suggest that Bogurodzica was created by an author representing the Cistercians’ milieu.

2

Tajemnice staropolskich glos

63%

Deptuchowa E. , Wanicowa Z.

LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa

|

2010

|

nr 2(10)

105-111

EN

The article presents the technique of a lexicographer who deals with Old Polish. Years of experience in coauthoring Słownik staropolski [Old Polish Dictionary] enables the authors to display methods of work with language material which are inaccessible to users of a historical dictionary. Dictionaries contain only fi nished language material and defi nition of meaning, while research methods leading to fi nal conclusions remain invisible. The article uses the example of three Polish glossary entries (rostir, sloyerze, wynnye), erroneously read and so included in source publications, to show step by step how a dictionary entry is created, what challenges must be faced and how they can be resolved. The authors conclude by expressing a desire for closer cooperation of medieval scholars of various specialties to obtain a better, more exact knowledge of the roots of our national culture.

3

Skarbnica leksyki staropolskiej

45%

Deptuchowa E. , Frodyma M. , Szelachowska-Winiarzowa L. , Wanicowa Z. , Wysocka F.

Język Polski

|

2014

|

tom 94

|

nr 3

250-264

PL

Artykuł jest informacją o wykonywanym w latach 20092012 w Instytucie Języka Polskiego PAN pod kierownictwem Ewy Deptuchowej projekcie grantowym pt. Skarbnica leksyki staropolskiej. Uczestnicy projektu, L. Szelachowska–Winiarzowa, Z. Wanicowa, F. Wysocka, W. Twardzik i M. Frodyma zajmowali się opracowaniem wybranych kategorii semantycznych (słownictwo przyrodnicze, prawne, religijne) i funkcji składniowych wyrazów synsemantycznych oraz odczytaniem kontekstów z rękopisów łacińskich zawierających polskie glosy. Po przedstawieniu przez E. Deptuchową informacji na temat założeń i celu projektu oraz zasad jego realizacji i wyników poszczególni uczestnicy omawiają najważniejsze problemy wykonywanego zadania. M. Frodyma przedstawia wyrazy z zakresu religii i teologii, które zostały zanotowane po raz pierwszy lub są znane ze Słownika staropolskiego, ich nowe warianty fonetyczne czy nowe formy fleksyjne, znaczenia, frazeologizmy i poświadczenia starsze od zarejestrowanych w Słowniku. L. Szelachowska–Winiarzowa, zajmująca się nazwami przyrodniczymi, opisuje drogę dochodzenia do ustalenia właściwej postaci hasła i znaczenia kilku spośród wielu wyrazów. Z. Wanicowa przybliża metodę opracowywania materiału z zakresu słownictwa prawnego, podkreślając dużą liczbę hapaksów i zapożyczeń, zwłaszcza z języka niemieckiego. F. Wysocka pisze o trudnościach w pracy paleografa i znaczeniu właściwego odczytania polskich glos w łacińskich rękopisach. Niektóre z przedstawianych przez wykonawców przykłady zostały zilustrowane fotografiami rękopisów.

EN

The paper provides information about the grant project titled “Treasury of the Old Polish Lexis” directed by Ewa Deptuchowa in the Institute of Polish Language of the Polish Academy of Sciences in years 2009-2012. Contractors in the project: L. Szelachowska-Winiarzowa, Z. Wanicowa, F. Wysocka, W. Twardzik i M. Frodyma worked on selected semantic categories (natural sciences, legal, religious vocabulary) and on syntactical function of synsemantic words and on interpretations of contexts from Latin manuscripts that include Polish glosses. After presentation of goals of the project, of the methodology of their accomplishment and of the results by Ewa Deptuchowa, individual participants provide descriptions of major issues in the realized project tasks. M. Frodyma presents words in the field of religion and theology, which were noted for the first time and those that were known from the Old Polish Dictionary, but were characterized by new phonetical variants or new inflexion forms, meanings, idioms and proofs older from registered in the Old Polish Dictionary. L. Szelachowska-Winiarzowa, who is specializing in natural sciences names, describes the methodology to establish correct forms of dictionary articles and meanings of several among many words. Z. Wanicowa introduces the methodology of working on the material in the field of legal language, highlighting a large number of hapax legomena and borrowings, especially from German. F. Wysocka writes about the difficulties of the work of a palaeographist and meanings of the correct interpretation of Polish glosses in Latin manuscripts. Some of the presented examples have been illustrated with photographs of the manuscripts.