PL
 |
EN
Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 16

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
1
Echa zagłady Ormian w literaturze polskiej
100%
Morawiec A.
Slavia Occidentalis
|
2015
|
nr 72/2
7-30
PL
The article contains a catalogue of plots and motifs related to the genocide of the Armenians (committed by the Turks in the years 1915-1923) in Polish literature. The earliest work referring to this crime is Stefan Żeromski’s novel Przedwiośnie (1924), the latest one is Julia Hartwig’s poem Słodka Armenia w trzech przestrzeniach (2007). In Polish literature, the extermination of the Armenians is presented most often in the context of other tragic historical events, including wars and revolutions (Zofia Nałkowska’s Choucas), theextermination of the Jews during World War II (Bohdan Gębarski’s List do starego tureckiego znajomego, Włodzimierz Paźniewski’s Neurosa teutonica) and other acts of genocide (Wiktor Woroszylski’s Zagłada gatunków, Alina Margolis’s Moralność czasu Holokaustu). In communist Poland this tragedy was invoked mainly to enhance the “splendour” of contemporary Soviet Armenia (Igor Sikirycki’s poem Powitanie Armenii, the factual works: Andrzej Mandalian’s Notatki armeńskie, Ryszard Kapuścinski’s Wanik czyli druga Armenia, Monika Warneńska’s Ścieżką na Ararat). Among these works, a special one is Bohdan Gębarski’s Morituri. Opowieść o 1915 r., which is first and foremost a literary (fictionalized) attempt to boost awareness of theArmenian Genocide.
2
Content available Początki polskiej literatury łagrowej. Wprowadzenie do lektury „pamiętnika z Sołówek” Mieczysława Lenardowicza
100%
Morawiec A.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
|
2022
|
tom 64
|
nr 1
195-227
EN
This article is an introduction to the reading of Mieczysław Lenardowicz’s “memoirs from Solovki”, published twice in 1930 as Na wyspach tortur i śmierci. Pamiętnik z Sołówek [On the islands of torture and death: memoirs from Solovki] and Pamiętnik z Sołówek [Memoirs from Solovki]. This is probably the first work of Polish literature of Soviet concentration camps, or more broadly, Polish concentration camp literature. The article outlines the historical and literary context of Lenardowicz’s “memoirs”: the genesis of the Bolshevik and Soviet concentration camps, and the Solovki Special Purpose Camp in particular, and points to the most important early testimonies about Soviet camps (mainly Solovki), including texts published in Poland and the General Government until 1945. These include, apart from Lenardowicz’s work, foreign-language testimonies (Russian, Ukrainian, German) and their Polish translations, the memoirs of Franciszak Alachnowicz, a Byelorussian, written in Polish, and texts written in Polish by Poles: press articles, reports, and essays that deal with Solovki in a more or less direct manner.
PL
Artykuł stanowi wprowadzenie do lektury „pamiętnika z Sołówek” Mieczysława Lenardowicza, opublikowanego dwukrotnie w 1930 roku jako Na wyspach tortur i śmierci. Pamiętnik z Sołówek (Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy) i Pamiętnik z Sołówek (Towarzystwo Wydawnicze „Rój”). Utwór ten jest prawdopodobnie pierwszym dziełem polskiej literatury łagrowej i, szerzej, obozowej. W artykule zarysowano kontekst historyczny i historycznoliteracki utworu Lenardowicza: genezę bolszewickich i sowieckich obozów koncentracyjnych, a w szczególności Sołowieckiego Obozu Specjalnego Przeznaczenia, oraz wskazano najważniejsze wczesne świadectwa dotyczące sowieckich obozów koncentracyjnych (głównie Sołowek), w tym teksty opublikowane w Polsce i w Generalnym Gubernatorstwie do 1945 roku. Są wśród nich, obok utworu Lenardowicza, świadectwa obcojęzyczne (rosyjskie, ukraińskie, niemieckie) i ich przekłady, napisane po polsku wspomnienia Białorusina Franciszka Alachnowicza oraz teksty napisane po polsku przez Polaków: artykuły prasowe, reportaże, eseje – traktujące o Sołowkach w sposób mniej lub bardziej bezpośredni.
3
Content available „Pamiętnik z Sołówek” Mieczysława Lenardowicza
100%
Morawiec A.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
|
2022
|
tom 64
|
nr 1
229-253
EN
The article concerns the “memoirs from Sołówki” by Mieczysław Lenardowicz, published twice in 1930. Its shorter version, entitled Pamiętnik z Sołówek [Memoirs from Solovki], was published by the Towarzystwo Wydawnicze „Rój” [Publishing Society “Rój”], and an extended version, Na wyspach tortur i śmierci. Pamiętnik z Sołówek [On the islands of torture and death: memoirs from Solovki], was published by the Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy [Military Research and Publishing Institute]. Lenardowicz’s “memoirs” is probably the first work of Polish literature of Soviet concentration camps, or more broadly, concentration camp literature. Reflections on the work: its genesis, versions, form, content, and pragmatics, are preceded by an attempt to establish the identity of the author, about whom practically nothing is known.
PL
Artykuł dotyczy „pamiętnika z Sołówek” Mieczysława Lenardowicza, opublikowanego dwukrotnie w 1930 roku. Wersja krótsza utworu, zatytułowana Pamiętnik z Sołówek, ukazała się nakładem Towarzystwa Wydawniczego „Rój”, zaś wersja obszerniejsza, Na wyspach tortur i śmierci. Pamiętnik z Sołówek, została wydana przez Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy. Utwór Lenardowicza jest prawdopodobnie pierwszym polskim dziełem literatury łagrowej, i szerzej, literatury obozowej. Uwagi dotyczące utworu: jego genezy, wersji, formy, zawartości i pragmatyki, poprzedza próba ustalenia tożsamości autora, o którym praktycznie niczego nie wiadomo.
4
Content available After Bereza. Polish literature towards the Confinement Centre in Bereza Kartuska. 1939–2018
100%
Morawiec A.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
|
2019
|
tom 55
|
nr 4
273-309
PL
Artykuł dotyczy obecności w szeroko rozumianej literaturze polskiej tematu i motywu Miejsca Odosobnienia w Berezie Kartuskiej. Omówiono w nim kształtowanie wizerunku tego obozu koncentracyjnego od chwili zaprzestania jego działalności (w 1939 roku), dyktowane w zasadniczej mierze przez ideologię oraz politykę, w tym politykę pamięci. Wśród analizowanych utworów są zarówno wspomnienia, głównie komunistów (m.in. Michała Mirskiego i Jana Wójcika), jak i utwory fikcjonalne, w tym opowiadanie Jestem Leona Pasternaka, dramat Bereziacy Karola Obidniaka i Romana Sykały oraz powieści: Wzbierająca fala Czesława K. Domagały, Król Szczepana Twardocha i Szakale Roberta Żółtka.
EN
The article concerns the inclusion in the broadly understood Polish literature of the theme and motif of the Confinement Centre in Bereza Kartuska (1934–1939). I discussed in it the formation of the image of the concentration camp since it ceased its operation (in 1939), mainly defined by ideology and politics, including the politics of memory. I particularly focussed on works of literature regarding the Confinement Centre created after the Centre ceased its operations. Those include both recollections, mainly by communists (e.g. by Michał Mirski and Jan Wójcik), and works of fiction, including the short story Jestem by Leon Pasternak, the play Bereziacy by Karol Obidniak and Roman Sykała, and novels: Wzbierająca fala by Czesław K. Domagała, Król by Szczepan Twardoch, and Szakale by Robert Żółtek.
5
Content available Brr, Bereza. Polish literature towards the Confinement Centre in Bereza Kartuska. 1934–1939
100%
Morawiec A.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
|
2019
|
tom 55
|
nr 4
231-271
PL
Artykuł dotyczy obecności w szeroko rozumianej literaturze polskiej tematu i motywu Miejsca Odosobnienia w Berezie Kartuskiej. Zaprezentowano w nim najważniejsze fakty odnoszące się do tej instytucji oraz kontrowersje związane z jej nazwą (uznawaną za eufemizm) oraz podobieństwem „miejsca odosobnienia” do innych miejsc represji, takich jak rosyjska katorga, komunistyczny Sołowiecki Obóz Specjalnego Przeznaczenia czy nazistowski obóz koncentracyjnych Dachau. Zrelacjonowano spory, jakie toczyły się wokół Miejsca Odosobnienia w okresie jego funkcjonowania (1934–1939), w których uczestniczyli także pisarze. Zamieszczono informacje o osadzonych w Berezie literatach (Stanisław Mackiewicz, Leon Pasternak, Andrzej Wolica i in.) oraz tworzonej tam poezji (także obcej). Przedmiotem uwagi są także utwory literackie powstałe poza Miejsca Odosobnienia w okresie jego funkcjonowania.
EN
The article concerns the presence of the theme and motif of the Place of Isolation at Bereza Kartuska in broadly understood Polish literature. It presents the most important facts pertaining to this institution and the controversy related to its name (considered a euphemism) and the similarity of the “place of isolation” to other places of repression, such as the Russian Katorga, the communist Solovetsky Special Purpose Camp, or the Nazi Dachau concentration camp. The disputes that took place around the Place of Isolation during its functioning (1934–1939) are discussed, in which the writers also participated. Information on writers imprisoned at Bereza (Stanisław Mackiewicz, Leon Pasternak, Andrzej Wolica et al.) and poetry (also non-Polish) created there are also included. The subject of consideration are also literary works created outside the Place of Isolation during its functioning.
6
Content available Zaklinanie zagłady (o debiucie powieściowym Piotra Szewca)
100%
Morawiec A.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
|
2006
|
nr 08
415-432
EN
The article is a contextual interpretation of The Annihilation (Zagłada) by Piotr Szewc, which is one of the most outstanding “mitographical” works of contemporary Polish prose. There are at least three levels of reading the novel. At first the work is a symbolical structure presenting (“predicting” ) the Holocaust, the annihilation of the concrete historical world. Secondly and simultaneously it expresses impossibility of (or problems with) describing and preserving the past in social and individual memory. And finally Szewc, simulating the narration of myth, tries to recreate the world of values which were (are) annihilated, dispersed by totalitarianism: culture heterogeny, pluralism, tolerance, freedom.
7
Content available JEDNOSTKA 731 W LITERATURZE POLSKIEJ
100%
Morawiec A.
Prace Polonistyczne
|
2020
|
tom 75
145-189
PL
The article examines Unit 731, a secret research unit of the Imperial Japanese Army which implemented the programme of the development and production of chemical and biological weapons that was initiated in the 1930s by general Shirō Ishii, as a motif in Polish literature. Unit 731 and the crimes they committed were first openly discussed at the turn of the 1990s, initially in China, South Korea, and Japan, and then in Western countries. This has found some reflection in popular culture, in few literary works, films, songs, RPGs, and comic books (e.g. Ken Liu’s short story The Man who Ended History, Tun Fei Mou’s film Hei tai yang 731, Bruce Dickinson’s song Breeding House, and Paul-Yanic Laquerre, Pastor, and Yang Song’s comic Maruta 454). Surprisingly, Polish literature abounds in early, even pioneering, texts that use the motif of Unit 731. This can be explained by two main reasons. First of all, the publication of Proces japońskich przestępcow wojennych. Materiały rozprawy sądowej w Chabarowsku przeciwko byłym wojskowym japońskiej armii oskarżonym o przygotowanie i użycie broni bakteriologicznej (Materials on the Trial of Former Servicemen of the Japanese Army Charged with Manufacturing and Employing Bacteriological Weapons) in 1951 (a year after the publication of the Russian original). Secondly, the Korean War (1950–1953) or, to be more precise, the communist propaganda that accused the Americans of using the biological weapons co-created by the Japanese war criminals who in 1945 were granted immunity by the American government. Written in the 1950s, the majority of Polish texts that use the motif of Unit 731 are examples of politically-engaged literature of little artistic merit (e.g. Marian L. Bielicki’s Bakteria 0,78, Wanda Melcer’s Statek 1092). Of all of these works, the one that seems most artistically and intellectually sophisticated is Igor Newerly’s Leśne Morze (1960) which critically approaches all ideologies. What may be considered as a Polish literary phenomenon in its own right is the 2011 novel that rescues Unit 731 from many years of oblivion – Marcin Welnicki’s sensational Testament Damoklesa, which shows more affinity to the recent developments in the world’s literature of the last decades than to the earlier Polish literary works. It presents the crimes committed by the Japanese scientists more for a thrilling effect than as a form of political propaganda. Apart from that, similarly to the majority of foreign works, it does not offer any in-depth reflection on history, collective memory, or ethics.
8
Content available Ślicznotka Hauptsturmführera Mengelego. O krytycznej powieści Zyty Rudzkiej
100%
Morawiec A.
ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
|
2007
|
nr 14
EN
The article reviews representations of the old age in Zyta Rudzka’s novel Ślicznotka doktora Josefa in the context of trauma of Holocaust.
PL
A brief description of the contents in English
9
Content available „Wyimaginowane twory”? Obóz Pracy w Łambinowicach według Janusza Rudnickiego
100%
Morawiec A.
Konteksty Kultury
|
2024
|
tom 21
|
nr 2
153-181
EN
The article concerns Janusz Rudnicki’s work (short story) dedicated to the labor camp in Łambinowice (1945–1946). Its original version was published in 1998 under the title Polska hańba (Polish Disgrace), and its latest edition was included in the book Chodźcie, idziemy (Come On, Let’s Go), published by Rudnicki in 2007. Here it is entitled Dwa (Oboz) (Two [Camp]). The genesis, structure, functions and reception of this work are considered. It is presented in both historical (post-war expulsions of Germans from Poland, Polish camps for Germans) and literary context. Rudnicki’s work is important for several reasons. It is a significant “intervention” in Polish historical memory, bringing out the repressed persecution of Germans (who were imprisoned, tormented and killed in the Łambinowice camp). Therefore, it fits into the trend of literature questioning the “paradigm of Polish innocence” (which is dominated by works about the murder of Jews in Jedwabne). Moreover, it is a drastic work in terms of style (saturated with vulgarisms) and the presented world. The horror convention that characterizes it is as provocative and shocking as it is artistically and intellectually justified. By arousing strong emotions in the reader, it encourages them to confront the evoked situations and events with what historians have established so far. What is special about Rudnicki’s work, as a manifestation of Polish concentration camp literature, is that its lyrical subject is a torturer and not, as it is most often the case, a victim. Moreover, the torturer is a Pole. Rudnicki’s work also proves that Polish concentration camp literature is not limited, as was believed for years, only to lagers (German Nazi concentration camps and extermination centres) and gulags (Soviet camps, especially forced labor camps). It also includes Polish camps.
PL
Artykuł dotyczy utworu (opowiadania) Janusza Rudnickiego poświęconego Obozowi Pracy w Łambinowicach (działającemu w latach 1945–1946). Jego pierwotna wersja ukazała się w 1998 roku pod tytułem Polska hańba, zaś najnowsza została włączona do książki Chodźcie, idziemy, wydanej przez Rudnickiego w 2007 roku. Tutaj otrzymała tytuł Dwa (Obóz). Rozważana jest geneza, struktura, funkcje i recepcja tego utworu. Ujmowany jest on zarówno w kontekście historycznym (powojenne wysiedlenia Niemców z Polski, polskie obozy dla ludności niemieckiej), jak i literackim. Utwór Rudnickiego jest istotny z kilku powodów. Stanowi znaczącą „interwencję” w polską pamięć historyczną, wydobywa wyparte z niej prześladowania Niemców (których w łambinowickim obozie więziono, dręczono i zabijano). Wpisuje się zatem w nurt literatury podważającej „paradygmat polskiej niewinności” (w którym dominują dzieła dotyczące mordu na Żydach w Jedwabnem). Jest ponadto utworem drastycznym w sferze stylu (nasycenie wulgaryzmami) i obrazowania. Znamionująca go estetyka horroru jest tyleż prowokacyjna i szokująca, co artystycznie i intelektualnie uzasadniona. Wzbudzając bowiem w czytelniku silne emocje, pobudza go do skonfrontowania ewokowanych sytuacji i zdarzeń z tym, co ustalili dotąd historycy. Szczególność utworu Rudnickiego, jako przejawu polskiej literatury o tematyce obozowej, leży zaś w tym, że jego bohaterem jest oprawca, a nie, jak bywa najczęściej, ofiara. Ponadto oprawcą jest Polak. Utwór Rudnickiego świadczy również o tym, że polska literatura obozowa nie ogranicza się, jak sądzono przez lata, tylko do lagrów (niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych i ośrodków zagłady) i łagrów (obozów sowieckich, zwłaszcza obozów pracy przymusowej). Obejmuje ona także obozy polskie.
10
Content available Baku. Uwagi na marginesie Przedwiośnia (i jego recepcji)
100%
Morawiec A.
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka
|
2016
|
nr 27
37-66
EN
The article concerns Stefan Żeromski’s Przedwiośnie, one of the most important Polish novels of the twentieth century. So far the work was considered, especially its first part (Szklane domy), whose plot is set in Baku, mainly in the context of the Bolshevik Revolution. It was ignored, however, that the historical background of the novel (its plot) are also other, linked with that revolution (and partly caused by the Bolsheviks), dramatic historical events: ethnic feuds between Armenians and Azeris (“Tartars”) and the Turkish intervention, which is one of the stages of the Armenian Genocide. The fate of Cezary Baryka, the main character of Przedwiośnie, is usually seen in terms of transformation, education, ideological development. It is worth noting that the Baku massacres are for Cezary not only a lesson or a warning, but they are also the source of his demoralization; it can be concluded that the hero is “infected with death”.
11
Content available „Dezynfekcja”. Literatura polska wobec eksterminacji osób psychicznie chorych
100%
Morawiec A.
Przestrzenie Teorii
|
2017
|
nr 27
261-296
EN
The article concerns the theme of extermination of the mentally ill and handicapped in Polish literature. It outlines the basic facts regarding this crime perpetrated by the Nazis and indicates how Polish literature reacted to it. There are few works which deal with this crime. Writers (and historians) probably considered the extermination of the mentally ill to be a fact of insignificance compared to other Nazi crimes, or knew little about it. Thus Polish literature treats it incidentally, by entering it in another, more extensive or “more important” issue (the extermination of the Jews, the extermination of the Polish population), or treats it as an occasion to take up “more fundamental” (ideological) problems. The article analyzes famous works, Stanisław Lem’s novel Hospital of the Transfiguration and Andrzej Bursa’s poem The liquidation of the mentally ill in Kobierzyn by the Germans, and less known texts: Piotr Matywiecki’s poem *** [Dragged into the sun….] and Anna Dziewit-Meller’s novel Mount Taygetus.
12
Content available Polish Literature and the Extermination of the Soviet Prisoners of War
100%
Morawiec A.
Narracje o Zagładzie
|
2020
|
nr 6
115-139
PL
Przedmiotem artykułu jest motyw i temat sowieckich jeńców wojennych w literaturze polskiej. Zaprezentowano w nim fakty historyczne, będące źródłem ujęć literackich, dotycząceskomplikowanego losu sowieckich jeńców podczas wojny niemiecko-sowieckiej (1941–1945) i po jej zakończeniu. Ukazano także polityczne i ideologiczne determinanty literackiego wizerunku jeńca. Przedmiotem analiz są zarówno utwory fikcjonalne, jak i wspomnieniowe, między innymi Chłopiec z Salskich Stepów Igora Newerlego, Zagrycha Seweryny Szmaglewskiej, Anus mundi Wiesława Kielara. Szczególną uwagę poświęcono wierszowi Obóz głodowy pod Jasłem Wisławy Szymborskiej.
EN
The article addresses the motif (and theme) of the Soviet prisoners of war in Polish literature. It presents historical facts which have inspired literary representations ofevents concerning the complex fates of the Soviet POWs both during the German-Soviet war (1941–1945) and after it came to its end. It also offers a discussion on the political and ideological determinants of the literary portrayal of the prisoner of war. Texts subjected to analyses include both works of fiction and memoirs, such as, among others, Igor Newerly’s Chłopiec z Salskich Stepów (The boy from the Steppes of the Sal), Seweryna Szmaglewska’s “Zagrycha” (The snack), or Wiesław Kielar’s Anus Mundi. 1,500 Days in Auschwitz/Birkenau. Particular attention is given to Wisława Szymborska’s poem “The Hunger Camp at Jasło” (“Obóz głodowy pod Jasłem”).
13
Content available Literatura rosyjska wobec zagłady sowieckich jeńców wojennych
100%
Morawiec A.
Narracje o Zagładzie
|
2020
|
nr 6
80-114
EN
The article concerns the motif and theme of Soviet prisoners of war in Russian literature. It presents the most important historical facts, which are the sources of literary approaches, concerning the complicated fate of Soviet POWs during the German-Soviet war (1941‒1945) and after its end. It also shows the political and ideological determinants of the literary image of a prisoner (as a traitor and coward, a resistance fighter in camps and a partisan, victim). The subjects of the analysis are both fictive works and memoirs, among others Mikhail Sholokhov’s The Fate of a Man (Судьба человека), Aleksandr Solzhenitsyn’s One day in the life of Ivan Denisovich (Один день Ивана Денисовича), Vasily Grossman’s Life and fate (Жизнь и судьба), Andrey Pogozhev’s Escape from Auschwitz (Смерть стояла у нас за спиной).
14
Content available The Holocausts
100%
Morawiec A.
Poznańskie Studia Slawistyczne
|
2017
|
nr 12
225-239
PL
The article examines genocide as a category that has been used and abused in various, especially historical, political, and ideological, discourses. It considers whether the extermination of Jews (the Holocaust) should be studied in the context of other mass crimes. I investigate various sources of twentieth-century organized violence and their literary representations. I also discuss the works of Polish literature (by Nałkowska, Gębarski, Woroszylski, and Margolis), which depict twentieth- -century acts of genocide (the extermination of Jews and Armenians, in particular) in the context of other mass crimes.
15
Content available Ewa Lipska jako pisarka polityczna
100%
Morawiec A.
|
|
nr 15
35-54
EN
The article deals with the image of Ewa Lipska as a political writer, a committed person, and also discusses her attitude to Poland. In the studies conducted so far this aspect of her work was merely indicated, and also was sometimes a subject of manipulation. From the point of view of today it can be clearly seen that, along with the “private” motif, it crucially co-creates Lipska’s oeuvre. It is also important that the writer has expressed her social and political commitment not only in poetry (which she has published from 1961) and poetic drama (Nie o śmierć tutaj chodzi, lecz o biały kordonek [Death is Not at Stake, But the White Cord] of 1981), but also, and even most of all, in her prose (which so far has been neglected by researchers), especially Żywa śmierć [Living Death] (2009), Sefer (2009) and the columns published since 2004 in the “Kraków” monthly.
16
Content available Coś z niczego? Profesor Spanner (raz jeszcze)
100%
Morawiec A.
Narracje o Zagładzie
|
2016
|
nr 2
PL
Something out of Nothing? Professor Spanner (Once Again) The article discusses the genesis and reception of Zofia Nałkowska’s short story Professor Spanner, the “black legend” of professor Rudolf Spanner and the motif (topos) of the Nazi criminal. Key words: Medallions, soap, fat, document, realism, invention
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.