The article attempts to define social work as a social practice, using the sociological understanding of practices as (1) habit and (2) disposition to register what is new. Such a theoretical perspective helped to reveal the causes of failure in implementing appropriate and effective assistance for parents with disabilities as a result of interference of several connected factors. Three such factors are discussed: institutionalization of helplessness in social assistance, relying on the stereotype of a disabled person (which corresponds to the medical model) and organizational ignorance. Finally, the necessity of introducing ground breaking innovations axiologically based on tolerance as an expression of social concern is emphasized.
W artykule analizujemy pojęcie opieki nieformalnej nad osobami starszymi jako dynamiczny proces o charakterze instrumentalnym (zmienne zestawy czynności, miejsc i powiązań interpersonalnych) i emocjonalnym. Wskazujemy, że współcześnie opieka nieformalna dla opiekuna staje się ryzykiem, którego nie antycypują w adekwatny sposób polityki społeczne w krajach naszego kontynentu. Dodatkowo, w państwach posttransformacyjnych poleganie na krewnych i wykorzystywanie sieci społecznych jest często jedyną dostępną i konieczną strategią radzenia sobie przez seniora z deprywacją potrzeb – w obliczu doznawanego ubóstwa i słabości instytucjonalnego wsparcia. Zmiany socjo-kulturowe i demograficzne wskazują jednak na wzrost znaczenia emocji i dyktowanych nimi wyborów w podejmowaniu trudu opieki nad osobami starszymi. Zmieniają się relacje międzypokoleniowe, które coraz częściej będą miały charakter ambiwalentny.
EN
The paper analyzes the term of informal caregiving for frail older adults as a dynamic process of both instrumental (unsettled activity sets, places and interpersonal connections) and emotional character. We depict informal caregiver’s “social” risk as inadequately anticipated by social policies in Europe. In post-transformational countries relying on kin and social networks is generally the solely accessible and necessary strategy to adapt by frail older adult in the face of needs’ deprivation – a consequence of poverty and weakness of institutional support. However, sociocultural and demographic changes denote an increase in the meaning of emotions and resulting choices when taking up the strain of caregiving for frail older adults. Moreover, dynamic intergenerational relations are about to be of more and more ambivalent nature.
This introduction is intended to outline the topics of a special issue on the notions of activity, subjectivity and identity of people with disabilities. The matters concerning disability, both in the scientific discourse and social perception, are constantly under discussion and broad analysis, thus the different perspectives and ways of addressing them. While crucial but also somewhat opposite to each other are the medical and social models of disability. There is a biopsychological model in between them, which assigns an individual with an active subject role having some characteristics of biological and psychological nature, as well as those related to the social functioning of that individual. A key to this approach is an action called empowerment, meaning the process of regaining an individual’s self-confidence and self-awareness. Identity grows here on awareness of one’s own physicality and mental potential, and it is related to the notion of subjectivity, which is expressed by freedom and functioning autonomy of persons with disabilities in various life spheres. This includes the possibilities to play different social roles related to cultural patterns and their implementation, e.g. a student, a worker, a parent, a spouse, etc. Therefore, the issue incorporates theoretical and empirical texts on the matters of subjectivity and identity of persons with disability, referring to, among other things, such activities as education, work, or participation in the broadly understood culture.
PL
Celem niniejszego wstępu jest wprowadzenie w tematykę numeru specjalnego poświęconego zagadnieniom aktywności, podmiotowości i tożsamości osób z niepełnosprawnością. Ponieważ kwestie niepełnosprawności, zarówno w dyskursie naukowym, jak i społecznej percepcji, są nieustannie dyskutowane i poddawane wszechstronnej analizie, w związku z tym, doprowadziło to do ukształtowania się różnych perspektyw oraz sposobów ujmowania tych zagadnień. Przy czym kluczowe a zarazem stojące niejako w opozycji do siebie są modele medyczny i społeczny niepełnosprawności. Pomiędzy nimi sytuuje się model biopsychospołeczny, który jednostce przypisuje rolę aktywnego podmiotu, podsiadającego charakterystyczne cechy biologiczne, psychologiczne oraz te związane z jej społecznym funkcjonowaniem. Kluczem do tego podejścia, jest działanie określane jako empowerment, oznaczające proces odzyskiwania samosterowności i samoświadomości jednostki. Tożsamość wyrasta tu na gruncie świadomości własnej fizyczności i psychicznego potencjału, a także wiąże się z pojęciem podmiotowości, której wyrazem jest swoboda i autonomia funkcjonowania osób z niepełnosprawnościami w różnych sferach życia. Dotyczy to między innymi możliwości odgrywania różnorodnych ról społecznych związanych z kulturowymi wzorcami ich realizacji np. ucznia, pracownika, rodzica, małżonka, itd. W związku z tym, w numerze znalazły się teksty teoretycznych i empirycznych poświęcone zagadnieniom podmiotowości i tożsamości osób z niepełnosprawnością, odnoszące się między innymi do takich aktywności jak edukacja, praca, czy udział w szeroko rozumianej kulturze.
Asysta osobista dla osób niepełnosprawnych w Polsce nie jest dostępna jako kompleksowa polityka państwowa, jest to raczej rozproszona, fragmentaryczna usługa realizowana na bazie projektów. Brakuje krajowej strategii niezależnego życia (w tym rozwiązań dla pomocy osobistej jako kluczowego jej narzędzia) i planu deinstytucjonalizacji usług wsparcia. Osoba niepełnosprawna jako niezależny podmiot zdaje się być niewidzialna dla ustawodawców, mimo obecnych w dyskursie publicznym postulatów dotyczących usług „szytych na miarę” czy „profilowania pomocy”. Jednocześnie dokonują się nieskoordynowane zmiany dotyczące wsparcia osób z niepełnosprawnością, w tym usług asystenckich. Częściowo są one wymuszone ratyfikowaniem przez Polskę (2012) Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, częściowo zaś wynikają z oddolnych innowacji społecznych organizacji pozarządowych. W artykule autorki analizują czynniki odpowiedzialne za obecny stan rzeczy w kontekście teorii modernizacji narzuconej, akcentując powierzchowność zmian instytucjonalnych. Podjęta też zostanie dyskusja dotycząca ograniczeń modelu usług asysty osobistej jako usług włączających osoby niepełnosprawne w główny nurt życia społecznego.
EN
Personal assistance for people with disabilities in Poland is not available as part of a comprehensive state policy. There is a lack of a national strategy for independent living and a plan for deinstitutionalisation of support services. A disabled person as an independent entity seems to be invisible to legislators, despite the postulates regarding "tailor-made" services in public discourse. Uncoordinated changes are taking place regarding support for people with disabilities, including assistance services. They are partly forced by Poland's ratification (2012) of the Convention on the Rights of Persons with Disabilities, partly due to innovations of NGOs. Authors analyse the factors responsible for the current state of affairs in the context of theory of imposed modernization, emphasizing the superficiality of institutional changes. The limitations of the model of personal assistance services as services including disabled people in the mainstream of social life is also discussed.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.