PL
 |
EN
Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 15

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
1
Content available Karol F. Sabath. Portret listami pisany, red. Wojciech Grajewski, Towarzystwo Miłośników Brennej i Górek „Jodła”, Brenna 2017, ss. 252
100%
Morys-Twarowski M.
Historia Slavorum Occidentis
|
2018
|
nr 4 (19)
139-141
2
Content available Dzieje rodu Palarczyków z parafii cierlickiej na Śląsku Cieszyńskim od XVIII do początku XX wieku
100%
Morys-Twarowski M.
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
|
2023
|
tom 11
|
nr 11
133-183
EN
The Palarczyk family was a peasant family originating from the village of Szobiszowice (Soběšovice). The article presents the history of the first generations of the family (until the end of the 18th century) and the fate of the most famous family line, descending from Jan (1705–1765), an innkeeper in Stanisłowice (Stanislavice) and Kocobędz (Chotěbuz). The most famous representative of the family was Karol (1879–1940), a farmer in Goleszów, and a member of the National Council of the Duchy of Cieszyn. Additionally, two general issues were raised using the example of the Palarczyk family. The first is the functioning of peasant elites in the Duchy of Cieszyn, the second - language issues. The Palarczyk family in Szobiszowice spoke Czech (Moravian), whereas the Palarczyk family from the Cierlice parish spoke Polish. A detailed analysis confirms the clear Czech/Moravian-Polish linguistic border indicated, among others, by church sources and the topography of Reginald Kneifel. At the same time these findings force us to reject the theses about the supposed "linguistic transition area" to the west of the Olza River.
PL
Palarczykowie byli rodem chłopskim wywodzącym się ze wsi Szobiszowice (Soběšovice). Artykuł przedstawia dzieje pierwszych pokoleń rodziny (do końca XVIII w.) oraz losy najbardziej znanej linii rodu, wywodzącej się od Jana (1705–1765), karczmarza w Stanisłowicach (Stanislavice) i Kocobędzu (Chotěbuz). Najsłynniejszym przedstawicielem rodu był Karol (1879–1940), rolnik w Goleszowie, członek Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego. Dodatkowo na przykładzie Palarczyków poruszono dwie kwestie ogólne. Pierwszą jest funkcjonowanie elit chłopskich w Księstwie Cieszyńskim, drugą – zagadnienia językowe. Palarczykowie w Szobiszowicach mówili językiem czeskim (morawskim), Palaczykowie z parafii cierlickiej językiem polskim. Szczegółowa analiza potwierdza wyraźną granicę językową czesko/morawsko-polską wskazywaną m.in. przez źródła kościelne i topografię Reginalda Kneifela, a jednocześnie każe odrzucić tezy o rzekomo „terenie przejściowym językowym” na zachód od rzeki Olzy.
3
Content available The ‘Kindred Circle’ of Village Mayors in the Habsburg Monarchy and the Example of Cieszyn Silesia, 1864–1918
100%
Morys-Twarowski M.
Acta Poloniae Historica
|
2020
|
tom 121
PL
In Cieszyn Silesia (the eastern part of the crownland of Austrian Silesia) from the time local government was introduced in 1864 until 1918 it is possible to identify 1332 village mayors (German: Gemeindevorsteher; Polish: wójt; Czech: starosta). Of these, at least 1006 (almost 76 per cent) had another village mayor in Cieszyn Silesia in their ‘kindred circle’, which includes second-degree relatives according to canonical computation, as well as witnesses at weddings and baptisms of their closest family (children, parents, siblings). The uninterrupted lineage of these types of relationships connected at least 875 village mayors, or 66 per cent of all those known. Thus the partial democratisation at the level of local self-government led to a kind of oligarchy, with the position of the village head being assumed by wealthy peasant families who all had connections to one another. Outside of the ‘kindred circle’, there were the factory owners and officials of archdukes and counts, who took the position of village mayor in industrialised areas, as well as a few Jewish village mayors and probably the majority of village mayors from the mountain villages. The question examined here is whether the situation looked similar in other parts of the Habsburg monarchy, or whether Cieszyn Silesia stood out in this respect. This question remains unanswered due to the lack of analogous studies on village mayors.
4
Content available Branni z Sibicy koło Cieszyna – dzieje rodu chłopskiego od XVIII do początku XX wieku
100%
Morys-Twarowski M.
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
|
2017
|
tom 5
|
nr 5
63-87
PL
Artykuł przedstawia losy chłopskiego rodu Brannych, osiadłego w Sibicy koło Cieszyna (obecnie w granicach Czeskiego Cieszyna), od XVII do początku XX wieku. Branni zaliczali się do grona „siedlaków”, czyli bogatych chłopów. Do ważniejszych przedstawicieli rodu należeli Jan (1841–1917), wójt Sibicy, polski działacz narodowy i społeczny, jego synowie Rudolf (1879–1968), ekonom w Styrii, później dzierżawca folwarków w Kostkowicach i Simoradzu, i Alojzy (1883–1941), polski działacz narodowy, wójt Sibicy i Żukowa Górnego, oraz wnukowie Rudolf (1910–1964), notariusz i działacz społeczny, i Ernest (1898–1937), komendant straży pożarnej w Sibicy. Artykuł dostarcza materiału do badań nad elitami chłopskimi na Śląsku Cieszyńskim, imiennictwem chłopów i ich polityką małżeńską. Może być wykorzystany do monografii wsi Sibica.
EN
The article presents the history of the Branny peasant family, settled in Sibica near Cieszyn (now located within the boundaries of Český Těšín), from the 17th century to the beginning of the 20th century. The Branny family belonged to a group of the so-called „siedlaki”, which was a local term for wealthy peasants. The most distinguished representatives of the family include Jan (1841–1917), a mayor of Sibica and Polish national and social activist, his sons Rudolf (1879–1968), an economist living in Styria, later a tenant of farms in Kostkowice and Simoradz, and Alojzy (1883–1941), a Polish national activist, mayor of Sibica and Żuków Górny (Horní Žukov), and his grandsons Rudolf (1910–1964), a notary and social activist, and Ernest (1898–1937), a fire chief of Sibica. The article provides material for researches on peasant elites living in Cieszyn Silesia, peasant names and their marriage policy. It can be used for writing monographs concerning the village of Sibica.
5
Content available Dzieje chłopskiego rodu Zająców z Ogrodzonej koło Cieszyna od XVII do początku XX wieku
100%
Morys-Twarowski M.
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
|
2016
|
tom 4
|
nr 4
99-137
PL
Zającowie byli jedną z najważniejszych rodzin chłopskich osiadłych w Ogrodzonej koło Cieszyna. W artykule przedstawiono losy Zająców z Ogrodzonej od protoplasty rodu Jerzego, kowala, który w 1614 roku nabył grunt w tej miejscowości, aż do przełomu XIX i XX wieku. Z tej rodziny wywodzili się między innymi Andrzej (1818–1885), lekarz w Cieszynie i działacz społeczny, Jerzy (1826–1896), radny Ogrodzonej, działacz społeczny, i Jan (1865–1943), wójt Ogrodzonej, polski działacz narodowy i społeczny, w 1928 roku kandydat w wyborach do Senatu. Zebrany materiał może stanowić podstawę do analizy imiennictwa chłopów na Śląsku Cieszyńskim, ich wyborów religijnych w dobie kontrreformacji i polityki małżeńskiej elit chłopskich oraz wyborów politycznych w 2. połowie XIX i na początku XX wieku.
EN
The Zając family was one of the most important peasant families settled in the village of Ogrodzona near Cieszyn. The article presents the fate of the family from Ogrodzona from Jerzy, the progenitor of the family and a blacksmith, who in 1614 acquired land in the village, until the late nineteenth and the early twentieth century. Members of this family include among others Andrzej (1818–1885), a physician in Cieszyn and social activist, Jerzy (1826–1896), a local councilor and social activist, and Jan (1865–1943), a mayor of the village of Ogrodzona and Polish national and social activist, who in 1928 was a candidate in election to the Senate. The collected materials can form the basis for the analysis of the naming tradition of peasant families from Cieszyn Silesia, their religious choices in the era of the Counter-Reformation, marital policy of peasant elites and political choices in second half of the nineteenth and the early twentieth century.
6
Content available remote Losy chłopskiej rodziny Lipów ze Śląska Cieszyńskiego do 1918 roku i jej droga do polskiej narodowości
100%
Morys-Twarowski M.
Świat i Słowo
|
2011
|
tom Świat i Słowo 2011, nr 1 (16)
|
nr Świat i Słowo 2012 nr 2 (17)
117-130
EN
The Lipa family was a catholic peasant family from Cieszyn, Silesia. Its progenitor was Grzegorz Lipa (d. 1738), the owner of the land in Kalembice near Cieszyn. The later owners of this land were his son Jan (d. 1743/1745), his grandson Jakub (d. after 1771) and his great-grandson Adam (1767-1835), who was also a village leader (wójt) of Kalembice. Adam (1802-1882), the son of Adam, settled down in Bobrek. His sons, despite different lifestyles, identified themselves with Polish culture. Paweł (1846-1917) spent most of his life outside his country. He was a Major General in the Austro-Hungarian Army. However, he was not ashamed of his roots and spoke good Polish. After retirement he settled down in Cieszyn. Franciszek (1848-1936) lived in Bobrek near Cieszyn. He was a Polish social and national activist, and a member of Polish organisations: the Duchy of Cieszyn Motherland Schools (Macierz Szkolna Księstwa Cieszyńskiego) and the Union of Silesian Catholics (Związek Śląskich Katolików). By defending their language identities they became members of community whose history is connected not with the Duchy of Cieszyn but with neighbouring country, the Polish-Lithunian Commonwealth.
7
Content available O historykach i folklorystach z drugiej strony Olzy
100%
Morys-Twarowski M.
Wieki Stare i Nowe
|
2020
|
tom 15
|
nr 20
178-181
EN
The reviewed book details the fifty-year-long activity of the Folkloristic Section (Sekcja Folklorystyczna) (later transformed into the Ethnological Section [Sekcja Etnograficzna]) and the Regional History Section of the Polish Cultural-Educational Union (Polski Związek Kulturalno-Oświatowy). It is aimed mainly at persons interested in the region of Zaolzie, yet some of the texts may also be referred to as a supplementary material by researchers undertaking broader subjects, such as the operation of national minorities’ associations in communist states, or “from below” visions of regional history.
PL
Recenzowana książka dotyczy 50 -letniej działalności Sekcji Folklorystycznej (później przekształconej w Sekcję Ludoznawczą) i Sekcji Historii Regionu Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego. Pozycja jest skierowana głównie do osób zainteresowanych Zaolziem, ale niektóre teksty mogą zostać wykorzystane jako materiał uzupełniający przez badaczy podejmujących szersze zagadnienia, jak np. funkcjonowanie stowarzyszeń mniejszości narodowych w krajach komunistycznych czy „oddolne” wizje historii regionalnej.
8
Content available Wacławikowie – ród chłopskich „zapiśnikarzy” ze Śląska
100%
Morys-Twarowski M.
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
|
2022
|
tom 10
|
nr 10
9-23
PL
Na Śląsku Cieszyńskim zachowało się szereg chłopskich notatek z XVIII i XIX wieku, których autorów w literaturze nazywa się „cieszyńskimi piśmiorzami” lub „zapiśnikarzami”. W ostatnich latach najszerzej to zjawisko omówił Janusz Spyra w opracowaniu „Historiografia a tożsamość regionalna w czasach nowożytnych na przykładzie Śląska Cieszyńskiego w okresie od XVI do początku XX wieku”. Niniejszy artykuł wnosi drobne uzupełnienia faktograficzne. Omawia losy „zapiśnikarzy” z rodu Wacławików. Byli nimi Andrzej (zm. 1777) z Pielgrzymowic na pruskim Śląsku, jego (przypuszczalny) syn Jerzy (zm. 1780, 1792 albo 1793), chałupnik w Pielgrzymowicach, oraz wnuk Paweł (1768–1850), który osiedlił się na Śląsku Cieszyńskim (najpierw mieszkał w Zamarskach, później w Hażlachu). Szczególny nacisk położono na kwestie genealogiczne.
EN
A number of peasant notes from the 18th and 19th centuries, whose authors are called “Cieszyn folk writers” (cieszyńscy piśmiorze) or “note takers” (zapiśnikarze), have been preserved in Cieszyn Silesia. In recent years, this phenomenon has been most extensively discussed by Janusz Spyra in the study: "Historiografia a tożsamość regionalna w czasach nowożytnych na przykładzie Śląska Cieszyńskiego w okresie od XVI do początku XX wieku" (Eng. Historiography and Regional Identity in Modern Times on the Example of Cieszyn Silesia in the Period from the 16th to the Beginning of the 20th Century). This article brings minor factual supplements to the mentioned study. The author discusses the fate of “writers” from the Wacławik family. They were Andrzej (d. 1777) from Pielgrzymowice in Prussian Silesia, his (presumed) son Jerzy (d. 1780, 1792 or 1793), a cotter in Pielgrzymowice, and his grandson Paweł (1768–1850), who settled in Cieszyn Silesia (first he lived in Zamarski, later in Hażlach). Particular emphasis was placed on genealogical issues.
9
Gwiazdka Cieszyńska and the Emigration from Cieszyn Silesia to the United States of America, 1851-1887
100%
Morys-Twarowski M.
Ad Americam
|
2012
|
tom 13
39-43
EN
We know very little about the emigration from Cieszyn Silesia to the United States of America in the second half of the 19th century. One source of information concerning the history of emigration is the press. The most important Polish newspaper in Cieszyn Silesia was Gwiazdka Cieszyńska (literally: The Cieszyn Star). Examination of issues of Gwiazdka Cieszyńska from 1851 to 1887 (the period when Paweł Stalmach was the editor-in-chief) provides some information about the emigration from Cieszyn Silesia to the United States of America. Additionally, it reveals how the newspaper created an image of the United States of America aimed at discouraging their readers from emigrating to this country.
10
Jan Sztwiertnia (1850-1912). Działacz narodowy i społeczny ze Śląska Cieszyńskiego
100%
Morys-Twarowski M.
Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka
|
2013
|
tom 68
|
nr 1
39–51
EN
Jan Sztwiertnia (1850-1912) remains forgotten in the regional historiography. He descendent from a peasant family which lived in Cieszyn Silesia for generations. Was active both in the local community (32 years as mayor of Kisielowo) as well as in the affairs of the entire region. A member of the administration of the Silesian Catholic Association (ZŚK), School Society of the Cieszyn Duchy (Macierz Szkolna Księstwa Cieszyńskiego) and the Agricultural Association of the Cieszyn Duchy (Towarzystwo Rolnicze Księstwa Cieszyńskiego), also an associate of the Polish National Movement. Twice a candidate to the State Council in Vienna, in both cases running against the candidates from ZŚK. In 1901 lost in second round against the socialist Petr Cingr, who had the support of some of the Polish parties. In 1907 supported by „Silesia”, a newspaper of German liberals. Sztwiertnia then lost to priest Józef Londzin from ZŚK. His career demonstrates that although clearly supported by the Catholic wing of Polish national movement, at the turn of the century he was able to win the support which transcended national and religious boundaries in Cieszyn Silesia.
11
Content available Miencielowie (Mięcielowie) – dzieje chłopskiego rodu z Marklowic koło Cieszyna od XVIII do początku XX wieku
100%
Morys-Twarowski M.
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
|
2018
|
tom 6
|
nr 6
53-79
PL
Artykuł przedstawia zarys dziejów chłopskiego rodu Miencielów/Mięcielów, przede wszystkim skupiając się na linii osiadłej od 1720 roku w Marklowicach koło Cieszyna. Jej najbardziej znanym przedstawicielem był Paweł (ur. 1881), nauczyciel w Międzyświeciu i Gruszowie, dyrektor Publicznej Szkoły Ludowej (ewangelickiej) we Lwowie, przed 1920 rokiem działacz proniemieckiej Śląskiej Partii Ludowej. Zebrany materiał może być wykorzystany do badań między innymi nad imiennictwem chłopów i przebiegiem kontrreformacji na Śląsku Cieszyńskim (Miencielowie przeszli z protestantyzmu na katolicyzm, ale jeden z przedstawicieli rodu po 1781 roku, zapewne pod wpływem matki-luteranki, przeszedł na protestantyzm).
EN
The article presents an outline of the history of the peasant family named Mienciel/Mięciel, primarily focusing on the line settled in 1720 in Marklowice near Cieszyn. Its most famous representative was Paweł (born in 1881), a teacher in Międzyświeć and Gruszów and a headmaster of the People's (Evangelical) School in Lviv, who before 1920 was an activist of the pro-German Silesian People's Party. The collected material can be used for research, among others, over the peasant family names and the course of the Counter-Reformation in Cieszyn Silesia (the Mienciel family converted from Protestantism to Catholicism, but after 1781 one of the family members, probably under the influence of the Lutheran mother, converted to Protestantism).
12
Content available Uzupełnienia do biografii Michała Dzierżanowskiego (ok. 1722–1809)
100%
Morys-Twarowski M.
|
PL
Addenda to the biography of Michał Dzierżanowski (around 1722–1809) The present article contains rectifications and addenda to the biography of Michał Dzierżanowski, a famous adventurer and one of the leaders of the Bar Confederacy. In all likelihood, he was born around the year 1722 and not 1725 as has been assumed in the literature up until now. After he had enlisted in the French army, he was subsequently taken captive by the English in April 1744 while on his way to Flanders (earlier on, this event was reported to have occurred around the year 1744). It was confi rmed that in the years 1753–1754, he had served in the French army in India, where he was promoted to the rank of commander of the village of Chalambaram; it was also confi rmed that in 1761 he had visited Spain. Michał Dzierżanowski died on 25 March 1809 and not in 1808, as had been assumed earlier. The accounts of Claude-Carloman de Rulhiere and Henryk Rzewuski concerning Dzierżanowski’s foreign adventures prior to the year 1764 had also been partly verifi ed. Further research should bring about successive addenda to the biography of this adventurer.
13
Content available Kłodowie z Puńcowa koło Cieszyna od XVIII do początku XX wieku
100%
Morys-Twarowski M.
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
|
2014
|
tom 2
|
nr 2
116-157
PL
Kłodowie byli rodziną chłopską, wywodzącą się najprawdopodobniej z Końskiej na Śląsku Cieszyńskim. W latach 40. XVIII wieku osiedlili się w Puńcowie. Jan (ok. 1715-1790) i Paweł (1721-1796) jako pierwsi z rodu nabyli grunty w tejże miejscowości. Artykuł przedstawia 120 biogramów Kłodów z Puńcowa, dodatkowo rozważa zagadnienie ich przynależności etnicznej i językowej. Kłodowie byli polskojęzycznymi chłopami, a w drugiej połowie XIX wieku znaleźli się w strefie oddziaływania polskiego ruchu narodowego. Popierał go m.in. Andrzej Kłoda (ur. 1816), właściciel gospodarstwa w Puńcowie nr 50. Jego wnuk Paweł (1879-1968) należał do polskich stowarzyszeń. Po rozpadzie monarchii austro-węgierskiej w 1918 roku działał na rzecz przyłączenia rodzinnej wioski do odrodzonego państwa polskiego, był nawet twórcą hasła: „Nie ma Polski bez Puńcowa”. Zebrany materiał można wykorzystać m.in. w badaniach nad imiennictwem chłopów na Śląsku Cieszyńskim, ich mobilnością i pozycją majątkową.
EN
The Kłoda family was a peasant family most likely originating from Końska in Cieszyn Silesia. In the 40s of the 18th century they settled down in Puńców. Jan (1715–1790) and Paweł (1721–1796) as the first of the family purchased the land in the village of Puńców. The following article presents 120 biographies of the Kłoda family members, additionally discussing the issue of their ethnic and language membership. The Kłoda family were Polish speaking peasants, and in the second half of the 19th century they were in the zone of the influence of the Polish national movement. The movement was supported, among others, by Andrzej Kłoda (b.1816), the owner of the farm no.50 in Puńców. His grandson, Paweł (1879-1968), belonged to Polish associations. After the collapse of the Austro-Hungarian Empire in 1918, he actively worked for the family village to join the reborn Poland, he was the author of the slogan: “There’s no Poland without Puńców”. The collected material can be used, inter alia, in the study on naming peasants within Cieszyn Silesia, their mobility and property status.
14
Content available Dwadzieścia lat później. Datacja „urbarza cieszyńskiego z 1621 r.”
100%
Morys-Twarowski M.
Studia Źródłoznawcze. Commentationes
|
2022
|
tom 60
63-74
EN
The urbarium of the ducal estate of Cieszyn (Teschen), known in the literature as the ‘Cieszyn Urbarium of 1621’, has not survived in the original but only in a copy from 1653. The urbarium records a certain Adam Matloch, who purchased land in Marklowice in 1644, which provokes the question of whether the data in the urbarium reflect the state of 1621. A detailed analysis reveals the complexity of the information of this urbarium and suggests the method of preparing the copies of this type of source – with updates taken into account and deleted fragments omitted. It turns out that, contrary to its common name, the urbarium is a compilation of entries from 1621 to 1643, with the majority of entries reflecting the state of affairs from c. 1640.
PL
Urbarz cieszyńskiego klucza dóbr książęcych, funkcjonujący w literaturze jako „urbarz cieszyński z 1621 r.”, nie zachował się w oryginale, ale jedynie w odpisie z 1653 r. W urbarzu został odnotowany Adam Matloch, który nabył grunt w Marklowicach w 1644 r., co każe postawić pytanie, czy zawarte tam dane oddają stan z 1621 r. Szczegółowa analiza odsłania złożoność informacji zamieszczonych w tym urbarzu, a także metodę pracy nad sporządzaniem odpisów tego rodzaju źródeł – gdzie uwzględniano aktualizacje i pomijano fragmenty skreślone. Okazuje się, że wbrew utartej nazwie urbarz stanowi kompilację zapisów z lat 1621–1643, a większość wpisów oddaje stan z ok. 1640 r.
15
Content available Teresa Rodzińska-Chorąży, Andrzej Tyc, Wacław Gojniczek, Bożena Czwojdrak, Jana Gryc, Zofia Jagosz-Zarzycka, Bogusław Chorąży, Grzegorz Chromik, Łukasz Łukaszewski, Rotunda na Górze Zamkowej w Cieszynie. Badania archeologiczno-architektoniczne 1941–2017, Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie, Cieszyn– –Kraków 2020, ss. 399
100%
Morys-Twarowski M.
Historia Slavorum Occidentis
|
2022
|
nr 4(35)
239-249
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.