Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Effect of diversified calcium doses on heavy metal concentrations in broad bean plants (Vicia faba L. ssp. maior) growing in heavy metal polluted soils

100%

Gospodarek J. , Nadgórska-Socha A.

|

2006

|

tom Vol. 13, nr 6

505-512

EN

The investigations aimed at determining the effect of diversified lime doses on heavy metal content in broad bean plants growing in soil polluted with heavy metals on the third level of pollution according to the IUNG Puławy, PL classification. The observations were conducted on broad beans (Vicia faba ssp. maior), White Windsor, c.v. cultivated in two series: in limed and unlimed soil. In each series the plants were cultivated in the following objects: unpolluted soil - with natural heavy metal content (Control), unpolluted soil with natural heavy metal concentrations receiving mineral fertilizers (Control + NPK), soil contaminated with cadmium dosed 4 mg o kg-' d.m., soil contaminated with 530 mg o kg-' d.m. of lead, soil polluted with 85 mg o kg-' d.m. of copper, soil polluted with zinc dosed 1000 mg o kg-' d.m. and soil contaminated with 110 mg o kg-' d.m. of nickel. Liming was conducted basing on the analysis of soil hydrolytic acidity Hh measured for individual objects. Two doses were applied: according to 1 Hh and 2 Hh. Lime doses were: Control 356 and 712 mg CaO o kg-' d.m.; Control + NPK - 420 and 840 mg CaO o kg-' d.m.; cadmium polluted soil - 504 and 1008 mg CaO o kg-' d.m.; soil contaminated with lead - 420 and 840 mg CaO - kg-' d.m.; soil contaminated with copper - 398 and 796 mg CaO o kg-' d.m.; soil polluted with zinc - 860 and 1720 mg CaO o kg-' d.m. and soil contaminated with nickel - 524 and 1048 CaO o kg-' d.m., respectively. Liming of soil contaminated with single heavy metals on the third pollution level according to the IUNG classification leads to the more limited accumulation of copper, cadmium, lead, nickel and zinc in the aerial parts and cadmium and lead accumulation in roots, the higher the lime dose applied. Liming of zinc contaminated soil leads to a limited absorption of this element by broad bean roots at lime dose calculated according to 2 Hh. Liming of copper polluted soil may cause an increase in this element concentrations in broad bean roots. Liming of soil contaminated with nickel does not affect this element content in broad bean roots.

PL

Celem podjętych badań było określenie wpływu zróżnicowanych dawek wapna na zawartość metali ciężkich w roślinach bobu rosnących w warunkach gleby zanieczyszczonej pojedynczymi metalami ciężkimi na poziomie III stopnia zanieczyszczenia wg klasyfikacji IUNG, Puławy. Obserwacje prowadzono na bobie (Vicio faba ssp. maior) odm. Windsor Biały uprawianym w dwóch seriach: na glebie wapnowanej i niewapnowanej. W każdej serii rośliny uprawiano w następujących obiektach: gleba niezanieczyszczona - o naturalnej zawartości metali ciężkich (Kontrola); gleba niezanieczyszczona - o naturalnej zawartości metali ciężkich nawożona mineralnie (Kontrola + NPK); gleba zanieczyszczona kadmem w dawce: 4 mg o kg -1 s.m.; gleba zanieczyszczona ołowiem w dawce: 530 mg o kg-1 s.m.; gleba zanieczyszczona miedzią w dawce: 85 mg o kg-1 s.m.; gleba zanieczyszczona cynkiem w dawce: 1000 mg o kg-1 s.m.; gleba zanieczyszczona niklem w dawce: 110 mg o kg-' s.m. Wapnowanie przeprowadzono korzystając z wyników analizy kwasowości hydrolitycznej Hh gleby z poszczególnych obiektów. Zastosowano dwie dawki: według 1 i 2 Hh. Dawki wapna wynosiły odpowiednio: Kontrola - 356 i 712 mg CaO o kg-' s.m.; Kontrola + NPK - 420 i 840 mg CaO o kg-1, s.m.; gleba zanieczyszczona kadmem - 504 i 1008 mg CaO o kg l s.m.; gleba zanieczyszczona oiowiem - 420 i 840 mg CaO o kg-' s.m.; gleba zanieczyszczona miedzią- 398 i 796 mg CaO o kg -' s.m.; gleba zanieczyszczona cynkiem 860 i 1720 mg CaO o kg-' s.m.; gleba zanieczyszczona niklem 524 i 1048 mg CaO - kg-' s.m. Wapnowanie gleby skażonej pojedynczymi metalami ciężkimi na poziomie III stopnia zanieczyszczenia powoduje ograniczenie kumulacji miedzi, kadmu, ołowiu, niklu i cynku w częściach nadziemnych bobu oraz kadmu i ołowiu w korzeniach, tym większe, im większa jest dawka wapna. Wapnowanie gleby skażonej cynkiem powoduje ograniczenie pobierania tego pierwiastka przez korzenie bobu przy dawce wapna obliczonej wg 2 Hh. Wapnowanie gleby skażonej miedzią może powodować wzrost zawartości tego pierwiastka w korzeniach bobu. Wapnowanie gleby skażonej niklem nie wpływa na zawartość tego pierwiastka w korzeniach bobu.

2

Effect of soil contamination with heavy metals in a mixture with zink and nickel on their content in broad bean (Vicia faba L. ssp. maior) pods and seeds

100%

Gospodarek J. , Nadgórska-Socha A.

Proceedings of ECOpole

|

2009

|

tom Vol. 3, No. 2

301--306

EN

The investigations aimed at an assessment of soil contamination with mixtures of heavy metals (Pb, Cu and Cd) with zinc and nickel on two levels of pollution on heavy metal concentrations in broad bean pods and seeds. Soil contamination with zinc used separately and in a mixture with Cd, Pb or Cu on III level acc. to IUNG classification prevented formation of pods and seeds by broad bean. Heavy metal concentrations in broad bean pods and seeds assumed the following order: Zn > Ni > Cu > Pb > Cd. The soil contamination with nickel in mixture with Cd, Pb or Cu on II level of pollution acc. to IUNG Classification does not cause an increase in the levels of the above-mentioned metals in broad bean seeds, but nickel concentrations increase by ca 2÷4 times. The soil pollution with nickel in a mixture with Cd, Pb or Cu contributed to an increase in the above metals concentrations in broad bean pods relatively to the applied dose, except for copper, whose level did not significantly differ from this element content in the unpolluted pods.

PL

Celem pracy było określenie wpływu skażenia gleby mieszaninami metali ciężkich (Pb, Cu i Cd) z cynkiem i niklem na dwóch poziomach zanieczyszczenia na ich zawartość w strąkach i nasionach bobu. Skażenie gleby cynkiem zastosowanym oddzielnie oraz w mieszaninie z Cd, Pb lub Cu na poziomie III stopnia wg klasyfikacji IUNG prowadzi do niewykształcania strąków i nasion przez bób. Zawartość metali ciężkich w strąkach i nasionach bobu kształtowała się w następującym porządku: Zn > Ni > Cu > Pb > Cd. Skażenie gleby niklem w mieszaninie z Cd, Pb lub Cu na poziomie II stopnia zanieczyszczenia wg klasyfikacji IUNG nie powoduje podwyższenia poziomu wymienionych metali towarzyszących w nasionach bobu, natomiast zawartość niklu wzrasta ok. 2-, 4-krotnie. Skażenie gleby niklem w mieszaninie z Cd, Pb lub Cu przyczyniało się do wzrostu zawartości wymienionych metali w strąkach bobu odpowiednio do zastosowanej dawki, z wyjątkiem miedzi, której poziom nie odbiegał statystycznie istotnie od zawartości tego pierwiastka w strąkach niezanieczyszczonych.

3

Effect of soil pollution with heavy metal mixtures on iron content in broad bean (Vicia faba L.)

100%

Gospodarek J. , Nadgórska-Socha A.

|

tom Vol. 21, nr 4

461--469

EN

The investigations were conducted to determine the effect of soil contamination with mixtures of: lead, copper and cadmium with zinc and nickel on two levels of pollution (acc. to II and III pollution class in IUNG classification) on iron concentrations in broad bean plants. Broad bean, White Windsor c.v. was cultivated in a control soil with natural heavy metal concentrations (Control and Control + NPK) and in the soil contaminated with the mixtures of heavy metals (Ni + Zn, Ni + Cd, Ni + Pb, Ni + Cu, Zn + Cd, Zn + Pb, Zn + Cu) applied in two doses, or with single heavy metals (Cd, Cu, Ni, Zn and Pb) used in a higher dose. Soil contamination with mixtures of Cu and Pb with Zn or Ni and Zn with Ni on the level matching III pollution level in IUNG classification, as well as pollution with mixtures of Cu with Ni and Pb with Zn on the level corresponding to II level of pollution leads to a significant increase in iron concentrations in broad bean shoots but causes its decrease in roots. A decline in Fe content in broad bean roots was observed also under conditions of soil contaminated with mixtures of Ni with Zn, Ni with Pb and Zn with Cu on a lower level of pollution. Cd presence in the mixtures with Ni or Zn, both in a higher and lower dose of the metals leads to alleviating the differences in Fe concentrations in broad bean shoots (and with the lower dose also in roots) in comparison with the control plants.

PL

Celem pracy było określenie wpływu skażenia gleby mieszaninami metali ciężkich: ołowiu, miedzi i kadmu z cynkiem i niklem na dwóch poziomach zanieczyszczenia (wg II i III klasy zanieczyszczenia zgodnie z klasyfikacją IUNG) na zawartość żelaza w roślinach bobu. Bób odmiany Windsor Biały był uprawiany w glebie o naturalnej zawartości metali ciężkich (Kontrola i Kontrola + NPK) oraz w glebie skażonej mieszaninami metali ciężkich (Ni + Zn, Ni + Cd, Ni + Pb, Ni + Cu, Zn + Cd, Zn + Pb, Zn + Cu) zastosowanymi w dwóch dawkach lub pojedynczymi metalami ciężkimi (Cd, Cu, Ni, Zn i Pb) zastosowanymi w wyższej dawce. Skażenie gleby mieszaninami Cu i Pb z Zn lub z Ni oraz Zn z Ni na poziomie odpowiadającym III stopniowi zanieczyszczenia wg klasyfikacji IUNG, a także Cu z Ni i Pb z Zn na poziomie odpowiadającym II stopniowi zanieczyszczenia prowadzi do istotnego wzrostu zawartości żelaza w pędach bobu, natomiast powoduje obniżenie jego poziomu w korzeniach. Spadek zawartości Fe w korzeniach bobu stwierdzono także w warunkach gleby skażonej mieszaninami Ni z Zn, Ni z Pb i Zn z Cu na niższym poziomie zanieczyszczenia. Obecność Cd w mieszaninach z Ni lub z Zn, zarówno przy wyższej, jak i niższej dawce metali prowadzi do zniwelowania różnic w zawartości Fe w pędach bobu (a przy niższej dawce także w korzeniach) w porównaniu do roślin kontrolnych.

4

Effect of soil contamination with heavy metal mixtures on iron content in broad bean (Vicia faba L.) pods and seeds

100%

Gospodarek J. , Nadgórska-Socha A.

|

2013

|

tom Vol. 7, No. 2

485--490

EN

The investigations were conducted to determine the effect of soil contamination with mixtures of: lead, copper and cadmium with zinc and nickel on two levels of pollution (acc. to II and III pollution class in IUNG classification) on iron concentrations in broad bean pods and seeds. Broad bean, White Windsor c.v. was cultivated in a control soil with natural heavy metal concentrations (Control and Control+NPK) and in the soil contaminated with the mixtures of heavy metals (Ni+Zn, Ni+Cd, Ni+Pb, Ni+Cu, Zn+Cd, Zn+Pb, Zn+Cu) applied in two doses, or with single heavy metals (Cd, Cu, Ni, Zn and Pb) used in a higher dose. Most of the analyzed heavy metal mixtures did not affect significantly iron concentrations in broad bean pods. Soil contamination with cadmium according to the dose established on the III pollution level acc. to IUNG classification and with a mixture of Ni with Cu and Zn with Cd acc. to the dose corresponding to II level of pollution in IUNG classification led to a decrease in iron concentrations in broad bean seeds.

PL

Celem pracy było określenie wpływu skażenia gleby mieszaninami metali ciężkich: ołowiu, miedzi i kadmu z cynkiem i niklem na dwóch poziomach zanieczyszczenia (wg II i III klasy zanieczyszczenia zgodnie z klasyfikacją IUNG) na zawartość żelaza w strąkach i nasionach bobu. Bób odmiany Windsor Biały był uprawiany w glebie o naturalnej zawartości metali ciężkich (Kontrola i Kontrola+NPK) oraz w glebie skażonej mieszaninami metali ciężkich (Ni+Zn, Ni+Cd, Ni+Pb, Ni+Cu, Zn+Cd, Zn+Pb, Zn+Cu), zastosowanymi w dwóch dawkach, lub pojedynczymi metalami ciężkimi (Cd, Cu, Ni, Zn i Pb) zastosowanymi w wyższej dawce. Większość z badanych mieszanin metali ciężkich nie wpłynęła istotnie na zawartość żelaza w strąkach bobu. Skażenie gleby kadmem wg dawki ustalonej na poziomie III stopnia zanieczyszczenia wg klasyfikacji IUNG oraz mieszaniną Ni z Cu i Zn z Cd wg dawki ustalonej na poziomie II stopnia zanieczyszczenia wg klasyfikacji IUNG prowadzi do obniżenia zawartości żelaza w nasionach bobu.

5

Heavy Metals Bioaccumulation and Physiological Responses to Heavy Metal Stress in Populations of Silene vulgaris Moench (Garcke) from Heavy Metal Contaminated Sites

80%

Nadgórska-Socha A. , Ciepał R. , Kandziora M. , Kafel A.

|

2009

|

tom Vol. 16, nr 4

389-397

EN

In this study we have evaluated the heavy metals accumulation in the leaves of Silene vulgaris and its influence on glutathione, free amino acids and anthocyanins concentrations. Glutathione is a tripeptide (gamma-Glu-Cys-Gly) which is involved in many metabolic processes of a plant cell. It is related to the sequestration of xenobiotics and heavy metals and it is also an essential component of the antioxidant system, which keeps reactive oxygen species under control. The accumulation of anthocyanin pigments in the leaves can be induced by environmental and anthropogenic stressors, such as pollution, osmotic stress, and nutrients deficiency. The positive role of anthocyanins as well as amino acids and organic acids in metal sequestration is suggested. Samples of Silene vulgaris leaves were collected in May and July 2003-2005 from the heavy metals contaminated sites - from the nearest vicinity of non-ferrous metal smelter Szopienice at the distance of 50, 250, 450 m, from zinc wastes heap in Katowice and from a former calamine site in Dąbrowa Górnicza (the South of Poland). In the previous study we noted that the nearest vicinity of non-ferrous metal smelter Szopienice was more polluted than the other areas. The highest Zn, Cd and Pb accumulation in the leaves of Silene vulgaris was noted in the plants collected in the nearest vicinity of the non-ferrous metal smelter Szopienice. The free amino acids concentrations have differed in the vegetative season. It was higher in the most polluted sites (50 and 250 m) in July. Higher content of the reduced form of glutathione was estimated in the plant leaves collected in the distance of 250 m from the emitter in July than at the beginning of the study. Also the highest anthocyanins accumulation in Silene vulgaris leaves was noticed in July and in plants from we most polluted area (250 m). The estimations, especially glutathione content, seem to be promising in ecophysiological research connected with heavy metals stress in plants growing in the postindustrial areas.

PL

Przeprowadzono badania nad akumulacją Zn, Pb i Cd w liściach Silene vulgaris i wpływie tych metali na zawartość glutationu, wolnych aminokwasów i antocyjanów. Glutation jest tripeptydem (gamma-Glu-Cys-Gly). który jest zaangażowany w obronę przed ksenobiotykami i metalami ciężkimi i jest podstawowym komponentem komórkowej antyoksydacyjnej obrony, utrzymującym reaktywne formy tlenu (ROS) pod kontrolą. Akumulacja barwników antocyjanowych może być powodowana przez środowiskowe i antropogenne czynniki stresowe, takie jak zanieczyszczenie, stres osmotyczny, niedobór składników odżywczych . Sugeruje się pozytywną rolę antocyjan obok, wolnych aminokwasów i kwasów organicznych w oddzielaniu metali ciężkich. Liście roślin Silene vulgaris zbierano w maju i lipcu 2003-2005 z terenów zanieczyszczonych metalami ciężkimi (z najbliższego sąsiedztwa Huty Metali Nieżelaznych "Szopienice" w odległości 50, 250, 450 m, z hałdy pocynkowej w Katowicach Wełnowcu oraz terenu po eksploatacji galmanu w Dąbrowie Górniczej). W poprzednich badaniach wykazano największe zanieczyszczenie metalami ciężkich na terenie najbliżej położonym przy Hucie Metali Nieżelaznych "Szopienice". Największą akumulację Zn, Cd, Pb stwierdzono w liściach roślin Silene vulgaris zbieranych w najbliższym sąsiedztwie emitora (50, 250 m). Stężenie wolnych aminokwasów różniło się podczas sezonu wegetacyjnego. Zawartości były większe na najbardziej zanieczyszczonym terenie w lipcu niż na początku badań. Większą zawartość zredukowanej formy glutationu oznaczono w liściach roślin zbieranych w odległości 250 m od emitora w lipcu niż na początku badań. Zanotowano także największą akumulację antocyjanów w liściach roślin w lipcu i u roślin z najbardziej zanieczyszczonego terenu (250 m). Szczególnie oznaczanie zawartości glutationu wydaje się być obiecujące w ekofizjologicznych badaniach nad stresem wywoływanym przez metale ciężkie u roślin na terenach poprzemysłowych.

6

Heavy metal accumulation and its effects on bladder campion (Silene vulgaris (moench) garcke) plants grown on metal contaminated sites

80%

Heflik M. , Nadgórska-Socha A. , Ciepał R.

|

2006

|

tom Vol. 13, nr 7

657-663

EN

The heavy metal accumulation (Zn, Fe, Pb, Cd, Cu), activity of peroxidase POD (EC 1. 11. 1.7) and chlorophylls and carotenoid contents were investigated in Silene vulgaris plants grown on heavy metal contaminated sites (on three different slag heaps in Piekary Śląskie and in the nearest vicinity of the zinc smelter in Katowice-Szopienice). In the investigated areas plant cover was a result of natural succession. Silene vulgaris was the best Zn bioaccumulator in investigated areas. Moreover Zn from most of the investigated areas was accumulated in higher amounts in shoots, similarly Pb from the 1st and 2nd heap, Cd from the 2nd heap and Cu from the 1st one and from the vicinity of the metal smelter. The decrease of peroxidase (POD) activity and pigment contents were determined in plant leaves collected on the 2nd and 3rd heap, where the higher accumulation of Pb and Cd (for 3rd) was found. The increased POD activity determined in Silene vulgaris leaves collected in the smelter vicinity could be a defensive response especially for a higher concentration of Zn.

PL

Badano akumulację metali ciężkich (Zn, Fe, Pb, Cd, Cu), aktywność peroksydazy, jak i stężenie chlorofili i karotenoidów u roślin Silene vulgaris rosnących na terenach zanieczyszczonych metalami ciężkimi (na 3 różnych hałdach odpadów pohutniczych w Piekarach Śląskich i w najbliższym otoczeniu Huty Metali Nieżelaznych "Szopienice" w Katowicach). Na badanych powierzchniach pokrywa roślinna była wynikiem naturalnej sukcesji. Silene vulgaris na badanych powierzchniach było najlepszym bioakumulatorem cynku. Co więcej, Zn u Silene vulgaris z większości badanych powierzchni akumulowany był w większych ilościach w częściach nadziemnych, podobnie Pb (na hałdzie pierwszej i drugiej), Cd (na drugiej) i Cu (na pierwszej) oraz w najbliższym otoczeniu emitora. Spadek aktywność peroksydazy (POD) i stężenia barwników stwierdzono w liściach roślin zbieranych na 2 i 3 hałdzie, gdzie zanotowano większą akumulację Pb i Cd (dla 3 hałdy). Zwiększona aktywność peroksydazy w liściach Silone vulgaris z najbliższego otoczenia emitora może być reakcją obronną zwłaszcza na podwyższone stężenia Zn.

7

Biomonitoring of Heavy Metals in the Bieszczady National Park Using Soil and Fagus sylvatica L Leaves

80%

Kandziora M. , Ciepał R. , Nadgórska-Socha A.

|

2011

|

tom Vol. 18, nr 5-6

709-715

EN

The investigation of zinc, cadmium, lead and copper content was carried out in the soil (from the level 0–10 cm) and in the leaves of European beech (Fagus sylvatica L.) in the Bieszczady National Park. Samples of soil and plants material were collected in 2007 from 63 selected sites. The level of Zn, Cd and Cu in the plants leaves and soil was below the values considered as toxic levels for the protected area. The lowest and the average (4,4 ěg/g d.m.) concentrations of copper in the leaves of Fagus sylvatica L. were definitely lower than the normal level, which indicated a deficiency of that element. In the analyzed soil samples it was noted that the concentration of Pb (mean 31 ěg/g d.m.) which as higher than the normal level for the protected area.

PL

Przeprowadzono badania dotyczące zawartości metali ciężkich (Zn, Cd, Cu i Pb) w liściach Fagus sylvatica L. i w wierzchniej (0.10 cm) warstwie gleby na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Probki gleby oraz materia3 roślinny zosta3 zebrany w sezonie wegetacyjnym 2007 z 63 wyznaczonych wcześniej stanowisk. Zawartości Zn, Cd i Cu w liściach i glebie nie przekracza3y dopuszczalnych norm dla terenow niezanieczyszczonych. Najni.sze i średnie (4,4 �Ęg/g s.m.) ste.enie miedzi w liściach Fagus sylvatica L. jest zdecydowanie ni.sze ni. ste.enie określane jako .normalne�h, co świadczy o niedoborze tego pierwiastka. Stwierdzono przekroczenie (śr. 31 �Ęg/g s.m.) dopuszczalnego poziomu Pb dla terenow chronionych analizowanych probkach gleby.

8

Bioindication of Heavy Metals Pollution in the Towns: Bedzin and Czeladz

80%

Nadgórska-Socha A. , Ciepał R. , Kandziora-Ciupa M.

|

2011

|

tom Vol. 18, nr 5-6

785-792

EN

The analysis of heavy metals in plant leaves is suggested as a method for the identification of polluted areas. We determinted the following heavy metals: Zn, Pb and Cd concentrations in birch Betula pendula leaves, a common species found in urban parks and postindustrial areas in Poland. Samples of soil and birch leaves were collected in September 2007 from more and less polluted sites in Bedzin and Czeladz (Silesian province, southern Poland, 8 stands for each town). Concentrations of Zn, Pb and Cd in leaves and the upper layer of soil (0–10 cm) were determined. The heavy metal pollution of the investigated cities was on a comparable level. The obtained Cd and Pb concentrations in leaves were below the toxic range. Only Zn concentrations in some sites were higher than the level considered as toxic. Pb and Cd levels determined in the investigations exceed acceptable metal concentrations for soil in more stands in Bedzin.

PL

Jako jedną z metod identyfikacji zanieczyszczonych powierzchni podaje się analizę koncentracji metali ciężkich w liściach roślin. Oznaczano zawartość metali ciężkich Zn, Pb i Cd w liściach brzozy brodawkowatej Betula pendula Roth. pospolitego gatunku występującego w parkach i terenach poprzemysłowych w Polsce. Próbki gleby i liści brzozy pobierano we wrześniu 2007 r. z mniej i bardziej zanieczyszczonych miejsc miasta Czeladzi i Bedzina (województwo śląskie, Polska południowa, 8 stanowisk dla każdego miasta). Mierzono zawartość Zn, Pb, Cd w liściach oraz wierzchniej warstwie gleby (0-10 cm). Stwierdzono podobne zanieczyszczenie Zn, Pb i Cd dla badanych miast. Zawartość Cd i Pb w liściach brzozy była poniżej zakresu stężeń uznawanego za toksyczny dla roślin. Tylko koncentracje Zn na kilku stanowiskach były większe od uznawanych za toksyczne. Dla większości stanowisk badawczych Bedzina stwierdzona w glebie zawartość Pb i Cd była powyżej stężeń uznanych za dopuszczalne.

9

Soil Contamination with Zinc, Cadmium and Lead in the City of Zabrze

71%

Kandziora-Ciupa M. , Nadgórska-Socha A. , Ciepał R. , Słomnicki A. , Barczyk G.

|

tom Vol. 20, nr 1

47--54

EN

Heavy metal concentrations were evaluated in topsoil (0-10 cm) in the city of Zabrze. Soil samples were taken from 71 sites distributed evenly throughout the city, in the vicinity of emitters, roads, residential areas and parks, representing various biotopes – mainly green belts, squares, fields, brownfields, lawns, forests and meadows. Average Zn concentrations ranged from 31.7 mg kg-1 (meadows) to 2057.1 mg kg-1 (brownfields). The highest Cd concentrations were also found in brownfields. The average Cd concentrations ranged from 0.15 up to 13.1 mg kg-1. The Pb concentrations ranged from 31.5 to 520 mg kg-1 and were the lowest in meadows. The highest heavy metal pollutions were in soil samples collected in the vicinity of Road and industrial plants. Results indicate the necessity of soil pollution mapping in cities, especially for proper human risk assessment and for the prevention of further pollution spread.

PL

Oceniano zanieczyszczenie wierzchniej warstwy gleby na terenie Zabrza. Próbki gleby pobierano z 71 stanowisk równomiernie rozłożonych na terenie tego miasta: w pobliżu emitorów zanieczyszczeń, tras komunikacyjnych, z terenu osiedli mieszkaniowych, parków. Stanowiska badań reprezentowane były przez różne biotopy m.in. pasy zieleni, skwery, pola uprawne, nieużytki, trawniki, lasy i łąki. Średni poziom Zn mieścił się w granicach od 31,7 (łąka) do 2057,1 (nieużytki) mg kg-1. Najwyższe stężenia Cd stwierdzono w próbkach gleby pobieranych na terenie nieużytków. Średnia zawartość Cd wahała się od 0,15 do 13,1 mg kg -1. Najniższe koncentracje Pb stwierdzono w próbkach gleby pobieranych na łąkach. Średni poziom zanieczyszczenia tym pierwiastkiem mieścił się w granicach od 31,5 do 520 mg kg-1. Najwyższe poziomy analizowanych metali ciężkich wykazano w próbkach gleby pobieranych w pobliżu emitorów zanieczyszczeń i tras komunikacyjnych. Tworzenie mapy zanieczyszczeń wydaje się być konieczne i pomocne w oszacowaniu ryzyka narażenia zdrowia ludzi, a także może posłużyć w zapobieganiu dalszego rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń.