Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

O wybranych dźwiękonaśladowczych czasownikach związanych z czynnością jedzenia oraz ich nacechowaniu ekspresywnym we współczesnej polszczyźnie

100%

Mitrenga B.

Poradnik Językowy

|

2023

|

tom 809

|

nr 10

48-65

EN

This article discusses the topic of echoic verbs related to the act of eating in the context of their expressive nature in contemporary Polish. The author pays attention to verbs that, according to Maciej Mączyński, indicate the “piggish” model of eating (including ciamkać, glamać, mlaskać, siorbać), verifies which of them are noticed in modern general dictionaries of the Polish language with meanings related to food, and analyses the microstructure of the entries, pointing to indications of the expressive nature of the verbs. She refers the conclusions on the contemporary expressive nature of the analysed verbs to the fi ndings of psychologists regarding misophonia. Moreover, she bases them on observing new phenomena and trends on the Internet, including ASMR, mukbangs, and food challenges. The analysis of contexts has shown that the today’s atitude to the sounds made while eating is differentiated and determined by biological, cultural, psychological, and social factors.

PL

W artykule podjęto tematykę czasowników dźwiękonaśladowczych związanych z czynnością jedzenia w kontekście ich nacechowania ekspresywnego we współczesnej polszczyźnie. Autorka zwróciła uwagę na czasowniki, które według Macieja Mączyńskiego wskazują na „świński” model jedzenia (m.in. ciamkać, glamać, mlaskać, siorbać), zweryfikowała, które z nich we współczesnych słownikach ogólnych języka polskiego notowane są w znaczeniach związanych z jedzeniem oraz poddała analizie mikrostrukturę haseł, wskazując na sygnały świadczące o nacechowaniu ekspresywnym czasowników. Wnioski na temat współczesnego nacechowania ekspresywnego analizowanych czasowników odniosła do ustaleń psychologów dotyczących mizofonii oraz oparła na obserwacji nowych zjawisk i trendów w internecie, do których zaliczyła ASMR, mukbangi oraz food challenges. Analiza kontekstów wykazała, że współcześnie nastawienie do odgłosów wydawanych podczas jedzenia jest zróżnicowane i uwarunkowane czynnikami biologicznymi, kulturowymi, psychologicznymi i społecznymi.

2

Kwalifikatory ekspresywne a identyfikacja słownictwa nacechowanego emocjonalnie w źródłach leksykograficznych

100%

Mitrenga B.

Świat i Słowo

|

2022

|

tom 39

|

nr 2

209-230

EN

Expressive qualifiers and the identification of emotionally marked vocabulary in the lexicographic sources The article compiles and compares the signaling or qualifying expressive vocabulary methods in 13 early and contemporary lexicographic sources. The author refers to the findings of researchers to date, including on the history and scope of use of qualifiers, in particular expressive qualifiers (e.g. piesz., lekcew., pog., wulg., żart.), and other ways of signaling by lexicographers of expressive marking of words, e.g. in the form of terms used in the definition (e.g. „expressively about...”, „with pity about...”, „offensive word”). Based on the collected material, she formulates conclusions about the possibilities and difficulties in the excerption of expressively characterized vocabulary from the lexicographic sources in a diachronic approach. It justifies that in studies of expressive lexis, it is necessary to observe colloquialisms as well as diminutive and bold words. He also draws attention to the possibility of using electronic dictionaries in quantitative and qualitative research on expressively characterized words.

3

Dawne polskie intensyfikatory wywodzące się od staroczeskiego "přieliš"

100%

Mitrenga B.

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

|

2021

|

tom 56

PL

Artykuł poświęcony jest historycznojęzykowej analizie odpowiedników staroczeskiego přieliš, czyli wyrazów bezlisz, brzezlisz, przelisz, przezlisz i przylisz w dawnej polszczyźnie. Autorka przytacza najważniejsze opinie badaczy o wymienionych wyrazach, ich pochodzeniu i znaczeniu. Na podstawie analizy materiału językowego formułuje wnioski dotyczące budowy słowotwórczej staroczeskich odpowiedników přieliš w języku polskim, ich frekwencji w zabytkach literatury polskiej od staropolszczyzny do końca XVI w., znaczenia i statusu tych wyrazów w polszczyźnie, a także przypuszczalnych przyczyn ich zaniku. W artykule przedstawiono przykłady potwierdzające funkcjonowanie wspomnianych wyrazów zarówno w zabytkach języka polskiego m.in. w Biblii królowej Zofii z połowy XV w. i Biblii Jana Leopolity z 1561 r., jak i w słownikach języka polskiego. Ponadto autorka przywołuje informacje o staroczeskim i porównuje równoległe wersety przekładów Biblii na język polski i czeski.

EN

This article is devoted to a historical-linguistic analysis of the equivalents of the Old Czech přieliš in historical Polish: the words bezlisz, brzezlisz, przelisz, przezlisz and przylisz. The study refers to key findings of researchers about these words, their origins and meaning. On the basis of analysis of linguistic material the author formulates conclusions about word-formation of the equivalents of přieliš in Polish, their frequency in monuments of Polish literature from the Old Polish period to the end of the sixteenth century, their meaning and status in Polish, as well as presumable causes of their disappearance from the language. The paper presents examples that confirm their functioning in monuments of the Polish language, such as Biblia królowej Zofii [Queen Sophia’s Bible] from the mid-fifteenth century and Biblia Jana Leopolity [John Leopolita’s Bible] from 1561, as well as in dictionaries of Polish. The study also considers information about Old Czech and compares parallel verses of Polish and Czech Bible translations.

4

Terminologia związana z ekspresywnością języka i leksyką ekspresywną w ujęciu historycznym. Prolegomena

100%

Mitrenga B.

Polonica

|

2020

|

tom 40

EN

The main aim of this paper is an attempt to describe the Polish terminology related to language expressiveness and expressive lexis on base of selected didactic works (historical grammars and handbooks) and linguistic dissertation published in the last fifty years. Author of this article discussed selected terms, e.g. expressiveness, expression, expressive sign, expressive words and typologies of expressive words by Teresa Skubalanka, Stanisław Grabias, Halina Zgółkowa and Artur Rejter. It is a theoretical paper which can be a prolegomena to further research on question devoted to language expressiveness and expressive lexis in historical approach.

PL

Celem artykułu jest próba opisu polskiej terminologii związanej z ekspresywnością języka i leksyką ekspresywną na podstawie wybranych publikacji o charakterze dydaktycznym (historycznych gramatyk i podręczników) oraz opracowań językoznawczych opublikowanych w ostatnim półwieczu. W artykule omówiono wybrane terminy, np. ekspresywność, ekspresja, znak ekspresywny, ekspresywizm, oraz typologie wyrazów ekspresywnych autorstwa Teresy Skubalanki, Stanisława Grabiasa, Haliny Zgółkowej oraz Artura Rejtera. Opracowanie ma charakter teoretyczny i jest przyczynkiem do dalszych badań nad zagadnieniami ekspresywności języka i ekspresywizmów w ujęciu historycznym.

5

O wspólnocie od kuchni

100%

Mitrenga B.

Świat i Słowo

|

2011

|

tom Świat i Słowo 2011, nr 1 (16)

|

nr Świat i Słowo 2012 nr 2 (17)

75-86

EN

The author of the article suggests that cooking is a very important element shaping the sense of community. On the other hand it is a factor determining the specific character of the community in comparison to other groups. Food not only satisfies our basic need but it is also an act of great social significance connected with the history and culture of the community. The author points out that many words in Polish culinary lexis are remainders of influences of foreign cuisines (for example German borrowings like: bigos, cebula, kartofel, szynka). Moreover, the author presents some quotations excerpted from dictionaries and literature concerning Old Polish cuisine and Polish hospitality. Special attention is paid to semantic analysis of the verbs biesiadować, ucztować, częstować and raczyć analysed from the historical perspective.

6

Przedrostki intensyfikujące na- i prze- w ujęciu historycznojęzykowym

100%

Mitrenga B.

Poradnik Językowy

|

2018

|

tom 759

|

nr 10

25-38

EN

This paper is dedicated to an analysis of morphological exponents of intensification, the origin of which in Polish is associated with Czech infl uences, i.e. prefi xes na- and prze-, from the viewpoint of the history of language. Each of the two parts of the study discusses researchers’ opinions about the genesis of the prefixes, indicates the oldest formations containing them, and points to the frequency of the selected forms in Old Polish and in the 16th c. The observation of the language material excerpted from the studies by e.g. K. Kleszczowa, M. Karpluk and S. Urbańczyk, and from lexicographic and corpus-based sources showed that the adjectival intensives with na- were restricted in Polish to rare accounts in Old Polish and in the 16th c. (nasilny (extremely strong)). The intensification prefix prze- has remained present in the contemporary language in examples such as przemiły (extremely nice), yet the scope of its usage has changed over the ages, since formations based on adjectives marked negatively (przezły (extremely bad)) have vanished.