W artykule analizowana jest problematyka popękania społeczeństwa polskiego. Pojęcie to odnoszone jest do tradycyjnych pojęć socjologicznych opisujących zróżnicowania społeczne: podziałów klasowych, podziałów społeczno-politycznych, zróżnicowania stylów życia czy wzorów konsumpcji, nieciągłości dyskursu społecznego. Krótki przegląd stanowisk teoretycznych, od Marksa i Webera aż po Bourdieu, dopełnia bardziej wnikliwa prezentacja dokonań polskich autorów – klasycznych i współczesnych. Jako pole analiz popękania społeczeństwa polskiego wskazuje się: po pierwsze, „klasyczne” podziały wynikłe z różnic w położeniu w strukturze społecznej; po drugie, „nowe” podziały związane z konsumpcją i stylami życia; po trzecie, podziały społeczno-polityczne (rozumiane zgodnie z koncepcją Lipseta i Rokkana); po czwarte, obszar języka, komunikacji, dyskursu. Dalej następuje dyskusja uwzględniająca zarówno koncepcje teoretyczne, jak i – w miarę możliwości – dane empiryczne z czterech wskazanych pól popękania społeczeństwa polskiego. Sformułowane wnioski mają charakter nieostateczny. Obecnie podziały o charakterze klasowo-warstwowym nie zanikają, konsumpcja wykazuje zarówno klasowo-warstwowe zróżnicowanie, jak i jednorodność przekraczającą granice grup społecznych, elektoraty się krystalizują, zaś podziały w sferze języka wydają się wyraziste. Ponadto istnieją pewne zależności struktury klasowej, sfery konsumpcji i zachowań politycznych, z którymi łączą się podziały w sferze języka i dyskursu. Sytuacja wydaje się jednak dynamiczna.
EN
This article analyzes the phenomenon of the fracturing of Polish society. In introducing this concept it relates to the traditional sociological descriptors of social differentiation: class divisions, sociopolitical cleavages, variations in lifestyle or consumption patterns, and discontinuities in public discourse. A short review of theoretical stances, from Marx and Weber through to Bourdieu is complemented by a more in-depth analysis of the contributions of Polish authors – both classical and modern. The scope of analysis of the fracturing of Polish society is determined by: firstly, the “classical” social divisions, deriving from differing positions in the social structure; secondly, the “new” divisions associated with consumption and lifestyles; thirdly, the socio-political cleavages (understood according to Lipset and Rokkan); and fourthly, the field of language, communication, and discourse. This is followed by a discussion of these four fields of the fracturing of Polish society, taking into account both theoretical conceptions and the available empirical data. The findings of this discussion are of a preliminary nature. Currently the divisions into social class-stratum types are continuing in force. Consumption exhibits both class-stratum differentiation as well as uniformities exceeding the boundaries of social groups, the electorates are crystallizing, and the divisions within the sphere of language use seem to be prominent. In addition certain relationships between class structure, consumption patterns and political behaviours also exist, which are associated with divisions in language use and discourse. The landscape of these differences is, however, subject to rapid changes.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.