Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Językowy i społeczno-kulturowy obraz życia wsi kujawskiej na przełomie XIX i XX w. na podstawie powieści Franciszka Becińskiego Wieś na zakręcie drogi

100%

Moch W.

Język. Religia. Tożsamość

|

2023

|

nr 2 (28)

211-226

PL

W naukach historycznych od pewnego czasu panuje tendencja do opisu historii polskiego chłopstwa jego oczyma. Dzięki takiemu podejściu znaczenie zyskują nie tylko relacje czystohistoryczne, ale także świadectwa literackie. Należy do nich powieść chłopskiego pisarza i poety Franciszka Becińskiego Wieś na zakręcie drogi, ujmująca w szerokiej, barwnej panoramie obraz życia na wsi kujawskiej na przełomie XIX i XX w. i reprezentująca chłopski punkt widzenia. Zgodnie z etnolingwistyczną koncepcją profilowania została przedstawiona za pomocą różnych opozycji językowo-kulturowych i społecznych pojemność pojęcia lud. U Becińskiego zarysowują się zwłaszcza opozycje wieś – dwór, lud – kościół, religijność i ludyczność, kobiety – mężczyźni. Analiza w obrębie opisanych profili pozwala wysnuć wniosek, że historii kujawskiej wsi na przełomie XIX i XX w. nie da się ująć jedynie z perspektywy przemocy pana nad chłopem, a stosunki społeczne, zarówno w obrębie samej wsi, jak i na linii wieś – dwór były tu znacznie bardziej skomplikowane.

EN

In the historical sciences for some time there has been a tendency to describe the history of the Polish peasantry through his eyes. Thanks to this approach, not only purely historical accounts gain importance, but also literary testimonies. One of them is the novel by the peasant writer and poet Franciszek Beciński, The Village on the Bend of the Road, presenting a wide, colorful panorama of life in the Kuyavian countryside at the turn of the 19th and 20th centuries and representing the peasant’s point of view. According to the ethnolinguistic concept of profiling, the capacity of the concept of LUD (folk, people) was presented by means of various linguistic, cultural and social oppositions. In Beciński’s works, the oppositions of village and manor, folk and church, religiosity and ludic character, women and men are particularly visible. The analysis within the described profiles allows us to draw the conclusion that the history of the Kuyavian village at the turn of the 19th and 20th centuries cannot be captured only from the perspective of the violence of the lord over the peasant, and social relations, both within the village itself and between the village and the manor house, were here much more complicated.

2

Stylistyka tekstów reklamujących produkty żywnościowe dla dzieci

100%

Moch W.

Język. Religia. Tożsamość

|

2024

|

nr 1 (29)

55-74

PL

Teksty i slogany reklamujące produkty żywnościowe dla dzieci zawierają szereg sposobów stylistyczno-kulturowego i semantycznego kształtowania ich nazw i towarzyszących im opisów. Do najważniejszych chwytów, stosowanych w bardziej rozbudowanych tekstach, należy wykorzystywanie klasycznej narracji baśniowej, stylu narracji filmów animowanych oraz nazw tworzących marki(loga) znanych grup influencerów. W przypadku pojedynczych lub kilkuskładnikowych wyrażeń i nazw firmowych, mamy do czynienia z innowacjami stylistyczno-słowotwórczymi stworzonymi na bazie nazw firm producenckich, a także imion i wyrazów pospolitych. Są to formy przybierające najczęściej formę zdrobnień i spieszczeń, rzadziej – zgrubień. Owe neologizmy także stają się chrematonimami, odróżniając dany produkt od wielu podobnych, wytwarzanych przez inne firmy. Ich twórcy niejednokrotnie wykazują się dużą kreatywnością w ich wymyślaniu.

EN

Texts and slogans advertising children’s food products contain a number of ways of stylistic, cultural and semantic shaping of their names and accompanying descriptions. The most important tricks used in more complex texts include the use of classic fairy tale narratives, the narrative style of animated films and the names creating brands (logos) of famous groups of influencers. In the case of single or multi-component expressions and company names, we are dealing with stylistic and word-formation innovations created on the basis of the names of production companies, as well as names and common words. These forms most often take the form of diminutives and shortenings, less often - thickenings. These neologisms also become chrematonyms, distinguishing a given product from many similar ones produced by other companies. Their creators are often very creative in coming up with them.

3

Kresy północne i Kujawy wschodnie – paralele. Konstruowanie tożsamości narracyjnej przez Marię Danilewicz Zielińską w cyklu opowiadań „Biurko Konopnickiej”

100%

Moch W.

Acta Baltico-Slavica

|

2023

|

tom 47

PL

Maria Danilewicz Zielińska była pisarką pochodzącą z Kujaw, ale całe dorosłe życie spędziła na emigracji. Jej autobiograficzne opowiadania pod tytułem Biurko Konopnickiej są przykładem konstruowania tożsamości narracyjnej, której podstawę stanowią ludzie zakorzenieni w małych ojczyznach i związane z nimi zdarzenia. Pierwsza z lokalnych ojczyzn to Kujawy – autorka urodziła się i przez pierwsze dwadzieścia jeden lat żyła w Aleksandrowie Pogranicznym (dziś: Kujawskim). Druga – Kresy północne dawnej Rzeczypospolitej; Danilewicz łączyły z nimi ścisłe więzy rodzinne, a także żywa pamięć o ludziach pióra stamtąd. Paralele rodzinne, historyczne i literackie, łączące, ale i dzielące oba obszary geograficzno-kulturowe, układają się w pary: pierwsza to Kujawy z ich miasteczkami, przyrodą oraz mieszkańcami i ich obyczajami, a z drugiej strony Wileńszczyzna i Nowogródczyzna, związani z nią poeci, tacy jak A. Mickiewicz i W. Syrokomla, oraz zwykli ludzie z ich dramatycznymi losami przesiedleńców. Drugą parę stanowią rzeki i związane z nimi historie: Wisła i Niemen. Te wszystkie komponenty są miejscami pamięci konstytuującymi hybrydyczną tożsamość emigracyjnej autorki z pogranicza historyczno-kulturowego, budowaną przez pamięć autobiograficzną. Snując owe paralele, nadawała im znamię swojskości, unikając patosu i mitologizacji, niemniej dojmująca tęsknota za utraconą ojczyzną ewokowała jej idealizację, widoczną zwłaszcza w opisach przyrody.

EN

Maria Danilewicz Zielińska was a writer from the region of Kujawy, but she spent her entire adult life in exile. Her autobiographical stories collected in the volume entitled Biurko Konopnickiej [Konopnicka’s Desk] are an example of constructing a narrative identity based on people rooted in their homelands and related events. The first of the local homelands is Kujawy: the author was born in Aleksandrów Pograniczny (today: Aleksandrów Kujawski) and lived there for the first twenty-one years of her life; the second one is the northern Borderland (Kresy) of the former Polish Lithuanian Commonwealth. Danilewicz had close family ties with the latter, as well as a living memory of its poets and writers. The family, historical and literary parallels connecting but also separating both geographical and cultural areas form pairs. The first one is Kujawy with its towns, nature, inhabitants and their customs, and, on the other hand, the Vilnius and Navahrudak regions, their poets, such as Adam Mickiewicz and Władysław Syrokomla, and ordinary people with their dramatic fate of being displaced. The second pair are rivers and stories related to them: the Vistula and the Nemunas. All these components are places of memory which constitute a hybrid identity of the émigré author from a historical and cultural borderland, an identity constructed by autobiographical memory. Weaving these parallels, she endows them with familiarity, avoiding pathos and mythologisation. Nevertheless, the overwhelming longing for the lost homeland is coupled with its idealisation, especially apparent in the descriptions of nature.

4

Barwy polszczyzny w powieści Anny Cieplak "Rozpływaj się"

100%

Moch W.

Język. Religia. Tożsamość

|

2022

|

nr 2 A (26)

75-86

PL

Celem artykułu jest ukazanie różnorodności leksykalnej i stylistycznej polszczyzny używanej na Górnym Śląsku, przedstawionej przez Annę Cieplak, oraz wskazanie na procesy językowo-kulturowe, jakim ulega język młodszych i starszych pokoleń zamieszkujących ten region. Do najważniejszych z nich należy zanikanie gwary śląskiej w mowie trzydziestoletnich bohaterów i nasilenie wulgaryzacji języka jako skutek braku w ich życiu perspektyw zawodowych i osobistych. W warstwie leksykalnej powieści dominuje odmiana potoczna polszczyzny wraz z młodzieżowym slangiem, z dużą liczbą anglicyzmów, mniejszą – germanizmów, głównie ze sfery internetu i używek. Można tu mówić o leksykalno-stylistycznej hybrydyczności opisu świata jako narzędzia wyrażania jego różnorodności i złożonej tożsamości Ślązaków.

EN

The aim of the article is to show the lexical and stylistic diversity of the Polish language used in Upper Silesia, presented by Anna Cieplak, and to indicate the linguistic and cultural processes which the language of younger and older generations living in this region undergoes. The most important of them include the disappearance of the Silesian dialect in the speech of the thirty-year-old heroes and the intensification of vulgarization of the language as a result of the lack of professional and personal prospects in their lives. The lexical layer of the novel is dominated by the colloquial version of the Polish language along with youth slang, with a large number of Anglicisms, and a smaller number – Germanisms, mainly from the sphere of the Internet and stimulants. One can speak of the lexical-stylistic hybridity of the description of the world as a tool for expressing its diversity and complex identity of Silesians.