Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Nadzór państwa nad punktami katechetycznymi na przykładzie działań administracji w Zielonej Górze wobec Kościoła gorzowskiego

100%

Mazurkiewicz D.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

tom 14

111-139

PL

Bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej władze komunistyczne przystąpiły do ograniczania wpływu Kościoła na środowisko szkolne. Pomimo zobowiązania do nieutrudniania nauczania religii w szkołach, podjętego w „Porozumieniu” z 1950 r., przystąpiły do zmniejszania godzin lekcji religii i usuwania katechetów. W związku z tym, już w roku szkolnym 1952/1953, Kościół przystąpił do organizowania punktów katechetycznych. Chwilowa zmiana nastąpiła na fali „odwilży” w roku 1956, kiedy to szkoły stały się na nowo miejscem nauczania religii. Stan ten trwał jednak tylko do roku 1961, bowiem wtedy wraz z ustawą z dnia 15 lipca ostatecznie usunięto katechezę ze szkoły, a wszelką działalność oświatowo – wychowawczą poddano nadzorowi Ministerstwa Oświaty. Na jej podstawie wydane zostało zarządzenie w sprawie prowadzenia punktów katechetycznych i instrukcja w sprawie ich rejestracji. Stały się one podstawą do uzurpowania sobie przez władze komunistyczne prawa do wizytowania i kontrolowania zajęć prowadzonych w punktach katechetycznych. W parafiach Kościoła gorzowskiego znajdujących się na terenie województwa zielonogórskiego władze wyznaniowe i oświatowe próbowały zmusić księży do podporządkowania się wydanym przepisom, jednak zdecydowana postawa Kurii gorzowskiej powodowała, że jedynie nieliczni księża rejestrowali punkty katechetyczny i pobierali wynagrodzenie za nauczanie religii. Również niewielu księży godziło się na wizytowanie lekcji religii odbywających się w pomieszczeniach kościelnych i składanie sprawozdań z nauczania. Widząc nieskuteczność zarówno działań administracyjnych, jak i bezprawnych nacisków polegających na zastraszaniu, szantażowaniu i karaniu księży nauczających w punktach katechetycznych, w połowie lat 70-tych władze państwowe praktycznie zrezygnowały z nadzoru nad punktami katechetycznymi, a w październiku 1981 r. uchyliły krzywdzące Kościół przepisy uznając przy tym, że katecheza parafialna jest wewnętrzną sprawą kościołów i związków wyznaniowych.

EN

Immediately after World War 2, the communist authorities began to curb the Church's influence on the educational environment. Despite the commitment not to obstruct religious education in schools, undertaken in the Church-State Agreement of 1950, the authorities decided to reduce the number of religion classes and expel the instructors. In response, already in the school year 1952/1953, the Church initiated the establishment of religious instruction centres. A temporary change occurred during the political 'thaw' in 1956, when religion was re-established as a school subject. This condition, however, lasted no longer than until 1961; according to the newly enacted law of 15 July 1961, religious instruction was ultimately removed from educational establishments, and the supervision over the entire educational activity was to be exercised by the Ministry of Education. The provisions of the new law provided for the management of religious instruction centres and instructed on their official registration. Consequently, the communist authorities were vested with special powers to visit and monitor the activities of such centres. In the parishes of the Gorzow Church located in the Zielona Gora region, the authorities responsible for handling denominational and educational affairs tried to make priests comply with the regulations, but the unyielding stance of the Gorzow Curia resulted in merely few priests registering their religious instruction classes and accepted remuneration for the teaching. Also, few priests consented to the authorities visiting religion classes held in the church premises and reporting on the instruction. Confronted with the ineffectiveness of both administrative action and unlawful pressure involving intimidation, blackmailing and punishing the priests conducting religion classes in the centres, in the mid-1970s, the authorities practically abandoned the control of such establishments, and in October 1981 repealed the unfair regulations recognizing that any religious instruction in parishes is an internal matter of churches and religious associations.

2

Wpływ państwa na obsadę stanowisk kościelnych w latach 1950-1972 na przykładzie działań administracji wyznaniowej w Zielonej Górze wobec Kościoła gorzowskiego

100%

Mazurkiewicz D.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2008

|

tom 11

255-278

PL

Priorytetem władzy komunistycznej w Polsce było wyeliminowanie Kościoła z życia publicznego i uformowanie nowego „socjalistycznego człowieka”. Jednym ze sposobów osiągnięcia tego celu były próby administracyjnego ograniczania podstawowego prawa rządców diecezji do swobodnego mianowania na stanowiska kościelne. Administracja wyznaniowa Polski Ludowej starała się w ten sposób doprowadzić do obsadzenia stanowisk kościelnych, zwłaszcza w kuriach, seminariach i na parafiach, księżmi uległymi władzy państwowej mając nadzieję na stworzenie kościoła narodowego, niezależnego od decyzji Stolicy Apostolskiej. Jako pierwszy do realizacji tego celu posłużył dekret z dnia 9 lutego 1953 r. Wprowadzał on nadzór władz państwowym nad tworzeniem, przekształcaniem, znoszeniem i obejmowaniem duchownych stanowisk kościelnych oraz umożliwiał usuwanie niewygodnych duchownych z zajmowanych urzędów. Kolejny dekret został wydany 31 grudnia 1956 r. Nie znosił on nadzoru państwa nad tworzeniem i obsadzaniem stanowisk kościelnych, ale liberalizował istniejące dotąd przepisy. Stał się jednak na długie lata narzędziem do ograniczenia polityki personalnej Kościoła. Stosowanie obydwu dekretów zostało przedstawione w artykule na przykładzie działań administracji wyznaniowej w Zielonej Górze wobec Kościoła gorzowskiego, ponieważ był on uważany przez władze państwowe za najbardziej wrogi pod względem przestrzegania ich postanowień. Duża zasługa w tym biskupa Wilhelma Pluty, który obsadzał parafie według swojej woli i bronił księży prześladowanych przez totalitarny system oraz tworzył tzw. wikariaty eksponowane, w których zamieszkiwał wikariusz formalnie zależny od administratora parafii, a praktycznie prowadzący samodzielny ośrodek duszpasterski. Zdecydowanej postawie duchowieństwa i świeckich należy przypisać również fakt, że Wydziałowi do Spraw Wyznań w Zielonej Górze nie udał się eksperyment z utworzeniem niezależnej od struktur kościelnych parafii w Gądkowie Wielkim, wobec czego – na podstawie analizy zachowanych dokumentów archiwalnych - należy wyciągnąć wniosek, że zielonogórska administracja wyznaniowa mimo znacznego nakładu sił i środków nie uzyskała znacznego wpływu na obsadzanie stanowisk kościelnych.

EN

The priority of the communist authorities in Poland was to eliminate the Church from public life and to form a new “socialist person”. One of the ways of achieving that aim were the attempts to curb the basic right of diocesan authorities to freely choose candidates for ecclesiastical posts. In that way, the ecclesiastical administration of the People's Republic of Poland intended to staff ecclesiastical posts, especially in curias, seminaries and parishes, with priests submissive to the state authorities, hoping to create a national church that would be autonomous from the decisions of the Holy See. The first step designed to help achieve this goal was the decree of 9 February, 1953. It introduced the supervision of the state authorities over creating, transforming, abolishing and taking ecclesiastical posts and made it possible to remove inconvenient priests from their positions. The next decree was issued on 31 December, 1956. It did not abolish the state’s supervision over creating and staffing ecclesiastical posts, but liberalized the existing regulations. However, it was an instrument for restricting the personal politics of the Church for many years. The application of both decrees is presented in the article on the example of the activity of the ecclesiastical administration in Zielona Góra towards the Gorzów Church, since that Church was considered by the state authorities as the most hostile as far as the observation of their decisions was concerned. The credit goes to bishop Wilhelm Pluta, who staffed the parishes in his own way and defended priests who were persecuted by the totalitarian system as well as created so-called exposed curacies, inhabited by a curate who was formally dependent on the parish administrator, but in practice was in sole charge of his pastoral centre. It is owing to the uncompromising attitude of the clergy and laity that the Office for the Matters Concerning Religions did not succeed in their trial to create a parish independent from the Church structures in Gądków Wielki. On that basis, after analyzing the extant archival documents, one is led to the conclusion that the ecclesiastical administration in Zielona Góra, in spite of remarkable efforts and means, did not gain any significant influence on the staffing of ecclesiastical posts.

3

Przyczyny odmowy wszczęcia dochodzenia wstępnego w przypadkach oskarżeń wobec duchownych o czyny contra sextum z osobami małoletnimi

100%

Mazurkiewicz D.

Studia Paradyskie

|

2022

|

nr 32

121-143

EN

The usual procedure of the ordinary or the hierarch when receiving information about an offense of a cleric contra sextum committed against a minor or a person legally equated with him, is to initiate a preliminary investigation. Such action is necessary whenever the allegation of a crime appears at least probable. Its purpose is to investigate whether fumus delicti exists in a specific case. This is done by collecting evidence in the form of hearing the person who made the report, the alleged victim, witnesses, or the accused himself, and collecting documents that make the accusation probable or undermining it. After the proceedings are completed, the evidence is sent to the Congregation for the Doctrine of the Faith or another competent department. Canon law, however, provides for situations in which an ecclesiastical superior should not initiate a preliminary investigation after receiving a report of an offense. This is mainly the case when the accusation seems improbable. This type of case includes circumstances where the accused was not a clergyman at the time of the crime, the alleged victim was no longer a minor, and if it is obvious that the accused could not be present at the scene of the crime. It is not a taxonomic calculation, but other circumstances that would result in a refusal to initiate a preliminary investigation would also have to result from the impossibility of the crime, and never from an arbitrary decision of the church superior. However, even in these situations, the ordinary or the hierarch must inform the Holy See of his decision. In addition, as a reason for refusing to initiate an investigation, one should indicate situations where it is unnecessary, because the church authority has received sufficient evidence from state law enforcement agencies, or when the act is notorious due to the verdict issued by the state court, or when the accused admits to the accused of the acts, with the simultaneous presentation of at least general evidence confirming the guilt. In addition, no evidence proceedings are instituted in the case of accusations brought against the deceased.

PL

Zwyczajnym sposobem postępowania ordynariusza lub hierarchy w sytuacji otrzymania informacji o przestępstwie duchownego contra sextum, popełnionego wobec małoletniego lub osoby prawnie z nim zrównanej, jest wszczęcie dochodzenia wstępnego. Takie działanie jest konieczne zawsze wtedy, gdy doniesienie o przestępstwie wydaje się przynajmniej prawdopodobne. Jego celem jest zbadanie, czy w konkretnym przypadku istnieje fumus delicti. Dokonuje się tego poprzez zebranie materiału dowodowego w postaci wysłuchania osoby składającej doniesienie, domniemanej ofiary, świadków, ewentualnie samego oskarżonego i zebranie dokumentów uprawdopodabniających oskarżenie lub je podważających. Po zakończeniu postępowania materiał dowodowy jest przesyłany do Kongregacji Nauki Wiary lub innej kompetentnej dykasterii. W prawie kanonicznym przewidziane są jednak sytuacje, gdy przełożony kościelny po otrzymaniu doniesienia o przestępstwie nie powinien wszczynać dochodzenia wstępnego. Ma to przede wszystkim miejsce wtedy, gdy oskarżenie wydaje się nieprawdopodobne. Do tego typu przypadków należy zaliczyć okoliczności, w których osoba oskarżana w chwili dokonywania przestępstwa nie była duchownym, gdy domniemana ofiara nie była już małoletnia oraz jeżeli jest rzeczą oczywistą, że oskarżony nie mógł być obecny w miejscu popełnienia przestępstwa. Nie jest to co prawda wyliczenie taksatywne, ale inne okoliczności, które powodowałyby odmowę wszczęcia dochodzenia wstępnego, również musiałyby wynikać z niemożności zaistnienia przestępstwa, a nigdy z arbitralnej decyzji przełożonego kościelnego. Jednak nawet w tych sytuacjach ordynariusz lub hierarcha musi poinformować o swojej decyzji Stolicę Apostolską. Dodatkowo jako przyczynę odmowy wszczęcia dochodzenia należy wskazać sytuacje, gdy jest ono zbędne, bowiem władza kościelna otrzymała wystarczający materiał dowodowy od państwowych organów ścigania, lub gdy czyn jest notoryjny z racji wydania wyroku przez sąd państwowy albo niebudzący wątpliwości z tytułu przyznania się oskarżonego do zarzucanych mu czynów, z jednoczesnym przedstawieniem przez niego choćby ogólnych dowodów potwierdzających winę. Dodatkowo nie wszczyna się postępowania dowodowego w przypadku oskarżeń wniesionych wobec zmarłych.

4

Ingerencje władz państwowych w sprawowanie kultu publicznego na przykładzie działań zielonogórskiej administracji wyznaniowej wobec Kościoła gorzowskiego w latach 1945-1972

100%

Mazurkiewicz D.

Colloquia Theologica Ottoniana

|

2019

|

nr 2

35-55

EN

After World War II, the state authorities of the People’s Poland in a planned way departed from the principle of ideological neutrality of the state. In its place came the thesis stating the need for far-reaching intervention in matters of conscience and religion of citizens. As a result, the communist authorities tried to interfere in both human consciences and impede the exercise of the right to public profession of faith. The Bureau for religious affairs established in 1950 played a special role in the denominational policy of the state. His real task was to oversee and fight the Catholic Church and other denominations. He did not run an independent policy, but performed the tasks assigned by the political bureau of the Central Committee of the PZPR. In voivodeships, in turn, policy towards religion was implemented by departments for religious affairs. The department in Zielona Góra, among many actions aimed at the functioning of the Gorzów Church, interfered in the exercise of public worship. His actions consisted in hindering pilgrimages, services and celebrations. The apogee of the department’s hostile actions towards the Church occurred during the peregrination of the image of Our Lady of Częstochowa and the millennium of the baptism of Poland, when by all possible and often unlawful methods, religious administration employees tried to prevent the participation of the faithful in services. The repression used against the clergy and lay faithful did not bring the expected results. The externalized forms of religiosity could not be removed from the public space, what is more, attempts to interfere in the performance of public worship not only did not result in atheisation of society, but resulted in even greater participation of the faithful in religious ceremonies.

PL

Po II wojnie światowej władze państwowe Polski Ludowej w planowy sposób odeszły od zasady neutralności światopoglądowej państwa. W jej miejsce pojawiła się teza głosząca konieczność daleko posuniętej interwencji w sprawy sumienia i wyznania obywateli. Skutkiem tego władze komunistyczne starały się ingerować zarówno w ludzkie sumienia, jak i utrudniać realizację prawa do publicznego wyznawania wiary. Szczególną rolę w polityce wyznaniowej państwa odgrywał powołany w 1950 roku Urząd do Spraw Wyznań. Jego prawdziwym zadaniem było nadzorowanie i zwalczanie Kościoła katolickiego oraz innych wyznań. Nie prowadził on w zasadzie samodzielnej polityki, ale wykonywał zadania wyznaczone przez biuro polityczne KC PZPR. Z kolei w województwach politykę wyznaniową realizowały wydziały do spraw wyznań. Wydział w Zielonej Górze, spośród wielu akcji wymierzonych w funkcjonowanie Kościoła gorzowskiego, ingerował w sprawowanie kultu publicznego. Jego działania polegały na utrudnianiu przeprowadzania pielgrzymek, nabożeństw i uroczystości. Apogeum wrogich wobec Kościoła działań wydziału przypadło na czas peregrynacji obrazu Matki Bożej Częstochowskiej i milenium chrztu Polski, kiedy to wszelkimi możliwymi, a przy tym niejednokrotnie bezprawnymi metodami, pracownicy administracji wyznaniowej starali się uniemożliwiać udział wiernych w nabożeństwach. Stosowane represje wobec duchowieństwa i wiernych świeckich nie przyniosły jednak spodziewanych efektów. Nie udało się wyrugować z przestrzeni publicznej uzewnętrznionych form religijności, co więcej, próby ingerencji w wykonywanie kultu publicznego nie tylko nie skutkowały ateizacją społeczeństwa, ale powodowały jeszcze liczniejszy udział wiernych w uroczystościach religijnych.

5

Postulaty de lege ferenda do nowelizacji konstytucji apostolskiej Vos estis lux mundi

100%

Mazurkiewicz D.

Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie

|

2022

|

tom 29

295-310

EN

On June 1, 2019, the apostolic constitution motu proprio of Pope Francis Vos estis lux mundi entered into force, which deals with the method of submitting notifications about broadly understood sexual crimes and regulates the responsibility of church superiors for acts consisting in actions or omissions aimed at disrupting or avoiding civil or canonical investigations against their subordinates, members of religious institutes and societies of apostolic life for crimes contra sextum committed against minors and their equated persons. These norms have been issued ad experimentum for a period of three years, and on this basis, in the territory of Poland alone, several church superiors have been punished so far. Currently, the Holy See has asked for comments to be submitted before a possible amendment to the act. In response to this call, this article presents possible directions for change. It’s concern the unification of material norms regarding clerical sexual offenses in all church legislation, clarification of procedural norms, especially when it comes to the right of the accused to defense, as well as changing the method of conducting preliminary investigations and introducing provisions aimed at greater transparency in the conduct of criminal administrative proceedings against accused persons. The postulated changes may contribute to the transformation of people guilty of neglect, to bringing justice to the fore and to remedying the scandal. They can also serve to increase the transparency of church criminal proceedings, which will protect the community of the People of God from accusations of covering up crimes contra minores.

PL

1 czerwca 2019 roku weszła w życie konstytucja apostolska motu proprio papieża Franciszka Vos estis lux mundi, która dotyczy sposobu składania zawiadomień o szeroko rozumianych przestępstwach seksualnych oraz normuje odpowiedzialność przełożonych kościelnych za czyny polegające na działaniach lub zaniechaniach mających na celu zakłócanie lub unikanie dochodzeń cywilnych lub kanonicznych przeciwko podległym im duchownym, członkom instytutów zakonnych i stowarzyszeń życia apostolskiego za przestępstwa contra sextum popełnione wobec małoletnich i osób z nimi zrównanych. Normy te zostały wydane ad experimentum na okres trzech lat i tylko na terenie Polski. Na ich podstawie do tej pory ukaranych zostało kilku przełożonych kościelnych. Aktualnie Stolica Apostolska poprosiła o zgłaszanie uwag przed ewentualną nowelizacją ustawy. W odpowiedzi na to wezwanie artykuł przedstawia możliwe kierunki zmian. Dotyczą one ujednolicenia norm materialnych dotyczących przestępstw seksualnych duchownych w całym prawodawstwie kościelnym, uściślenia norm procesowych, zwłaszcza jeżeli chodzi o prawo oskarżonych do obrony, a także zmiany spo¬sobu prowadzenia dochodzenia wstępnego oraz wprowadzenia zapisów zmierzających do większej przejrzystości w prowadzeniu postępowań karnoadministracyjnych wobec oskar¬żonych. Postulowane zmiany mogą przyczynić się do przemiany osób winnych zaniedbań, wyrównania sprawiedliwości i naprawieniu zgorszenia. Mogą posłużyć również większej transparentności kościelnych postępowań karnych, co uchroni wspólnotę Ludu Bożego przed oskarżeniami o tuszowanie przestępstw contra minores.

6

Kanoniczne środki zapobiegawcze w przypadku oskarżeń o czyny contra sextum Decalogi praeceptum z osobami małoletnimi

100%

Mazurkiewicz D.

Studia Paradyskie

|

2021

|

nr 31

143-161

PL

Postawa władzy kościelnej wobec przestępstw contra sextum popełnianych przez duchownych wobec dzieci i młodzieży, powinna charakteryzować się wiernym realizowaniem norm kanonicznych, wskazanych zarówno przez prawodawcę powszechnego, jak i partykularnego. Do przewidzianych przez prawo kanoniczne sposobów reagowania na oskarżenia o czyny nierządne z osobami małoletnimi, należy zaliczyć również środki zapobiegawcze. Nie są one karą w ścisłym tego słowa znaczeniu, bowiem mogą być stosowane na różnych etapach postępowania wobec oskarżonego. Należą do nich przede wszystkim: oddalenie od posługi, zadań i urzędów kościelnych, nakaz lub zakaz przebywania na jakimś miejscu lub terytorium oraz zakaz publicznego uczestnictwa w Eucharystii. Ich celem jest zapobieżenie zgorszeniu, ochrona wolności świadków i zagwarantowanie sprawiedliwości. Powinny być nakładane w formie pisemnego nakazu. Ich dysponentem jest ordynariusz. Mogą być zmieniane w trakcie trwania postępowania, należy je odwołać, gdy ustanie przyczyna ich nałożenia, zawsze natomiast ustają wraz z zakończeniem procesu karnego lub postępowania karnoadministracyjnego. Przy ich stosowaniu przełożony kościelny musi mieć na uwadze zarówno dobro domniemanych ofiar i ich bliskich, jak i prawa oskarżonego.

EN

The attitude of the ecclesiastical authority towards crimes „contra sextum” against children and adolescents committed by clergy should be characterized by faithful implementation of canonical norms indicated by both the general and particular legislator. Methods of responding to allegations of sexual misconduct against minors under canon law also include remedial measures. These are not a punishment in the strict sense of the word, as thesecan be applied at various stages of the proceedings against the accused. These include, first of all, dismissal, the tasks and ofices of the Church, the order or prohibition of staying in a place or territory, the prohibition of public participation in the Eucharist, and their purpose is to prevent scandal, protect the freedom of witnesses and guarantee justice. These should be imposed in the form of a written order. These are administered by the ordinary. These may change in the course of the proceedings, these should be annulled when the reason for their imposition ceases to exist, but they always cease at the end of the criminal or administrative-criminal trial. In applying them, the Church superior must take into account both the interests of the alleged victims and their relatives and the rights of the accused.

7

Struktura terenowej administracji wyznaniowej PRL na przykładzie Wydziału do Spraw Wyznań w Zielonej Górze w latach 1950–1972

100%

Mazurkiewicz D.

Colloquia Theologica Ottoniana

|

2020

|

tom 36

281-306

EN

The post-war internal policy of the communist authorities of the Polish People’s Republic was aimed at taking over all aspects of social life. Therefore, this policy could not ignore the interest in the community dimension of human religiosity, as it was seen as a threat to building a new order based on a materialistic vision of a man. There was no room in such an approach for harmonious cooperation between the state authorities and the Catholic Church. Even the need to rebuild the country after the war, especially in the so-called “Recovered Territories”, and to create the state administration from scratch and organise social life did not induce the authorities to seek a mutual understanding. On the contrary, the process of the systematic removal of the Church from public life was initiated. A specialised governmental body for Church matters was created to achieve this goal. At the central level, it was the Office for Religious Affairs, while in provinces, local units were established to interfere with the activities of particular churches. One of them was the Department for Religious Affairs in Zielona Góra, which covered all matters concerning religious associations, especially Church administration in the capital, Gorzów Wielkopolski. The Department tried to shape the religious policy by influencing the filling of Church positions and issuing orders aimed at obtaining supervision over the seminaries and parish catechesis. Decisions were also made regarding the disposal of sacred and Church buildings, and, in matters related to the financial activities of the Church, opinions were given by the financial departments of the state administration before making the decision. The Faculty’s policy was not independent. The action plan towards the Gorzów Church was developed by the Department for Religious Affairs in Zielona Góra in conjunction with the Administrative Department of the Provincial Committee of the Polish United Workers ’Party and the 4th Department of the Provincial Citizens Militia Headquarters. Finally, it consulted with the Administrative Department of the Central Committee, as this was the committee that pursued the long-term goals of the denominational policy defined by successive conventions of the Polish United Workers’ Party. Detailed instructions for the Faculty of Zielona Góra also came from the Office for Religious Affairs in Warsaw, which participated in the preparation of individual legal acts concerning the Catholic Church and supervised the religious policy conducted in local departments. All these activities were to serve the planned atheisation of society.

PL

Powojenna polityka wewnętrzna władz komunistycznych Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej zmierzała do zawładnięcia wszelkimi aspektami życia społecznego. W związku z tym nie mogła pomijać zainteresowania wspólnotowym wymiarem ludzkiej religijności, gdyż to w niej widziała zagrożenie dla budowania nowego, opartego na materialistycznej wizji człowieka, ładu. W takiej optyce działania nie było miejsca na harmonijne współdziałanie władzy państwowej oraz Kościoła katolickiego. Nawet konieczność odbudowy państwa po zniszczeniach wojennych, a na tzw. Ziemiach Odzyskanych potrzeba tworzenia od podstaw administracji państwowej i organizowania życia społecznego nie skłaniały władz do szukania dróg porozumienia. Wręcz przeciwnie, zainicjowany został proces systematycznego usuwania Kościoła z życia publicznego. Dla realizacji tego celu stworzono wyspecjalizowany organ rządowy do spraw kościelnych. Na szczeblu centralnym był nim Urząd do Spraw Wyznań, natomiast w województwach utworzono jednostki terenowe, które miały ingerować w działalność Kościołów partykularnych. Jednym z nich był Wydział do Spraw Wyznań w Zielonej Górze, który zakresem swoich działań obejmował wszystkie sprawy dotyczące związków wyznaniowych, a szczególnie administracji kościelnej ze stolicą w Gorzowie Wlkp. Wydział starał się kształtować politykę wyznaniową poprzez wywieranie wpływu na obsadzanie stanowisk kościelnych oraz wydawanie zarządzeń zmierzających do uzyskania nadzoru nad seminariami duchownymi i katechezą parafialną. Podejmował także decyzje dotyczące dysponowania obiektami sakralnymi i kościelnymi, a w sprawach związanych z działalnością finansową Kościoła opiniował przed podjęciem decyzji przez wydziały finansowe administracji państwowej. Polityka wydziału nie była samodzielna. Plan działań wobec Kościoła gorzowskiego Wydział do Spraw Wyznań w Zielonej Górze opracowywał w łączności z Wydziałem Administracyjnym Komitetu Wojewódzkiego PZPR oraz IV Wydziałem Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej. Na koniec konsultował go z Wydziałem Administracyjnym Komitetu Centralnego, gdyż to on realizował długofalowe cele polityki wyznaniowej, określane przez kolejne zjazdy PZPR. Szczegółowe polecenia dla wydziału zielonogórskiego płynęły również z Urzędu do Spraw Wyznań w Warszawie, który współuczestniczył w przygotowywaniu poszczególnych aktów prawnych dotyczących Kościoła katolickiego i nadzorował politykę wyznaniową prowadzoną w wydziałach terenowych. Wszystkie te działania miały służyć planowej ateizacji społeczeństwa.

8

Normae substantiales w liście apostolskim papieża Franciszka Vos estis lux mundi w świetle wcześniejszego prawodawstwa powszechnego i polskiego prawa partykularnego

100%

Mazurkiewicz D.

Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie

|

2021

|

nr 28

457-474

EN

Sexual crimes of clergy against minors constitute the most painful wound in the life of the Church today. This causes both enormous harm to children and young people and obscures the proclamation of the Gospel causing distrust not only towards all clergy, but also towards the Church’s mission in the world. For this reason, this causes should be fought with remarkable determination. To achieve this goal, legislation is needed, not only for efficient punishment of persons committing crimes against minors, but also for the protection of as many people as possible. The ecclesiastical legislator, both universal and particular, is aware of this, and since the entry into force of the Code of Canon Law, he regularly updates the norms, increasing the age of protection, equating the helpless with minors and extending the catalog of crimes with various external acts against the VI commandment of the Decalogue. The last legal act issued on this matter is the Apostolic Constitution of Pope Francis Vos estis lux mundi, which also penalizes the omissions or actions of church superiors in order to stop or obstruct proceedings against a clergyman or religious in connection with crimes contra sextum.

DE

Die von Geistlichen an Minderjährigen begangenen Sexualverbrechen sind die schmerzlichste Wunde im Leben der Kirche heute. Sie bringen großen Schaden für Kinder und Jugendliche mit sich und verdunkeln die Verkündigung des Evangeliums, wodurch Misstrauen nicht nur gegenüber allen Klerikern, sondern auch gegenüber der Sendung der Kirche in der Welt entsteht. Aus diesem Grund sollten sie mit bemerkenswerter Entschlossenheit bekämpft werden. Um dieses Ziel zu erreichen, braucht es Gesetze, nicht nur zur effizienten Bestrafung von Minderjährigen, sondern auch zum Schutz möglichst vieler Menschen. Der kirchliche Gesetzgeber, universal und partikular, ist sich dessen bewusst und aktualisiert seit Inkrafttreten des Codex des Kirchenrechts regelmäßig die Normen, erhöht das Schutzalter, setzt die Hilflosen mit Minderjährigen gleich und erweitert den Verbrechenskatalog durch verschiedene äußere Handlungen gegen das VI. Gebot des Dekalogs. Der letzte Rechtsakt zu diesem Thema ist die Apostolische Verfassung von Papst Franziskus Vos estis lux mundi, die auch das Unterlassen von kirchlichen Oberen zur Verhinderung oder Behinderung eines Verfahrens gegen einen Geistlichen oder Ordensmann im Zusammenhang mit Straftaten gegen den Geschlechtsverkehr bestraft.

PL

Przestępstwa seksualne duchownych wobec osób małoletnich stanowią dzisiaj najbardziej bolesną ranę w życiu Kościoła. Niosą ze sobą zarówno wielką krzywdę wyrządzoną dzieciom i młodzieży, jak i przysłaniają głoszenie Ewangelii, powodując nieufność nie tylko wobec wszystkich duchownych, ale także wobec misji Kościoła w świecie. Z tej racji powinny być zwalczane z niezwykłą stanowczością. Do zrealizowania tego celu potrzebne jest prawodawstwo, nie tylko pozwalające na sprawne ukaranie osób dopuszczających się czynów przestępczych wobec małoletnich, ale również obejmujące ochroną jak największą liczbę osób. Zdaje sobie z tego sprawę prawodawca kościelny, zarówno powszechny, jak i partykularny, i od czasu wejścia w życie Kodeksu Prawa Kanonicznego regularnie dokonuje nowelizacji norm podnosząc wiek ochrony, zrównując z osobami małoletnimi osoby bezradne oraz rozszerzając katalog przestępstw o różne czyny zewnętrzne przeciwko VI przykazaniu Dekalogu. Ostatnim wydanym aktem prawnym dotyczącym tej materii jest konstytucja apostolska papieża Franciszka Vos estis lux mundi, która penalizuje również zaniechanie, przez przełożonych kościelnych, działań w celu niedopuszczenia lub utrudnienia postępowań prowadzonych przeciwko duchownemu lub zakonnikowi w związku z przestępstwami contra sextum.

9

Znowelizowane powszechne przepisy prawa kanonicznego dotyczące ochrony małoletnich przed przestępstwami seksualnymi

100%

Mazurkiewicz D.

Wrocławski Przegląd Teologiczny

|

2022

|

tom 30

|

nr 2

196-216

EN

The response of the Church community to reports of sexual abuse committed by some clergy against minors is one of the tests of fidelity to the teaching of Jesus Christ. Effective protection of the weakest and most vulnerable demands, first of all, good legislation, and not only in the form of procedural laws to punish the perpetrators of crimes, but also in the form of substantive laws defining the various types of the delict contra sextum and the scope of protection against it. The need to expand the scope of substantive laws against sexual abuse was already pointed out by Pope John Paul II and subsequent legislators have amended the substantive provisions on the protection of children and adolescents, especially by expanding the scope of protected persons and criminalizing the acts of producing, possessing and distributing pornographic materials containing images of minors. The current substantive provisions on the abuse contra sextum are found in three general laws: the 2021 revised Code of Canon Law, the motu proprio Sacramentorum sanctitatis tutela specifying delicta graviora, and the motu proprio Vos estis lux mundi (currently at the consultation stage during the revision process). In addition, these provisions are present in version 2.0 of the Vademecum of the Dicastery for the Doctrine of the Faith, which serves, though not statutory in nature, as a handbook for bishop ordinaries and those involved in the processing of cases involving accusations of sexual abuse. However, an analysis of the current legislation leads to the conclusion that in these laws some discrepancies arise both in terms of the substantive scope of the delict contra sextum, as well as with regard the persons protected and the entities capable of committing such abuse. The noticeable differences may cause difficulties in the application of the law, and thus reduce the effectiveness of the protection of minors and persons who habitually has the imperfect use of reason. Therefore, it seems necessary to unify the provisions, which will dispel emerging interpretative doubts.

PL

Reakcja wspólnoty Kościoła na doniesienia o przestępstwach seksualnych niektórych duchownych wobec małoletnich stanowi jeden z mierników wierności nauczaniu Jezusa Chrystusa. Skuteczna ochrona najsłabszych i najbardziej bezbronnych domaga się przede wszystkim dobrego prawodawstwa i to nie tylko w postaci przepisów procesowych służących ukaraniu sprawców przestępstw, ale również przepisów prawa materialnego definiujących poszczególne przestępstwa contra sextum i określających zakres ochrony przed tego typu deliktami. Na konieczność rozszerzenia zakresu materialnego przestępstw seksualnych zwrócił uwagę już Jan Paweł II. Kolejni prawodawcy powszechni nowelizowali przepisy materialne dotyczące ochrony dzieci i młodzieży, zwłaszcza poprzez rozszerzanie zakresu osób objętych ochroną oraz penalizowanie czynności polegających na wytwarzaniu, posiadaniu i rozpowszechnianiu materiałów pornograficznych zawierających wizerunki małoletnich. Aktualne przepisy materialne dotyczące przestępstw contra sextum znajdują się w trzech ustawach powszechnych: w znowelizowanym w 2021 roku Kodeksie prawa kanonicznego, w zawierającym delicta graviora motu proprio Sacramentorum sanctitatis tutela oraz w będącej na etapie konsultacji przed zapowiedzianą nowelizacją ustawie Vos estis lux mundi. Dodatkowo przepisy te są obecne w wersji 2.0 Vademecum Dykasterii Nauki Wiary, które co prawda nie ma charakteru ustawowego, ale pełni rolę podręcznika dla ordynariuszy i osób zajmujących się procedowaniem spraw związanych z oskarżeniami mającymi za przedmiot przestępstwa seksualne. Analiza obowiązującego prawodawstwa prowadzi jednak do wniosku, że ustawy te charakteryzują się rozbieżnością zarówno co do zakresu materialnego przestępstw contra sextum, jak i osób objętych ochroną oraz podmiotów zdolnych ustawowo do popełnienia tego typu przestępstw. Zauważalne różnice mogą powodować trudności w aplikowaniu prawa, a tym samym zmniejszać skuteczność ochrony małoletnich i osób z nimi zrównanych. Z tej racji wydaje się konieczne ich ujednolicenie, co spowoduje usunięcie pojawiających się wątpliwości interpretacyjnych.