Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

When cordons broke and borders were born… Western Galicia Province in November 1918

100%

Meus K.

Folia Historica Cracoviensia

|

2022

|

tom 28

|

nr 1

37-67

PL

Wiek XIX nazywany przez historyków „długim wiekiem”, sięgający swoimi korzeniami początków rewolucji francuskiej (w przypadku Polaków okresu rozbiorowego), dobiegł końca wraz z upadkiem „starego” europejskiego ładu u schyłku Wielkiej Wojny. Dla Polaków zamieszkujących ziemie zaboru austriackiego zmierzch dawnej epoki nastał w listopadzie 1918 roku – miesiącu, który bezsprzecznie można traktować jako „najdłuższy miesiąc” „długiego XIX wieku”. Miesiącu w którym sytuacja na prowincji zachodniogalicyjskiej zmieniała się niczym w przysłowiowym kalejdoskopie: od stanu euforii przez momenty krytyczne po względną stabilizację. Euforia zagościła w polskich domach na przełomie października i listopada 1918 roku, gdy Polacy przejmowali kontrolę nad miastami i miasteczkami rozsianymi w Galicji Zachodniej. Euforyczny stan związany z odzyskiwaniem niepodległości bardzo szybko minął, a jeśli się utrzymywał, to raczej wśród osób o silnej świadomości narodowej i politycznej. Niemniej dla większości mieszkańców Galicji Zachodniej listopad był czasem szczególnej troski o to, co przyniesie kolejny dzień. Na pierwszy plan wysunęły się kwestie związane z niedoborem żywności, odzieży oraz surowców energetycznych. Ceny żywności gwałtownie rosły, osiągając jesienią 1918 roku zawrotne kwoty. Plagą stała się pospolita przemoc, która dotykała przede wszystkim ludność żydowską. W drugiej dekadzie listopada 1918 roku dzięki działaniom podejmowanym przez Polską Komisję Likwidacyjną rozpoczął się proces stabilizacji życia społeczno-politycznego, a jego wyrazem było m.in. sukcesywne odradzanie się (lub organizowanie) na prowincji stowarzyszeń „niepolitycznych” oraz reorganizacja samorządu miejskiego (gminnego).

EN

The 19th century, referred to by historians as the “long century”, as it lasted from the beginning of the French Revolution (in the case of Poland, to the time of the Partitioning) to the collapse of the “old” European order in the wake of the Great War. For Poles living in the Austrian partition, the twilight of the old era came in November 1918, a month that can unquestionably be regarded as the “longest month” of the “long 19th century”. It was a month in which the situation in the counties of Western Galician changed like a kaleidoscope: from euphoria, through critical moments, to relative stability. Euphoria took hold in Polish homes in late October and early November 1918, when Poles took control of the cities and towns scattered across Western Galicia. The euphoric state associated with regaining independence passed very quickly, and if it persisted, it was rather among those with a strong national and political consciousness. Nevertheless, for the majority of inhabitants of Western Galicia, November was a time of particular concern about what the following day would bring as issues of food, clothing, and energy shortages came to the fore. Food prices “skyrocketed”, reaching dizzying levels in the autumn of 1918. Common violence, affecting mainly the Jewish population, became a plague. Midway through November 1918, thanks to the actions taken by the Polish Liquidation Commission, a process of stabilising the social and political life began, which was reflected in the successive revival (or organisation) of “non-political” associations and the reorganisation of municipal (communal) self-government in the counties.

2

The beginnings of the Zionist movement in Galicia in 1898 based on the documents of the Lviv Governorate

100%

Meus K.

Galicja. Studia i materiały

|

2023

|

nr 9

436-452

PL

Judaika zgromadzone w Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym Ukrainy we Lwowie, zwanym również zwyczajowo Archiwum Bernardyńskim, należą bez wątpienia do najważniejszych materiałów źródłowych do historii Żydów galicyjskich i małopolskich. Na szczególne wyróżnienie zasługują zespoły poświęcone „Krajowej Organizacji Syjonistycznej we Lwowie” (fond 338) oraz „Żydowskiej gminie wyznaniowej we Lwowie” (fond 701)82. Okazuje się jednak, że wartościowe materiały dotyczące problematyki żydowskiej znajdziemy również w zespole zatytułowanym „C.k. Namiestnictwo Galicyjskie”/ „K.k. Galizische Statthalterei” (fond 146), który obejmuje wszelką dokumentację (blisko 200 tysięcy jednostek archiwalnych) wytworzoną dla potrzeb najważniejszej władzy politycznej w Galicji w XIX i w początkach XX w. W zespole tym znajdują się m.in. „Raporty starostów odnośnie działalności żydowskich organizacji do kolonizacji terytorium Palestyny Zion”, które stanowią niecenione źródło wiedzy na temat początków emigracji żydowskiej do Palestyny, a przede wszystkimi jej przebiegu w Galicji i stosunku do niej władz państwowych. Na podstawie sporządzonych w 1898 r. raportów starostów powiatowych można pokusić się o odtworzenie początków ruchu syjonistycznego w Galicji.

EN

The Judaica collected at the Central State Historical Archive of Ukraine in Lviv, also customarily referred to as the Bernardin Archive, constitute, without doubt, some of the most important source materials for the history of the Jews of Galicia and Lesser Poland. Particularly noteworthy are the archives devoted to the “National Zionist Organization in Lviv” (fond 338) and the “Jewish Religious Community in Lviv” (fond 701). However, it turns out that valuable materials on Jewish issues can also be found in the arvhives entitled “C.k. Namiestnictwo Galicyjskie”/”K.k.. Galizische Statthalterei” [Imperial royal Galician Governorate] (fond 146), which includes all documentation (nearly 200,000 archival units) produced for the most important political authority in Galicia in the 19th and early 20th centuries. The archives contains, e.g. the reports of the starostes regarding the activities of Zion (Jewish organizations for the colonization of the territory of Palestine), which are an invaluable source of knowledge about the beginnings of Jewish emigration to Palestine and, above all, its course in Galicia and the attitude of the state authorities. On the basis of the reports of district governors compiled in 1898, it may be possible to reconstruct the origins of the Zionist movement in Galicia.

3

POLEMIKA WOKÓŁ WADOWICKICH KORZENI KAROLA WOJTYŁY.

75%

Meus K.

|

tom 1

293-308

4

Ubezpieczenia społeczne Żydów na ziemiach polskich okupowanych przez hitlerowskie Niemcy.

63%

Sroka Ł. T. , Meus K.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2013

|

tom 14

229-241

PL

Jews were fighting for ltheir lives every day. Apart from forced labour, they also undertook voluntary low-paid jobs in German companies. The phenomenon occurred both in the General Government and the areas incorporated by Third Reich. Unfortunately, it is not possible to provide statistical data regarding Jewish workers who received salary and were subject to obligatory payment of social insurance contributions. However, it is certain that the data might pertain to a few or even a few dozen thousand people. When it comes to the General Government, the issue of paying social insurance contributions for Jewish workers is obvious. The phenomenon is corroborated by the quoted archival documents. On their basis, we can state that obligatory social insurance contributions were of the numerous methods used to discriminate Jews during World War II and to then economically, especially that Jews were deprived of the possibility of receiving benefis that resulted from those contributions (there was an exception concerning sickness allowances). In those circumssstances, one can assume that financial resources gathered in this waywe used to support Nazi Germany.