Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Lekarz Hermiasz z Kos w świetle źródeł epigraficznych

100%

Kaczyńska E.

Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae

|

2022

|

tom 32

|

nr 1

7-39

EN

The aim of my article is to discuss six Hellenistic inscriptions which mention Hermias, son of Emmenidas, a distinguished physician from Kos. Two longer honorary inscriptions are connected with Hermias’ five-year stay on the island of Crete as a public doctor. The epigraphic sources in question will be carefully reviewed, translated into Polish and commented on the article.

2

Dialekt kreteński języka nowogreckiego – próba opisu na bazie materiału hydronimicznego, część 1: zjawiska fonetyczne

100%

Kaczyńska E.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2014

|

tom LX (60)

93-120

PL

Autorka daje przegląd najważniejszych zjawisk fonetycznych poświadczonych w dialekcie kreteńskim języka nowogreckiego z punktu widzenia ich historycznego rozwoju. Rzeczone zjawiska znajdują odbicie w nowożytnej hydronimii kreteńskiej (od XIII do XX w. n.e.), w której dominują nazwy niewielkich, przeważnie okresowych strumieni i źródeł. Z tego powodu nazwy wodne, które są znane wyłącznie ludności miejscowej, posługującej się lokalną gwarą, rejestrują większość dialektalnych zjawisk fonetycznych omawianych w niniejszym opracowaniu.

EN

The article presents an overview of different phonetic phenomena attested in the Cretan dialect of Modern Greek from the point of view of their historical development. These dialectal features may be also observed in the Modern Cretan hydronyms (from 13th to 20th c. AD), especially in the names of small streams and sources. All the water names, which are known only in a limited area of the island, register most phonetic phenomena discussed in this paper.

3

Z problematyki polskiej normy językowej: dema czy demu?

100%

Kaczyńska E.

Poradnik Językowy

|

2018

|

tom 756

|

nr 7

23-38

EN

This paper presents difficulties in adapting Ancient Greek borrowings in Polish and the problem with declension of some Hellenic loanwords in Polish. The Attic-Ionic lexeme δῆμος (Mycenaean da-mo [da:mos], Doric and Aeolic δᾶμος) m. ‘a country-district, country, land; the people of a country, the commons’, pl. ‘townships’, was adopted in the 19th or the 20th century into the Polish language in two forms: demos and dem. The former appellative is usually treated as an indeclinable noun and sometimes as a declinable noun (e.g. nom. sing. demos, gen. sing. demosu). The most popular form used in Polish is dem. Unfortunately, the declension of dem is not fi rmly established in the Polish dictionaries. Some of them recommend the declensional forms: dem, gen. sing. dema. However, a different declension (gen. sing. demu) can be found in numerous scientific and popular works devoted to Ancient Greece, as well as in Polish translations of the Hellenic literature. The author suggests the preservation of the traditional declensional paradigm: nom. sing. dem, gen. sing. demu.

4

O imionach bogów narodu rzymskiego – Diowisa i Wediowisa / De nominibus deorum populi Romani Diovis et Vediovis (Aulus Gellius, Noctes Atticae V 12)

100%

Kaczyńska E.

Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae

|

2016

|

tom 26

|

nr 1

139-155

EN

The following article contains a Polish translation of one chapter of A. Gellius’ Noctes Atticae (V 12). It isaccompanied by an introduction and useful comments. In the introduction the present author explains two OldLatin theonyms from the etymological point of view, discussing the semantics of the Latin prefix ve-. Alsoshe reviews the exact location of the Vediovis’ sanctuary in Rome and describes the figure of young Vediovis,mentioned by Ovid and Aulus Gellius.

5

O arabskiej genezie wyrazu nowogreckiego κατσαμπας

100%

Kaczyńska E.

Roczniki Humanistyczne

|

2017

|

tom 65

|

nr 6: Językoznawstwo

33-53

PL

Apelatyw κατσαμπάς dokumentuje w gwarach nowogreckich dwa znaczenia (1. ‘studnia’; 2. ‘rodzaj żurawia’). Badacze greccy wywodzą ów dialektyzm z języka tureckiego, por. tur. kasaba ‘miasteczko’, dial. ‘kanał nawadniający’. Jednak wywód nowogreckiego wyrazu bezpośrednio ze źródła arabskiego wydaje się bardziej prawdopodobny, por. arab. qaṣaba ‘forteca, twierdza; przedmieście’, qaṣabä(t) ‘rura, tchawica’. Wyraz arabski został najpierw zapożyczony przez Kreteńczyków podczas arabskiej okupacji wyspy Krety (ok. 824-961) i za pośrednictwem dialektu kreteńskiego zaadaptowany przez inne lokalne gwary nowogreckie w dobie bizantyńskiej (961–1204). Dialektyzm nowogrecki κατσαμπάς nie został poświadczony w słownikach dialektu kreteńskiego, chociaż w kreteńskiej hydronimii i toponimii występuje pospolicie jednostka onimiczna Κατσαμπάς. Ludowy charakter i ograniczona dystrybucja nowogreckiego apelatywu jest potwierdzona przez dane leksykalne. Na wyspie Karpathos, leżącej nieco na wschód od Krety, termin κατσαμπάς oznacza ‘studnię’. Odmienne znaczenie ‘rodzaj żurawia wodnego’ zostało zarejestrowane na wyspach Kos, Rodos i Cyprze. Dwie przesłanki przemawiają za bezpośrednim zapożyczeniem ze źródła arabskiego. Po pierwsze, język arabski zawiera dwa homonimiczne słowa qaṣaba ‘forteca, twierdza; przedmieście’ oraz qaṣabä(t) ‘rura, tchawica’. Do tego ostatniego znaczenia nawiązuje dialektyzm nowogrecki. Po drugie, względy chronologiczne przemawiają za hipotezą, że Kreteńczycy zapożyczyli wyraz arabski bezpośrednio od Arabów okupujących wyspę Kretę w latach 824-961. Cristoforo Buondelmonti, autor dzieła Descriptio insule Crete (napisanego w 1417 r.), informuje o studni (łac. puteus), położonej ok. 1,5 km na wschód od Kandii, stolicy Krety w dobie panowania weneckiego (ob. Iráklio). Woda pitna z tej studni był sprzedawana mieszkańcom miasta: [...] puteus est Cazamba dictus. Aquam cuius pueri per Candiam civitatem ferentes vendunt magnis vocibus exclamantes „[…] znajduje się studnia zwana Cazamba. Wodę z tej studni chłopcy roznoszą po całym mieście Kandii i sprzedają głośno krzycząc”. Piętnastowieczna nazwa studni (łac. Cazamba, ngr. Κατσαμπάς) z całą pewnością nie została zapożyczona za pośrednictwem tureckim, jako że armia osmańska podbiła Kretę dopiero w połowie XVII stulecia (1645-1669), czyli dwa wieki później. Co więcej, kreteński ojkonim Κατσαμπάς został poświadczony już w 1279 roku. Najprawdopodobniej studnia zwana Katsabás została zbudowana i nazwana przez Arabów, którzy niedaleko zbudowali twierdzę Rabdh al-Khandáq (ob. Iráklio), późniejszą stolicę wyspy.

EN

The appellative κατσαμπάς is attested in the Modern Greek dialects in two different meanings (1. ‘well’; 2. ‘a kind of well-sweep’). The Greek linguists believe that it was borrowed directly from Turkish kasaba ‘country town’, dial. ‘irrigating channel’. It is suggested that the Modern Greek appellative is of Arabic origin, cf. Arab. qaṣaba ‘fortress, citadel; suburb’, also qaṣabä(t) ‘pipe, windpipe’. The Arabic word was first adopted by the Cretan Greeks during the Arabic occupation of the island of Crete (ca. 824-961 AD) and later the Cretan borrowing was gradually distributed in the Byzantine Greek world. The Modern Greek appellative κατσαμπάς, which is very well attested in the Cretan toponymy and hydronymy, is not registered in any dictionary of the Cretan dialect. However, a folk character and a limited distribution of the word in question is confirmed by lexical data collected in some regions of Hellas and Cyprus. The term κατσαμπάς means ‘well’ in Karpathos, the island lying near Crete. A different meaning ‘a kind of well-sweep’ is attested in Rhodes, Cos and Cyprus. According to Greek linguists, the Modern Greek noun denoting ‘well’ (or ‘a kind of well-sweep’) was directly borrowed from Turkish kasaba ‘country town’, dial. ‘irrigating channel’. Of course, the Turkish appellative is of Arabic origin, cf. Arab. qaṣaba ‘fortress, citadel’, also ‘suburb’. I cannot agree with this explanation for two reasons. Firstly, the Arabic language contains two homonymic words: qaṣaba (1) ‘fortress, citadel; suburb’ and qaṣabä(t) (2) ‘pipe, windpipe’. The Modern Greek dialectal form κατσαμπάς m. ‘well; well-sweep’ seems to derive from the latter Arabic appellative (and not the former one). Secondly, the Cretans had to borrow the Arabic word during the Arabic occupation of the island (ca. 824-961 AD). Cristoforo Buondelmonti, the author of Descriptio insule Crete (written in 1417), gives a strong mention on the important well (Lat. puteus), which was located away from Candia, the capital of Crete during the Venetian rule (now Herakleion). The drinking water from this well was sold to town’s inhabitants (v. 734-736): [...] puteus est Cazamba dictus. Aquam cuius pueri per Candiam civitatem ferentes vendunt magnis vocibus exclamantes “there is a well called Cazamba. Some boys sell its water, bearing it into the city Candia and crying there with great voices”. The 15th-century name of the extra-Candian well (Lat. Cazamba, Mod. Gk. Κατσαμπάς) could not be borrowed by the Turkish mediation, as the Ottoman army conquered Crete in the middle of 17th century (1645-1669), i.e. two centuries later. What is more, the Cretan toponym Κατσαμπάς is registered as early as in 1279 AD. It is highly probable that the well called Κατσαμπάς in Candia was created and named by the Arabs.

6

Phrygian Glosses in Pseudo-Plutarch's WorkDe Fluviis

100%

Kaczyńska E.

Lingua Posnaniensis

|

2011

|

tom 53

|

nr 1

57-63

EN

The aim of my study is to discuss three Phrygian glosses attested in Pseudo-Plutarch's work Περιπoταμων and explain them from the etymological and historical-comparative point of view. It is concluded finally that all the glosses should be regarded as a real and valuable part of the Phrygian language.

7

Nazwy florystyczne w nowożytnej hydronimii kreteńskiej

100%

Kaczyńska E.

Onomastica

|

2015

|

tom 59

281-299

EN

In the paper is discussed as many as 468 Cretan river names, which may derive from the Modern Greek appellatives denoting plants. Floristic names represent 10% of all the modern hydronyms of the island (4666 names). As to the structure of the analyzed floristic names we can distinguish 294 simple names (62,9%), 160 composed names (34,1%) and 14 elliptical names (3%). It is worth emphasizing that 25 floristic river names appeared as early as in the Venetian times (1204–1669). Finally, an exhaustive list of the Modern Greek plant names, which became a basis of deriving numerous Cretan hydronyms, is presented.

8

Lakońskie nazwy palmy daktylowej i gałęzi palmowej

100%

Kaczyńska E.

Roczniki Humanistyczne

|

2021

|

tom 69

|

nr 3

47-61

EN

The paper discusses two Hesychian glosses (of Laconian origin) denoting ‘date palm, Phoenix dactylifera L.’: βουάκραι· οἱ φοίνικες, ὑπὸ Λακώνων (HAL β-868) and σελίαρ· φοίνιξ (HAL σ-382), as well as the third gloss for ‘leaf of the date palm’: σαρίρ· κλάδος φοίνικος, Λάκωνες (HAL σ-212). The Laconian word βουάκρᾱ f. represents a Doric compound containing the element βοῦ ‘big, great, many’ and the Greek appellative ἄκρᾱ (= Ionic ἄκρη) f. ‘summit, top’. It means originally ‘(a tree) having a great summit’. Indeed, the long pinnate branches of the date palm form an impressive tree crown. Also the dialectal noun σελίαρ m. ‘date palm’ (< *σαλίαρ < Lac. *σαλλίας < Doric *θαλλίας) refers to an abundance of palm leaves, cf. Gk. θαλία f. ‘abundance’, θαλλία f. ‘foliage, leaf-buds or twigs’, θαλλός m. ‘young branch, shoot’, θαλλοί m. pl. ‘palm-leaves’. The Hesychian term σαρίρ f. ‘palm leaf’ derives from Late Laconian *σαλίρ (< Lac. *σαλλίς < Doric *θαλλίς) by a regressive assimilation of two liquids.

PL

W artykule omawia się dwie lakońskie glosy Hesychiosa oznaczające ‘daktylowca właściwego, czyli palmę daktylową (Phoenix dactylifera L.)’: βουάκραι· οἱ φοίνικες, ὑπὸ Λακώνων (HAL β-868) oraz σελίαρ· φοίνιξ (HAL σ-382), a także trzecią glosę o znaczeniu ‘gałąź palmy daktylowej’: σαρίρ· κλάδος φοίνικος, Λάκωνες (HAL σ-212). Lakoński wyraz βουάκρᾱ f. reprezentuje doryckie złożenie zawierające cząstkę βοῦ ‘duży, wielki, liczny’ oraz grecki apelatyw ἄκρᾱ (= joń. ἄκρη) f. ‘najwyższy punkt, szczyt, koniec’. Fitonim pierwotnie określał drzewo charakteryzujące się „wielkim szczytem”, jako że wielkie pierzaste gałęzie daktylowca tworzą imponującą koronę. Także dialektalny rzeczownik σελίαρ m. ‘palma daktylowa’ (< *σαλίαρ < lak. *σαλλίας < dor. *θαλλίας) wskazuje na obfitość gałęzi palmowych, por. gr. θαλία f. ‘obfitość’, θαλλίᾱ f. coll. ‘listowie, gałązki’, gr. θαλλός m. ‘gałązka’, coll. ‘świeże, zielone liście; młode pędy’, θαλλοί m. pl. ‘liście palmowe’. Hesychiosowy termin σαρίρ f. ‘gałąź palmowa’ powstał z późnolakońskiej formy *σαλίρ (< lak. *σαλλίς < dor. *θαλλίς) na skutek regresywnej dylacji dwóch spółgłosek płynnych.

9

Tēlephilon – tajemnicza roślina wróżebna potwierdzająca wzajemność w miłości

100%

Kaczyńska E.

Roczniki Humanistyczne

|

2018

|

tom 66

|

nr 3: Filologia klasyczna

95-110

EN

The Greek phytonym τηλέφιλον (literally ‘far-love, love-in-absence’) is attested in the Ancient and Medieval Greek literature (Theocritus, Id. 3.28–30; Agathias, AP V 296) and lexicography (Hesychius, HAL τ-24), as well as in the Cretan river name Τηλεφίλας (IC 174. 26). This appellative (of Doric origin) refers to a mysterious plant, used by the Greek lovers to charm whether their love is mutual or not. The same plant is called τηλέφιον in the ancient and medieval sources (Pedanios Dioscorides, Ps.-Dioscorides; cod. Parisinus Gr. 2419), as it is confirmed by the Greek synonym ἀείζῳον ἄγριον, attested in ancient lexicographic works. Irregular change τηλέφιλον > τηλέφιον appears to be caused by the progressive dissimilation (λ–λ > λ–ø). Ancient sources demonstrate clearly that the Greek phytonym τηλέφι(λ)ον means a plant similar to ‘common purslane, Portulaca oleracea L.’, probably ‘Andrachne telephioïdes L.’. Other possible alternatives refer to two Mediterranean plants: ‘white stonecrop, Sedum album L.’ or ‘starry stonecrop, Sedum stellatum L.’.

PL

Fitonim grecki τηλέφιλον (dosłownie ‘miłość z daleka’) pojawia się w antycznej i bizantyńskiej literaturze (Teokryt, Id. 3.28-30; Agatiasz, AP V 296) i leksykografii (Hesychios, HAL τ-24), a także w kreteńskiej nazwie wodnej Τηλεφίλας (IC 174.26). Oznacza on jakąś roślinę, za pomocą której greccy kochankowie próbowali wywróżyć sobie, czy ich miłość będzie odwzajemniona. W źródłach antycznych i bizantyńskich (Pedanios Dioskurides, Ps.-Dioskurides; cod. Parisinus gr. 2419) owa tajemnicza roślina nosi wariantową nazwę τηλέφιον, jak tego dowodzi grecki synonim ἀείζῳον ἄγριον, poświadczony w pracach leksykograficznych. Nieregularna zmiana τηλέφιλον > τηλέφιον pojawiła się na skutek dysymilacji progresywnej (typu λ–λ > λ–ø). Źródła antyczne dowodzą, że grecki fitonim τηλέφι(λ)ον oznaczał jakąś roślinę podobną do portulaki pospolitej (Portulaca oleracea L.), przypuszczalnie ‘Andrachne telephioïdes L.’. Jako alternatywę można brać rozchodnik biały (Sedum album L.) albo rozchodnik gwiazdowy (Sedum stellatum L.).

10

Rozważania nad kreteńskim hydronimem Κυμαιος

100%

Kaczyńska E.

Roczniki Humanistyczne

|

2016

|

tom 64

|

nr 3: Filologia klasyczna

5-16

PL

Antyczna nazwa wodna Κυμαιος, poświadczona na dwóch inskrypcjach opisujących granice pomiędzy kreteńskimi miastami-państwami Hierapytną i Lato, określała okresowy ciek wodny noszący w dobie współczesnej miano Kseropótamos (ngr. Ξεροπόταμος, dosłownie ‘sucha rzeka’) lub Fruzí Potamós (ngr. Φρουζή Ποταμός, dosłownie ‘rzeka Fruzisa’). Wywód starożytnego hydronimu od apelatywu gr. κῦμα (gen. sg. κύματος) n. (osnowa na -t-) ‘fala, bałwan’ wydaje się wątpliwy zarówno z punktu widzenia greckiego słowotwórstwa (rzekomy derywat nie wykazuje śladów tematycznej spółgłoski zębowej -t-), jak i z formalnych względów (rzeka nie płynie przez cały rok i nie niesie ‘falującej, wzburzonej’ wody). Za bardziej prawdopodobny należy uznać wywód od apelatywu greckiego κύμη f. ‘jakaś odmiana kapusty’. Florystyczne nazwy wodne cieszyły się popularnością zarówno w dobie starożytnej, jak i nowożytnej.

EN

The ancient river name Κυμαῖος, attested in two inscriptions describing the boundaries of the Cretan cities Hierapytna and Lato, referred to a seasonal stream which is today called Kseropótamos (Mod. Gk. Ξεροπόταμος, literally ‘dry river’) or Fruzí Potamós (Mod. Gk. Φρουζή Ποταμός, literally ‘Fruzis’ river’). It is impossible to derive the ancient hydronym from the Greek appellative κῦμα (gen. sg. κύματος) n. (t-stem) ‘wave, billow’ because of formal reasons (it is not ‘a seething river’) as well as some problems connected with Ancient Greek word-formation (no traces of a t-stem are visible in the river name under analysis). The derivation from the Ancient Greek noun κύμη f. ‘a kind of cabbage’ is the most probable explanation. River names derived from plants were widespread in both ancient and modern times.

11

Polityka metonomastyczna niepodległej Grecji na przykładzie ojkonimii Krety

100%

Kaczyńska E.

Acta onomastica

|

2020

|

tom 61

|

nr 1

76-101

EN

Soon after regaining independence (1830), the Greeks undertook efforts to rid their toponymical heritage of foreign names and to replace them with purely Hellenic oikonyms. Established in 1909, the ‘Renaming Committee’ made numerous decisions regarding local names throughout Greece, with 102 changes of place names on the island of Crete alone. In the present study, the author not only discusses the reasons for the elimination of the previous (foreign or ‘barbarous’) toponyms but also analyzes all of the new Cretan oikonyms introduced in 1920–1987 as a result of the planned Hellenization of geographical names.

12

Rozważania o domniemanym slawizmie w dialekcie kreteńskim języka nowogreckiego

100%

Kaczyńska E.

Roczniki Humanistyczne

|

2016

|

tom 64

|

nr 6: Językoznawstwo

31-50

PL

Ngr. dial. (wsch.kret.) βέρα f. ‘rozejm, czasowe pogodzenie się, pojednanie’ uważa się dość powszechnie za wyraz pochodzenia południowosłowiańskiego, por. mac. vera, bułg. vjára ‘wiara, zaufanie’, pol. wiara (< psł. *věra). Gdyby kreteńsko-słowiańskie zestawienie było poprawne, to semantyka wyrazu kreteńskiego wskazywałaby na pośrednictwo wojskowe. Wyraz mógł być przejęty od słowiańskich żołnierzy zaciężnych, biorących udział w wyprawie zbrojnej Nikifora Fokasa przeciwko arabskiemu emiratowi na Krecie (960-961). Z drugiej jednak strony, dotychczasowi badacze pomijają milczeniem fakt, że wyraz kreteński βέρα może być z powodzeniem uważany za prawdopodobne zapożyczenie tureckie, por. osm. vère ‘kapitulacja, poddanie’. W nowogreckich zabytkach literackich XVIII i XIX w. pojawia się wyraz βέρα o tym samym znaczeniu (‘poddanie, kapitulacja’). Apelatyw rumuński veră ‘kapitulacja’ (brzmiący identycznie jak termin kreteński) został wyliczony wśród zapożyczeń tureckich. Także semantyka kreteńskiego słowa przemawia raczej za jego turecką, a nie słowiańską genezą.

EN

Mod. Gk. dial. (East Cretan) βέρα f. ‘armistice, truce, conciliation, reconciliation’ is usually treated as a borrowing from a South Slavic source, cf. Mac. vera, Bulg. vjára ‘faith, belief’, Pol. wiara (< Proto-Slavic *věra). If this connection would be correct, then the meaning of the Cretan word could suggest a military mediation. The word in question could be taken from Slavic mercenary soldiers, participating in the Cretan campaign of Nicefor II Fokas against the Muslim emirat of the island (960-961). On the other hand, most researchers ignore the fact that Cretan term βέρα may derive from Turkish vère ‘capitulation, surrender’. The word βέρα appears in the same meaning (‘surrender, capitulation’) in Modern Greek literary texts of the 18th and 19th c. AD. The Romanian appellative veră ‘capitulation’ (formally identical with the Cretan term βέρα) is listed among the obvious Turkish loanwords. Also the meaning of the Cretan word seems to suggest its Turkish origin (and not a Slavic one).

13

Klaudiusz Elian o nazwach młodych zwierząt („De natura animalium” VII 47)

100%

Kaczyńska E.

Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae

|

2018

|

tom 28

|

nr 1

EN

In his work entitled On the Characteristics of Animals (VII 47), Claudius Aelianus discusses numerous Ancient Greek names of wild animals, especially their young. He registers as many as 18 different appellatives referring to young animals as well as ten poetic or dialectal terms for mature ones. The aim of the present study is to analyze the Ancient Greek words denoting young animals quoted by the Roman writer from the viewpoint of etymology and word-formation

PL

In his work entitled On the Characteristics of Animals (VII 47), Claudius Aelianus discusses numerous Ancient Greek names of wild animals, especially their young. He registers as many as 18 different appellatives referring to young animals as well as ten poetic or dialectal terms for mature ones. The aim of the present study is to analyze the Ancient Greek words denoting young animals quoted by the Roman writer from the viewpoint of etymology and word-formation.

14

Św. Izydor z Sewilli, O rzekach

75%

Kaczyńska E.

Vox Patrum

|

2019

|

tom 71

631-658

PL

Tłumaczenie tekstu Izydora z Sewilli, De fluminibus

15

The Thessalian and Cretan Name for ‘Bottle Gourd’

63%

Kaczyńska E. , Witczak K. T.

Roczniki Humanistyczne

|

2018

|

tom 66

|

nr 3: Filologia klasyczna - Selected Papers in English

59-79

EN

The Polish version of the article was published in “Roczniki Humanistyczne,” vol. 63 (2015), issue 3. In his work Deipnosophistae (IX 369b), Athenaeus discusses four Greek names for turnip, (Brassica campestris L., syn. Brassica rapa L.): βουνιάς, γογγυλίς, Laconian γάστρα and Boeotian ζεκελτίς. The three first names are clearly motivated by the Greek vocabulary. The fourth term remains obscure in terms of its etymology and word-formation. According to Athenaeus (IX 369b), two Greek writers, Amerias and Timachidas, refer to a dialectal (evidently Thessalian) term ζακελτίς f. ‘bottle gourd, calabash, Lagenaria siceraria (Molina) Standl.’. In his lexicon, Hesychius of Alexandria registers two related glosses: ζακελτίδες • κολοκύνται. ἢ γογγυλίδες (HAL ζ-24); ζακαυθίδες • κολοκύνται (HAL ζ-30). The former refers to the Thessalian lexis. The latter one (wrongly printed as ζακυνθίδες • κολοκύνται in M. Schmidt’s and K. Latte’s editions) demonstrates a shift of the liquid consonant λ [l] to [ṷ], which is a typical Cretan phenomenon, attested also in the Hesychian lexicon, see e.g. [1] αὐκάν • ἀλκήν. Κρῆτες (HAL α-8277); [2] αὐκυόνα • ἀλκυόνα. Κρῆτες (HAL α-8280); [3] αὕμα • ἅλμη, ὑπὸ Κρητῶν (HAL α-8324); [4] αὖσος • ἄλσος. Κρῆτες (HAL α-8347); [5] θεύγεσθαι • θέλγεσθαι. Κρῆτες (HAL θ-427). The same phonological process of the velarization of *λ [l] is also registered in epigraphic texts found in three towns of Central Crete (Gortyna, Leben, Phaistos). Thus, it seems that the Hesychian term ζακαυθίδες ‘bottle gourds’ (derived from the earlier *ζακαλθίδες) must be seen as a dialectal form typical of Central Cretan.

16

Dwa indoeuropejskie rdzenie werbalne oznaczające czynność zbierania

63%

Kaczyńska E. , Witczak K. T.

Roczniki Humanistyczne

|

2013

|

tom 61

|

nr 6: Językoznawstwo

7-27

EN

There are two verbal roots *sleĝ- (not *leĝ-) and *les- denoting ‘to pick, gather, collect’ in the Indo-European languages. The former root is attested in the central group of the Indo-European languages (Albanian, Greek, Indic, Italic), the latter one represents an Anatolian-Baltic-Germanic isogloss of archaic origin. The root *leĝ- (included in most dictionaries and monographs) should be correctly reconstructed as *sleĝ-. The initial cluster is confirmed by the Albanian phoneme l representing an earlier geminate (Alb. l < Proto-Albanian *ll < IE. *sl), as well as by the Old Indic deverbal form, cf. Sanskrit sraj- f. ‘garland, wreath’, originally ‘collection (of flowers)’ = Lat. lex, legis f. ‘law’, orig. ‘collection (of legal rules, principles)’ (< IE. *sleĝs f. ‘gathering, collection’). The internal evidence taken from the Greek data is noteworthy. Firstly, Aeolic πλλογος (= Attic-Ionic ἐπίλογος) contains the geminate -λλ-, which can be hardly explained, if the word in question derives from IE. *epi-loĝos. This is why we must suggest the Indo-European archetype *epi-sloĝos, as well as the verbal root *sleĝ-. Secondly, the perfect verbal form εἴλοχα seems to derive regularly from the reduplicated archetype *se-sloĝ-h2e, which points exclusively to IE. *sleĝ- and not to the suggested verb *leĝ-. Thirdly, Doric ἀμφιλλέγω ‘to dispute about, to dispute, to question’ (= Attic ἀμφιλέγω) seems to document a derivation from IE. *ambhi-sleĝō. The verbal root *les-, attested in Anatolian (cf. Hittite lešš- ‘to pick, gather’), Baltic (cf. Lithuanian lèsti ‘to pick up’) and Germanic (cf. Gothic lisan ‘to pick, gather’), should be treated as primitive and Proto-Indo-European (Indo-Hittite). The extended root *sleĝ- (orig. *ls-e-ĝ-) represents an innovation, being derived from the root *les- by means of the verbal suffix -ĝ-. The observed metathesis of initial cluster (*sl- < *ls- < *les- ‘to pick, gather, collect’) is acceptable.

17

Tesalska i kreteńska nazwa tykwy pospolitej

63%

Kaczyńska E. , Witczak K. T.

Roczniki Humanistyczne

|

2015

|

tom 63

|

nr 3: Filologia Klasyczna

23-42

PL

W dziele pt. Uczta mężów (IX 369b) Atenajos przytacza cztery greckie nazwy rzepy (Brassica campestris L., syn. Brassica rapa L.’): βουνιάς, γογγυλίς, lak. γάστρα oraz beoc. ζεκελτίς. Trzy pierwsze apelatywy mają doskonałą motywację w zachowanej leksyce greckiej. Czwarty wyraz pozostaje etymologicznie i słowotwórczo niejasny. Atenajos podaje, że dwaj greccy autorzy, Amerias oraz Timachidas, przytaczają dialektalny (niewątpliwie tesalski) termin ζακελτίς f. ‘tykwa pospolita, tykwa zwyczajna, kalebasa, Lagenaria siceraria (Molina) Standl.’. W leksykonie Hesychiosa z Aleksandrii pojawiają się dwie pokrewne glosy: ζακελτίδες • κολοκύνται. ἢ γογγυλίδες (HAL ζ-24); ζακαυθίδες • κολοκύνται (HAL ζ-30). Pierwsza glosa odnosi się do tesalskiej leksyki. Druga glosa (niepotrzebnie emendowana w wydaniach M. Schmidta i K. Lattego) dokumentuje zmianę spółgłoski płynnej λ [l] do [ṷ], co jest zjawiskiem typowo kreteńskim, dobrze poświadczonym w leksykonie Hesychiosa, por. [1] αὐκάν • ἀλκήν. Κρῆτες (HAL α-8277); [2] αὐκυόνα • ἀλκυόνα. Κρῆτες (HAL α-8280); [3] αὕμα • ἅλμη, ὑπὸ Κρητῶν (HAL α-8324); [4] αὖσος • ἄλσος. Κρῆτες (HAL α-8347); [5] θεύγεσθαι • θέλγεσθαι. Κρῆτες (HAL θ-427). Proces welaryzacji *λ [l] potwierdzają też teksty epigraficzne odnalezione w trzech ośrodkach centralnej Krety (Gortyna, Fajstos, Lebena). W tej sytuacji Hesychiosowy termin ζακαυθίδες ‘tykwy’ (sprowadzający się do uprzedniego *ζακαλθίδες) musi być uznany za typowy dialektyzm centralnokreteński.

EN

In his work Deipnosophistae (IX 369b) Athenaeus discusses four Greek names for ‘turnip, Brassica campestris L., syn. Brassica rapa L.’, namely βουνιάς, γογγυλίς, Laconian γάστρα and Boeotian ζεκελτίς. Three first appellatives are clearly motivated by the Greek vocabulary. The fourth term is unclear etymologically. According to Athenaeus (IX 369b), two Greek writers, Amerias and Timachidas, refer to a dialectal (evidently Thessalian) term ζακελτίς f. ‘bottle gourd, Lagenaria siceraria (Molina) Standl’. In his lexicon Hesychius of Alexandria registers two related glosses: ζακελτίδες • κολοκύνται. ἢ γογγυλίδες (HAL ζ-24); ζακαυθίδες • κολοκύνται (HAL ζ-30). The former refers to the Thessalian item. The latter one (wrongly printed as ζακυνθίδες • κολοκύνται in M. Schmidt’s and K. Latte’s editions) demonstrates a change of the liquid stop λ [l] to [ṷ], which is explained as a Cretan phenomenon, attested also in the Hesychian lexicon, see e.g. [1] αὐκάν • ἀλκήν. Κρῆτες (HAL α-8277); [2] αὐκυόνα • ἀλκυόνα. Κρῆτες (HAL α-8280); [3] αὕμα • ἅλμη, ὑπὸ Κρητῶν (HAL α-8324); [4] αὖσος • ἄλσος. Κρῆτες (HAL α-8347); [5] θεύγεσθαι • θέλγεσθαι. Κρῆτες (HAL θ-427). The same phonological process of velarization of *λ [l] is securely confirmed in three towns of Central Crete (Gortys, Leben, Phaestus) by numerous epigraphic texts. It is highly probable that the Hesychian term ζακαυθίδες ‘calabash gourds’ (as if from *ζακαλθίδες) must be treated as a dialectal form typical of Central Cretan.

18

Klaudiusz Elian o nazwach cykad

63%

Kaczyńska E. , Witczak K. T.

Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae

|

2017

|

tom 27

|

nr 2

EN

In his work Περὶ ζῴων ἰδιότητος (De natura animalium X 44) Claudius Aelian describes cicadas’ names in the following way: „There are, it seems, many species of cicada (τέττιξ), and those who are skilled in these mattersenumerate them and report their names. Thus, the Ashen one (τεφράς) is so called from its colour; whence the Membrax (μέμβραξ) got its name I do not know; and Chirper (λακέτας), it appears, is the name for a cicada; and I have heard tell of the Long-tail (κερκώπη) and the Shriller (ἀχέτας) and the Prickly one (ἀκάνθιος). Well, these are all the kinds of Cicada of which I remember having heard the names, but if anyone has got to know more than those that I have mentioned, he must tell them” (translated by Scholfield 1959: 339–341). It is necessary to follow Aelian’s suggestion and explain all the mentioned cicadas’ names from the point of view of the Greek etymology and word-formation.

PL

In his work Περὶ ζῴων ἰδιότητος (De natura animalium X 44) Claudius Aelian describes cicadas’ names in the following way: „There are, it seems, many species of cicada (τέττιξ), and those who are skilled in these matters enumerate them and report their names. Thus, the Ashen one (τεφράς) is so called from its colour; whence the Membrax (μέμβραξ) got its name I do not know; and Chirper (λακέτας), it appears, is the name for a cicada; and I have heard tell of the Long-tail (κερκώπη) and the Shriller (ἀχέτας) and the Prickly one (ἀκάνθιος). Well, these are all the kinds of Cicada of which I remember having heard the names, but if anyone has got to know more than those that I have mentioned, he must tell them” (translated by Scholfield 1959: 339–341). It is necessary to follow Aelian’s suggestion and explain all the mentioned cicadas’ names from the point of view of the Greek etymology and word-formation.

19

Greckie nazwy dużych zwierząt morskich w świetle relacji Eliana (O naturze zwierząt IX 49)

63%

Kaczyńska E. , Witczak K. T.

Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae

|

2018

|

tom 28

|

nr 2

43-56

EN

The paper analyzes chapter IX 49 of Aelian’s De natura animalium, devoted to the largest sea animals. It is accompanied by a Polish translation and appropriate comments. Aelian provides numerous Ancient Greek names for large sharks and sea mammals, including the “sea lion,” hammer-headed shark, “sea leopard”, whales, sawfish, malthe, “sea ram”, “sea hyena” and “sea dogs”. The names are explained from the point of view of semantic motivation; some new identifications of sea monsters are suggested as well.

20

The Undying Controversy of the Presence of Slavs on the Island of Crete. Remarks on a New Book by Pantelis Haralampakis

51%

Kaczyńska E. , Witczak K. T. , Grabski M.

Studia Ceranea

|

2019

|

tom 9

725-733

EN

The paper demonstrates the current state of research on the presence of Slavs on the island of Crete in the Middle Ages, as well as in the modern times. The basis for the discussion is a new book of Pantelis Haralampakis, published in 2016. There are numerous controversies surrounding the issues of the exact chronology of Slavic presence on the island, the lexical influence of South Slavic languages on the Cretan dialect of Modern Greek, as well as possible traces of Slavic settlements in the Cretan toponymy.