Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

„Żart jest najlepszą dla mnie rekomendacją powagi.” O humorze poetyckim oraz Wisławy Szymborskiej zabawach słowem i obrazem

100%

Ligęza W.

|

nr 2

1-12

EN

In Wisława Szymborska’s creative works the poetic humour links with philosophical investigations on the important problems, such as the place of people in the surrounding world. The poet exposures discrepancy between images in human consciousness and their realisation in reality. The both cathegories – humour and wisdom – create the complementary arrangment and belong to the domain of irony, self-irony and scepticism. Szymborska’s poetic humour has cognitive value. It verifies admitted truths. After the Nobel Prize (1996) the literaty „amusement switch” took place, because Szymborska published the humorous verses in periodicals – later collected in separate book Rymowanki dla dużych dzieci (Little Rhymes to the Adult Children, 2003). Here the aspects of social games and the creation of the new literary genres are very important. The poet continues the tradition of absurdity in poetry, modyfies the schemes of West and Polish limerick and developes the small „neo-genres”, such as „moskaliki” („Moscow little verses”), „lepieje” („better-do-something verses”), „altruitki” („altruistic verses”) and „podsłuchańce” („overheared pieces”) in the separate cycles. Also pay attension to Szymborska’s collages (forms linking pictures and words), in which the poet goes back to plays of the surrealistic artists. In this very short poems we have to admire poetic invention and cleverness of literary concepts.

PL

W twórczości Wisławy Szymborskiej humor poetycki łączy się z filozoficznymi dociekaniami poświęconymi tak ważnym problemom, jak bycie człowieka w świecie. Poetka ujawnia reguły sprzeczności między wyobrażeniami w ludzkiej świadomości a ich realnym spełnieniem. Dwie kategorie - humor i mądrość – tworzą uzupełniający się układ i należą do domeny ironii, autoironii oraz sceptycyzmu. Humor Szymborskiej ma wartość poznawczą, weryfikuje bowiem uznane prawdy. Po Nagrodzie Nobla (1996) następuje „zwrot ludyczny”, gdyż Szymborska ogłasza w periodykach wiersze żartobliwe, zabrane później w osobnej książce Rymowanki dla dużych dzieci (2003). Ważne są tutaj aspekty towarzyskiej zabawy, jak też tworzenia nowych literackich gatunków. Poetka kontynuuje tradycje poezji absurdystycznej, modyfikuje schematy zachodniego i polskiego limeryku, jak też w osobnych cyklach rozwija małe „neogatunki”, takie jak „moskaliki”, „lepieje”, „altruitki”, „podsłuchańce”. Warto też zwrócić uwagę na kolaże Szymborskiej (formy łączące obrazy i słowa), w których poetka powraca do zabaw surrealistów. W jej krótkich utworach podziwiamy poetycką inwencję oraz pomysłowość literackich konceptów.

2

Uroczystość istnienia. O wierszach Miry Kuś

100%

Ligęza W.

|

tom 7

PL

The article provides insight into the subject matter of the functions of a dialogue in the drama entitled Podróż do wnętrza pokoju (Journey to the inside of the room) by Michał Walczak. The author, by employing hermeneutics, indicates the possible intertextual interpretations of the drama. She also analyzes the method of the protagonist’s creation performed with the help of a language and, more widely, a dialogue. Jerzy Skóra – shows – covers and exposes at the same time through the language, he forms further elements creating his illusory image. A separate issue for the author of the article refers to the role of a dialogue in the context of the philosophical thought of Buber, Levinas and Tischner. The constatation is grim: language is a tool of closure for another person and the hero of the generation of the thirty-year-olds cannot and is not willing to enter outside the triviality and apparent intellectuality of the discourse.

3

Święto obfitości. Wiersze Józefa Łobodowskiego o naturze i sztuce

100%

Ligęza W.

|

nr 14

31-46

UK

У цьому дослідженні автор розглядає поезії Юзефа Лободовського з його пізнього періоду, які були написані у вигнанні, розміщуючи в центрі інтересів читання віршів, що прославляють красу світу, радість існування та свободу поетичного слова. Тут використовується метод літературного аналізу та враховуються різні літературні та культурні посилання, включаючи взаємодію мистецтв. Лободовський приділяє значну увагу жіночому тілу – близькому до краси природи. Зображення жіночого тіла збагачуються поетом посиланнями на живопис, скульптуру, архітектуру та музику. У своїх гімнах, мадригалах та сонетах він використовує стилізацію, головним чином за зразками мови бароко. Формула “фестиваль достатку” позначає багатство образів та безліч культурних асоціацій з одночасним використанням поетики надмірності та накопичення риторичних фігур, вичислювання, метафор, порівнянь та антитез. Культура античності, поряд з міфологією греків та римлян, добре засвоєна Лодовським. У його творчості досвід інтенсивно розкритої краси протистоїть спадщині романтичної української школи та насторям катастрофізму ХХ століття. Мрія про окремий літературний світ, про аркадський простір, служить своєрідною терапією, адже поет хоче знайти противагу для досвіду сумнозвісного ХХ століття та подолати метафізичний страх.

EN

In this work the author discuses and reads Józef Łobodowski’s poems, which were created during his emigré period. The author concentrates on interpretation of the poems glorifying the beauty of the world, joy of being and liberty of the poetic word. Łobodowski praises the woman body, so closed to the loveliness of nature. Portrait-painting of woman body in this poetry has been enriched by the appeals to paintings, sculptures, architecture and music. In his hymns, madrigals and sonnets the poet uses stylization, going back to the patterns of baroque literary language. The formula “feast of abundance” means richness of poetic pictures and multiplicity of cultural associations and refers to the poetics of surplus. The important role plays accumulation rhetoric figures, iuxtapositions, metaphors, comparisons and antithesis’. The culture of Greco-Latinian civilisation with the Greek and Roman mythology was very well assimilated by the poet. In this poetry the experience of the intensive loveliness contrasts with heritage of so called Ukrainian school in Polish romanticism and XX-th century catastrophism. The dream about the separate world, about Arcadian space is a kind of therapy, because poet tries to find counterbalance to experiences of the bad world and want to surpass the metaphysical fear.

PL

W niniejszej pracy autor zajmuje się utworami poetyckimi Józefa Łobodowskiego z jego późnego okresu, które powstały na emigracji, w centrum zainteresowania umieszczając odczytania wierszy chwalących urodę świata, radość istnienia i swobodę poetyckiego słowa. Posługuje się metodą analizy literackiej oraz uwzględnia różnorodne odniesienia literackie i kulturowe, w tym korespondencję sztuk. Znaczną uwagę Łobodowski poświęca pochwale kobiecego ciała – bliskiego piękna natury. Portretowanie ciała kobiecego wzbogaca się o odwołania do malarstwa, rzeźby, architektury oraz muzyki. W swych hymnach, madrygałach i sonetach poeta posługuje się stylizacją, głównie opierając się na wzorach języka baroku. Formuła „święto obfitości” oznacza bogactwo obrazów i wielości kulturowych skojarzeń oraz odnosi się równocześnie do poetyki nadmiaru i nagromadzenia figur retorycznych, wyliczeń, metafor, porównań, antytez. Kultura antyku wraz z mitologią Greków i Rzymian została przez Łobodowskiego świetnie przyswojona. Przeżywanie intensywnie objawiającego się piękna w tej poezji przeciwstawia się dziedzictwu romantycznemu szkoły ukraińskiej oraz dwudziestowiecznemu katastrofizmowi. Marzenie o literackim świecie osobnym, o przestrzeni arkadyjskiej, służy swoistej terapii, gdyż poeta pragnie znaleźć przeciwwagą dla doświadczeń złego wieku XX, opanować metafizyczny lęk.

4

Spotkania (o pisarstwie Wojciecha Kudyby)

100%

Ligęza W.

|

tom 8

PL

In the sketch Spotkania, two fields of Wojciech Kudyba’s writing are presented: a critical reflection on the literature and original poetry are connected with each other by topics, philosophical ideas, axiology and language. In the book Rana, która przyzywa Boga…, the discussion by a literature expert is focused on such problems as search for the sacred in the poetry by J. S. Pasierb, passing on of spiritual values, tragic and melancholy of “difficult faith”. On the other hand, in the collection of interpretation essays Wiersze wobec Innego, on the example of works by Polish poets of different generations, Kudyba shows the multiplicity of realizations of the subject of an encounter with otherness – tamed, subject to attempts to understand. The category of “Otherness” refers to a hidden God, but also to another human, in various personal creations and social roles. Poetic works of Wojciech Kudyba correspond to his literary essays. The poet associates the sensitivity to nature and landscape studies with reading of the signs of transcendence. In Kudyba’s poems, traces of the supernatural order are revealed in the real topography, a traveller in the real space simultaneously travels on the roads of spiritual experience. In this poetry, an important role is played by the symbolism of fire, home, city, road. An original artistic solution in this case is combination of the tradition of Polish folklore with religious meditation. It is worth paying attention to incantations and adorations, to the rhythm which, in Kudyba’s poetical works, indirectly expresses the joyful faith and passes on the belief about purposeful arrangement of the world.

5

Niepowtarzalne doświadczenie świata (O Stanisławie Jaworskim – wspomnienia i lektury)

100%

Ligęza W.

|

nr 29

EN

This article is composed of three main parts: the first part briefly presents Prof. Jaworski’s professional and creative accomplishments, the second part provides a description of the most important research questions addressed by Prof. Jaworski in his scholarly work, while the last section of the article is devoted to personal recollections by the present writer, highlighting the profiles and roles of Professor Jaworski as a lecturer, scholar, intellectual, editor, science organiser and discourse partner. Stanisław Jaworski was a prominent expert in the Kraków Avantgarde group and the subsequent history of this avant-garde movement in Polish poetry in Poland as well as on changes and literary recurrences in modern Polish and European literature. His literary research techniques include a comparative perspective as an important element, whereas interpretations of poems still play a substantial part. Prof. Jaworski has written a groundbreaking work Piszę, więc jestem? [I write therefore I am?] introducing new ideas and methods in genetic criticism, the approach to the study of literature Prof. Jaworski adopted and developed. The present article identifies common ideas and ways of thinking in research and poetical creative work.

PL

This article is composed of three main parts: the first part briefly presents Prof. Jaworski’s professional and creative accomplishments, the second part provides a description of the most important research questions addressed by Prof. Jaworski in his scholarly work, while the last section of the article is devoted to personal recollections by the present writer, highlighting the profiles and roles of Professor Jaworski as a lecturer, scholar, intellectual, editor, science organiser and discourse partner. Stanisław Jaworski was a prominent expert in the Kraków Avantgarde group and the subsequent history of this avant-garde movement in Polish poetry in Poland as well as on changes and literary recurrences in modern Polish and European literature. His literary research techniques include a comparative perspective as an important element, whereas interpretations of poems still play a substantial part. Prof. Jaworski has written a groundbreaking work Piszę, więc jestem? [I write therefore I am?] introducing new ideas and methods in genetic criticism, the approach to the study of literature Prof.Jaworski adopted and developed. The present article identifies common ideas and ways of thinking in research and poetical creative work.

6

„Jak żyć?”. Szymborskiej mądrość bez rutyny – z Teresą Walas, Natalią de Barbaro, Wojciechem Ligęzą i Tomaszem Stawiszyńskim rozmawia Łukasz Tischner

38%

Walas T. , de Barbaro N. , Ligęza W. , Stawiszyński T. , Tischner Ł. , Piech B.

Konteksty Kultury

|

2023

|

tom 20

|

nr 4

495-506