Niniejszy artykuł traktuje o zmianie hierarchii wartości młodych ludzi związanej z ich dojrzewaniem. Skok w dorosłość to osiąganie dojrzałości płciowej, fizycznej, psychicznej, prawnej i głównie społecznej. Przewartościowanie hierarchii wartości wyznawanej przez młodych ludzi związane z ich dojrzewaniem, a więc skokiem w dorosłość, zbadano na przykładzie wybranych grup społecznych tj. licealistów i studentów. Analizę porównawczą przeprowadzono na podstawie badań dotyczących stosunku do wartości przeprowadzonych wśród płockiej młodzieży licealnej (647 badanych licealistów w 2006 roku) oraz w grupie studentów PWSZ w Płocku (137 studentów w roku 2016). Na podstawie przeprowadzonych badań wykazano, że wartości allocentryczne i prospołeczne są niezmiennie priorytetowe niezależnie od wieku rozwojowego badanych. Osiąganie dojrzałości przewartościowuje hierarchię pozostałych badanych wartości. Wraz z osiąganiem dojrzałości społecznej wartości związane z pracą i edukacją dominują u studentów nad przyjemnościowymi – ważnymi dla licealistów. Interesujące są szczegółowe analizy stosunku do poszczególnych wartości zmieniające się wraz z wiekiem ankietowanych. Nastąpił wyraźny wzrost aprobaty dla wartości obywatelskich, edukacyjnych, rodzinnych, związanych z pracą, z władzą wśród studentów w porównaniu do licealistów, spadek ocen nastąpił dla wartości przyjemnościowych i materialnych. Najmniejsza różnica, w opiniach licealistów i studentów, wystąpiła w wartościach allocentrycznych, prospołecznych i kulturalnych. Czynnikami determinującymi rozkład odpowiedzi były: wiek badanych, a więc etap osiągniętej dojrzałości oraz w przypadku licealistów, dodatkowo, profil ich klasy.
EN
This article deals with changing the hierarchy of the values of young people related to their adolescence. Jump into adulthood is achieving sexual, physical, mental, legal and primarily social maturity. Reassessment of the hierarchy of values of young people related to their maturation, in the jump into adulthood, was examined on the example of selected social groups of high school and college students. The comparative analysis was carried out on the basis of research of young people’s attitudes to values conducted among 647 high school students in 2006 and PWSZ students in Płock (137 students in 2016). The findings of the research conducted have shown that allocentric and pro-social values are invariably prioritized among the value hierarchies irrespective of the age of the respondents. Achieving maturity revaluates the hierarchy of the remaining values researched. With the attainment of social maturity, work and education values dominate over those of pleasure important for high school students. It is interesting to conduct detailed analyses of relations to individual values changing with the age of the respondents. There has been a marked increase in the approval of civic, educational, family, work-related, student-related power over the high school students while a drop in ratings has occurred for the pleasurable and material values. The smallest difference, in the opinions of high school and college students, was in terms of allocentric, pro-social and cultural values. Factors determining the distribution of responses were: the age of the respondents, the stage of maturity while in the case of high school students it was additionally the profile of their class.
Na podstawie obserwacji terenowych, analizy materiałów archiwalnych i kwerendy literatury dokonano próby oceny harmonii krajobrazu wsi tradycyjnej Pogórzy Karpackich. Wskazano na zróżnicowanie przestrzenne morfologicznych typów wsi. Stwierdzono, że w ostatnim półwieczu świadomie, na dużą skalę, w szybkim tempie niszczona jest istniejąca tu jeszcze do niedawna, harmonia krajobrazu polegająca m.in. na dopasowaniu budownictwa i układu przestrzennego zabudowy wsi do lokalnych warunków przyrodniczych. Współcześnie z krajobrazu wiejskiego ginie ład przestrzenny i estetyczny. Dzieje się to na skutek zmian układu przestrzennego wsi i rozproszenia zabudowy mieszkalnej, zmiany funkcji części wsi tego regionu z wsi rolniczej na podmiejską, odejścia od architektury zastanej na rzecz architektury przypadkowej zarówno w formie jak i w proporcji brył budynków.
EN
On base of local observation, analyses of archival materials and literature it performsestimate of harmony in landscape of village in the traditional Carpathian Foothills. What has been indicated is spatial disparity of morphological type of villages, which is connected with history of people in the area and natural conditions. It has been ascertained, that in last half-century, on big scale, it is being destroyed consciously and in fast rate the harmony of landscape on adjusting construction for local natural conditions match of building of spatial dimension villages. Harmonious landscape of agricultural village in traditional Carpathian Foothills assured inhabitants the safeties and the feeling of being “their own”. Nowadays the spatial order disappears from country landscape and it becomes mismatching and unaesthetic. It happens as a result of changes in spatial match of villages and dispersions of habitable buildings, changes in functions from agricultural village to suburban village in this region, departures from architecture in favor of accidental architecture as well as in proportion of lump of building. What is foreign culturally is new architectonic details and the usage of coloring in the building constructions.