Artykuł przedstawia koncepcje zdrowia i choroby powstałe w nurcie dwudziestowiecznej filozofii medycyny. Autor zwraca uwagę na prekursorski charakter dokonań w tym zakresie przedstawicieli późnego okresu polskiej szkoły filozofii medycyny: Edmunda Biernackiego, Władysława Biegańskiego oraz Ludwika Flecka. Omówione zostały również koncepcje filozoficzne racjonalizujące kategorie zdrowia i choroby z anglojęzycznego obszaru naukowego.
EN
The paper presents the concepts of health and disease formulated in the twentieth-century philosophy of medicine. The author draws attention to the pioneering character of achievements of the representatives of the late stage of Polish School of philosophy of medicine: Edmund Biernacki, Władysław Biegański and Ludwik Fleck. The paper also presents philosophical, Englishlanguage concepts of health and disease.
W XIX wieku Europę nawiedziło 5 epidemii cholery, zapoczątkowały one wiele zmian społecznych, co można zaobserwować na przykładzie życia mieszkańców Lublina. Poznawanie etiologii choroby trwało ponad pięćdziesiąt lat, do tego czasu podejmowano działania na rzecz zatrzymania rozprzestrzeniania się choroby w oparciu o doświadczenie i obserwację. Ważną rolę w kwestii opracowywania metod skutecznej walki z cholerą odegrały środowiska lubelskich lekarzy, to doświadczenie miało istotne w tworzeniu skutecznych metod walki z epidemiami w miastach po zakończeniu I wojny światowej i zwróciło uwagę na potrzebę edukacji higienicznej społeczeństwa.
EN
In the 19th century five cholera epidemics had occurred in Europe. They started important changes in the life of the inhabitants of Lublin. It took more than fifty years to understand the etiology of the disease, and by that time, efforts were made to stop the spread of the disease based on experience and observation. The community of doctors in Lublin played an important role in the development of effective methods of fighting cholera, this experience was significant in creating effective methods of fighting epidemics in Lublin after the end of World War I and drew attention to the need for hygienic education of the society
James Paget był jednym z najwybitniejszych lekarzy XIX stulecia, które ukształtowało współczesne fundamenty wiedzy i praktyki medycznej. Przyczynił się zarówno do rozwoju chirurgii, jak i do postępów w dziedzinie dermatologii. Jego osiągnięcia były wynikiem oparcia praktyki lekarskiej na racjonalnej, zgodnej z zasadami logiki wiedzy naukowej w stopniu znacznie większym aniżeli czynili to inni ówcześni lekarze i chirurdzy.
EN
Paget James was one of the most outstanding doctors of the XIX century which molded contemporary bases of the knowledge and the medical practice. He contributed both to the development of the surgery and to progress in the field of dermatology. His achievements were a result of basing his medical practice on the rational scientific knowledge, in accordance with principles of logic in the degree much greater than other doctors and surgeons made it.
Edmund Faustyn Biernacki (1866-1911) był lekarzem i jednym z przedstawicieli polskiej szkoły filozofii medycyny, a także pierwszym naukowcem, który w 1897 roku wykorzystał w diagnostyce klinicznej odkryte przez siebie zjawisko sedymentacji erytrocytów. Niestety historyczne fakty dotyczące dokonania tego odkrycia przez Biernackiego przez długi czas były nieznane w piśmiennictwie anglojęzycznym. W setną rocznicę śmierci Biernackiego warto przypomnieć jego osiągnięcia zarówno jako internisty, naukowca-eksperymentatora, filozofa medycyny, jak i wynalazcy metody oznaczania sedymentacji krwinek czerwonych.
EN
Edmund Faustyn Biernacki (1866-1911) was a physician and one of the representatives of the Polish school of philosophy of medicine as well as the first scientist who used the erythrocyte sedimentation rate in medical diagnostics in 1897. Unfortunately, this historical fact about discovery of ESR by Biernacki was unknown in the English language literature. On the hundredth anniversary of Biernacki s death, it is worth to remind his achievements as an internist, scientist-experimenter, philosopher of medicine and inventor of the erythrocyte sedimentation rate.
Artykuł przedstawia drogę życiową, w tym dokonania zawodowe, lekarza i fi lozofa medycyny pochodzenia żydowskiego Zygmunta Kramsztyka na tle stosunków polsko-żydowskich na ziemiach polskich w XIX wieku. W pracy omówiono sytuację społeczno-polityczną ludności żydowskiej w dziewiętnastowiecznej Warszawie. Przedstawienie życiorysu Kramsztyka zostało pogłębione o prezentację Jego przodków i osób z bliskiej rodziny. Zygmunt Kramsztyk angażował się w niesienie pomocy medycznej ubogiej ludności Warszawy. Był dobrym organizatorem: sprawował funkcje naczelnego lekarza i ordynatora oddziału ocznego Szpitala Starozakonnych w Warszawie. Jako lekarz-okulista rozwijał również pasje humanistyczne. Dotyczyły one przede wszystkim badań nad kulturą i językiem polskim oraz refl eksji fi lozofi cznej nad medycyną. Stworzył „Krytykę Lekarską“ – czasopismo naukowe na łamach którego toczono spory w zakresie rozważań fi lozofi czno-medycznych. Jednym z najbardziej istotnych zagadnień w tym zakresie którymi fascynował się Kramsztyk była kwestia statusu metodologicznego medycyny – jej relacji do nauki i sztuki.
EN
Th e article presents the life and professional achievements of a Jewish physician and philosopher of medicine - Zygmunt Kramsztyk. Th e article is set against the background of Polish-Jewish relations on the Polish territories of the XIX century and discusses the sociopolitical situation of the Jews in nineteenth-century Warsaw. Presented biography of Kramsztyk was deepened by the presentation of his ancestors and his closest relatives. Zygmunt Kramsztyk was involved in providing medical aid to the poor of Warsaw. He was a good organizer; he held the function of head consultant and the Head of the Opthtalmological Department of the Jewish Hospital in Warsaw. As a physician - ophthalmologist he also developed a passion for humanities. Th ese passions focused mainly on the culture and Polish language and philosophical refl ection on medicine. He created the „Krytyka Lekarska“ – a scientifi c journal where disputes of philosophical and medical considerations were published. One of the most important matters that fascinated Kramsztyk was the methodological status of medicine – its relations to science and art.
The authors concentrate on human moral choices in relation to medical institutions. They focus on mutual relations between a human and medical institutions. In the light of the consideration, the authors claim that various individuals functioning in the same institution have various objectives and different ways of achieving them. The objectives of physician in relation to necessity of making moral choices depend on his position in a hospital. The question arises, whether it is possible to consider moral choices of medical institutions. The answer is positive, but it refers to the term “poli-ethics”. This term concerns both moral (ethical) and political activities of medical institutions.
Wrodzona stopa końsko-szpotawa jest drugą co do częstości występowania wadą rozwojową dotyczącą kończyn dolnych. Najstarsze opisy tej wady można odnaleźć w przekazach z X wieku przed naszą erą w indyjskiej księdze modlitewnej Yajur Veda. Artykuł wychodząc od medycznych aspektów tego zaburzenia rozwojowego przedstawia historię rozwoju metod leczenia stopy końsko-szpotawej w medycynie europejskiej od czasów starożytnych. Przeanalizowano zarówno historię rozwoju metod leczenia zachowawczego tej wady jak i technik operacyjnych.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.